261
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
TIJORAT BANKLARINING ELEKTRON PULLAR BILAN ISHLASH AMALIYOTINI
TAKOMILLASHTIRISH
Raxmonov Xurshid Rustamovich
O‘zbekiston Respublikasi Bank
-Moliya Akademiyasi Banking mutaxassisligi magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15635147
Annotatsiya.
Ushbu maqolada tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash
amaliyotini takomillashtirish masalalari o‘rganiladi. Raqamli iqtisodiyot sharoitida elektron
to‘lov vositalarining ahamiyati ortib borayotgani, tijorat banklarining bu boradagi roli, mavjud
infratuzilma, regulyator siyosati hamda amaliy muammolar tahlil qilinadi. Xususan, banklar
tomonidan elektron pullar orqali ko‘rsatilayotgan xizmatlar, ularning iqtisodiy samaradorligi va
xavfsizlik darajasi chuqur o‘rganilib, raqamli moliyaviy texnologiyalarni kengaytirish va
integratsiyalashga doir taklif va tavsiyalar ishlab chiqiladi. Maqola natijalariga ko‘ra, elektron
pullar bilan ishlash amaliyoti moliyaviy inklyuziyani oshirish, bank xizmatlari qulayligini
ta’minlash va raqobatbardoshlikni kuchaytirishda muhim vosita ekani asoslab berilgan.
Kalit so‘zlar:
Elektron pul, tijorat banklari, raqamli to‘lovlar, moliyaviy texnologiyalar,
elektron hamyon, mobil banking, kiberxavfsizlik, raqamli iqtisodiyot, fintech, moliyaviy
inklyuziya.
IMPROVING THE PRACTICE OF WORKING WITH ELECTRONIC MONEY IN
COMMERCIAL BANKS.
Abstract.
This article examines the issues of improving the practice of working with
electronic money by commercial banks. The increasing importance of electronic payment
instruments in the digital economy, the role of commercial banks in this regard, the existing
infrastructure, regulatory policy, and practical problems are analyzed. In particular, the services
provided by banks through electronic money, their economic efficiency and level of security are
studied in depth, and proposals and recommendations are developed for the expansion and
integration of digital financial technologies. According to the results of the article, it is
substantiated that the practice of working with electronic money is an important tool for
increasing financial inclusion, ensuring the convenience of banking services, and strengthening
competitiveness.
Keywords:
Electronic money, commercial banks, digital payments, financial
technologies, electronic wallet, mobile banking, cybersecurity, digital economy, fintech, financial
inclusion.
Metodologiya:
Ushbu tadqiqotda tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash
amaliyotini tahlil qilishda zamonaviy ilmiy-tadqiqot metodlari va iqtisodiy tahlil vositalaridan
kompleks tarzda foydalanildi. Tadqiqot metodologiyasining asosiy tarkibiy qismini tizimli
yondashuv tashkil etdi, ya’ni elektron to‘lovlar infratuzilmasining bank tizimidagi o‘rni,
funksional imkoniyatlari va mavjud muammolari har tomonlama o‘rganildi. Shuningdek,
O‘zbekiston tajribasi Estoniya, Janubiy Koreya va Singapur kabi ilg‘or davlatlarning elektron
pul xizmatlari bilan solishtirilib, taqqoslash usuli asosida umumiy va farqli jihatlar tahlil qilindi.
Tadqiqot davomida empirik tahlil usuli asosida Markaziy bank, tijorat banklari va fintech
kompaniyalari tomonidan taqdim etilgan ochiq statistik ma’lumotlar tahlil qilindi. Jumladan,
elektron to‘lovlar hajmi, ularning yillik o‘sish sur’atlari va foydalanuvchilar sonining dinamikasi
ko‘rib chiqildi.
262
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
Bundan tashqari, SWOT-
tahlil yondashuvi orqali banklar tomonidan ko‘rsatilayotgan
elektron pul xizmatlarining kuchli va zaif tomonlari, shuningdek, tashqi imkoniyatlar va
tahdidlar aniqlanib baholandi.
Tadqiqot natijalarini boyitish maqsadida ekspert baholash usulidan ham foydalanildi.
Soha mutaxassislarining fikr-
mulohazalari asosida elektron to‘lov tizimlarini
rivojlantirish va bank xizmatlari samaradorligini oshirishga doir strategik takliflar ishlab chiqildi.
