«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
294
ТАЛАБАЛИК ДАВРИДА ЎЗ ИНДИВИДУАЛ ИМКОНИЯТЛАРИНИ
РЎЁБГА ЧИҚАРИШГА РЕФЛЕКСИВ КОМПОНЕНТЛАРНИНГ
ТАЪСИРИ
Туляганова Гульноза Олимжановна
Тошкент педиатрия тиббёт институти. Ўзбекистон, Тошкент ш.
Аннотация.
Мазкур мақолада тиббиёт олий таълими талабалари ва
уларнинг индивидуал психологик хусусиятлари, шу жумладан индивидуал
имкониятларни руёбга чиқаришда рефлексив компонентларнинг таъсири
ва хусусиятлари кенгрок ёритиб берилган.
Калит сузлар
: Талаба ўқитувчи тиббиё таълим рефлексия.
ВЛИЯНИЕ РЕФЛЕКСИВНЫХ КОМПОНЕНТОВ НА РЕАЛИЗАЦИЮ
СВОИХ ИНДИВИДУАЛЬНЫХ ВОЗМОЖНОСТЕЙ
В СТУДЕНЧЕСКИЙ ПЕРИОД
Туляганова Гульноза Олимжановна
Ташкентский педиатрический медицинский институт
Узбекистан, г. Ташкент.
Аннотация.
В данной статье широко освещаются студенты высшего
медицинского образования и их индивидуально
-
психологические особенности,
в том числе влияние и особенности рефлексивных компонентов в реализации
индивидуальных возможностей.
Ключевые слова:
размышления учителя
-
студента о медицинском
образовании.
INFLUENCE OF REFLECTIVE COMPONENTS ON THE
IMPLEMENTATION OF YOUR INDIVIDUAL POSSIBILITIES DURING
THE STUDENT PERIOD
Tulyaganova Gulnoza Olimzhanovna
Tashkent Pediatric Medical Institute. Uzbekistan, Tashkent.
Annotation.
This article widely covers students of higher medical education
and their individual psychological characteristics, including the influence and
characteristics of reflexive components in the implementation of individual
capabilities.
Key words
: teacher-student reflections on medical education.
КИРИШ
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
295
Бугунги
кунда
мамлакатимизда
рўй
бераётган
кенг
кўламли
ривожланиш
шароитида
айниқса
тиббий
таълим
мутахассислиги
талабаларини
ҳар
томонлама
ривожлантириш
,
уларда
комилликни
ва
малакали
мутахассисга
хос
сифатларни
шакллантиришда
рефлексив
хусусиятлар
муҳим
ўрин
тутади
.
Бугунги
тезкор
давр
талаби
хам
талабаларни
қисқа
муддатда
асосли
маълумотлар
билан
қуроллантириш
,
улар
томонидан
турли
фан
асослари
пухта
ўзлаштирилиши
учун
зарур
шарт
-
шароитларни
яратишни
тақозо
этмоқда
.
Замонавий
шароитда
таълим
жараёнининг
барча
имкониятларига
кўра
шахсни
ривожлантириш
,
ижтимоийлаштириш
ва
унда
мустақил
,
илмий
назарий
танқидий
,
ижодий
фикрлаш
қобилиятини
тарбиялашга
йўналтирилиши
талаб
қилинмоқда
.
Бунда
талабанинг
фикр
ва
хулқ
стратегиясини
инобатга
олган
ҳолда
унинг
шахси
,
ўзига
хос
хусусиятлари
,
қобилиятини
ривожлантиришга
йўналтирилган
таълим
педагогик
-
психологик
шарт
-
шароитларни
тўлалигича
талабанинг
индивидуал
имкониятларини
рўёбга
чиқариш
,
қобилиятини
ривожлантириш
,
шахс
сифатида
камолотга
етишини
таъминловчи
,
тафаккур
ва
дунёқарашини
бойитувчи
бўлиши
назарда
тутади
.
ИШНИНГ
МАҚСАДИ
Маълумки
,
шахс
шаклланиши
ва
ривожланишида
рефлексив
жараёнларнинг
таъсири
муҳим
ҳисобланади
.
Айниқса
,
шахсдаги
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
,
ўзини
ўзи
фаоллаштириш
каби
рефлексив
жараёнларни
намоён
бўлиши
ва
шахс
ўз
индивидуал
имкониятларини
рўёбга
чиқаришига
таъсир
кўрсатувчи
хусусиятлари
,
омилларини
аниқлашга
қаратилган
.
