ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
156
YOSH FUTBOLCHI BOLALARDA TEZKORLIK JISMONIY SIFATINI
OSHIRISH
Saʼdullayev S.B.
OʻzDJTSU
https://doi.org/10.5281/zenodo.8012205
Annotatsiya.
Ushbu maqolada yosh futbolchi bolalarda tezkorlik jismoniy sifatini oshirish
yuzasidan fikrlar yuritilgan bo’lib, misollar orqali dalillangan.
Kalit soʻzlar:
Yosh futbolchilar, tezkorlik, jismoniy sifatlar.
IMPROVING THE PHYSICAL QUALITY OF SPEED IN YOUNG FOOTBALL
PLAYERS
Abstract.
In this article, thoughts on improving the physical quality of quickness in young
football players are discussed and proved by examples.
Key words:
Young players, quickness, physical qualities.
ПОВЫШЕНИЕ ФИЗИЧЕСКИХ КАЧЕСТВ СКОРОСТИ У ЮНЫХ
ФУТБОЛИСТОВ
Аннотация.
В данной статье обсуждаются и доказываются примерами мысли о
повышении физического качества быстроты у юных футболистов.
Ключевые слова:
Юные игроки, быстрота, физические качества.
Ishning dolzarbligi:
Yosh futbolchilarni tezkorlik sifatlari yaxshi rivojlanmaganligi
ularning futboldagi natijalariga taʼsir koʻrsatmokda. Tezkorlik sifatlarini rivojlantirish orqali
sportchilar natijalarini yaxshilaydi.
Tadqiqot maqsadi:
Yosh futbolchilarni ratsional imkoniyatlarini oshirishga, jismoniy qobiliyatlarini xar
tomonlama rivojlantirishga, tezkorlik, chaqqonlik jismoniy sifatlarini yana bir qanchasini
oshirishga qaratiladi.
Tadqiqot vazifalari:
Ilmiy izlanish oʻz ichiga xar-xil vazifalarni olgan:
- hozirgi zamon futbolining rivojlanishi;
- yosh futbolchilarda tezkorlik sifatini rivojlantirish nazariyasi va usul va uslublari;
-yillik mashgʻulotlar rejasini tuzish va mashgʻulotlar davomida sport mahoratini
rivojlantirish;
Tadqiqot natijasi
Tadqiqot natijasida shu narsa maʼlum boʻldiki, futbolchilarning oʻquv-mashgʻulot
jarayonlarida toʻp bilan bajargan mashqlari hajmi 87 % dan 93 % gachani tashkil etdi. Toʻpsiz
bajarilgan mashqlar miqdori esa 7 % dan 12 % gacha boʻlgan vaqtni tashkil etdi.
Tahlil natijalariga koʻra 10 oy davomida oʻtkazilgan oʻquv-mashgʻulot jarayonlarida
quyidagilar ham aniqlandi.
Tezkorlik sifatini tarbiyalashga 31,9 soat vaqt ajratilgan. Bu esa oʻrtacha 8,2 % oʻquv-
mashgʻulotlar jarayoni vaqtini tashkil etadi. Shuni ham taʼkidlash kerakki, tezkorlik va tezkorlik
sifatini tarbiyalashga ham deyarli bir xil vaqt ajratilgan.
Izlanishlar natijasida tezkorlik ishlari hajmi shuni koʻrsatadiki, musobaqa davrida
futbolchilar tomonidan bajarilgan umumiy tez yugurishlar soni deyarli bir xil. Oʻyinlar boʻyicha
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
157
umumiy masofa 4840 metr, toʻp bilan tez yugurishlar esa 1860 metr, bu esa 38,4% toʻpsiz tezlik
2890 metr (61,6%) bu dalil esa oʻquv-mashgʻulot jarayonida tezkorlik sifatini tarbiyalash uchun
nomaxsus boʻlgan mashqlarni qoʻllash qanchalik kerak boʻlishini isbotlaydi. 12 yoshli
futbolchilar ikki xafta davomida bajaradigan mashgʻulotlar aylanmasining amaldagi tezlik masofa
hajmi, oʻquv-mashgʻulot ishlarini tahlil kilganda quyidagi natija aniqlandi. Oʻquv- mashgʻulotlar
vaqtida futbolchilar tomonidan bajarilgan umumiy tezkor yugurish miqdori 5 m 45,5% ni tashkil
kildi, 10 metr masofaga tezkor yugurish esa -32,8% tashkil etadi.
Shuni aniqlash mumkinki oʻyin vaqtida futbolchilar 5 m oralikka tezkor yugurishlari 60%
atrofida boʻladi, 10 metrlida -24,7%, 15 metrlida -10%. Barchasi shuni koʻrsatadiki mashgʻulot
vaqtidagi harakatlar musobaqaga oʻtganda tezkorliklar hajmi oʻzgaradi.