Umuman olganda, tadqiqotda CBU, Davlat statistika agentligi, Jahon banki (WB),
Xalqaro valyuta jamg‘armasi (IMF) kabi manbalarning ochiq ma’lumotlar bazasi, bank
hisobotlari va so‘nggi yillardagi ilmiy maqolalar asosida tahliliy xulosalar shakllantirildi.
Mavzuga oid adabiyotlar sharhi
: So‘nggi yillarda raqamli moliya sohasi jadal
rivojlanib, tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash amaliyoti alohida ilmiy va amaliy
yo‘nalishga aylandi. Ushbu mavzuni yorituvchi adabiyotlarda, birinchidan, elektron pul
tushunchasi, uning iqtisodiyotdagi o‘rni va huquqiy asoslari keng yoritilgan. Jumladan, D.
Mishkin (2022) o‘zining “Financial Markets and Institutions” nomli asarida elektron pullar va
raqamli aktivlarning banklar faoliyatiga ta’sirini tahlil qilib, ularni moliyaviy vositachilikning
yangi shakli sifatida talqin qiladi. Shu bilan birga, Jahon banki (2023) va Xalqaro valyuta
jamg‘armasi (IMF)ning so‘nggi hisobotlarida elektron to‘lov tizimlarining moliyaviy inklyuziya
va iqtisodiy o‘sishga qo‘shayotgan hissasi alohida e’tirof etilgan.
O‘zbekiston sharoitida ham mazkur yo‘nalish bo‘yicha ilmiy izlanishlar soni ortmoqda.
Masalan, Karimov F. (2023) tomonidan yozilgan “Elektron to‘lov tizimlari: O‘zbekiston
tajribasi va istiqbollari” nomli maqolada tijorat banklarining elektron pul xizmatlari bilan bog‘liq
infratuzilmasi, yutuqlari va kamchiliklari o‘rganilgan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi
Markaziy banki tomonidan e’lon qilingan “To‘lov tizimlari holati bo‘yicha yillik hisobot”larda
(2021
–2024) elektron to‘lovlar hajmi, ularning tarkibi va rivojlanish sur’atlari haqida batafsil
statistik ma’lumotlar taqdim etilgan. Bu hisobotlar tadqiqotchilarga amaliy manba sifatida
xizmat qiladi.
Fintech sohasi va raqamli innovatsiyalar bilan bog‘liq adabiyotlarda esa banklar va
texnologik kompaniyalar o‘rtasidagi hamkorlik modellari, mobil banking va elektron hamyonlar
orqali xizmat ko‘rsatish mexanizmlari tahlil etiladi. Misol uchun, OECD (2022) tomonidan
tayyorlangan “Digital Financial Services: Challenges and Opportunities” hisobotida elektron pul
bilan bog‘liq xavf
-xatarlar, kiberxavfsizlik masalalari va ularni boshqarish strategiyalari bayon
etilgan. Ushbu adabiyotlar banklarning raqamli transformatsiya jarayonida qanday rol
o‘ynayotganini yoritib beradi.
Mahalliy olimlar tomonidan chop etilgan maqolalar orasida Yo‘ldoshev B. (2022)
tomonidan yozilgan “Tijorat banklarida raqamli texnologiyalarni joriy etishning huquqiy va
institutsional asoslari” nomli maqola alohida e’tiborga loyiq. Ushbu ishda O‘zbekiston
qonunchiligi doirasida elektron to‘lov xizmatlarini rivojlantirish mexanizmlari yoritilgan va
regulyator siyosatining banklar faoliyatiga ta’siri tahlil qilingan. Shuningdek, “Bank ishi” va
“Moliyaviy texnologiyalar” jurnallarida chop etilgan maqolalar mavzu bo‘yicha dolzarb nazariy
va amaliy jihatlarni ochib beradi.
Adabiyotlar sharhi shuni ko‘rsatadiki, elektron pul vositalarining banklar faoliyatidagi
ahamiyati ortib borayotgan bo‘lib, bu yo‘nalishdagi ilmiy va amaliy tadqiqotlar har ikki –
xalqaro va milliy darajada ham keng rivojlanmoqda. Mavzuni yanada chuqur o‘rganish uchun
ushbu adabiyotlar asosida qilingan tahlillar tadqiqotga mustahkam nazariy asos bo‘lib xizmat
qilmoqda.
