Фторнинг биогеокимёвий етишмаслик шароитида истиқомат қилувчи мактабгача ёшдаги болаларнинг сўлакдаги минерал таркибини ўрганиш ва меъёрлаштириш

CC BY f
63-65
7
1
Поделиться
Ахрорхужаев, Н., & Муртазаев, С. (2022). Фторнинг биогеокимёвий етишмаслик шароитида истиқомат қилувчи мактабгача ёшдаги болаларнинг сўлакдаги минерал таркибини ўрганиш ва меъёрлаштириш. Актуальные проблемы стоматологии и челюстно-лицевой хирургии 4, 1(01), 63–65. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems-dentistry/article/view/14813
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Тиш кариесининг юзага келиши бир канча омилларга боғлиқ. Жумладан, оғиз бўшлиғи гигиенасининг пастлиги, сўлак қовушқоқлигининг ортиши, овқатланиш таркиби ва тартибига, иқлим ва географик шароитлар, ёндош касалликларнинг мавжудлиги асосий омиллардан ҳисобланади. Сўнгги йилларда кариесни олдини олиш учун фтор сакдовчи таблеткаларни қўллаш самарадорлиги тўғрисида жуда кўп гапирилмокда, Ўзбекистон Республикасида тишлар кариесининг жадаллиги ва тарқалишининг муаммоси мавжуд, чунки мазкур муаммони юзага келтирувчи омиллардан бири сувда фтор микдорини камлиги ҳисобланади. Бизнинг мамлакатимизда фторланган таблеткаларни қўллаш билан тишлар кариесини олдини олиш ўтказилмаган.


background image

63

тишлар юзасида карашлар ва тошлар мавжудлигини микдор жихатдан
аниклашга ёрдам беради. бемор ёки боланинг мутахасис шифокор стоматолог
ёки гигиенист назорати остида мустакил тиш тозалашидир. Бунинг учун бемор
ёки боланинг тишлари бўек моддаси билан ишлов берилиб бўялади ва
гигиеник индекс аникланади. Шундан сўнг бемор тишларини ўзи урганган
усулда тозалайди ва яна гигиеник индекс аникланади. Бунда шифокор
назоратчи бемор ёки болага тишларининг кайси сохалари яхши
тозаланмаётганини кўрсатиб, тегишли кўрсатмалар беради. Кейинги
катновларда назоратли тиш тозалаш яна кайтарилади ва тиш тозалаш амалий
кўникмалари бахоланиб борилади.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1.

Камилов, Х. П., and Д. И. Тайлакова. "Вторичная профилактика

осложнений системной гипоплазии зубов у детей."

Медицинские новости

11

(302) (2019): 70-72.

2.

Худанов, Б., Каххарова, Д., Хамидов, И., Абдурахимова, Ф., Усманова,

Ш., Хаджиахмедова, Х., & Юлдашев, Д. (2016). Роль технологии QLF в
улучшении гигиены полости рта и поведения для сохранения здоровья
полости рта у детей.

Stomatologiya

,

1

(4 (65)), 59-66.

3.

Yulbarsova, Nazokat Alisherovna, Umida Abdurasulovna Shukurova, and

Shakhnoza Musashaykhova. "CYTOKIN STATUS IN PATHOGENESIS OF
ORAL LICHEN PLANUS."

5th International Conferenceon Innovations and

Development Patterns in Technical and Natural Sciences

. 2018.

ФТОРНИНГ БИОГЕОКИМЁВИЙ ЕТИШМАСЛИК ШАРОИТИДА

ИСТИҚОМАТ ҚИЛУВЧИ МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ

СЎЛАКДАГИ МИНЕРАЛ ТАРКИБИНИ ЎРГАНИШ ВА

МЕЪЁРЛАШТИРИШ

Ахрорхужаев Н.Ш., Муртазаев С.С.

Ташкент давлат стоматология институты


Тиш кариесининг юзага келиши бир канча омилларга боғлиқ. Жумладан,

оғиз бўшлиғи гигиенасининг пастлиги, сўлак қовушқоқлигининг ортиши,
овқатланиш таркиби ва тартибига, иқлим ва географик шароитлар, ёндош
касалликларнинг мавжудлиги асосий омиллардан ҳисобланади. Сўнгги
йилларда кариесни олдини олиш учун фтор сакдовчи таблеткаларни қўллаш
самарадорлиги

тўғрисида

жуда

кўп

гапирилмокда,

Ўзбекистон

Республикасида тишлар кариесининг жадаллиги ва тарқалишининг муаммоси
мавжуд, чунки мазкур муаммони юзага келтирувчи омиллардан бири сувда
фтор микдорини камлиги ҳисобланади. Бизнинг мамлакатимизда фторланган
таблеткаларни қўллаш билан тишлар кариесини олдини олиш ўтказилмаган.