ҚЎЛЛАНИЛГАН
УСУЛЛАР
Хориж
тажрибсинин
ўрганган
холда
адабиётлар
билан
ишлаш
ва
назарий
тахлил
қилиш
.
ОЛИНГАН
НАТИЖАЛАР
МУХОКАМАСИ
Хозирга
давр
талабидан
келиб
чиқиб
талабалик
даврида
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатлар
тизими
шаклланганлиги
ва
ўз
индивидуал
имкониятларини
рўёбга
чиқариш
билан
алоқадорлигини
ўрганиш
муҳимдир
.
Ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатни
психологик
таҳлилини
ўрганишда
мустақил
объект
сифатида
кўпинча
ўзини
ўзи
англашни
иккита
жиҳати
яъни
ўз
ҳақида
билим
олиш
жараёни
ва
ўзини
ўзи
англаш
билан
амалга
оширилади
.
Шу
нуқтаи
назардан
олганда
,
бир
қатор
олимлар
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатни
қуйидаги
жиҳатларини
ажратадилар
.
Жумладан
,
А
.
Ф
.
Лазурский
ва
В
.
Н
.
Мящчев
-
бу
мукаммал
муносабатлар
тизимини
ажралмас
қисми
сифатида
,
И
.
И
.
Чеснокова
ва
В
.
В
.
Столинлар
эса
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
билиш
ва
алоқа
жараёнида
шаклланиши
кўрсатиб
ўтилади
.
Шунингдек
,
В
.
В
.
Столин
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатни
инсоннинг
бошқалар
билан
қандай
алоқада
бўлишининг
ҳамда
бошқа
одамлар
билан
ўзаро
ҳамкорлик
хусусиятларини
аниқлаш
имконини
беради
.
Шу
ўринда
психология
фанида
грузиялик
олим
Н
.
И
.
Саржвеладзе
“ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат” атамасини
киритади
.
Бу
унга
инсоннинг
эҳтиёжи
ва
уни
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
296
қондирилиши
билан
боғлиқ
тушунилади
ҳамда
ўзига
қаратилади
.
В
.
А
.
Ядов
ва
Д
.
Н
.
Узнадзе
назарияларида
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатнинг
шаклланиши
сифатида
тушунилган
.
Улар
ижтимоий
ҳулқ
-
атворни
диспозицион
назорат
қилиш
назариясига
таянишади
.
Хориж
олимларидан
А
.
Ф
.
Лазурский
ва
В
.
Н
.
Мясищчев
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатни
ҳиссиёт
ва
ўзини
масъулиятли
ижтимоий
субъект
сифатида
қабул
қилишни
аниқлади
.
Замонавий
психологияда
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
тушунчасини
инсоннинг
ҳаётий
эҳтиёжлари
ва
унинг
ижтимоий
мавқеини
аниқлаш
сифатида
изоҳлайди
.
Ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
қисқача
қилиб
айтганда
ўзига
нисбатан
муносабат
ва
ўзига
хос
қиёфа
сифатида
тавсифланади
.
Ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
шахснинг
мазмуни
ва
динамик
жиҳатларининг
йиғиндиси
,
ўзининг
эмоционал
қадриятларини
қабул
қилувчи
ижтимоий
фаолликнинг
масъулиятли
ва
ташаббускор
инсон
сифатида
қабул
қилиши
керак
.
Шунингдек
,
И
.
Г
.
Чеснокова
томонидан
ўзига
бўлган
муносабатни
ўзини
ўзи
англаш
жараёнларига
таъсирини
ўрганиб
,
инсонлар
бошқа
одамларни
баҳолаш
жараёнида
эмоционал
омилларга
таянишларини
таъкидлайди
,
аммо
инсонларнинг
ўзи
буни
англамайди
деган
фикрни
илгари
сурадилар
*
.
Инсонни
шахс
сифатида
шаклланишининг
асосий
босқичи
талабалик
даврига
тўғри
келиб
,
бошқа
инсонларга
ўхшаб
кетишининг
онтогенетик
идентификацияларини
қийин
йўлидан
ўтиб
,
уларда
ижтимоий
аҳамиятга
эга
бўлган
шахс
хусусиятларини
,
ҳамдардлик
қобилиятини
,
одамларга
нисбатан
фаол
ахлоқий
муносабат
,
меъёрларини
жамиятдаги
ўзини
тутиш
қоидаларини
ва
ҳоказоларини
ўзлаштириш
қобилиятларида
намоён
бўлади
.