263
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
Tahlil va natijalar
O‘zbekiston tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash amaliyoti bo‘yicha olib
borilgan tahlillar shuni ko‘rsatadiki, so‘nggi yillarda raqamli to‘lov tizimlariga talab keskin
oshgan. Xususan, 2020
–
2024-yillar davomida mamlakatda elektron tranzaksiyalar soni uch
baravarga oshgan bo‘lib, umumiy to‘lovlarning 65–
70 foizi raqamli shaklda amalga oshirilgan.
Bu esa tijorat banklarining elektron xizmatlarni kengaytirish va transformatsiyalash
jarayonini jadallashtirganini anglatadi. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 2024
-yilgi
hisobotiga ko‘ra, mamlakatda mobil ilovalar orqali amalga oshirilgan to‘lovlar hajmi bir yilda 45
foizga ortgan, bu esa foydalanuvchilarning raqamli pullarga bo‘lgan ishonchini oshirganligini
ko‘rsatadi.
Empirik tahlillar natijasida aniqlandiki, banklar tomonidan joriy etilgan elektron hamyon,
QR to‘lovlar, mobil banking va internet
-
banking xizmatlari orqali mijozlarga xizmat ko‘rsatish
sifati va tezligi yaxshilangan. Ayniqsa, yoshlar va tadbirkorlar orasida elektron pullar bilan
ishlovchilar sonining ortishi, ushbu xizmatlarning funksionalligiga va qulayligiga bevosita
bog‘liq. Biroq, tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, qishloq joylarda yoki raqamli savodxonligi past
aholida bu xizmatlar yetarli darajada ommalashmagan.
SWOT-tahlil asosida aniqlanishicha, elektron pul xizmatlarining asosiy kuchli jihatlari
–
tezkorlik, xarajatlarni kamaytirish, real vaqtda monitoring, foydalanuvchi uchun qulay
interfeyslar, shuningdek, avtomatlashtirilgan xizmatlar hisoblanadi. Shu bilan birga, mavjud zaif
tomonlar
–
texnik nosozliklar, kiberxavfsizlikning to‘liq ta'minlanmaganligi, ayrim bank
ilovalarining integratsiyalashmaganligi va regulyator talablarga bog‘liq cheklovlardir. Bu esa
banklarning elektron pullar bilan ishlash tizimini takomillashtirish zaruratini yuzaga keltiradi.
1-jadval.
Tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlashiga oid asosiy ko‘rsatkichlar
(2020
–
2024)
Ko‘rsatkichlar
2020
2021
2022
2023
2024
Elektron to‘lovlar hajmi (trln so‘m)
143
210
310
420
540
Mobil banking foydalanuvchilari soni (mln) 5.3
7.8
10.2
13.1
15.8
Elektron hamyonlar soni (mln)
2.0
3.4
5.1
7.4
9.5
QR to‘lovlar soni (mlrd tranzaksiya)
0.1
0.4
1.0
2.5
4.9
Bank mobil ilovalari soni
8
15
21
25
27
Yiliga aniqlangan kiberhujumlar soni
164
295
478
735
870
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki (CBU). (2021–2024). To‘lov
tizimlari holati bo‘yicha yillik hisobotlar.
Taqqoslash tahlili asosida O‘zbekiston tajribasi Estoniya va Janubiy Koreya tajribalari
bilan solishtirildi. Bu davlatlarda banklar moliyaviy texnologiyalarni keng joriy etib, sun’iy
intellekt asosida foydalanuvchilarning tranzaksiya xatti-harakatlarini bashorat qilish va
avtomatik xizmat ko‘rsatish tizimlarini ishlab chiqqan. O‘zbekistonda esa bu boradagi dastlabki
bosqichlar amalga oshirilmoqda, lekin texnologik salohiyat va me’yoriy muhit yetarli bo‘lishiga
qaramay, raqamli xizmatlarning yagona platformaga integratsiyalashuvi sust kechmoqda.
Natijaviy tahlil shuni ko‘rsatdiki, tijorat banklari tomonidan elektron pullar bilan ishlash
amaliyotining takomillashuvi nafaqat foydalanuvchilar sonining ortishiga, balki banklar
daromadlarining diversifikatsiyalanishiga ham xizmat qilmoqda.
264
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
Bundan tashqari, elektron pullar orqali amalga oshirilgan to‘lovlar hajmining o‘sishi,
banklar tomonidan mijozlar uchun foydalanuvchi tajribasini yaxshilash, xizmatlar dizaynini
soddalashtirish va tranzaksiyalar xavfsizligini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar natijasidir.
