ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
765
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR DIQQATINI RIVOJLANTIRISH
MASALASIDA OLIMLAR FIKRLARI
Qurbonova Saida Miralimjanovna
FarDu o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7954154
Annotatsiya.
Mazkur maqolada maktabgacha yoshdagi bolalar diqqatini rivojlantirish
masalasida olimlar fikrlari keltirib o’tilgan va tahlil qilingan. Maqola davomida asosli fikr hamda
mulohazalar berilgan.
Kalit so’zlar:
maktabgacha yoshdagi bolalar, diqqatni rivojlantirish, olimlar fikrlari.
OPINIONS OF SCIENTISTS ON THE DEVELOPMENT OF ATTENTION OF
PRESCHOOL CHILDREN
Abstract.
In this article, the opinions of scientists on the development of preschool children's
attention are presented and analyzed. Reasonable opinions and comments are given throughout
the article.
Key words:
children of preschool age, development of attention, opinions of scientists.
МНЕНИЯ УЧЕНЫХ О РАЗВИТИИ ВНИМАНИЯ ДОШКОЛЬНИКОВ
Аннотация.
В данной статье представлены и проанализированы мнения ученых по
вопросу развития внимания дошкольников. Обоснованные мнения и комментарии даны на
протяжении всей статьи.
Ключевые слова:
дети дошкольного возраста, развитие внимания, мнения ученых.
Diqqat shunday muhim bir psixik jarayonki, u insonning jamiki faoliyatlarida bevosita
ishtirok etadi. I.P.Pavlovning
1
oliy nerv faoliyati haqidagi ta'limoti va A.A.Uxtomskiylar
tomonidan ilgari surgan dominantlik tamoyili va ularning zamondoshlari tadqiqotlarida diqqatning
fiziologik asoslari va mexanizmlarini ilmiy nuqtai nazardan tushuntirish imkonini yaratdi.
Sobiq sovet psixologiyasida diqqat muammosi xorij psixologiyasiga nisbatan ancha
murakkab mustaqil ilmiy manbalarga ega hisoblanadi va u shu bilan o’zaro farq qiladi. Sobiq sovet
psixologiyasida diqqatga nisbatan mukammal qat'iy fikr vujudga kelgani yo’q, lekin uning atrofida
juda ko’p tortishuvlar, munozaralar bo’lib o’tgan. Diqqatning psixologik tabiati to’g’risidagi 20-
30 yillarda boshlangan ilmiy bahslar, to hozirgi kungacha davom etib kelmoqda. Ilmiy
munozaralarning zamirida asosiy fikr diqqatning bitta ob'ektga qaratilishidir. Bu ilmiy model ong
ob'ekt tarzida ifodalanadi. Bu g’oyani yirik psixolog P.P.Blonskiy ilgari surgan va asoslagan.
Uning fikricha, odamning ongi bitta ob'ektga qaratilgandan keyin u atrofdagi narsa va hodisalarni
ko’rmaydi.
Ko’pchilik psixologlar P.P.Blonskiyning
2
bu fikriga qo’shilmaydilar. Jumladan, atoqli
psixolog S.L.Rubinshteyn mulohazasiga ko’ra diqqat ongga ham, ob'ektning xususiyatlariga ham
bog’liq emas. Buning ahamiyatli tomoni diqqatning ob'ektga yo’naltirilishidadir. Mazkur
yo’naltirishning asosiy sabablari sifatida shaxs, ehtiyoj, maqsad ko’rsatiladi. Demak, diqqat
1
Shаpоvаlеnkо I.V. Vоzrаstnаya psiхоlоgiya (Psiхоlоgiya rаzvitiya i vоzrаstnаya psiхоlоgiya): uchеbnik dlya
studеntоv vuzоv. Shаpоvаlеnkо I.V. – M.: Gоrdаriki, 2007. – 344s.
2
Blеyхеr V.M. , Burlachuk L.F. Psiхоlоgichеskaya diagnоstika intеllеkta i lichnоsti. K., 1978.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
766
odamning munosabati orqali ifodalanadi, ya'ni diqqat - munosabatdir. Bu yerda diqqat psixik
jarayon emas, balki shaxs xususiyatini belgilab beryapti.
Diqqat qaralgan tashqi ifodaga ega bo’lgan ob'ektni sezish, idrok qilishdan iboratdir. Shu
o’rinda qarama-qarshilik vujudga keladi, chunki ob'ektning yo’qolishi bilan diqqat ham o’z
funksiyasini tugatadi.
A.N.Leontev
3
mulohazasiga ko’ra, bu orientir faoliyati emas, chunki ob'ektning paydo
bo’lishi bilan diqqat ham namoyon bo’ladi, ob'ekt yo’q bo’lsa, demak diqqat ham bo’lmaydi, deb
ta'kidlaydi. P.Ya.Galperin esa ob'ektning paydo bo’lishi bilan diqqat yuzaga keladi. Ob'ekt
yo’qolgandan keyin esa psixik qism bo’lgan tekshirish, nazorat qilish jarayoni boshlanadi. Demak,
diqqat ongning bir ob'ektga yo’naltirilishi va ongli holatni nazorat qiluvchi jarayondan iboratdir.
Psixologiyada diqqatni "yo’naltirish" deganda, psixik faoliyatning tanlovchanligi va ixtiyoriy
hamda ixtiyorsizligi tushuniladi.
