ХАЛҚАРО ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ
«ПРЕВЕНТИВ ПЕДИАТРИЯ»-2024
83
PNEVMONIYA KASALLIGI VA ASORATLARI TUFAYLI O’LIM HOLATLARI
Teshaev I. V.
RShTYoIM Patologik anatomiya bo‘limi Klinik ordinatori
Ilmiy rahbar: Magrupov B.A. – TFN, Professor
Dolzarbligi:
So'nggi paytlarda pnevmoniyani davolash zamonaviy tibbiy
amaliyotda eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Pnevmoniya nafas olish tizimining
juda keng tarqalgan kasalligi. Har yili ushbu kasallikning kechishi kuchayadi, chunki
pnevmoniyaning qo'zg'atuvchisi bo'lgan virulent mikroorganizmlarning tobora ko'proq
yangi shtammlari paydo bo’lmoqda. Antibiotiklarning ta'siri zaiflashadi, kasallikga
chalinganlarning o’limi ko’paymoqda. Mamlakatimizda shifoxonalarda Pnevmoniya bilan
kasallanganlar soni tobora ortib bormoqda.
Tadqiqotimizning maqsadi
. Pnevmoniyaning sabablarini, oldini olish usullarini
o'rganish, shuningdek bakteriyalarning antibiotiklarga chidamliligi muammosini hal
qilishda keyingi istiqbollarni aniqlash, antibiotiklar bilan davolanishda plevradagi
o’zgarishlarni aniqlash.
Tadqiqot uchun materiallar.
01.01.2024 yildan 01.04.2024 yilga qadar RSHTYoIM
Patologik anatomiya bo’limida o’tqazilgan 30 ta autopsiya bayonnomalari hamda
Gematoksilin - eozin bilan bo'yalgan gistologik preparatlardagi tarkibiy o'zgarishlarni tahlil
qilish va taqqoslash.
Tadqiqod natijalari.
Antibiotiklar kashf etilishi bilan nafas olish kasalliklarida
davolanish yaxshilanganday tuyuldi, ammo afsuski, mikroorganizmlar antibiotiklarga
chidamli bo'lib, shifokorlar uchun yangi to'siq bo'ldi. Ushbu kasallikning patogenlari har yili
ko'proq chidamli bo'lib, genomini o'zgartiradi, mutatsiyaga uchraydi va yanada virulent
bo'ladi. Pnevmoniya kelib chiqishi va joylashuvi jihatidan farq qiladi. "Albatta, bu kasallik
turli xil infektsiyalardan kelib chiqadi. Bu bakterial (pnevmokokklar, stafilokokklar), virusli,
mikoplazma, qo'ziqorin (aspergilloz, kandidoz), rikketsial, xlamidiya bo'lishi mumkin.
Shuningdek, Legionella o'tkir pnevmoniyaning qo'zg'atuvchisi sifatida ajralib turadi. »
"Lokalizatsiya bo'yicha:
Lobar pnevmoniya (krupoz, plevropnevmoniya) va o’choqli pnevmoniya (lobulyar,
bronxopnevmoniya) Krupoz pnevmoniya-plevraning yallig'lanish jarayoni bilan o'pkaning
ХАЛҚАРО ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ
«ПРЕВЕНТИВ ПЕДИАТРИЯ»-2024
84
bir yoki bir nechta loblarining shikastlanishi. Ushbu pnevmoniyaning qo'zg'atuvchisi asosan
pnevmokokklar, ba'zida stafilokokklar yoki Klebsiella bo'lishi mumkin. Lobar
pnevmoniyaning klinik ko'rinishi tana haroratining 39-40 S gacha ko'tarilishi, og'ir
intoksikatsiya, yo'tal, balg'amdir. Ko'pgina pnevmoniyalarning asosiy qo'zg'atuvchisi S.
Pneumoniea (15-35%) Ikkinchisi-Legionella pneumoniea, pnevmoniyani keltirib
chiqaradigan keyingi vosita - Haemophilus influenzae (10%). Shunday qilib, biz
pnevmokokklar va gemofil tayoqchalari (51%), xlamidiya va pnevmokokklar (20%) eng
ko'p aniqlangan degan xulosaga kelishimiz mumkin.