Ривожланишнинг
асосий
вазифаларидан
бири
бу
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатни
шакллантириш
,
шахснинг
ўзи
кимлигини
ва
жамиятда
қандай
ўрин
эгаллашини
англашидир
.
Ўзини
шахс
,
шунингдек
,
ижтимоий
муносабатларнинг
иштирокчиси
сифатида
англаш
бола
жамиятнинг
тўлақонли
аъзоси
бўлишининг
зарурий
шартидир
.
Маълумки
,
болалик
,
ўспиринлик
ва
ёшлик
даврида
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабатлар
динамикаси
Б
.
Г
.
Ананьев
,
Л
.
И
.
Божович
,
Л
.
С
.
Виготский
,
М
.
И
.
Лисина
,
В
.
С
.
Мухина
,
Д
.
Б
.
Эльконин
,
Э
.
Эриксон
ва
бошқа
муаллифларнинг
илмий
изланишларида
ўз
аксини
топган
.
Ўсмирликдан
эрта
ўспиринлик
даврига
ўтишда
ўзини
ўзи
англашнинг
янги
даражасини
шакллантириш
доирасида
ўз
-
ўзига
нисбатан
муносабатларнинг
индивидуал
намоён
бўлишининг
кучайиши
,
уларнинг
барқарор
тузилиши
шаклида
бирлашиши
ва
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабати
билан
тавсифланади
.
С
.
Р
.
Пантелеев
томонидан
тўпланган
маълумотларга
кўра
,
ўспиринликдаги
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
икки
томонлама
хусусиятга
эга
.
Бир
томондан
бу
ўзининг
шахсий
қадр
-
қиммати
,
ўзига
хослиги
,
қизиқиши
ва
бошқаларда
ижобий
ҳис
-
туйғуларини
уйғотиш
қобилиятининг
ички
самимий
мезонлари
билан
белгиланади
.
Бошқа
томондан
бу
ташқи
мезон
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
297
ва
стандартларига
мувофиқ
ўзини
ўзи
баҳолашдир
ва
улар
кўпроқ
катталар
таъсири
натижасида
амалга
оширилади
.
Эмпирик
жиҳатдан
тўпланган
маълумотларга
кўра
,
шахс
тараққиётининг
17-18
ёшларига
келиб
,
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
тузилиши
,
унинг
беқарорлиги
ва
етук
эмаслиги
хусусида
маълумот
беради
.
Чунки
мазкур
даврда
ўз
-
ўзига
бўлган
муносабат
англанмаган
бўлганлиги
боис
,
унинг
ривожланишида
синхронлик
кузатилмайди
.
Шунингдек
,
бу
ёшдаги
шахсларда
ўзига
нисбатан
муносабатларнинг
иккиланган
хусусияти
кузатилади
.
Шу билан бирга у янада умумий бўлиб, яхлит характерга эга бўла
бошлайди. Натижада ўзини ўзи баҳолаш мезонлари ва асослари ўзгаради.
Маълумки, талабалик даврида ўз
-
ўзига бўлган муносабатни
шаклланишида ўзини ўзи англаш, ўзини ўзи баҳолаш, ўз
-
ўзига ҳурмат
ҳиссини ривожланиши билан тавсифланади. Айнан тадқиқотимиз доирасида
талабалик даврида ўз
-
ўзига бўлган муносабатлар
тизимини шахс ўз
индивидуал имкониятларини рўёбга чиқариш билан боғлиқлигини
текширишга ҳаракат қилдик. Дастлаб талабалик даврида ўз
-
ўзига бўлган
муносабат хусусиятларини ўзаро алоқадорлик даражасини текширишга
ҳаракат қилдик. Бунинг учун тадқиқот ишимизда “Ўз
-
ўзига бўлган
муносабатни ўрганиш методикаси” (С.Р.Пантелеев томонидан ишлаб
чиқилган) ва “Шахс ўз индивидуал имкониятларини рўёбга чиқариш”
методикалари ўтказилди. Ўтказилган методика бўйича маълумотларни
яққол ифодалаш мақсадида қуйидаги жадвалда акс эттирилди (2.5
-
жадвал).
Талабалик даврида ўз
-
ўзига бўлган муносабатнинг ўзгариш динамикаси
Ўз
-
ўзига бўлган
муносабат
компонентлари
Курс
Н
Ўртача
арифметик
т
-
мезони
П≤
Одамовилик
1-
курс
140
7,05
-2,622
,009
3-
курс
137
7,56
Ўз
-
ўзига ишонч
1-
курс
140
9,26
-5,069
0.00
3-
курс
137
10,58
Ўзини ўзи бошқариш
1-
курс
140
7,75
-1,711
,088
3-
курс
137
8,21
Ўз
-
ўзига бўлган
муносабат
1-
курс
140
6,37
-2,610
,010
3-
курс
137
7,00
Ўзини ўзи қадрлаш
1-
курс
140
8,19
-2,610
0,00
3-
курс
137
9,61
Ўзини ўзи қабул
қилиш
1-
курс
140
7,69
-5,290
0,014
3-
курс
137
8,31
Ўз
-
ўзига
боғланганлик
1-
курс
140
6,78
-2,486
,278
3-
курс
137
6,52
Ички низо
1-
курс
140
8,15
3,491
0,001
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
298
3-
курс
137
6,77
Ўзини ўзи айблаш
1-
курс
140
5,57
2,825
0,005
3-
курс
137
4,90
Жадвалда келтирилган маълумотларга кўра, одамовилик шкаласи
синалувчилар гуруҳида (т=
-
2,162; п≤0,01) юқори даражада қарама
-
қарши
аҳамиятли муносабат кузатилади. Натижаларни бундай тартибда бўлиши
табиий ҳисобланади. Маълумки, талабалар гуруҳида дастлабки вақтларда
тенгдошлари, ўқитувчилар билан муносабатга кириша олмаслик, мулоқот
малакаларини тўлақонли ривожланмаганлиги, ўз фикрини тўлалигича
ифодалай олмаслигикаби одамовилик хусусияти кузатилади. Шунинг
билан бирга талабаларнинг курсдан
-
курсга ўтиши жараёнида уларда
муомала маданиятининг ёшга боғлиқ ривожланиши натижасида
одамовилик йўқолиб боришини кўришимиз мумкин.
Синалувчиларнинг ўз
-
ўзига ишонч шкаласи бўйича натижаларга
эътиборимизни қаратадиган бўлсак, (т=
-5,06
9; п≤0,01) улар ўртасида
онтогенестик муносабат мавжудлиги аниқланди. Натижаларни бундай
тартибда бўлиши мазкур даврнинг психологик ўзгаришлари билан
тавсифланади. Ҳақиқатдан ҳам талаба шахсида ўз
-
ўзига бўлган ишонч
ҳиссини таркиб топиши учун аввало уларда
ўзини ўзи англаш, ўзини ўзи
баҳолаш каби рефлексив жараёнларни ривожланганлиги билан изоҳланади.
Ўрганишларимиз натижасида кўришимиз мумкинки тадқиқотда
иштирок этган талабалар гуруҳида ўз
-
ўзига бўлган муносабат
компонентлари ўртасидаги алоқадорликни аниқлашга ҳаракат қилдик.
Бунда асосий эътибор ўз
-
ўзига бўлган муносабат компонентларини
курслар кесимида эмас, балки умумий кўрсаткичлар доирасида беришни
мақсадга мувофиқ деб билдик
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
299
2.6-
жадвал.