Бизлар Сурхандарё ва Қашқадарё вилоятидаги мактабгача таълим

муассасаларига тарбияланувчи 3 ёшдан 6 ёшгача бўлган 280 нафар болалар
текширувдан ўтказдик. Текширилган болаларнинг умумий сонини 152 нафар


background image

64

(54,28%) ўғил болалар ва 128 нафар (45,72%) қиз болалар ташкил этди.
Қашқадарё вилоятининг турли туманларидаги мактабгача ёшдаги болалар
(240 болалар, улардан 129 ўғил болалар ва 111 қиз болалар) асосий гуруҳга
киритилди, назорат гуруҳи сифтида эса Сурҳандарё вилояти Бойсун
туманидаги тоғли минтақда истиқомт қилувчи болалар (40 нафар бола, 23 ўғил
бола ва 17 нафар қиз бола) жалб этилди, экологларнинг фикрича ушбу минтақа
республиканинг энг қулай жанубий ҳудуди бўлиб ҳисобланади.

Тадқиқот олиб бориш вақтида умум қабул қилинган кетма кетликдан

фойдаланилди:

- ташқи кўрик,

-

тишларни жойлашиши, тиш қаторларини баҳолаш,

-

оғиз бўшлиғи гигиенасини баҳолаш,

-

тишларнинг қаттиқ тўқималарини ўрганиши.

Натижалар ва уларнинг муҳокамаси

Аралаш сўлак кўрсаткичлари оғиз бўшлиғи саломатлигини қўллаб

қувватлашда мухим ташхисий мезон бўлиб ҳисобланади. Сўлакни
минерализацияланиш қобилияти сезиларли даражада ундаги фосфор, кальций
тузлари, шунингдек фтор ионларига боғлиқ бўлади. Оғиз бўшлиғи
суюқлигининг

физик-кимёвий

хусусиятларини

ўрганиш

қуйидаги

натижаларни кўрсатди:

назорат ва асосий гуруҳдаги мактабгача ёшдаги болаларнинг оғиз

бўшлиғи суюқлигида ноорганик фосфор миқдорининг қуйидагича сақланиш
фарқлари аниқланди: мос холда 2,94+0,12 ммоль/л ва 1,86+0,043 ммоль/л
(р<0,001);

асосий гуруҳдаги мактабгача ёшдаги болаларнинг оғиз бўшлиғи

суюқлигидаги кальций миқдори назорат гуруҳидаги болаларга нисбатан бир
неча марта паст бўлди (мос холда, ўртача -(1,875+0,12 ммоль/л ва 1,21+0,063
ммоль/л (р<0,001);

асосий гуруҳ болаларининг оғиз бўшлиғи суюқлигидаги фтор

ионларининг концентрацияси 0,019+0,0001 ммоль/л ни ташкил этди, бу вақтда
эса назорат гуруҳ болаларида бу кўрсаткич 0,31+0,0014 ммоль/л га тенг бўлди.
Фарқлар статистик ишончлидир (р<0,001).

Шундай қилиб, оғиз бўшлиғи суюқлигининг микроэлемент таркиб

маълумотларини таҳлили, Қашқадарё вилоятида истиқомат қилувчи
болаларда барча ўрганилган параметрларни пастлигини кўрсатди.

Фториднинг биогеокимёвий етишмаслик фонида натрий фторид

таблеткаларини истеъмол қилиш босқичида мактабгача ёшдаги болалар оғиз
бўшлиғи суюқлигини фтор, кальций ва фосфор сақлаши тўғрисидаги
маълумотлар сезиларли даражада қизиқиш уйғотади. Фторидлар тиш
кариесини ривожланишини самарали олдини олади. Профилактик гуруҳдаги
болаларга таркибида 0,55 мг фтор сақлаган “Фторбаланс” таблеткасини ҳар
куни битта таблеткадан қабул қилиш буюрилди. Бир йил давомида тишлар
кариесини тарқалиши ва жадаллигини ўсиши бўйича профилактик чора
тадбирларнинг

клиник

самарадорлиги

баҳоланди.

Оғиз

бўшлиғи

суюқлигининг

хусусиятларига

олиб

борилган

профилактик

чора


background image

65

тадбирларнинг таъсири тўғрисида сўлак таркибидаги рН кўрсаткичлари,
кальций, фосфор ва фтор миқдорининг динамикадаги ўзгаришлари бўйича
хулоса чиқарилди.

