ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
358
O‘ZBEKISTONDA AHOLIGA TIBBIY YORDAM KO‘RSATISH TIZIMINING
TARIXIY TRANSFORMATSIYASI: ZAMONAVIY YONDASHUVLAR VA
RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
Pardaaliyev Sherzod
Millat umidi universiteti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17583145
Annotatsiya.
Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasida aholiga tibbiy yordam
ko‘rsatish tizimining tarixiy rivojlanishi, mustaqillik yillaridagi tub islohotlar, zamonaviy
raqamlashtirish jarayonlari, sun’iy intellekt texnologiyalarining ta’siri hamda ushbu sohada
huquqiy tartibga solish mexanizmlarini takomillashtirish masalalari yoritilgan. Tibbiy xizmat
sifatini oshirish, aholining salomatligini samarali himoya qilish va davlat siyosatining ustuvor
yo‘nalishlari asosida tizimning transformatsiyasi chuqur tahlil etilgan.
Kalit so‘zlar:
tibbiy yordam, sog‘liqni saqlash tizimi, tarixiy transformatsiya,
raqamlashtirish, elektron sog‘liqni saqlash, sun’iy intellekt, huquqiy tartibga solish, aholining
salomatligi, davlat islohotlari, zamonaviy texnologiyalar.
KIRISH
O‘zbekiston Respublikasida aholiga tibbiy yordam ko‘rsatish tizimi uzoq tarixiy yo‘lni
bosib o‘tdi. Sobiq Ittifoq davrida qat’iy markazlashgan rejalashtirish asosida tashkil etilgan bu
tizim mustaqillikdan keyingi yillarda tubdan o‘zgardi.
Dastlabki yigirma yilda asosan infratuzilma va kadrlar masalasi hal qilinsa, so‘nggi o‘n
yillikda raqamlashtirish, xususiy sektorning jalb etilishi va xalqaro standartlarga moslashuv
jarayonlari tezlashdi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017-yildan boshlab sog‘liqni saqlash
sohasidagi islohotlari tizimni yangi bosqichga olib chiqdi.
Ayniqsa, 2022-yil 14-oktabrdagi “Sog‘liqni saqlash tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish
strategiyasi” tibbiy yordamning sifati va foydaliligini tubdan oshirishga qaratilgan muhim hujjat
bo‘ldi.
1. TIBBIY YORDAM TIZIMINING TARIXIY BOSQICHLARI
O‘zbekiston hududida tibbiyot an’anaviy shaklda ming yillar oldin rivojlangan bo‘lsa-da,
zamonaviy tizim XX asr boshlarida shakllandi. 1920-yillarda tashkil etilgan birinchi shifoxonalar
va feldsherlik punktlari sovet davrida kengayib, 1991-yilga kelib respublikada 1200 dan ortiq
shifoxona va 7000 poliklinika faoliyat yuritardi. Biroq, bu tizim markazlashgan boshqaruv va
moliyalashtirishning cheklovlari tufayli samarasiz edi.
Mustaqillikning dastlabki yillari (1991–2016) o‘tish davri bo‘ldi. 1996-yilda qabul
qilingan “Aholining salomatligini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonun birinchi mustaqil huquqiy
asos bo‘ldi. 2005-yildagi “Davlat sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilish dasturi” esa oilaviy
poliklinikalar tarmog‘ini kengaytirishga qaratildi. Ammo bu davrda moliyalashtirish
yetishmasligi, dori-darmon ta’minoti va mutaxassislarning chet elga ketishi kabi muammolar
saqlanib qoldi.
2. 2017-YILDAN BOSHLANGAN TUB ISLOHOTLAR
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
359
2017-yil – sog‘liqni saqlash tizimida yangi davr boshlanishi bo‘ldi. Prezidentning 2017-
yil 7-dekabrdagi “O‘zbekiston Respublikasida sog‘liqni saqlash tizimini tubdan takomillashtirish
chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni asosida quyidagi o‘zgarishlar amalga oshirildi:
• 2018-yildan boshlab majburiy tibbiy sug‘urta tizimining sinov tariqasida joriy etilishi;
• Xususiy tibbiyot muassasalariga soliq imtiyozlari berilishi;
• 2020-yilgacha 150 ta zamonaviy ko‘p tarmoqli klinika qurilishi;
• Telemeditsina va elektron sog‘liq kartasi (E-Salomatlik) tizimining ishga tushirilishi.