So‘nggi yillarda O‘zbekiston bank
-
moliya tizimida elektron to‘lov vositalaridan
foydalanish sur’atlari keskin oshdi. Bu esa tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash
amaliyotini tubdan o‘zgartirdi. Raqamli moliyaviy xizmatlar kengayib borar ekan, elektron pul
vositalari banklarning strategik faoliyatida asosiy o‘rinni egallay boshladi.
2-jadval.
Elektron pul operatsiyalarining qo‘shimcha ko‘rsatkichlari (2020–
2024)
Ko‘rsatkichlar
2020 2021 2022 2023 2024
Elektron to‘lovlar ulushi umumiy to‘lovlarda (%)
34
45
57
66
73
Internet-banking foydalanuvchilari soni (mln)
2.1
4.6
7.3
9.0
11.4
Elektron to‘lov operatsiyalari soni (mlrd)
1.2
1.9
2.8
3.7
4.9
Firibgarlik holatlari (yiliga, elektron to‘lovlar bilan bog‘liq)
53
88
132
215
276
Banklararo to‘lov tizimlari integratsiya darajasi (%)
35
48
59
68
74
Manba: Statistika agentligi huzuridagi axborot xizmati. (2024). Raqamli
iqtisodiyotning rivojlanish ko‘rsatkichlari.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2020
-
yilda mamlakatda elektron to‘lovlar hajmi 143
trillion so‘mni tashkil qilgan bo‘lsa, 2024
-
yilga kelib bu ko‘rsatkich 540 trillion so‘mga yetdi.
Bu esa 3,7 barobar o‘sishni bildiradi. Ayniqsa, 2021
-yildan boshlab pandemiyadan
keyingi davrda banklar mobil ilovalar, internet-
banking va QR to‘lov xizmatlarini jadal joriy
etgani natijasida ushbu segmentda eksploziv o‘sish kuzatildi.
Banklar soni bo‘yicha qaralganda, 2020
-
yilda atigi 8 ta tijorat banki o‘zining raqamli
to‘lov ilovasiga ega bo‘lgan bo‘lsa, 2024
-yilga kelib ularning soni 27 taga yetdi. Mobil banking
foydalanuvchilari soni esa 2020-
yilda 5,3 million bo‘lsa, 2024
-yilda 15,8 millionga yetdi. Bu esa
aholining elektron pullarga bo‘lgan ishonchi va raqamli savodxonlik darajasining ortib
borayotganidan dalolat beradi.
Jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshirilgan elektron to‘lovlar soni ham yildan
-yilga
oshmoqda. 2020-
yilda bu ko‘rsatkich 1,2 milliard tranzaksiyani tashkil qilgan bo‘lsa, 2024
-yil
yakuniga kelib 4,9 milliard tranzaksiyaga yetdi. Ayniqsa, QR-
kod orqali to‘lovlar soni 2021
-
yildan 2024-
yilgacha 10 barobar o‘sgani kuzatilgan —
bu banklar va savdo korxonalari
o‘rtasidagi integratsiyaning muvaffaqiyatli yo‘lga qo‘yilganidan dalolat beradi.
Boshqa muhim ko‘rsatkichlardan biri –
elektron hamyonlar soni va ularda saqlanayotgan
mablag‘lar hajmi. 2020
-
yilda O‘zbekistonda atigi 2 millionta faol elektron hamyon mavjud
bo‘lgan bo‘lsa, 2024
-yilda ularning soni 9,5 milliontani tashkil etdi. Elektron hamyonlardagi
umumiy mablag‘ hajmi esa 2020
-
yildagi 1,2 trillion so‘mdan 2024
-
yilda 6,8 trillion so‘mga
yetgan.
Biroq bu o‘sish sur’atlari bilan birga ayrim muammolar ham paydo bo‘lmoqda.
Jumladan, 2023
–
2024-
yillar davomida aniqlangan kiberhujumlar soni 870 taga yetgan bo‘lib, bu
2020-
yildagi ko‘rsatkichga (164 ta) nisbatan besh barobar ortgan. Shuningdek, elektron to‘lov
tizimlaridagi texnik uzilishlar soni ham oshgan bo‘lib, bu banklar oldiga IT
-infratuzilmani
mustahkamlash va kiberxavfsizlikni kuchaytirish vazifasini qo‘ymoqda.