12 yoshli futbolchilar musobaqa mobaynida bajaradigan tezkorlik ishlarining umumiy
hajmi oʻrtacha 110 metrni tashkil etadi. Bunda toʻp bilan bajariladigan tezkorlik ishi hajmi 38
metrga, toʻpsiz esa – 60 metrga teng. Oʻyin davomida tezkor yugurishning umumiy miqdori 13,1ga
teng, toʻp bilan -5,1-marta, toʻpsiz -8,0-marta teng. Koʻp hollarda yosh futbolchilar oʻyin
davomida 5 metrdan 15 metrgacha boʻlgan masofalarda tezkor yugurish va tezkorlikni oshirishni
bajaradilar. Bir soatli oʻquv-mashgʻuloti vaqtida oʻrtacha tezkorlik ishlari hajmi 135,2 metrni
tashkil etadi. Yuqorida koʻrsatilgan oʻquv-mashgʻulotlarining tezkorlik ishi hajmi yuqori emas deb
hisoblash mumkin.
Yuqoridan chuqurlikka va yuqoriga sakrash ijobiy natijalarni berganligini koʻrsatdi. 12
yoshli futbolchilar uchun 35 sm eng kulay balandlik deb hisoblanadi. Joydan turib yuqoriga
sakrash va chuqurlikka sakrash 20 sm, 40 sm va 60 sm; 54,3 sm, 56,4 sm va 54,4 sm balandliklarni
tashkil qiladi. Yuqoriga sakrash vaqti oʻzgarmaydi va 226,9 m/s va 224,9 m/s.larni tashkil etadi.
Yosh sportchilar sakraganda, ularning muskul kuchi ishlash vaqti bir oz kamayadi.
- yosh futbolchilarning tezkorlik sifatini tarbiyalashdagi eng kulay metod, bu “zarba”
metodidir;
- “zarba” metodini qoʻllashda yuqoridan sakrashdan keyin, yuqoriga sakrash va uzunlikka
sakrash qoʻllaniladi;
- xar kuni ikkita “zarba” mashgʻulotini olib borish kerak;
- bir soatlik mashgʻulot darslarida “zarba” metodini qoʻllaganda, bu metod 15-20
daqiqadan oshmasligi kerak;
Xulosa
Futbolni zamonaviy talab darajaci asosida rivojlantirish futbolchilarning yuqori jismoniy
tayyorgarligini talab etadi, shulardan eng asosiylaridan biri bu tezkorlik sifatini tarbiyalashdir.
Yoshlarda bu sifatlarni tarbiyalashda eng muxim davr deb hisoblanadi. Adabiyot manbalarning
tahliliga koʻra, yosh futbolchilar boshqa sport turlariga nisbatan tezkorlik sifatining tayyorgarligi
maʼlum bir darajada pastroq boʻladi. Ushbu sifatlarni tarbiyalashda 11-12 yoshli bolalar davri eng
muxim bosqichlardan biri deb hisoblanadi. Tarbiyalash davrida tezkorlik sifati, hajmi, vosita va
metodlarni oʻzgartirish oʻquv-mashgʻulot jarayonlarini maʼlum bir darajadagi ijobiy natijalarini
koʻrsatadi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
158
REFERENCES
1.
Artikov A. JISMONIY TARBIYA DARSLARIDA HARAKATLI OʻYINLARNI
TASHKIL ETIB OʻTKAZISHNING DOLZARB MUAMMOLARI //Академические
исследования в современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 19. – С. 160-167.
2.
Артиков
А.
ОСНОВНЫЕ
ТЕХНИКО-ТАКТИЧЕСКИЕ
ПРИЕМЫ
И
ОСОБЕННОСТИ МИНИ-ФУТБОЛА //Академические исследования в современной
науке. – 2022. – Т. 1. – №. 19. – С. 121-128.
3.
Артиков А. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПОДВИЖНЫХ ИГР ПРИ РАЗВИТИИ
ФИЗИЧЕСКИХ
КАЧЕСТВ
ЮНЫХ
ФУТБОЛИСТОВ
//Академические
исследования в современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 19. – С. 97-104.
4.
Artikov A. FUTBOL BOʻYICHA HAKAMLARNING TAYYORLASH TIZIMI
//Академические исследования в современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 19. – С. 105-
112.
5.
Artikov
A.
YOSH
FUTBOLCHI
QIZLARNING
TEXNIK
DARAJASINI
YAXSHILASHDA
HARAKATLAR
KOORDINATSIYASINI
AHAMIYATI
//Академические исследования в современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 19. – С. 113-
120.
6.
Artikov A., Boyxonov B. SPORTCHILAR SHUGʻULLANGANLIK DARAJASINI
ANIQLASHNING ZAMONAVIY USULLARINING TAHLILI (FUTBOL SPORT TURI
MISOLIDA) //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 322-334.
