282
535
540
545
550
555
560
point-edge
point 2
point 1
P L
i n t e n
s i t
y ,
a
r
b
. u .
Wavelength, nm
Рис. 1.
Спектры ФЛ при 77 К (№2-1) исходного (кривая 1) и (№2-3) облученного
рентгеновскими лучами (кривая 2) образца с тремя тунельно-связанными квантовыми ямами.
exc
= 0.488 мкм,
P
exc
= 5 Вт/см
2
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ:
1. Venger E.F., Sadof‘ev Yu.G., Semenova G.N. et. Al.// SPIE Proccedings. 1998. V.3890. P.170-176;
P.537-541.
2. Брайловский Е.Ю., Здебский А.П., Корчная В.Л. и др.// Письма в ЖТФ. 1987. Т.13. N20. С.1310-
1313.
3. Bagaev V.S., Zaitsev V.V., Onishchenko E.E., Sadofyev Yu.G.// Abstr. of 9
th
Intern. Conf. ―II-VI
Compounds‖, Kyoto. Japan. 2007
4. Иванов С.В., Торопов А.А.,Сорокин С.В. и др.//ФТП.-1998.-Т.32.-С. 1272.
RAQAMLI TEXNOLOGIYANING TA‟LIM BERISHDAGI O„RNI
Saparniyazova Z.M., Saparniyazova R.M.
Berdaq nomidagi QDU, Nukus, O‗zbekiston
e-mail:
Bugungi kunda raqamli vositalarsiz ta‘limni yuqori qobiliyatga ega bo‘lgan malakali kadrlarni
tayyorlashni tassovvur qilish qiyin bo‘lib qoladi.
Biz o‗zimiz ham ta‘lim jarayonida zamonaviy raqamli texnologiyalardan foydalanamiz va talabalarimizga
tajribali mutaxassislar yordamida bu jarayonlarni optimallashtirish uchun raqamlashtirish vositalarini
tushunib urganishga yordam beramiz, bu raqamli texnologiya talabalar bilan masofada ishlashni
tezlashtirish va o‘qituvchi xodimlarining mehnat unumdorligini oshiradi.
Ma‘lumki, Ózbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 28 apreldagi ―Raqamli iqtisodiyot va
elektron hukumatni keng joriy etish chora – tadbirlari tuǵrisida‖gi PQ-4699-sonli Qarori qabul qilingan.
Raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni yanada rivojlantirishning asosiy vazifalaridan biri bu, tálim
tizimining barcha yónalishlaridaraqamli texnologiyalardan keng turda foydalanish va zamonaviy
iqtisodiyot uchun mutaqassislarning raqamli bilimlarning darajasin oshirish, tálim infrastrukturasini
rivojlantirish va «Beshta tashabbus» loyihasini amalga oshirish borasida 2022 yilgacha respublikaning
barcha joylarida raqamli bilimlarga óqitib tálim berish markazlarini ochishdir [1].
283
Shuni aytib ótish kerakki, ―COVID-2019‖ pandemiyasi barcha sohalar singari tálim tizimiga óz
tásirini ótkazdi, shu jumladan boǵcha, maktab va oliy tálim muassasalarining barchasi ommaviy ravishda
muddatidan oldin tátilga chiqishdi.
Pandemiya o‗quv jarayoniga, davlat muassasalariga va biznes kompaniya faoliyatiga o‗ziga xos
o‘zgarttirishlar kiritdi – ko‗pchilik masofadan ishlashga o‗tdi. Bizining eng aktual muammolarimizdan
biri talabalar bilan masofaviy guruhlar bilan ishlash bo‘ldi. Ta‘lim jarayonida zamonaviy raqamli
texnologiyalardan foydalanib ta‘lim jarayonlarini olib borilganligi sababli muammolarga to‘qnashmadi,
va o‘zlarining yutuq va kamchiligini ko‘rib to‘g‘rilashga imkon berdi. Har bir oliy ta‘lim professor-
o‘qituvchisi o‘zining uy kompyuterida MOODLE masofaviy tálim platformasi, ZOOM dasturida talim
jarayonlarini olib borib bu dasturlarning keng imkoniyatlari bilan tanishib bordi. Bu masofaviy tizim
dasturlari bizning professor-o‘qituvchilarimizga amaliy tajriba bo‘lib, ular ta‘lim jarayonida qaysi
raqamlashtirish vositalari va texnologiyalarini qo‗llashlari mumkinligini darhol anglab olishlari va qaror
qabul qilishlari mumkinligini o‘rgandi.