2021-yilda qabul qilingan “Elektron sog‘liqni saqlash tizimini 2025-yilgacha
rivojlantirish strategiyasi” esa raqamlashtirishni yangi bosqichga olib chiqdi. Hozirda respublika
bo‘ylab 98% poliklinikalarda elektron navbat va onlayn yozuv tizimi ishlaydi.
3. RAQAMLASHTIRISH VA SUN’IY INTELLEKTNING ROLI
So‘nggi yillarda sun’iy intellekt tibbiyotda faol qo‘llanilmoqda. Masalan:
• Toshkentdagi Respublika skrining markazida AI yordamida saratonning dastlabki
belgilari aniqlanmoqda;
• “Smart Med” ilovasi orqali 3 milliondan ortiq fuqaro shifokor maslahatini onlayn oldi;
• 2024-yildan boshlab 50 ta hududiy shifoxonada AI-ga asoslangan rentgen tahlili joriy
etildi. Bundan tashqari, “Yagona milliy dispetcherlik xizmati” tizimi tez tibbiy yordam
chaqiruvlarini 40% ga qisqartirdi. 2025-yilga kelib barcha shifoxonalarda sun’iy intellekt
yordamida kasalliklar prognozi tizimi ishga tushiriladi.
4. HUQUQIY TARTIBGA SOLISHNING TAKOMILLASHUVI
Tibbiy yordam sohasida huquqiy baza ham yangilandi. 2023-yilda qabul qilingan “Tibbiy
faoliyat to‘g‘risida”gi yangi qonun quyidagilarni ta’minladi:
• Shifokorlarning huquqiy himoyasi;
• Tibbiy xizmatlar uchun shaffof narxlash tizimi;
• Xususiy klinikalarga litsenziya berishning soddalashtirilgan tartibi;
• Tibbiy xatoliklarga nisbatan adolatli javobgarlik.
Shuningdek, 2024-yil 1-yanvardan boshlab barcha tibbiy muassasalarda majburiy
videokuzatuv va shikoyatlar uchun “Ishonch telefoni” tizimi joriy etildi.
XULOSA
O‘zbekistonda aholiga tibbiy yordam ko‘rsatish tizimi so‘nggi 30 yilda ulkan
transformatsiyani boshdan kechirdi. Sobiq markazlashgan model o‘rniga bozor iqtisodiyoti
tamoyillari, raqamlashtirish va xalqaro tajribaga asoslangan yangi tizim shakllandi. 2030-yilga
borib mamlakatimizda hayot davomiyligi 78 yoshga, onalar o‘limi esa 100 ming tug‘ruqqa 12
tagacha kamaytiriladi degan maqsad qo‘yilgan.
Buning uchun davlat-xususiy sheriklikni yanada kengaytirish, sun’iy intellektni
chuqurroq joriy etish va huquqiy bazani doimiy takomillashtirib borish zarur. Faqat shunday
yondashuv bilan O‘zbekiston aholisining salomatligi ishonchli himoya qilinadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 14-oktabrdagi “Sun’iy intellekt
texnologiyalarini 2030-yilgacha rivojlantirish strategiyasi” to‘g‘risidagi qarori.
2.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi. Yillik hisobot, 2024.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
360
3.
“Tibbiy faoliyat to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 2023-yil.
4.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti. O‘zbekiston bo‘yicha hisobot, 2023.
5.
Mirziyoyev Sh.M. “Yangi O‘zbekiston – yangi sog‘liqni saqlash tizimi”, 2021.
6.
Maqola hajmi: 14 bet. Yuborish muddati: 2025-yil 15-yanvar.
