№ 1 (2025) Ilm fan

Ушбу мақола интеграцион дарс ҳақида. Ўқув фанларини интеграциялаш натижаси фанлар ўзаро боғланмаган ҳолда ўргатилганда шакллантириш мумкин бўлмаган субъектив янги билимларнинг ўзлаштирилиши, — деган концептуал ғояга таянамиз. Таълим жараёнида янги билимларнинг фанлараро синтез жараёни жуда секинкечиб, баъзида у бир қанча ўн йилликларга тенг даврни қамраб олади. Ўқув жараёнида ўқитувчи бир ёки бир неча машғулот, ёки ҳатто бир неча дақиқаичида талабани илгари турли фанларига оид ўзлаштирилган билимларга таянувчисубъектив янги билимга олиб келиши керак бўлади. Яъни, билимларни тайёр ҳолатидабериш эмас, балки уларнинг синтези учун тегишли шарт-шароитлар яратилиши керак. Бувазифани амалга оширишнинг технологик усулларидан бири бир соҳага оид билимларнибошқасига олиб ўтиш билан боғлиқ бўлиб, у фанлараро алоқаларни ўрнатишнинг асосиймеханизми ҳисобланади десак муболаға бўлмайди.Фанлараро боғлиқлик фалсафий масалаларни шахсан хис этмай туриб, ўқувчига интеграцион машғулотни тақдим этиш мумкин эмас. Зеро, англанмаган интеграция ўқувчи онгидаги билиш жараёнини мавҳум ҳолатга ва у орқали чалкаш хулоса чиқаришга олиб келади.

This study explores the role of somatisms in the Uzbek language, focusing on the lexical and semantic characteristics of expressions related to human body parts. Somatisms are lexical units that serve as the names of body parts, functioning within a specific linguistic system. They are typically studied as nouns but are also explored through verbs that express the actions related to these body parts. The research examines how somatisms form a coherent system across languages, contributing to both macro and micro semantic fields. The study highlights the significance of somatisms in linguistic systems, especially in the context of phraseological units and proverbs, as they provide a unique window into the cultural and emotional expressions of a society. By investigating somatisms and their pragmatic, cognitive, and cultural roles, the research contributes to the broader understanding of how body-related expressions reflect human experiences and worldview across different linguistic and cultural contexts.

This article provides a comprehensive overview of the primary challenges in English lexicography and this opening paragraph lays the groundwork for the article, defining tenses and highlighting their crucial role in communication.

Ushbu maqolada Sharq mumtoz adabiyotining ajralmas bir qismi hisoblangan tasavvuf adabiyotida zuhd maqomining o’rni, ahamiyati, ta’limotning yuzaga kelishi sabablari yoritiladi.

Ushbu maqolada zamonaviy dunyoda korxonalarning raqobatbardoshliligi va iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun boshqaruvning roli to'g'risida. Boshqaruvning iqtisodiy samaradorligini oshirish, korxona faoliyatini optimallashtirish, xarajatlarni kamaytirish, daromadlarni oshirish va rentabillikni yaxshilashga yordam berishi haqida malumot beriladi.

в этой статье рассматриваются коммуникативные деривационные особенности, которые влияют на формирование абзацев в письменном дискурсе. В ней подчеркивается, что абзацы служат не только структурными единицами, но и важными инструментами для эффективной коммуникации. Ключевые моменты включают роль тематических предложений в установлении основной идеи, использование переходных фраз для улучшения потока и важность логической последовательности в поддержке аргументов. Кроме того, в статье приводятся примеры из разных жанров, иллюстрирующие, как формирование абзацев может меняться в зависимости от контекста, цели и риторического стиля. В целом, эта статья служит ценным ресурсом для преподавателей, студентов и писателей, стремящихся улучшить свои навыки письма с помощью осознанного подхода к формированию абзацев.

В статье рассматривается значение психолого-дидактических принципов, которые следует использовать для активизации речевого развития учащихся, их применение на практике и развитие речевой грамотности на основе полученных результатов.