Oxirgi ikki yil davomida dunyo sayyoramiz aholisiga korona virusi ko'rinishidagi kutilmagan
sovg'a taqdim etdi. Biz deyarli har kuni atrofimizdan pandemiya, vaktsinatsiyalash kabi so‘zlarni esitish
odat tusiga aylanib qolgan. Korona virusi kirib kelishi bilan barcha sohalarning ish faoliyati o'zgara
boshladi. Dunyo pandemiyadan keyin hayotning deyarli barcha sohalari avvalgidek bo'lmasligini, yangi
o‘zgarishlar bo‘layotganining guvohi bo‘lyapmiz. Albatta, bu ta'limga ham tegishli bo‘lib, shaxsning pul
topish yoki ta‘lim olishni davom ettirish imkoniyatiga ega bo‗lishi uchun masofaviy mehnat va masofaviy
ta‘lim joriy etildi. Albatta, masofaviy ta'limni joriy etish shoshilinch va zarur edi, biroq buni hozirgi
sharoitlar talab qilardi. Biz, o'qituvchilar, eng qisqa vaqt ichida biz uchun mutlaqo yangi faoliyat turini
o'zlashtira boshladik. O'qituvchi va talabalarning o'zaro masofadan turib o'zaro ta'siri, to'liq va samarali
amalga oshirilishi uchun o'quv jarayonini kengaytirish, texnologiyalar yoki interaktivlikni ta'minlaydigan
boshqa vositalar kerak edi.
Pandemiya o‗quv jarayoniga, davlat muassasalariga va biznes kompaniya faoliyatiga o‗ziga xos
o‘zgarttirishlar kiritdi – ko‗pchilik masofadan ishlashga o‗tdi. Bizining eng aktual muammolarimizdan
biri talabalar bilan masofaviy guruhlar bilan ishlash bo‘ldi.
Ko'pchiligimiz dastlab telegram, Zoom, Moodle platformasidan talabalar va ularning ota-onalari
uchun onlayn darslar va maslahatlar berish uchun foydalanganmiz. Keyinchalik biz HEMIS ta'lim
platformasi bilan tanishdik. Ushbu dastur o'quv materialini amalga oshirishda etakchi, asosiy platformaga
aylandi. Ishimda birinchi marta ZOOM va MOODLE platformasidan foydalandim va HEMIS bilan
tanishganimdan so'ng biz ushbu ta'lim platformasidan foydalanishga qaror qildik, chunki bu
platformaning ishlash imkoniyatlari keng bo‘lib, bizni qog‘ozvozlikdan qutqaradi. Tabiiyki, darslik va ish
daftarlari uchun ham topshiriqlar bor edi. Darsga tayyorgarlik qanday shaklda yuzma-yuz yoki masofadan
o'tkazilishidan qat'i nazar, doimo ko'p vaqtni oladilar.
Masofadan o'qitish - bu oliygohlarda yangi, va barcha yangi o‘zgarishlar qiziqarli. An'anaviy
ta'limni to'liq almashtirmastan mustaqil darslarda va nazorat turlaida qo'shimcha xizmat ko'rsatishi
mumkin.
Raqamlashtirishning abzalliklari
• Mustaqil taılim olishni o'rganish.
• Qog‘ozvozlikdan qutilish.
• O‗qituvchilar mehnatini soddalashtirish.
• Kelajakka qadam.
Onlayn ta'limning kamchiliklari
• Salbiy natijaning xavfi.
• Ijodkorlikning yo'qolishi.
• Aqliy faoliyatning pasayishi.
• Past ijtimoiylashuv.
• Mutlaq nazorat.
ADABIYOTLAR:
1. Ózbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 28 apreldagi ―Raqamli iqtisodiyot va elektron
hukumatni
keng
joriy
etish
chora-tadbirlari
tóg‘risida‖gi
PQ-4699-sonli
Qarori.
2. Gaffarova G.G., B. Kodirov. Raqamlashtirish – innovatsion rivojlanish omili sifatida// Academic
research in educational sciences. Vol. 1. No. 2. 2020. P.104-112.