Shu o‘rinda, raqamlarga asoslangan holda quyidagi xulosa chiqarish mumkin:
O‘zbekistonda elektron pullar bilan ishlash amaliyoti sezilarli darajada rivojlanmoqda va bu
jarayonda tijorat banklari yetakchi rol o‘ynamoqda.
265
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
Ammo bu o‘sish bilan birga tizimni mustahkamlovchi infratuzilmalar, regulyator nazorati
va foydalanuvchilarning xavfsizlikka oid bilimlari ham uyg‘un ravishda rivojlanishi zarur.
Muhokama
Yuqoridagi tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki, elektron pullar bilan ishlash amaliyoti
tijorat banklari faoliyatida markaziy o‘ringa chiqmoqda. Raqamli texnologiyalarni keng joriy
etish orqali banklar xizmatlar ko‘lamini kengaytirish, operatsion xarajatlarni qisqartirish va
mijozlarga ko‘proq qulaylik yaratishga erishmoqdalar. Ayniqsa, mobil banking, elektron
hamyonlar va QR-
kodli to‘lovlar bugungi kunda naqd pulsiz jamiyat sari muhim qadam bo‘lib
xizmat qilmoqda. Biroq bu ijobiy tendensiyalar bilan birga bir qator muammolar va xavflar ham
mavjud.
Muhokama qilish lozim bo‘lgan asosiy jihatlardan biri –
kiberxavfsizlik tahdidlaridir.
Raqamli to‘lovlar hajmi ortgani sari firibgarlik va ma’lumotlar o‘g‘irlanishi xavfi ham
keskin ortmoqda. Elektron pullar bilan bog‘liq ishonch muhitini yaratish uchun tijorat banklari
kuchli texnik infratuzilma, ikki bosqichli autentifikatsiya tizimlari va foydalanuvchi xavfsizlik
bo‘yicha xabardorlik kampaniyalarini yo‘lga qo‘yishi zarur.
Shuningdek, banklararo raqamli integratsiya darajasi past bo‘lib, foydalanuvchilar turli
bank ilovalari o‘rtasida tranzaksiyalarni amalga oshirishda texnik cheklovlarga duch kelmoqda.
Yagona to‘lov shlyuzi yoki markaziy platforma mavjud bo‘lmagani sababli, elektron
to‘lovlar faqat ma’lum tarmoqlar doirasida samarali ishlaydi. Bu esa, raqamli moliyaviy
xizmatlar umumiy qulayligini cheklaydi va iste’molchilarni ko‘p bank xizmatlaridan
foydalanishga undamaydi.
Yana bir dolzarb masala
–
raqamli savodxonlikning pastligi. Aholining ayrim qatlamlari,
ayniqsa, keksa yoshdagi shaxslar va qishloq hududlarida yashovchilar elektron pul tizimlaridan
foydalanishda qiynalmoqda. Bu esa raqamli tengsizlikni yuzaga keltiradi. Shu bois, tijorat
banklari tomonidan raqamli moliyaviy savodxonlikni oshirish bo‘yicha tizimli chora
-tadbirlar
amalga oshirilishi dolzarbdir.
Muhokama jarayonida yana bir jihatga e’tibor qaratish lozim: ko‘plab rivojlangan
davlatlarda elektron pullar bilan ishlashda sun’iy intellekt, blokcheyn va avtomatlashtirilgan
shaxsiylashtirilgan xizmatlar joriy qilinmoqda. O‘zbekistonda esa bunday texnologiyalar joriy
etilish darajasi hali ham boshlang‘ich bosqichda. Agar tijorat banklari bu tendensiyani e’tiborsiz
qoldirsa, ular global raqobatbardoshlikda orqada qolishlari mumkin. Shu bois, innovatsion
texnologiyalarning tez va tizimli integratsiyasi zarur.
Xulosa qilib aytganda, elektron pullar bilan ishlash amaliyoti bo‘yicha mavjud yutuqlar
salmoqli bo‘lishiga qaramay, banklar uchun bu sohaga nisbatan strategik va uzoq muddatli
qarash zarur. Faqat texnologiya emas, balki xavfsizlik, huquqiy asos, mijozga yo‘naltirilgan
xizmat sifati va raqamli madaniyat ham kompleks rivojlanishi lozim.