Талабалик даврида ўз
-
ўзига бўлган муносабат ўртасидаги
алоқадорлик хусусиятлари
Ўз
-
ўзига бўлган
муносабат
компонент
-
лари
Од
амо
ви
ли
к
Ўз
-
ўзи
га и
ш
он
ч
Ўз
и
ни
ў
зи
бош
қари
ш
Ўз
-
ўзи
га бў
лган
му
но
са
ба
т
Ўз
и
ни
ў
зи
қ
адр
лаш
Ўз
и
ни
ў
зи
қ
аб
ул
қ
и
ли
ш
Ўз
-
ўзи
га бо
ғлан
ганл
и
к
И
чк
и
н
и
зо
Ўз
и
ни
ў
зи
ай
блаш
Одамовилик
1
0,42**
0,25**
0,19**
0,24**
0,19** 0,15** -0,34**
-0,24**
Ўз
-
ўзига ишонч
0,42**
1
0,45**
0,33**
0,46**
0,35** 0,18** -0,26**
-0,24**
Ўзини ўзи
бошқариш
0,25**
0,45**
1
0,32**
0,30**
0,32** 0,19**
-0,03
0,01
Ўз
-
ўзига бўлган
муносабат
0,19**
0,33**
0,32**
1
0,17**
0,26**
0,04
-0,02
-0,09
Ўзини ўзи
қадрлаш
0,24**
0,46**
0,30**
0,17**
1
0,36** 0,17** -0,17**
0,13**
Ўзини ўзи
қабул қилиш
0,19**
0,35**
0,32**
0,26**
0,36**
1
0,20**
0,09
0,14
Ўз
-
ўзига
боғланганлик
0,15**
0,18**
0,19**
0,41
0,17**
0,20**
1
-0,15*
-0,94
Ички низо
-
0,34**
-0,26
-0,03
-0,02
-0,17**
0,09
-0,15*
1
0,62**
Ўзини ўзи
айблаш
-
0,24** -0,24**
0,01
-0,09
0,13**
0,14
-0,94
0,62**
1
Тадқиқот натижаларига кўра, ўзини ўзи бошқариш одамовилик
(р=0,25; п≤0,01), ўз
-
ўзига ишонч (р=0,45; п≤0,01), ўз
-
ўзига бўлган муносабат
(р= 0,32; п≤0,01), ўзини ўзи қадрлаш (р= 0,30; п≤0,01), ўзини ўзи қабул
қилиш (р= 0,32; п≤0,01), ўз
-
ўзига боғланганлик (р=0,19; п≤0,01) билан
мустаҳкам боғлиқликка эга эканлиги маълум бўлди. Шунингдек, талаба
шахсида ўзини ўзи бошқариш ички низолилик ва ўзини ўзи айблаш билан
ўзаро алоқадор эмаслиги тажриба натижаларида аниқланди.
Жадвалда келтирилган натижаларга кўра, одамовилик шкаласи ўз
-
ўзига ишонч (р=0,42; п≤0,01), ўзини ўзи бошқариш (р=0,25; п≤0,01), ўз
-
ўзига
бўлган муносабатларни акс эттирилиши (р=0,19; п≤0,01), ўзини ўзи
қадрлаш (р= 0,24; п≤0,01), ўзини ўзи қабул қилиш (р=0,19; п≤0,01), ўзига
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
300
боғланганлик (р=0,15; п≤0,01) билан юқори даражада аҳамиятли муносабат
қайд этилади. Таъкидлаш жоизки, талабалар гуруҳида одамовиликни
ортиши шахс рефлексив компонентлари билан юқори даражада ижобий
алоқадорликка эга эканлиги аниқланди. Шунингдек, талаба шахсида
одамовилик ички низолилик (р=
-
0,34; п≤0,01), ўзини ўзи айблаш (р=
-0,24;
п≤0,01), билан кучли даражада қарама
-
қарши алоқадорликка эга эканлиги
қайд этилади. Бундан кўринадики, талаба шахсида одамовилик хислатини
ортиши уларда ички низолик ва ўзини ўзи айблаш ҳиссини пасайишига
олиб келади. Демак, талабалик даврида одамовилик хислатининг кучли
даражада ифодаланиши уларда шахсга хос бўлган салбий сифатларни
шаклланмаслигига таъсир кўрсатади.
Талабалар гуруҳида ўз
-
ўзига бўлган ишонч шкаласи одамовилик
(р=0,42; п≤0,01), ўзини ўзи бошқариш (р=0,45; п≤0,01), ўз
-
ўзига бўлган
муносабат (р=0,33; п≤0,01), ўзини ўзи қадрлаш (р=0,46; п≤0,01), ўзини ўзи қабул
қилиш (р=0,35; п≤0,01), ўз
-
ўзига боғланганлик (р=0,18; п≤0,01), билан юқори
даражада аҳамиятли муносабатга эга эканлиги аниқланди. Шунингдек, талаба
шахсида ўз
-
ўзига бўлган ишонч ички низолилик (р=
-
0,26; п≤0,01), ўзини ўзи
айблаш (р =
-
0,24; п≤0,01) билан онтогенестик муносабатга эга эканлиги қайд
этилди. Маълумки, талаба шахсида ўз
-
ўзига нисбатан ишончнинг ортиши
уларда ички низолилик, ўзини ўзи айблашни камайишига сабаб бўлади. Ўз
навбатида шахсда ички низолашувчанлик ва ўзини ўзи айблашни ортиши
ўз
-
ўзига бўлган ишончни пасайишига олиб келади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак ўрганишларимиз натижаси шуни
кўрсатмоқдаки рефлексив жараёнларнинг тараққиёти шахс ўз индивидуал
имкониятларини рўёбга
чиқариш типларига аҳамиятли таъсир кўрсатади.