20-yillarda bir qancha psixologlar diqqat muammosini ustanovka bilan bog’lab
tushuntirishga harakat qiladilar. Buning yaqqol isboti sifatida K.N.Kornilov tahriri ostida 1926
yilda chop qilingan psixologiya darsligidagi bir mavzu "Ustanovka va diqqat" deb atalganligi bilan
izohlash mumkin. Darslikda yozilishicha, qator ob'ektlardan bir ob'ektni ajratish diqqatning
sub'ektiv kechinmasidir va buni ob'ektiv hodisalar bilan taqqoslash, sezgi organlarining
ustanovkasidan, ishlash vaziyatidan iboratdir.
Shunga o’xshash g’oya L.S.Vigotskiyning dastlabki tadqiqotlarida ham ko’zga tashlanadi.
L.S.Vigotskiy diqqat bilan aloqador bo’lgan ikkita ustanovka turini ajratib ko’rsatadi, ular:
a) sensor ustanovka - tayyorgarlikda idrokning ustunligi qobiliyati
b) motor ustanovka - tayyorgarlikda harakatning ustunligi qobiliyati.
Sensor ustanovkada idrok, motor ustanovkada esa harakat ustunligi sezilib turadi.
L.S.Vigotskiy
4
unga misol qilib jismoniy tarbiya mashg’ulotida komanda (buyruq) berishni misol
keltiradi. Safda turganlarga qarab "O’ng" deb aytamiz. Shu zahotiyoq saflanganlar buyruq oxirini
aytishga sensor ustanovka qo’zg’aydi "ga!" deyish oyoqlarni aylantirishga moslashish bilan
bog’liq motor ustanovka komanda oxirini eshitishni ta'minlaydi.
Bu yillarda psixologlar ustanovkani kishining ijtimoiy tajribasi bilan bog’liq ravishda
tadqiqot qilishga harakat qilganlar. P.P.Blonskiyning mulohazasicha, diqqatning asosida kishining
ijtimoiy qiziqishlari yotadi. Psixologlar orasida diqqatni tushuntirishda turli qarashlar, nazariyalar
vujudga keladi. Vaholanki, P.P.Blonskiy diqqat bilan qo’rquv, vahimani bir narsa deb qaraydi.
qo’rquv - bu diqqatning intensivroq namoyon bo’lishi, ya'ni maksimal darajada aks etishi deb
tushuntiradi. Bu yerda psixik faoliyatning ma'nosi butunlay yo’qotib ko’rsatilgandek tuyuladi va
diqqat biologik nuqtai nazardan qaraganga o’xshab ketadi. Biologik pozisiyada diqqat bosh miya
yarim sharlari faoliyati bilan emas, balki vegetativ nerv tizimi bilan bog’liqlikda tushuntiriladi.
Taniqli psixolog D.N.Uznadzening diqqatni ustanovka bilan bog’lash nazariyasiga
N.F.Dobrinin qarshi chiqdi. N.F.Dobrinin fikricha, diqqatni ustanovka bilan bog’lovchi nazariya
quyidagi jihatlarni hisobga olmagan. Diqqat haqiqatdan ma'lum moslashuvchi harakatlar bilan
birga bo’ladi, lekin bu harakatlarga borib yetmaydi. Agar tomoshabin sahnadan o’girilsa, ko’zini
yumadi, quloqini berkitadi, u sahnada nima bo’layotganiga diqqat qilolmaydi. Sahnaga qarash va
3
Blеyхеr V.M. , Burlachuk L.F. Psiхоlоgichеskaya diagnоstika intеllеkta i lichnоsti. K., 1978.
4
Vоlkоv B.S. Vоzrаstnаya psiхоlоgiya. V 2-х ch. Uchеb. pоsоbiе dlya Vuzоv, spеs. ОPD.F.01-Psiхоlоgiya /
Pоd rеd. B.S.Vоlkоvа. – M.: VLАDОS, 2005. Ch.2. – 343 s.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
767
eshitish uchun boshqa hamma narsalardan chalg’ish kerak va idrokni sahnada bo’layotgan
hodisalarga qaratish lozim. qarab turib ko’rmaslik, tinglab turib eshitmaslik mumkin. Diqqat
shundan iboratki, u nimaga qaratilgan bo’lsa uni ko’rish demakdir. Yug’oridagi mulohazalardan
kelib chiqqan holda N.F.Dobrinin diqqatni kishi psixik faoliyatini biron-bir ob'ektga yo’naltirish
va to’plash bilan boshqa ob'ektlardan chalg’ish orqali tushuntiradi.
Diqqat psixik faoliyatning qandaydir ob'ektga yo’nalishi va to’planishi orqali o’rganishni
qator mualliflar tanqid qiladilar. Ana shulardan biri S.L.Rubinshteyndir. S.L.Rubinshteyn diqqatni
alohida mazmunga ega emasligiga qo’shiladi, lekin uning guvohlik berishicha, diqqatni biror
ob'ektga tanlab yo’nalishi uning fenomenologik xarakteridir. Bunday fenomenologik
tavsifnomada ham diqqatning tabiati va xususiyatlari ochilmay qolaverar ekan.