Аниқландики, профилактик чора тадбирларни ўтказишни бошлашгача

бўлган вақтда болаларнинг оғиз бўшлиғи суюқлигининг водород иони
концентрацияси 6,21+0,045ни ташкил этди, яъни оғиз бўшлиғи суюқлигининг
рН ида нордон томонга силжиганлиги кузатилди. Натрий фторидли
таблеткаларни қабул қилиш бошлангандан бир йил ўтиб, водород ионлар
концентрацияси ўзгарди ва нейтралга яқинлашиб, 7,07+0,029ни ташкил этди
(р<0,001).

Натрий фторид қабул қилувчи болалар гуруҳида тадқиқот бошлангандан

сўнг 12 ой ўтиб, фтор миқдори 0,113+0,0046 ммоль/лни ташкил этди, яъни
асосий гуруҳдаги мактабгача ёшдаги болаларнинг оғиз бўшлиғи
суюқлигидаги фтор даражаси, профилактик чора тадбирлар ўтказилгунча
бўлган худди шу каби кўрсаткичларга нисбатан (0,0190+0,0001 мг/л) ишончли
равишда юқори бўлди (р<0,001).

Хулоса:

Мактабгача таълим муассасасидаги болалар рационига фторид

таблеткалари киритилгандан сўнг 12 ой ўтиб асосий гуруҳдаги мактабгача
ёшдаги болаларни оғиз бўшлиғи суюқлигидаги фторнинг даражаси ишончли
ортишига, кальций ва фосфор каби минералларнинг меъёрлашувига олиб
келди.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1.

Усманова, Шоира Равшанбековна, and Дилрабо Давлатназаровна

Давлатова. "РАЗРАБОТКА КРИТЕРИЕВ ПРОГНОЗИРОВАНИЯ РАННИХ
НАРУШЕНИЙ

ДИСФУНКЦИИ

ЭНДОТЕЛИОЦИТОВ

ИСПОЛЬЗУЯ

САЛИВАРНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ."

ИНТЕРНАУКА

18.194 часть 1 (2021): 88.

2.

Камилов, Хайдар, Малика Ибрагимова, and Адиба Камилова.

"РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ

АНАЛИЗ

ЧАСТОТЫ

ВСТРЕЧАЕМОСТИ

ГЛОССАЛГИИ НА КАФЕДРЕ ГОСПИТАЛЬНОЙ ТЕРАПЕВТИЧЕСКОЙ
СТОМАТОЛОГИИ ТГСИ ЗА 2016-2020 ГОДЫ."

Журнал стоматологии и

краниофациальных исследований

2.2 (2021): 32-37.

3.

Юльбарсова, Н. А., О. Е. Бекжанова, and Ф. Р. Наврузова.

"ЭНДОТЕЛИАЛЬНАЯ

ДИСФУНКЦИЯ

ПРИ

ХРОНИЧЕСКОЙ

РЕЦИДИВИРУЮЩЕЙ

ТРЕЩИНЕ

ГУБ."

Актуальные

проблемы

стоматологии детского возраста и ортодонтии

. 2020.


Библиографические ссылки

Усманова, Шоира Равшанбековна, and Дилрабо Давлатназаровна Давлатова. "РАЗРАБОТКА КРИТЕРИЕВ ПРОГНОЗИРОВАНИЯ РАННИХ НАРУШЕНИЙ ДИСФУНКЦИИ ЭНДОТЕЛИОЦИТОВ ИСПОЛЬЗУЯ САЛИВАРНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ." ИНТЕРНАУКА 18.194 часть 1 (2021): 88.

Камилов, Хайдар, Малика Ибрагимова, and Адиба Камилова. "РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ ЧАСТОТЫ ВСТРЕЧАЕМОСТИ ГЛОССАЛГИИ НА КАФЕДРЕ ГОСПИТАЛЬНОЙ ТЕРАПЕВТИЧЕСКОЙ СТОМАТОЛОГИИ ТГСИ ЗА 2016-2020 ГОДЫ." Журнал стоматологии и краниофациальных исследований 2.2 (2021): 32-37.

Юльбарсова, Н. А., О. Е. Бекжанова, and Ф. Р. Наврузова. "ЭНДОТЕЛИАЛЬНАЯ ДИСФУНКЦИЯ ПРИ ХРОНИЧЕСКОЙ РЕЦИДИВИРУЮЩЕЙ ТРЕЩИНЕ ГУБ." Актуальные проблемы стоматологии детского возраста и ортодонтии. 2020.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов