22
MUZÍKAǴA MAS XARAKTERDI ORÍNLAW
Mambetkarimov Atabek
ÓzMKÓMI NF “Folklor hám etnografiya” kafedrası
“Baqsıshılıq hám dástanshılıq” qaniygeligi 2-kurs studenti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10258696
Annotaciya.
Bul teziste muzıkaǵa mas xarakterdi orınlaw boyınsha hámde muzıka sawatı
boyınsha sóz etilgen.
Gilt sózi:
Muzıka, estetika, ruwxıy, ádep-ikramlı, páklik, tárbiya, nama, shaxs.
PERFORMANCE CHARACTERISTIC OF MUSIC
Abstract.
This thesis talks about the nature of music performance, as well as musical
literacy.
Key words:
music, aesthetics, spirituality, morality, purity, upbringing, melody, personality.
ИСПОЛНЕНИЕ ХАРАКТЕРНОГО ДЛЯ МУЗЫКИ
Аннотация:
В этом тезисе говорится о характере исполнения музыки, а также о
музыкальной грамотности.
Ключевое слово:
музыка, эстетика, духовность, нравственность, чистота,
воспитание, мелодия, личность.
Baslawısh klaslarda ritmikalıq háreketlerdi orınlaw, oqıwshılardı fizikalıq rawajlandırıw
úshın tiykarǵı áhmiyetti payda etedi. Baslawısh klass oqıwshılari dawis apparatlari názik,
hám dıqqat itibarli, háreketsheń, este saqlawi sóylewi tolıq rawajlanǵan, bolǵanlıgı sebepli
muzıka sabaǵında xizmet túrleri tez- tez almasıp túrıwı lazım, Muzıkaǵa mas, oyın
háreketlerin orınlaw, oqıwshılardıń dıqqatın sonday- aq, este saqlawın bekkemlewde hám
fizikalıq ósiwge járdem beredi. Sabaq dawamında tomendegi háreket túrlerinen paydalanıw
úsınıs etiledi, marsh muzıkalarına qádem taslaw, júwırıw qosıq elementlerin orınlaw, erkin
oyınlar ótkiziw, muzıkanıń xarakterine mas, túrli qol hám dene háreketleri menen
túsindiriledi. Belgili , milliy qosıqlarımız mádeniyatında oyın tiykarǵı orın tútadı hám oǵan
hár bir bala qiziǵadı. Oyın háreketleri muzıka sabaǵında oqıwshılar aktivligin asıradı. Eń
ahmiyetlisi sonda, qosıq hám ritmikalıq háreketler kórgizbesinde balalardıń muzıkalıq qábileti
, ritm sezimi aktiv rawajlanadı. Hár bir háreket túrin oqıtıwshı aldınan belgiliydi hám ózi
onı anıq, gozzal, túsindirmeli qılıp túsindirip beredi. Har bir háreketti orınlawdan aldın,
oǵan baylanıslı muzıkanıń mazmúnın aldın sanalı ráwishte tıńlap yamasa aytıp, sonnan kiyin
23
háreketlerdi orınlaw jaqsı nátiyje beredi. Balalar muzıkalı oyınlarǵa júdá qızıǵadı. Kóp
muzıkalı shıǵarmalar mazmúnında oyın metodlarınan paydalanıwı múmkin.
Sabaq protsessinde hár bir muzıkalıq háreket túri, muzıkalı oyınlar, oqıwshılardıń este
saqlawın bekkemleydi, sóylew qábiletin arttıradı, fizikalıq jaqtan salamat bolıwına
kómeklesedi hám olardı rúwxlandırıp, muzıka sabaǵına bolǵan qızıǵıwshılıǵın asıradı. Sebebi
baslawısh klass oqıwshılarında dıqqat itibarları tarqalǵan dawıs apparatları, kúshiz, muzıkalıq
oqıw qábiletlerı tolıq qáliplespegen, háreketsheń, oynawǵa beyim boladı. Búnda sabaqtıń
dúziliwi pedagogikalıq maqsetlerge qarap sabaqtı qálegen sabaq xizmetininen baslawı
múmkin. Búnda maqset oqıwshılardı muzıkaǵa qızıqtıra alıw, muzıkalıq qábiletti ósırıw,
sabaq xizmetlerin bir- biri menen birgelikte baylanıstırıp mazmún tárepten bir pútinlikke
erisiw bolıp tabıladı. Demek, jańa dástúr mazmúnında sabaq ótiw úshın, muzıka dóretiwshi,
muzıkadan zárúr bilimlerge, hám de qosıqshiliq tájiriybelerge iye bolıwı lazım.