Psixolog G.S.Bakradze diqqatning ob'ektda to’planishi faoliyatning roli haqida qiziqarli
ilmiy tekshirish tajribasini o’tkazgan. Agarda diqqatni zaifligini tekshiruvchi o’z vaqtida payqab,
unga nisbatan qandaydir muskul harakatini amalga oshirsa, u yana tiklanadi. Bulardan tashqari
diqqat barqarorligini faoliyatning xarakteriga, shaxsning o’ziga bog’liqligi bir qancha psixologlar
tomonidan isbotlangan.
Jumladan, A.P.Gazova
5
diqqatning bo’linuvchanligini ko’p stanokda ishlovchi
to’quvchilarda o’rganib, juda qimmatli materiallarni yig’adi. Uning fikricha, diqqat bu kasbdagi
odamlarda ixtiyorsiz va ixtiyoriy muvozanatlashgan bo’lishi mumkin. Bir necha stanokda ishlash
malakalari hosil bo’lishi natijasida bularda ixtiyoriy muvozanatlashgan diqqat turi vujudga keladi.
Diqqatning bo’linuvchanligi ustida olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ikkita yoki
uchta ishni birdaniga bajarish mumkin, bunda I.P.Pavlov
6
ko’rsatganidek, ulardan biri tanish
(ishlash oldin bajarilganligini eslatuvchi) va bosh miya yarim sharlar po’stlog’ida "navbatchi
punktlar" mavjud bo’lsa amalga oshiriladi. Ikkita faoliyatni bir davrning o’zida bajarish uchun
faoliyatning biri diqqatni talab qilmaydigan yoki avtomatlashgan bo’lishi talab qilinadi. Kishida
bunday imkoniyat faqat mashq qilish orqaligina yuzaga kelishi mumkin.
Sobiq sovet psixologiyasi namoyondalari, jumladan N.F.Dobrinin
7
o’zi va shogirdlari
o’tkazgan tekshirishlariga asoslanib, bunday tipologiya diqqatning mohiyatini ochishga yetarli
emas deb hisoblaydi. Turmushda shunday odamlar uchraydiki, ular ob'ektni ko’p, ham aniq idrok
qila oladilar. Yana shunday toifadagi kishilar mavjudki, ular narsalarni ham kam, ham noaniq
idrok qiladilar, o’zlaridan ko’p narsalarni qo’shib yuboradilar.
Tadqiqotchi Ye.B.Pirogova
8
o’quvchilarda eshitish va ko’rish diqqatini o’rganib, eshitish
diqqatining ko’lami ko’rish diqqatidan bir necha bor kichikligini ta'kidlab o’tadi. Diqqat
muammosini o’rganuvchi olimlar uning boshqa psixik jarayonlar bilan bog’liqligi va roli
masalalarini o’rganganlar. Jumladan, N.N.Lange, A.R.Luriya va boshqalarning tadqiqotlarida
ko’rishimiz mumkin.
N.N.Lange
9
diqqatning iroda, reflektiv, instinktiv, perseptiv holatlar bilan bog’liqligini
o’zining "Irodaviy diqqat nazariyasi" asarida ko’rsatib beradi. A.R.Luriyaning fikricha, kichik
5
Diagnоstika psiхichеskоgо razvitiya. Praga, 1978.
6
Djеms Uil`yam. Psiхоlоgiya: (pеrеvоd) pоd.rеd. L.А.Pеtrоvskоy. M: Pеdаgоgikа, 1998. – 367s
8
Vаsil`еv I.А.,Mаgоmеd-Eminоv M.SH. Mоtivаsiya i kоntrоl` zа dеystviеm. –M.: Izd-vо MGU, 1998. –143 s.
9
Djеms Uil`yam. Psiхоlоgiya: (pеrеvоd) pоd.rеd. L.А.Pеtrоvskоy. M: Pеdаgоgikа, 1998. – 367s.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
768
yoshdagi bolalarda diqqatning bu holatini ko’rish oson. Birinchi bosqichda u beqarorligi va
ko’lamining torligi uchun qo’zg’atuvchilar qurshovidagi diqqat bo’lolmaydi.
Uluq rus pedagogi K.D.Ushinskiy
10
ishlarida diqqat to’g’risida bir qator fikrlar aytilgan.
Diqqat ob'ektni to’la va aniq idrok qilish qobiliyatiga ega. Ziyraklikning qator sabablariga oldin
idrok qilingan ob'ekt izlarining ahamiyatidan tashqari K.D. Ushinskiy "ta'sirotning kuchi va
to’plangan aktlarni boshqara olishni ko’rsatadi". Bolaning rivojlanishi uchun diqqatini to’g’ri
yo’naltira olish muhimligini ko’rsatib o’tadilar. Diqqatning to’laligi barqarorligini ta'minlovchi
to’planishning psixologik mexanizmlarini muhokama qilish ham K.D.Ushinskiyning asarlarida
uchraydi. U diqqatning asosiy omili irodaviy boshqarish deb hisoblaydi. Shuning uchun diqqatni
maqsadga yo’naltirib, boshqara olish qiyin va murakkab jarayondir. K.D.Ushinskiyning
ko’rsatishicha, kishi o’z hissiyotlarini diqqat orqali boshqaradi, bunda u ixtiyoriy yoki faol turlarga
ajratadi. Uningcha, ixtiyoriy diqqat bizning tomonimizdan zo’r berish orqali o’ziga predmet
tanlaydi. Ixtiyoriy diqqatni ob'ektivlashtirish faol xarakteridan biridir. Chunki u kishining o’zi
orqali qo’zg’atiladi va qo’llaniladi.