Жумладан, ўз
-
ўзига бўлган муносабатлар тизими ва шахс ўз индивидуал
имкониятларини рўёбга чиқариш типлари ўртасида аҳамиятли боғлиқлик
кузатилмаса ҳам ўзини ўзи фаоллаштиришнинг ижодкорликка интилиш, ўзини
ўзи
тушуниш хусусиятлари ва индивидуал имкониятларини рўёбга чиқаришдан
воз кечиш ўртасида қарама
-
қарши аҳамиятли муносабат қайд этилади.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ
:
1.
Азизова
Ш
.
В
.
Юқори
синф
ўқувчиларида
ўқув
фаолиятини
бошқаришнинг
психологик
хусусиятлари
психология
ф
.
н
.
илмий
даражасини
олиш
учун
диссертацияси
Тошкент
–
1988
йил
145-
бет
2.
Сафаев Н.С. Психологические особенности национального
самосознания студенческой молодежи. Автореф. дис.д. психол.наук. –
Т.:
НУУз, 2005. –
38 с.
3.
Столин, В. В. Самосознание личности / В. В. Столин. –
М.: Изд
-
во МГУ,
1983.
–
284 с.
4.
Туляганова Г.О. “Шахс ўз индивидуал имкониятларини намоён
қилишининг психологик хусусиятлари” монография 2022
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
301
5.
Харламенкова Н.Е. Самоутверждение подростка науч.стат. //
Психология и жизнь, Московский открытый социальный университет. 2001
6.
Чеснокова И.И. Проблема самосознания в психологии. М., 1997.c
-195
7.
Чумаков В.М. Биделиние волевих черт личности на основе
семантического сходства.
-
Ярославл.: Изд
-
во Р.ПО, 2003.
-162
8.
Эльконин, Д.Б. Некоторые аспекты психического развития в
подростковом возрасте // Психология подростка / Под ред. Ю. И. Фролова.
–
М.: Роспедагентство, 2001. –
С. 313
-320.
9.
Шойимова Ш.С., Муҳаммадиева М.М., Ярманова Ю.Б. Педагог касбий
деструкцияси ва деформациясининг психологик хусусиятлари. «Интернаука»:
научный журнал –
№ 20(54). –
М., Изд. «Интернаука», 2018 г. С 61
-63.
10.
Mirzaeva Sh.R. THE IMPORTANCE OF STUDYING EMOTIONAL
INTELLIGENCE IN MEDICAL STUDENTS (2023) // Journal of Innovation,
Creativity and Art (JICA), 2
023: Special Issue: ИНТЕГРАЦИЯ ИСКУССТВА,
ГУМАНИТАРНЫХ НАУК И МЕДИЦИНЫ КАК СРЕДСТВО ВОСПИТАНИЯ
ЭМПАТИИ И КРИТИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ У СТУДЕНТОВ, стр. 215
-220
11.
Абралова, З. Д., & Гафурова, Н. М. (2018). Современное управление
образованием с помощью информационно
-
образовательной среды
образовательного учреждения. Наука и образование сегодня, (4 (27)), 70
-70.
12.
Мирзаева, Н. А., Л. Ю. Акрамова, and З. Ш. Жаббарова. "Влияние
индивидуальных особенностей личности на выбор профессии." Теория и
практика современной науки 6
(2018): 420-423.
13.
Мирзаева, Ш. Р., Ш. С. Шойимова, and Н. А. Мирзаева. "ТИББИЙ
ТАЪЛИМДА ТАЛАБАЛАРНИ МОТИВЛАШТИРИШ ВА ФАОЛЛАШТИРИШ
ХУСУСИЯТЛАРИ." Ташкент, ТашПМИ, журнал" Педиатрия 2 (2020): 290
-294.
14.
Alimjanovna, Tulaganova Gulnoza. "Professional motivation of students
and their psychological features." European research 1 (35) (2018): 75-78.