7.
Artikov A., Madaminov J. ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ
//Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 497-506.
8.
Artikov A., Karimov A. ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ ПСИХОЛОГИК ТАЁРГАРЛИКДА
МУРАББИЙ ВА ПСИХОЛОГЛАРНИНГ ТУТГАН ЎРНИ //Modern Science and
Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 376-386.
9.
Artikov A., Nizomiddinov S. ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ВА ТАКТИК
ҲАРАКАТЛАР ТАХЛИЛИНИ ЎРГАНИШ //Modern Science and Research. – 2022. –
Т. 1. – №. 1. – С. 557-566.
10.
Artikov A., Pardayev K. ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ
НАЗОРАТ ҚИЛИШ ВА МУАММОНИ ЎРГАНИШ //Modern Science and Research. –
2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 517-526.
11.
Artikov A., Xasanov D. UMUMTA'LIM MAKTABIDA MINI-FUTBOL BO'YICHA 13-
15 YOSHLI QIZLARNING TEXNIK VA TAKTIK HARAKATLARINI O'QITISH
XUSUSIYATLARI //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 335-345.
12.
Artikov A., Erboyev X. МИНИ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ВА ТАКТИК
ХАРАКАТЛАРИ //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 446-455.
13.
Artikov A., Norsafarov S. HUJUM QATORI OʻYINCHILARI //Modern Science and
Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 397-406.
14.
Artikov A., Choriyev A. ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ҲОЛАТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 546-
556.
15.
Artikov A., Toshboyev S. ФУТБОЛ АГЕНТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ФУТБОЛГА
ТАЪСИРИ //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 537-545.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
159
16.
Artikov A., Ikromov X. FUTBOLCHI QIZLARNING O ‘YIN FAOLIYATI
JARAYONIDA TEXNIK–TAKTIK HARAKATLAR TAVSIFLARI //Modern Science
and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 346-355.
17.
Artikov A., Ibodullayev D. O’YINDAGI TAKTIK FIKRLASHNI RIVOJLANTIRISH
//Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 488-496.
18.
Artikov A., Bobojonov Y. HIMOYACHILARNING TEXNIKASI VA TAKTIKASINI
OSHIRISH //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 456-464.
19.
Artikov A., Kozimov I. YOSH FUTBOLCHILARNING TEXNIK-TAKTIK
TAYYORGARLIGINI TAKOMILLASHTIRISH //Modern Science and Research. – 2022.
– Т. 1. – №. 1. – С. 365-375.
20.
Artikov A., Joʻrayev N. JAHON FUTBOLINING IQTISODIY HOLATINI O’RGANISH
//Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 356-364.
21.
Artikov A., Sanatullayev I. ЗАМОНАВИЙ ФУТБОЛДА СКАУТЛАРНИНГ ЎРНИ
//Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 407-416.
22.
Artikov A., Ikromov X. FUTBOLCHILARNI TAYYORLASHDA TA'LIM VA
MASHG'ULOTNING ASOSIY PRINSIPLARINI AMALGA OSHIRISH //Modern
Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 436-445.
23.
Artikov A., Xudiyarov S. YOSH FUTBOLCHILARNI TANLAB OLISH //Modern
Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 427-435.
24.
Artikov A., Bo'ronov U. ФУТБОЛДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ
//Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 477-487.
25.
Artikov
A.,
Abdusamadov
N.
ДАРВОЗАБОННИНГ
ТEХНИК-ТАКТИК
ХАРАКАТЛАРИ ВА ТАЙЁРГАРЛИГ ХУСУСИЯТЛАРНИ ЎРГАНИШ //Modern
Science and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 465-476.
26.
Artikov A., Sherkulov S. ФУТБОЛЧИЛАР МАШҒУЛОТЛАРДА УМУМИЙ ВА
МАХСУС ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИКНИ ОШИРИШ //Modern Science and
Research. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 417-426.
27.
Artikov A. et al. ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИДА ТУРЛИ
КЎРСАТКИЧЛАРИНИ НАЗОРАТ ҚИЛИШ //Modern Science and Research. – 2022. –
Т. 1. – №. 1. – С. 507-516.
28.
Artikov A. ФУТБОЛ ЖАРАЁНИДА ДАРВОЗАБОННИНГ ТEХНИК-ТАКТИК
ҲАРАКАТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ //Modern Science and Research. – 2022. –
Т. 1. – №. 1. – С. 527-536.
29.
Artikov A., Abduhamidov J. ЎЙИН ЖАРАЁНИДА ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ
НАТИЖАЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ //Modern Science and Research. – 2022. – Т. 1. –
№. 1. – С. 302-312.
30.
Akbarovich A. A., Tagirovich I. S. Control of Technical Accuracy in the Training Process
of Football Players //JournalNX. – С. 103-106.