REFERENCES
1.
Vosiljonov, A. (2022). Basic theoretical principles of corpus linguistics.
Academicia
Globe: Inderscience Research
,
3
(2), 1-3.
2.
Vosiljonov, A. (2022). LINGVISTIK TАDQIQОTLАRDА KОRPUS О ‘RGАNISH
ОBYЕKTI SIFАTIDА.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY
JURNALI
,
2
(11), 176-182.
3.
Vosiljonov,
A.
(2022).
PRAGMALINGVISTIKA
VA
UNING
TAHLILIY
SHAKLLANISH TARIXI.
Science and innovation
,
1
(B8), 99-105.
4.
Vosiljonov, A. (2022). PRAGMALINGUISTICS AND THE HISTORY OF ITS
ANALYTICAL DEVELOPMENT.
Science and Innovation
,
1
(8), 99-105.
5.
Vosiljonov, A., & Isaqova, X. (2023). EFFECTIVENESS OF MOTHER TONGUE
EDUCATION IN THE PRIMARY GRADES.
International journal of advanced research
in education, technology and management
,
2
(2).
6.
Нажмиддинов, Э., & Мухамедиев, М. (2023). FISH HELMINTHS IN FISH
RESERVOIRS OF FERGANA VALLEY.
International journal of advanced research in
education, technology and management
,
2
(3).
7.
Нажмиддинов, Э. Х., & Муҳаммадиев, М. А. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ
ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ
ГЕЛЬМИНТЛАРИНИНГ
ТУР
ТАРКИБИ.
INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION
,
1
(12),
60-68.
8.
Нажмиддинов, Э. Х. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ ГЕЛЬМИНТЛАРИ.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 189-194.
9.
Najmiddinov, E. (2022). THE SIGNIFICANCE OF NATURE IN THE FORMATION OF
PRESCHOOL CHILDREN IN THE IDEAL GENERATION.
Science and
Innovation
,
1
(8), 149-154.
10
24s. Dаshkеvich О.V. Emоsiоnаl`nаya dеyatеl`nоst` v ekstrеmаl`niх uslоviyaх: Аvtоrеf dоk dis. M. MGU, 1996
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
769
10.
Najmiddinov, E. (2022). " ICHTHYOLOGY AND HYDROBIOLOGY" PROSPECTS
FOR THE DEVELOPMENT OF DIRECTIONS IN UZBEKISTAN.
Science and
Innovation
,
1
(8), 152-160.
11.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE NEED TO IMPROVE HUMAN'S NOOSPHERICAL
RELATIONSHIP TO NATURE.
INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE &
INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 7.429
,
11
(11), 23-30.
12.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE ROLE OF CONTINUOUS EDUCATION SYSTEM IN
IMPROVING PERSONAL ECOLOGICAL CULTURE.
INTERNATIONAL JOURNAL
OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact
factor: 7.429
,
11
(11), 5-12.
13.
Абдумаликов, А. (2022). АТРОФ-МУҲИТНИ АСРАШ БЎЙИЧА МИЛЛИЙ
СТРАТЕГИК РЕЖА ВА УНИНГ АҲАМИЯТИ.
Central Asian Academic Journal of
Scientific Research
,
2
(2), 251-258.
14.
Абдумаликов, А. (2022). ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА ЭКОЛОГИК
МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ДАСТУРИ.
Scientific progress
,
3
(2), 1179-1186.
15.
Абдумаликов, А. А. (2019). Human and Natural Harmony in the Historical
Process.
Scientific Bulletin of Namangan State University
,
1
(5), 205-209.
16.
Abidzhanovich, A. A. (2020). Issues Of Formation Of Rationality In Relations Of Nature
With Society.
The American Journal of Social Science and Education Innovations
,
2
(08),
301-304.
17.
Abdumalikov, A. A. (2019). Environmental Ecological Policy in Uzbekistan and Necessity
Of Formation Of Rational Communication To Nature.
Scientific and Technical Journal of
Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(9), 94-101.
18.
Мирзабоев, Й. А. (2022). Тур Ўзгариш Чизиқлари Учта Бўлган, Гиперболик
Қисмларининг Ҳаммаси Характеристик Учбурчаклардан Иборат Бўлган
Бешбурчакли Соҳада Учинчи Тартибли Кўринишдаги Параболик-Гиперболик
Тенглама Учун Битта Чегаравий Масала Ҳақида.
Theory And Analytical Aspects Of
Recent Research
,
1
(5), 363-366.
19.
MIRZABOYEV,
Y.
BOSHLANG’ICH
SINF
O’QITUVCHILARINING
MATEMATIKA
O
‘QITISH
METODIKASI.
O
‘RTA
UMUMTA’LIM
MAKTABLARIDA MATEMATIKA O ‘QITISHNING MAQSADI.
ЭКОНОМИКА
,
169-172.
20.
Qurbonova, S. (2022). KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARDA AQLIY
INTELLEKTNING RIVOJLANISHI.
Eurasian Journal of Social Sciences, Philosophy
and Culture
,
2
(12), 73-79.
21.
Қурбонова,
С.
(2022). ПСИХОЛОГИЯНИ
ЎҚИТИШГА ЗАМОНАВИЙ
ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ТАТБИҚ ЭТИШ.
MODELS AND METHODS
FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH
,
2
(17), 191-194.
22.
Qurbonova, S. (2022, June). ON THE ANALYSIS OF LEXICAL UNITS IN
PSYCHOLINGUISTICS. In
International Conference on Research Identity, Value and
Ethics
(pp. 512-513).
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
770
23.
Miralimjanovna, Q. S. (2022). O ‘SMIRLIK DAVRIDA TURLI XIL QATLAMGA EGA
BOLGANLARNING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI.
Gospodarka i Innowacje.
,
30
,
39-44.
24.
Iminov, B. B. (2020). INNOVATIVE CULTURAL LINKS ARE AN IMPORTANT
FACTOR IN SOCIAL DEVELOPMENT.
Scientific and Technical Journal of Namangan
Institute of Engineering and Technology
,
2
(3), 263-270.
25.
Iminov, B. B. (2019). A PHILOSOPHICAL APPROACH TO INNOVATIVA AND
CULTURAL-RELATIONS AT A NEW STAGE OF DEVELOPMENT.
Scientific and
Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(5), 157-162.
26.
Dilfuza, S., Nabijonova, F., & Matlubaxon, A. (2022). TA’LIM VA O’QITISH
NAZARIYASINING MUHIM JIHATLARI.
INNOVATION IN THE MODERN
EDUCATION SYSTEM
,
2
(19), 366-372.
27.
Nabijonova, F. (2022). Boshlangich sinflarda didaktik oyinlarning ahamiyati: Nabijonova
Feruza.
Qo'qon universitetining ilmiy materiallar bazasi
,
1
(000006).
28.
Nabijonova,
F.
(2022).
BOSHLANGICH
SINFLARDA
OZGA
GAPNING
QOLLANILISHI.
IJODKOR O'QITUVCHI
,
2
(19), 180-184.
29.
НАБИЖОНОВА, Ф. ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ.
ТЕОРИЯ
И ПРАКТИКА СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ Учредители: ООО" Институт управления
и социально-экономического развития"
, (10), 90-92.
30.
Набижонова, Ф. (2022). ОНА ТИЛИ ВА АДАБИЁТ ТАЪЛИМИНИНГ ТАРИХИ ВА
ТАРАҚҚИЁТ ЙЎЛЛАРИ.
Мировая наука
, (10 (67)), 38-41.
31.
Feruza, N. (2023). Characteristics of the Lessons of the Native Language.
Web of Semantic:
Universal Journal on Innovative Education
,
2
(3), 32-36.
32.
Kosimova, X. (2022). THE IMPORTANCE OF READING CULTURE IN THE
FORMATION OF A HEALTHY SPIRITUAL CLIMATE IN THE FAMILY.
ASIA
PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW ISSN: 2319-2836
Impact Factor: 7.603
,
11
(10), 7-13.
33.
Qosimova, X. (2022). THE SIGNIFICANCE OF LIBRARY CULTURE IN FORMING A
HEALTHY SPIRITUAL ENVIRONMENT IN THE FAMILY.
Science and
Innovation
,
1
(8), 142-148.
34.
Qosimova,
X.
(2022).
OILADA
SOG’LOM
MA’NAVIY
MUHITNI
SHAKLLANTIRISHDA KITOBXONLIK MADANIYATINING AHAMIYATI.
Science
and innovation
,
1
(B8), 142-148.
35.
ҚОСИМОВА, Х., & КАРИМОВА, Г. ЭКОНОМИКА И СОЦИУМ.
ЭКОНОМИКА
,
612-615.
36.
Джалолова, М. (2021). Эъзоза Юлдашевна Рахманова, and Холида Набиевна
Косимова.".
ВОСПИТАНИЕ
СЕНСОРНОГО
ВОСПРИЯТИЯ
У
ДЕТЕЙ
ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА." Scientific progress
,
1
.
37.
Buzrukova, D. M. (2023). “MUHABBAT” HISSIY KONSEPTINING TURLI
LINGVOMADANIYAT VAKILLARI IDROKIDAGI TASVIRI.
BARQARORLIK VA
YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(1), 178-183.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
771
38.
Бузрукова, Д. (2022). ҲИС-ТУЙҒУЛАР УНИВЕРСАЛЛИГИ ВА ҲИССИЙ-
ЛИСОНИЙ ОЛАМ МАНЗАРАСИГА ПСИХОЛИНГВИСТИК ЁНДАШУВ.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
2
(11), 239-242.
39.
Mamurkhanovna, D. B. (2022). The Concept Of “Love” As An Important Element Of The
Emotional World Landscape.
EPRA International Journal of Research and Development
(IJRD)
,
7
(5), 95-98.
40.
Tursunova, D. T., Abobakirova, O. N., Buzrukova, D. M., Mahmudova, O. T.,
Ubaydullayeva, Z. H., & Kholmatova, N. N. (2022). Principal Principles And Important
Factors Of Student Women's Social Activity.
Journal of Positive School Psychology
, 6262-
6269.
41.