Muzıka sawatı -
Muzıka mádeniyatı sabaǵı protsessinde, muzıka sawatı ózbetinshe
sabaq xizmeti protsessinde muzıkalıq shıǵarmalardıń kórkemligin úreniw hám qosıq aytıw
júmısların sawatlı orıılaw úshın qollanıladı. Muzıka sawatı oqıwshılardı jaqsı qáliplestiredi
hám olardıń oylawın keńeyttirip, tereńlestirip baradı. Solay etip muzıka sawatı sabaqtıń
tálimiyllik wazıypasın atqaradı. Muzıka sawatı xızmetiniń tiykarǵı hám pedegogikalıq maqseti,
yaǵniy dástúr boyınsha berilgen ótken temalardı aytıw hám tıńlawǵa baylanıslı shıǵarmalardı
analiz qılıw arqalı ámelge asırıladı. Olar oqıwshılardı kúndelikli túrmıstan alınıp atırǵan
keshirmelerdi hám muzıkalıq tájiriybeler tiykarında úyretiledi.
Muzıka sawatı tómendegi basqıshlar boyınsha úyretiledi.
1.
Balalardıń dıqqatın muzıkanı sáwlelendiriwshi – qosıq, registr, temp, ritm, belgilerine
qaratıw hám uyretiw
2.
Dawıs sazlaw hám qosıq aytıw qaǵiydalarına belgili bilimler, shapalaq hám saz
àsbaplardı shertiw qaǵidaların úyretiw.
3.
Muzıka dóretiwshiliǵi “kompozitor”, “atqarıwshı”, “tıńlawshı” temanıń mazmunın
hám úyretiletuǵın shıgáarmanıń kompozitorı, avtorı haqqında maǵlıwmatları, muzıka sawatı
arqalı ámelge asıraladı.
REFERENCES
1.
Esemuratov B. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY ON THE BASIS OF
PEDAGOGICAL TECHNOLOGY AS AN EXAMPLE OF KARAKALPAK FOLK
SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 835-840.
24
2.
Esemuratov B. EDUCATION OF YOUNG PEOPLE TO PATRIOTISM, COURAGE,
AND FREEDOM THROUGH SPOONS PERFORMED BY OTHERS //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 197-202.
3.
Ospanova R. THE SITUATION OF USING THE CREATIONS OF COMPOSER
MUKHTOR ASHRAFIY AND DONI ZOKIROV IN MUSIC LESSONS //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 190-196.
4.
Ospanova R. WAYS OF DEVELOPMENT AND IMPROVEMENT OF MUSIC
EDUCATION PEDAGOGY //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. –
С. 822-828.
5.
Jiyenbaevich M. I. The evolution of music pedagogy of the karakalpak people: Historical
and theoretical aspects //Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities. –
2021. – Т. 11. – №. 10. – С. 27-32.
6.
Jiyenbaevich M. I. Competence-based approach in higher musical and professional
education //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2022.
– Т. 12. – №. 4. – С. 42-47.
7.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
8.
Jiyenbaevich M. I. COMPETENCE-BASED APPROACH IN HIGHER MUSICAL AND
PROFESSIONAL EDUCATION //PROMINENCE OF INFORMATION BASES&
MEDIA ASSESSMENTS IN THE POST CONFLICT MARKETING ENVIORNMENT.
9.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
//Образование
и
инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
10.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
//Образование
и
инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
11.
Ануаровна O. Р. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚ КУЙЛАРИ ВОСИТАСИДА БОЛАЛАР
ИЖОДКОРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ. – 2023.
12.
Anuarovna U. E. IMPROVING THE MECHANISMS OF EDUCATING STUDENTS IN
THE SPIRIT OF INTER-ETHNIC HARMONY BASED ON NATIONAL MUSIC IN
25
THE CONDITIONS OF ETHNO-CULTURAL RELATIONS //International Journal of
Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 329-333.
13.
БОЛАЛАР Қ. Х. К. В., РИВОЖЛАНТИРИШ И. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 2181. – С. 3906.
14.
Ospanova R. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY THROUGH BLACK
FOLK SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 70-73.
15.
