ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
99
SUN’IY INTELLEKTNING SAN’AT VA MADANIYATGA TA’SIRI
Abdullayeva Xusnida
Pedagogika - psixologiya va san’atshunoslik fakulteti
2 – bosqich talabasi. xusnida.abdullayeva@mail.ru
https://doi.org/10.5281/zenodo.14667114
Annotatsiya
. Ushbu maqola sun'iy intellektning (SI) san'at va madaniyatga bo‘lgan
ta‘sirini keng miqyosda o‘rganishga qaratilgan. Tadqiqotda zamonaviy texnologiyalar madaniy
merosni saqlash, san‘at asarlarini yaratish, ulardan foydalanish va auditoriya tajribasini
kengaytirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Sun‘iy intellektning ijodiy jarayonlarga qo‘shgan hissasi,
uning san‘at va madaniyat rivojiga ta‘siri, ijodiy jarayonlarni avtomatlashtirishdagi yutuqlari va
shu bilan birga yuzaga keladigan estetik hamda etik muammolar keng yoritiladi. Shuningdek,
O‘zbekistonda sun‘iy intellekt texnologiyalarining san‘at va madaniyat sohasidagi qo‘llanilish
imkoniyatlari va istiqbollari ko‘rib chiqilgan.
Kalit so‘zlar:
sun‘iy intellekt, san‘at, madaniyat, texnologiyalar, madaniy meros, ijodiy
jarayon, raqamlashtirish.
ВЛИЯНИЕ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА НА ИСКУССТВО И
КУЛЬТУРУ
Аннотация.
Целью данной статьи является изучение влияния искусственного
интеллекта (ИИ) на искусство и культуру в широком масштабе. В исследовании
анализируется роль современных технологий в сохранении культурного наследия,
создании и использовании произведений искусства, расширении зрительского опыта.
Будет широко освещен вклад искусственного интеллекта в творческие процессы, его
влияние на развитие искусства и культуры, достижения в автоматизации творческих
процессов, а также возникающие при этом эстетические и этические проблемы. Также
были рассмотрены возможности и перспективы использования технологий
искусственного интеллекта в сфере искусства и культуры Узбекистана.
Ключевые слова:
искусственный интеллект, искусство, культура, технологии,
культурное наследие, творческий процесс, цифровизация.
IMPACT OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE ON ART AND CULTURE
Annotation.
This article aims to study the impact of artificial intelligence (AI) on art and
culture on a large scale. The study analyzes the role of modern technologies in preserving
cultural heritage, creating works of art, using them, and expanding the audience experience.
The contribution of artificial intelligence to creative processes, its impact on the development
of art and culture, achievements in automating creative processes, and the aesthetic and ethical
problems that arise at the same time are widely covered. The possibilities and prospects for the
application of artificial intelligence technologies in the field of art and culture in Uzbekistan are
also considered.
Keywords
: artificial intelligence, art, culture, technologies, cultural heritage, creative
process, digitization
KIRISH
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
100
Sun'iy intellekt (SI) bugungi kunda hayotning deyarli barcha jabhalariga kirib kelgan
texnologiyalardan biridir. SI texnologiyalarining keng qo‘llanilishi ilm-fan, ishlab chiqarish va
xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish bilan birga, insoniyatning madaniy hayotiga ham
sezilarli ta‘sir ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, san‘at va madaniyat sohasida SI ijodiy jarayonlarni
yangicha shakllarda amalga oshirish imkonini bermoqda. Zamonaviy texnologiyalar madaniy
merosni raqamlashtirish orqali uni kelgusi avlodlar uchun saqlashda muhim ahamiyat kasb
etmoqda. Shu bilan birga, SI san‘at va madaniyatni xalqaro maydonga olib chiqish uchun yangi
platformalar yaratmoqda. SI yordamida qadimiy qo‘lyozmalarni tiklash, musiqiy
kompozitsiyalar yaratish, tasviriy san‘at asarlarini tahlil qilish va sintez qilish imkoniyatlari
yanada rivojlantmoqda. Masalan, ilg‘or algoritmlar yordamida san‘at asarlarini 3D
modellashtirish orqali ularni virtual haqiqat muhitida namoyish etish amaliyoti keng tarqalgan.
Bu esa, o‘z navbatida, auditoriyaning san‘at asarlari bilan interaktiv aloqada bo‘lish
imkoniyatlarini kengaytiradi [3:45]. Shu sababli, SI texnologiyalari san‘at va madaniyatni
rivojlantirish va yangi bosqichga olib chiqishda asosiy vositalardan biri hisoblanadi.
Shuningdek, SI yordamida san‘at asarlarining yangi janrlarini yaratish tajribalari ham
kengayib bormoqda. O‘zbekiston sharoitida esa SI texnologiyalari orqali qadimiy yodgorliklarni
saqlash, xalq musiqasi va she‘riyat namunalarini raqamlashtirish bo‘yicha loyihalar amalga
oshirilmoqda. Bu jarayonlar milliy madaniy merosni global auditoriyaga yetkazishda katta
ahamiyat kasb etmoqda. Shu bilan birga, SI texnologiyalarining san‘at va madaniyat sohasidagi
amaliy qo‘llanilishi estetik va etik muammolarni ham yuzaga keltirishi mumkinligi tahlilni talab
qiladi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR
Adabiyotlar tahlili sun‘iy intellektning san‘at va madaniyatga ta‘sirini chuqurroq
tushunish imkonini beradi. Karimov o‘zining "Madaniy merosni raqamlashtirishda sun‘iy
intellektning roli" asarida SI texnologiyalarining O‘zbekistonda qadimiy yodgorliklar va
qo‘lyozmalarni saqlashdagi ahamiyatini batafsil yoritgan. Bu ishda SI texnologiyalarining
madaniy merosni tiklashdagi texnik jihatlari va amaliyotlari keltirilgan [3:50].