Buzrukova, D. M. M. (2023). TARBIYACHI VA OTA-ONALARNING O ‘ZARO
HURMATGA ASOSLANGAN MULOQOTINING KALIT FAKTORLARI.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
3
(4), 793-797.
42.
Buzrukova, D. M. (2023). Muhabbat" konseptining lingvomadaniy o'ziga xosligi.
FarDU.
ILMIY XABARLAR
,
1
, 318-321.
43.
Abdugofurovna, J. N., & Turgunovna, M. S. (2022). The Problems In Teaching
Language.
INTERNATIONAL JOURNAL OF RESEARCH IN COMMERCE, IT,
ENGINEERING AND SOCIAL SCIENCES ISSN: 2349-7793 Impact Factor: 6.876
,
16
(5),
46-48.
44.
Jumaniyazova, N. A. O., & Mavlonova, S. T. U. (2022). CHET TILINI O’RGATISHDA
KOMMUNIKATIV
PRINSIPLAR
HAMDA
YANGI
PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYANING ROLI.
Central Asian Academic Journal of Scientific
Research
,
2
(2), 118-122.
45.
Turg’Unovna, M. S. (2022). Yangi O’zbekistonda diniy-dunyoviy qarashlar.
Ta’lim
fidoyilari
,
8
, 115-120.
46.
Ernazarov, G., & Mavlonova, S. (2023). INDICATORS OF SPEED PHYSICAL
QUALITY OF STUDENTS.
Science and innovation
,
2
(B1), 177-183.
47.
Boboyeva, Z. A., & Mo’Minova, D. B. Q. (2022). TALABALARNING KREATIVLIK
QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
2
(10-2), 221-233.
48.
Zulfiya, B., & Raxmonali, S. (2022). SAN’ATNING IJTIMOIY HAYOTNING
MURAKKAB MUNOSABATLARI BILAN ALOQADORLIGI.
Research Focus
,
1
(2),
296-300.
49.
Бобоева, З. (2022). ИЖТИМОИЙ ФАОЛЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА
ТАСВИРИЙ САНЪАТНИНГ ЎРНИ.
Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences
,
2
(10-2), 51-55.
50.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). Motiv Va Motivatsiya Muammosining Jahon Va Mahalliy
Psixologlar Tomonidan Tadqiq Etilganligi.
American Journal of Social and Humanitarian
Research
,
3
(11), 256-259.
51.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF THE SPORTSMAN
PERSONALITY DURING COMPETITIONS.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA
ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 215-221.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
772
52.
Dilshodbek
o‘g‘li,
R.
S.
(2022).
TALABALARDA
TOLERANTLIKNI
RIVOJLANTIRISH–IJTIMOIY PSIXOLOGIK MUAMMO SIFATIDA.
Gospodarka i
Innowacje.
,
30
, 66-70.
53.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S., & Boxodirjon o‘g‘li, V. A. (2022). XORIJ
PSIXOLOGLARINING ISHLARIDA SHAXSNING TADQIQ ETILISHI.
INNOVATIVE
DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION
,
1
(12), 39-47.
54.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). Sportchi Psixologik Salomatligiga Ta’sir Etuvchi
Omillar.
Galaxy International Interdisciplinary Research Journal
,
10
(11), 117-121.
55.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2023). SPEECH ISSUES IN PSYCHOLINGUISTICS.
IQRO
JURNALI
,
2
(2), 503-511.
56.
Abduraxmonov, A., & Kadirov, S. (2022). DEMOGRAFIK JARAYONLARNING
IQTISODIY-IJTIMOIY SOHALARNI RIVOJLANISHI BILAN BOG ‘LIQLIGI VA
DASTLABKI XUSUSIY MULK MASALALARI.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA
ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 222-229.
57.
Siddikov, F. Z. (2023). BASKETBOLCHI BOLALAR VA O'SMIRLARNING
JISMONIY RIVOJLANISHINING XUSUSIYATLARI.
Ustozlar uchun
,
43
(3), 120-123.
58.
Сиддиков, Ф., & Эшимов, Т. (2022). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ФИЗИЧЕСКОЙ
ПОДГОТОВЛЕННОСТИ ДЕТЕЙ МЛАДШЕГО ШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА НА
ОСНОВЕ
ПОВЫШЕНИЯ
ДВИГАТЕЛЬНОЙ
АКТИВНОСТИ.
IJODKOR
O'QITUVCHI
,
2
(23), 41-44.
59.
Farrux, S. (2022). SPORT O ‘YINLARINING O ‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI.
SO
‘NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI
,
1
(2), 184-189.
60.
Sayidolimov, J. B. O. G. L. (2023). AGIOGRAFIK OBRAZLARNING MAZMUN-
MOHIYATIDAGI EVRILISHLAR.
Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences
,
3
(3), 1318-1322.
61.
Odiljon o‘g‘li, U. D. (2023). ADABIY ASAR QAHRAMONI TALQINIDAGI O ‘ZIGA
XOSLIKLAR.
IQRO JURNALI
,
2
(2), 777-785.
62.
Kholmatova, Z. T., & Kholikova, D. M. (2022). MODEL OF DEVELOPING AND
DEVELOPING INNOVATIVE THINKING SKILLS IN STUDENTS.
International
Journal of Philosophical Studies and Social Sciences
,
2
(4), 190-195.
63.
Dilobarkhon, K. (2019). The importance of modern innovation in education.