Turli xil pnevmoniyalarning og'ir kechishi natijasida turli xil asoratlar paydo
bo'lishi mumkin. Plevrit, miyokardit, perikardit va endokardit, meningit, yuqumli toksik
shok, sepsis, o'pka to'qimalarining obstruktsiyasi va boshqalar. Klebsiella, streptokokklar va
stafilokokklar keltirib chiqaradigan o'pkaning hujayrali infiltratlarida sodir bo'ladi. Agar
bo'shatish sodir bo'lsa plevra bo'shlig'i pnevmotoraks paydo bo'ladi. Sepsis, tibbiyotda eng
xavfli asorat sifatida, pnevmoniya asoratlarining barcha turlaridan juda og'ir.
Mikroorganizmlar qonga kiradi, ular ko'payadi va qon oqimida aylanadi. Eng yuqori o'lim
sepsisda kuzatiladi. Murakkab pnevmoniya nafaqat bronxlar va o'pkalarga, balki boshqa
organlarga va hatto butun tanaga ta'sir qilishi mumkin. Pnevmoniyaga nafaqat kattalar, balki
bolalar ham ta'sir qiladi. Ko'pincha bolalarda o'pkaning yallig'lanishi tez-tez aniqlanadi.
Statistikaga ko'ra, pnevmoniya pediatriyadagi barcha o'pka kasalliklarining taxminan 75
foizini egallaydi. Pnevmoniya bilan kasallanishi mumkin bo'lgan bolalar uchun xavf
guruhiga quyidagilar kiradi: erta tug'ilgan chaqaloqlar; tez-tez ORVI bilan og'rigan bolalar,
shuningdek nafas olish tizimining surunkali kasalliklari (laringit, sinusit, tonzillit) bo'lgan
bolalar.
Bolalardagi pnevmoniya o'ziga xos tarzda, odatda og'ir shaklda sodir bo'ladi va
o'lim sabablari orasida birinchi o'rinlardan birini egallaydi. "Ko'pincha bolalarda
pnevmoniya o'tkir respirator infektsiyaning asoratlarini boshdan kechirgandan keyin paydo
bo’ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda kasallik intrauterin infektsiya tufayli paydo bo'lishi
mumkin. Bunday pnevmoniya gerpes, zamburug'lar, Klebsiella, xlamidiya tufayli yuzaga
keladi.
Pnevmoniya bilan prognoz bir qator omillar bilan belgilanadi: patogenning
virulentligi, bemorning yoshi, fon kasalliklari, immunitet reaktivligi, davolanishning
ХАЛҚАРО ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ
«ПРЕВЕНТИВ ПЕДИАТРИЯ»-2024
85
etarliligi. Pnevmoniyaning murakkab variantlari va immunitet tanqisligi holatlari,
patogenlarning antibiotik terapiyasiga chidamliligi prognozga nisbatan noqulaydir.
Stafilokokklar, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella sabab bo'lgan 1 yoshgacha bo'lgan
bolalarda pnevmoniya ayniqsa xavflidir: ularning o'lim darajasi 10 dan 30% gacha.
Xulosalar.
Birlamchi profilaktika pnevmoniya rivojlanishining oldini olishga
yordam beradi. Buning uchun siz sog'lom turmush tarzini olib borishingiz, silga qarshi
emlashlar qilishingiz, gigiena qoidalariga rioya qilishingiz, surunkali kasalliklar uchun
belgilangan davolash kursiga aniq rioya qilishingiz kerak. Pnevmoniya rivojlanishining
oldini olish choralari tanani qattiqlashtirish, immunitetni saqlash, gipotermiya omilini
istisno qilish, nazofarenkning surunkali yuqumli o'choqlarini tozalash, changga qarshi
kurashish, chekishni tashlash va spirtli ichimliklarni iste’mol qilmaslikdan iborat.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Халимова, Замира Юсуфовна, Шохсанам Машариповна Сафарова, and Адлия
Омонуллаевна Холикова. "ГЕНДЕРНЫЕ И ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ
ОПОРНО-ДВИГАТЕЛЬНЫХ ОСЛОЖНЕНИЙ АКРОМЕГАЛИИ."
Новый день в
медицине
4 (2020): 414-418.
2.
Халимова, З. Ю., Холикова, А. О., Сафарова, Ш. М., & Исаева, С. С. (2015).
Функциональное состояние нейроэндокринного статуса у больных с сердечно-
сосудистыми осложнениями акромегалии.
Молодой ученый
, (21), 314-317.