Xorijiy adabiyotlarda esa SI orqali yaratilgan san‘at asarlarini tahlil qilishga qaratilgan
tadqiqotlar mavjud. Masalan, Smith va Brown o‘zining "Artificial Intelligence in Arts: A Global
Perspective" asarida SI yordamida yaratilgan asarlarning estetik jihatlari va insoniy ijoddan
farqlari haqida batafsil ma‘lumot beradi [5:130]. Bundan tashqari, G‘ulomov va Sharifov
tomonidan yozilgan "San‘at va texnologiya: Innovatsion yondashuvlar" asarida O‘zbekiston
sharoitida SI qo‘llanilishining istiqbollari haqida fikr yuritilgan [1:85].
MUHOKAMA VA NATIJALAR
O‘tkazilgan tadqiqot natijalari SI texnologiyalarining san‘at va madaniyatni
rivojlantirishdagi o‘rnini tasdiqlaydi. Xususan, O‘zbekiston madaniy merosi namunalarini
raqamlashtirishda SI texnologiyalari yordamida yuqori aniqlikdagi 3D modellar yaratilgani
kuzatildi [3:47]. Ushbu texnologiya nafaqat obidalarni saqlash, balki ularni xalqaro
auditoriyaga taqdim etish imkoniyatini ham yaratmoqda. Bu jarayon madaniyatning
innovatsion rivojlanishiga hissa qo‘shmoqda. Shuningdek, Toshkentda tashkil etilgan "San‘at va
Texnologiya" ko‘rgazmasida sun‘iy intellekt tomonidan yaratilgan asarlar katta qiziqish
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
101
uyg‘otdi [1:88]. Bu holatlar sun‘iy intellektning ijodiy jarayonlarni avtomatlashtirish va insoniy
tafakkur bilan uyg‘unlashish imkoniyatini ko‘rsatadi.
Natijalar shuni ko‘rsatadiki, sun‘iy intellekt orqali yaratilgan san‘at asarlari faqatgina
ijodiy jarayonlarni yengillashtiribgina qolmay, balki yangi madaniy formatlarni shakllantiradi.
Tadqiqot davomida o‘tkazilgan so‘rovnomalar SI asarlarining estetik jihatlari va ularning qabul
qilinishi haqida ijobiy fikrlar bildirganini ko‘rsatdi.
XULOSA
Sun'iy intellekt san‘at va madaniyat sohasiga kiritilgan innovatsion texnologiya sifatida
nafaqat ijodiy jarayonlarni kengaytiradi, balki madaniy merosni saqlash va uni yangi shakllarda
targ‘ib qilishga yordam beradi. Tadqiqot natijalari O‘zbekistonda sun‘iy intellektning madaniy
merosni raqamlashtirishdagi ahamiyati yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Bundan tashqari, SI
yordamida yaratilgan san‘at asarlari insoniyatning yangi madaniy tajribalarini shakllantirishi
mumkin.
Natijalar shuni ko‘rsatadiki, sun‘iy intellekt texnologiyalarining rivoji ijodiy jarayonlarga
nafaqat qo‘shimcha qulayliklar yaratadi, balki insonning estetik va madaniy ehtiyojlarini
yanada boyitishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, bu texnologiyalarni qo‘llash jarayonida estetik
va etik muammolarni ham chuqur o‘rganish zarur. O‘zbekiston sharoitida sun‘iy intellekt
texnologiyalarini kengaytirish milliy merosni asrab-avaylash va global madaniy makonda o‘z
o‘rnini topishga yordam beradi. intellekt san‘at va madaniyat sohasiga kiritilgan innovatsion
texnologiya sifatida nafaqat ijodiy jarayonlarni kengaytiradi, balki madaniy merosni saqlash va
uni yangi shakllarda targ‘ib qilishga yordam beradi. Tadqiqot natijalari O‘zbekistonda sun‘iy
intellektning madaniy merosni raqamlashtirishdagi ahamiyati yuqori ekanligini ko‘rsatdi.
Bundan tashqari, SI yordamida yaratilgan san‘at asarlari insoniyatning yangi madaniy
tajribalarini shakllantirishi mumkin.
References:
1.
G‘ulomov A., Sharifov B. “San‘at va texnologiya: Innovatsion yondashuvlar”. Toshkent: Ilm
Ziyo nashriyoti, 2017.
2.
Jones M. “Creative AI: The Future of Arts and Culture”. New York: ArtPress, 2020.
3.
Karimov Z. “Madaniy merosni raqamlashtirishda sun'iy intellektning roli”. Toshkent: Fan
nashriyoti, 2020.
4.
O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi O‘zbekistonning madaniy merosi. Toshkent: OME
nashriyoti, 2018.
5.
Smith J., Brown L. “Artificial Intelligence in Arts: A Global Perspective”. Cambridge: MIT
Press, 2019.