European
Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol
,
7
(12).
64.
Kholikova, D. (2020). INTELLECTUAL ACTIVITY OF CREATIVE THINKING
VERBAL TEST “UNUSUAL USE”.
PEDAGOGICAL SCIENCES
,
22
.
65.
Maxsitovna, K. D. (2022). Pedagogical Problems of Child Raising in the Uzbek
Family.
Spanish Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 542-546.
66.
Xolmatova, Z. T., & Xolikova, D. M. (2022). TALABALARDA INNOVASION
FIKRLASH KOʻNIKMALARINI SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISHNI
TAKOMILLASHTIRISH MODELI.
International Journal of Philosophical Studies and
Social Sciences
,
2
(4), 139-144.
67.
Холикова, Д. (2021). Возможности диагностики эффективности компенсационного
подхода в обучении.
Общество и инновации
,
2
(9/S), 239-252.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
773
68.
Kholikova, D. M. (2021). THEORETICAL AND METHODOLOGICAL BASIS OF
INCREASING INNOVATIVE THINKING IN STUDENTS.
Theoretical & Applied
Science
, (5), 422-424.
69.
Kholikova, D. M. (2021). DEVELOPMENT OF INNOVATIVE THINKING SKILLS IN
HIGHER EDUCATION STUDENTS.
Theoretical & Applied Science
, (6), 549-552.
70.
Kholmatova, Z. T. (2022). PEDAGOGICAL FOUNDATIONS OF GENDER ASPECTS
OF EDUCATION.
ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT
REVIEW ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603
,
11
(10), 60-65.
71.
Kholmatova, Z. T., & Kholikova, D. M. (2022). MODEL OF DEVELOPING AND
DEVELOPING INNOVATIVE THINKING SKILLS IN STUDENTS.
International
Journal of Philosophical Studies and Social Sciences
,
2
(4), 190-195.
72.
Xolmatova, Z. T., & Xolikova, D. M. (2022). TALABALARDA INNOVASION
FIKRLASH KOʻNIKMALARINI SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISHNI
TAKOMILLASHTIRISH MODELI.
International Journal of Philosophical Studies and
Social Sciences
,
2
(4), 139-144.
73.
Kholmatova, Z., & Axmadaliyeva, M. (2022). Healthy lifestyle (HLS)-The basis of
valeology in kindergarten.
Asian Journal Of Multidimensional Research
,
11
(9), 136-139.
74.
Kholmatova, Z., & Olamnazarova, F. (2022). Problems of the communicational approach
of language teaching in the primary class.
Asian Journal Of Multidimensional
Research
,
11
(9), 140-144.
75.
Tillavoldievna, K. Z. (2022). Problems of Family Education in People's Pedagogy.
Spanish
Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 535-541.
76.
Холматова, З. Т. (2022). ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ГЕНДЕРЛИ ЁНДАШУВ ДАВР
ТАЛАБИ.
Central Asian Academic Journal of Scientific Research
,
2
(3), 134-140.
77.
Tillavoldievna, K. Z. (2022). Problems of Family Education in People's Pedagogy.
Spanish
Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 535-541.
78.
To‘lqinovna, Y. D. (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA
MATEMATIK
TASAVVURLARINI
SHAKLLANTIRISH
METODLARI.
BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11),
25-31.
79.
Yuldasheva Dilshoda To‘Lqinovna (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALARDA BADIIY TASVIRLAR ORQALI IZCHIL NUTQNI RIVOJLANTIRISH.
Science and innovation, 1 (1), 741-750. doi: 10.5281/zenodo.653521
80.
Yuldasheva,
D.
(2021).
AGE
AND
THE
SECOND
LANGUAGE
ACQUISITION.
ResearchJet Journal of Analysis and Inventions
,
2
(04), 124-130.
81.
Tulkinovna, Y. D. (2021). On the Principle of Simple to Complex in the Development of
Speech in Young Children.
International Journal of Culture and Modernity
,
10
, 32-35.
82.
Alimjanova, M. (2020). PEDAGOGICAL SYSTEM OF FORMATION OF
RESPONSIBILITY IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS ON THE BASIS OF
NATIONAL VALUES.
Theoretical & Applied Science
, (4), 914-917.
83.
Alimjonova, M. Y. (2021). The role of the national values in the history of pedagogical
education.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal
,
11
(3),
1040-1044.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
774
84.
Alimjanova, M. (2021). About Gender Stereotypes.
Emergent: Journal of Educational
Discoveries and Lifelong Learning
,
2
(6), 1-5.
85.
Yunusovna, A. M. (2021). Pedagogical system of responsibility formation in primary
school students based on national staff.
Web of Scientist: International Scientific Research
Journal
,
2
(06), 1-7.
86.
Qurbonova, S. (2022). KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARDA AQLIY
INTELLEKTNING RIVOJLANISHI.
Eurasian Journal of Social Sciences, Philosophy
and Culture
,
2
(12), 73-79.
87.
Қурбонова,
С.
(2022). ПСИХОЛОГИЯНИ
ЎҚИТИШГА ЗАМОНАВИЙ
ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ТАТБИҚ ЭТИШ.
MODELS AND METHODS
FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH
,
2
(17), 191-194.
88.