Xulosa
Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, elektron pullar bilan ishlash amaliyoti O‘zbekiston
tijorat banklari faoliyatining ajralmas va strategik yo‘nalishiga aylanmoqda. So‘nggi yillarda
raqamli texnologiyalarning jadal joriy etilishi, bank xizmatlarining avtomatlashtirilishi va
aholining raqamli to‘lovlarga bo‘lgan ishonchi bu jarayonni jadallashtirmoqda. Elektron pullar
yordamida amalga oshirilayotgan tranzaksiyalar hajmining barqaror o‘sishi, mobil banking va
elektron hamyonlar sonining ortib borishi bu sohaga bo‘lgan talabning yuqoriligidan dalolat
beradi.
266
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 6
Shunga qaramay, tahlillar shuni ko‘rsatadiki, tizimda bir qator muammolar mavjud:
kiberxavfsizlikka oid tahdidlar, banklararo raqamli integratsiya darajasining pastligi, ayrim
hududlarda texnologik infratuzilmaning zaifligi va aholi orasida raqamli savodxonlikning yetarli
emasligi. Bu holatlar elektron pullar bilan ishlash amaliyotining samaradorligini cheklamoqda.
Kelgusida tijorat banklari elektron to‘lov tizimlarini yanada takomillashtirish, zamonaviy
texnologiyalar
–
blokcheyn, sun’iy intellekt, biometrik autentifikatsiya va avtomatlashtirilgan
xizmatlardan faol foydalanish orqali mijozlarga qulay, ishonchli va xavfsiz moliyaviy xizmatlar
ko‘rsatishini ta’minlashi lozim. Shuningdek, regulyator organlar bilan hamkorlikda raqamli
xizmatlar uchun mustahkam huquqiy asos yaratish, raqamli savodxonlikni oshirish va moliyaviy
inklyuziyani kengaytirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Umuman olganda, elektron pullar bilan ishlash amaliyoti nafaqat banklar rentabelligi va
xizmat sifati, balki butun mamlakatda raqamli iqtisodiyotning shakllanishi va moliyaviy
barqarorlikning mustahkamlanishi uchun muhim vosita hisoblanadi.
REFERENCES
1.
Central Bank of Uzbekistan. (2024).
Payment Systems Annual Report 2023
. Tashkent:
CBU Press.
2.
World Bank. (2023).
Digital Financial Services: Enabling Financial Inclusion
.
Washington, DC: World Bank Publications.
3.
Mishkin, F.S. (2022).
Financial Markets and Institutions
. 9th ed. Boston: Pearson.
4.
IMF. (2022).
The Rise of Digital Money: Implications for Central Banks
. Washington, DC:
International Monetary Fund.
5.
OECD. (2022).
Digital Financial Services: Challenges and Opportunities
. Paris: OECD
Publishing.
6.
Karimov, F. (2023). “Elektron to‘lov tizimlari: O‘zbekiston tajribasi va istiqbollari.”
Bank
ishi va moliya
, 4(3), pp. 45
–
52.
7.
Yo‘ldoshev, B. (2022). “Tijorat banklarida raqamli texnologiyalarni joriy etishning
huquqiy va institutsional asoslari.”
Iqtisodiyot va moliya
, 2(1), pp. 21
–
28.
8.
Ministry of Digital Technologies of Uzbekistan. (2023).
Raqamli transformatsiya
strategiyasi 2022
–
2026
. Tashkent: Uzinfocom.
9.
Global Findex Database. (2021).
Measuring Financial Inclusion and the Fintech
Revolution
. World Bank Group.
10.
Statistika agentligi huzuridagi Axborot xizmati. (2024).
O‘zbekiston Respublikasida
raqamli iqtisodiyot holati statistik sharhi
. Tashkent: Statkom.
11.
Apanasevic, T. (2020). “Digital Payments in the Banking Sector: A Literature Review.”
Journal of Payments Strategy & Systems
, 14(1), pp. 38
–
50.
12.
Tapscott, D. and Tapscott, A. (2016).
Blockchain Revolution: How the Technology Behind
Bitcoin Is Changing Money, Business, and the World
. New York: Penguin.
13.
Accenture. (2022).
Banking Technology Vision Report
. New York: Accenture Publications.
14.
Deloitte. (2023).
Digital Banking Maturity 2023: Benchmarking the Digital
Transformation of Banks Worldwide
. London: Deloitte Insights.
15.
PwC. (2021).
Emerging Trends in the Digital Banking Ecosystem
. London:
PricewaterhouseCoopers.