Nawrizbaeva A. A. THE PERFORMANCE SKILLS OF KARAKALPAK BAKSHIS
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 906-910.
16.
Nawrızbaeva A. A. BAQSÍ, SÁZENDE GENJEBAY TILEWMURATOVTÍN
ACTQARÍWSHÍLÍQ METHODS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №.
10. – С. 218-223.
17.
Muxammetdinova L. THE DEVELOPMENT OF THE ART OF GIVING IN NORTHERN
PAKISTAN AS AN EXAMPLE OF THE YEARS OF INDEPENDENCE //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 74-78.
18.
Maxamatdinovna M. L. FOLKLORE AS A SPECIAL FORM OF CREATIVITY
//International Journal of Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 282-
284.
19.
Makhammatdinovna M. L. As a Means of Providing Aesthetic Education to the Students
of the Art of Embroidery //Vital Annex: International Journal of Novel Research in
Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 149-152.
20.
Askarova Z., Maxamatdinova L. Ceremonies Solemnly Held in Connection with Public
Holidays //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 181-183.
21.
Махамматдинова Л. ЎЗБЕК ВА ҚОРАҚАПОҚ МУСИҚА МАДАНИЯТИНИНГ
РИВОЖЛАНИШИДА БАСТАКОРЛАРНИНГ ҚЎШГАН ҲИССАСИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 782-786.
22.
Есанов М. ФОРМИРОВАНИЕ НРАВСТВЕННЫХ КАЧЕСТВ ЛИЧНОСТИ
СРЕДСТВАМИ МУЗЫКИ //Oriental Art and Culture. – 2023. – Т. 4. – №. 1. – С. 719-
725.
23.
Ayapova K., Yesanov M. Organization of Music Lessons by the Teacher in Various Ways
//Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 189-191.
24.
Esanov M., Ametov A. DOIRA SAN’ATINING RIVOJLANISHI VA TARIXI //Oriental
Art and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 729-733.
26
25.
Eсанов М. Знание особенностей воздействия музыкального искусства на человека
//Science and Education. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 767-771.
26.
Есанов М. О. ЎЗБЕК ХАЛҚ ЧОЛҒУЛАРИДА ИЖРОЧИЛИК ТАРИХИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 1. – С. 578-584.
27.
АЛЛАМБЕРГЕНОВА
Г.
ҚАРАҚАЛПАҚ
БАҚСЫСЫ
СƏЛМЕНБАЙ
САДЫҚОВТЫӉ ДӨРЕТИЎШИЛИК ЖОЛЫ //Евразийский журнал социальных
наук, философии и культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 10. – С. 112-117.
28.
Allambergenova G. THE LIFE AND CAREER OF COMPOSER OSERBAI
ALLANAZAROV //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 217-224.
29.
Allambergenova G. GOALS AND OBJECTIVES OF MUSIC EDUCATION IN
PRIMARY SCHOOL //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 849-
855.
30.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
31.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
32.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
33.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
34.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
35.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
36.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
37.
Qudenov R. QORAQALPOQ XALQ QO'SHIQLARI ASOSIDA YOSHLARNI
TARBIYALASH //«ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА В XXI ВЕКЕ». – 2023.
38.
Kudenov R. WAYS TO TEACH FOURTH GRADERS A SINGING LESSON //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 225-232.
27
39.
Kudenov R. METHODS OF CONDUCTING A MUSIC CULTURE LESSON IN THE
FOURTH GRADE //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 856-861.
40.
Шыныбеков А. САМАРАЛИ НАТИЖАГА ЭРИШИШДА ЎҚУВЧИЛАР УЧУН
ПЕДАГОГИК ВОСИТАЛАР //Евразийский журнал социальных наук, философии и
культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 11. – С. 76-79.
41.
Shinibekov A. QORAQALPOQ MUSIQA MADANIYATIDA MILLIY OGZAKI
IJODINING GAVDALANISHI //Miasto Przyszłości. – 2023. – Т. 39. – С. 204-206.
42.
Shinibekov A. Historical and Social Events in Folklore Works from the Point of View of
People's Relationships //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 199-201.
43.
Шыныбеков А. Қорақалпоқлар санъатининг сарчашмалари Шарқий Европа ва Осиё
қадимий маданияти билан чамбарчас боғликлиги //Science and Education. – 2022. – Т.
3. – №. 12. – С. 910-915.