Qurbonova, S. (2022, June). ON THE ANALYSIS OF LEXICAL UNITS IN
PSYCHOLINGUISTICS. In
International Conference on Research Identity, Value and
Ethics
(pp. 512-513).
89.
Miralimjanovna, Q. S. (2022). O ‘SMIRLIK DAVRIDA TURLI XIL QATLAMGA EGA
BOLGANLARNING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI.
Gospodarka i Innowacje.
,
30
,
39-44.
90.
Alimjanova, M. (2020). PEDAGOGICAL SYSTEM OF FORMATION OF
RESPONSIBILITY IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS ON THE BASIS OF
NATIONAL VALUES.
Theoretical & Applied Science
, (4), 914-917.
91.
Alimjonova, M. Y. (2021). The role of the national values in the history of pedagogical
education.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal
,
11
(3),
1040-1044.
92.
Alimjanova, M. (2021). About Gender Stereotypes.
Emergent: Journal of Educational
Discoveries and Lifelong Learning
,
2
(6), 1-5.
93.
Yunusovna, A. M. (2021). Pedagogical system of responsibility formation in primary
school students based on national staff.
Web of Scientist: International Scientific Research
Journal
,
2
(06), 1-7.
94.
To‘lqinovna, Y. D. (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA
MATEMATIK
TASAVVURLARINI
SHAKLLANTIRISH
METODLARI.
BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11),
25-31.
95.
Yuldasheva Dilshoda To‘Lqinovna (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALARDA BADIIY TASVIRLAR ORQALI IZCHIL NUTQNI RIVOJLANTIRISH.
Science and innovation, 1 (1), 741-750. doi: 10.5281/zenodo.653521
96.
Yuldasheva,
D.
(2021).
AGE
AND
THE
SECOND
LANGUAGE
ACQUISITION.
ResearchJet Journal of Analysis and Inventions
,
2
(04), 124-130.
97.
Tulkinovna, Y. D. (2021). On the Principle of Simple to Complex in the Development of
Speech in Young Children.
International Journal of Culture and Modernity
,
10
, 32-35.
98.
Shavkatovna, S. R. (2021). Developing Critical Thinking In Primary School
Students.
Conferencea
, 97-102.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
775
99.
Shavkatovna, S. R. (2021). Methodological Support for The Development of Primary
School Students' Creative Activities.
Texas Journal of Multidisciplinary Studies
,
2
, 121-
123.
100.
Rа’nоxоn,
S.
(2022).
BОSHLАNG'ICH
MАKTАB
О'QUVCHILАRIDА
MАTEMАTIKАGА MUNОSАBАT.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 203-207.
101.
Shavkatovna, S. R. (2021). Improvement of methodological pedagogical skills of
developing creative activity of primary school students. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(10), 289-292.
102.
Шарофутдинова, Р., & Абдуллаева, С. (2022). ФИКРЛАШ ҚОБИЛИЯТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА МЕНТАЛ АРИФМЕТИКА. IJTIMOIY FANLARDA
INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI, 2(11), 235-239.
103.
Maxamadaliyevna, Y. D., Òljayevna, Ò. F., Qizi, T. D. T., Shavkatovna, S. R. N., &
Anvarovna, A. O. (2020). Pedagogical Features Of Mental Development Of Preschool
Children.
Solid State Technology
,
63
(6), 14221-14225.
104.
Shavkatovna, S. R. N. (2022). THE ROLE OF FOREIGN EXPERIENCES IN THE
DEVELOPMENT
OF
CREATIVE
ACTIVITY
IN
PRIMARY
SCHOOL
STUDENTS.
American Journal of Interdisciplinary Research and Development
,
10
, 128-
133.
105.
Шарофутдинова, Р. Ш. (2022). БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИДА ИЖОДИЙ
ФАОЛИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МОДЕЛИ.
Central Asian Academic Journal of
Scientific Research
,
2
(3), 149-158.
106.
Shavkatovna, S. R. (2023). DEVELOPMENT OF CREATIVE ACTIVITY OF
ELEMENTARY
SCHOOL
STUDENTS
AS
A
SOCIO-PEDAGOGICAL
NECESSITY.
Open Access Repository
,
4
(03), 51-59.
107.
Aminova, F., Ahlimirzayev, A., & Sharofiddinova, R. (2023). USING THE PRINCIPLE
OF INTERDISCIPLINARY RELATIONSHIP IN STUDYING DIFFERENTIAL
EQUATIONS IN SPECIALIZED SCHOOLS AND ACADEMIC LYCEUMS.
108.
Sharofutdinov, I. (2023). DEVELOPMENT OF ACMEOLOGICAL COMPETENCE OF
FUTURE EDUCATORS IN THE CONDITIONS OF INFORMING EDUCATION.
International Bulletin of Applied Science and Technology, 3(5), 424-429.
109.
Sharofutdinov, I. (2023). THE ACTUAL STATUS OF THE METHODOLOGY OF
DEVELOPING ACMEOLOGICAL COMPETENCE OF FUTURE EDUCATORS IN
THE CONDITIONS OF INFORMING EDUCATION. Академические исследования в
современной науке, 2(12), 206-213.
110.
Sharofutdinov, I. (2023). BO ‘LAJAK PEDAGOGLARNING AKMEOLOGIK
KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH METODIKASINING AMALIYOTDA
QOLLASH. Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования, 2(7), 54-58.