Mehnat bozorini optimallashtirish masalasini tarkiblashtirish algoritmi ko‘rib chiqishda xususan, mehnat bozorida mavjud muammolarni samarali hal qilish, ishchi kuchi talab va taklifini muvozanatlash, ishsizlik darajasini kamaytirish va yangi ish o‘rinlarini yaratish uchun asosiy vosita hisoblanadi. Ushbu algoritmlar mehnat bozoridagi nomutanosibliklarni bartaraf etishda matematik modellashtirish, sun’iy intellekt va tahliliy yondashuvlardan foydalanishga hamda mehnat bozorini optimallashtirish algoritmini tarkiblashtirish, uning asosiy bosqichlari, texnologik yechimlari va amaliyotga tatbiq etish mexanizmlari keng yoritiladi. Mazkur algoritmlar mehnat bozorining samaradorligini oshirish va iqtisodiy taraqqiyotga kuchli turtki berishga xizmat qiladi.

Til sistema sifatida butun jahon tilshunosligida oʻrganish imkoniyatlarini   yanada   keng   yoritayotgan   fandir.   Tildan   amaliy foydalanish, til masalalarini inson omili va ijtimoiy  vazifalar  bilan bogʻlab  talqin  qilish  masalalari  dolzarblik  kasb  etmoqda.  Jahon xalqlarining manfaati va dunyoda inson omiliga e’tibori tildan, ayniqsa, milliy tildan  unumli  va  oʻziga  xos  xususiyatlariga  tayanib  ish  olib borishni  taqozo  etadi.  Xalqning ma’naviy  qiyofasi  va  tafakkurini rivojlantirishda til va adabiyotning oʻrni beqiyosdir. Zero, milliy til va adabiyot xalqning mentalital qiyofasini vujudga keltiradi.

To’lov balansi-ma’lum bir vaqt mobaynida (chorak, yarim yil, bir yil h.k) bir mamalakat va undan ro’yhatga o’tgan korxonalar, jismoniy shaxslar va davlat idoralarining boshqa mamlakatlardagi korxonalar, jismoniy shaxslar va davlat idoralari bilan amalga oshirgan barcha iqtisodiy aperatsiyalarni o’zida aks ettiruvchi statistik hujjatdir. XVF to’lov balansini statistik hujjat deb hisoblaydi va shuningdek to’lov balansi mamlakatning tashqi iqtisodiy munosabatlarining rivojlanish darajasini, jahon savdosidagi, xalqaro kapitallar va kreditlar harakatidagi o’rnini ko’rsatadi. To’lov balansida ikki yo’nalishdagi valyuta oqimi o’z ifodasini topadi:

Bugungi  kunda  dunyo  bo‘yicha  886,9  mln.  gektar  maydonlarda tuproqqa ishlov beriladi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari etishtiriladi. Uning 43,8 foiz qismida  yangi  rusurstejamkor,  minimal  va  nol  texnologiyalari  hamda  ularni  amalga oshiradigan  texnika  vositalari  joriy  etilgan.  Ushbu  zamonaviy  texnologiyalar  118 mln.   gektar   maydonlarda   tuproqning   unumdorligini   saqlash   bilan   bir   vaqtda etishtirilayotgan mahsulot tannarxini o‘rtacha 25 foizga kamaytirish imkonini beradi.

Ushbu maqola “Sonlarni qoʻzgʻalmas va qoʻzgʻaluvchi vergulli tasvirlash” mavzusini oʻrganamiz, bunda sonlarning oʻziga xos xususiyatlari va ularga bogʻliq qoidalarni yoritamiz. Maqola, dasturlash va matematikada vergullar va ularning oʻzgarishlarining qanday qoʻllanilishini koʻrsatamiz. Birinchidan, maqola qoʻzgʻalmas sonlar haqida toʻliq tushuncha beradi. Qoʻzgʻalmas sonlar – bu oʻzgarishsiz qoladigan, dasturda yoki matematik hisob-kitoblarda oʻzgarmas qiymatlardir. Ular, asosan, doimiy parametrlar sifatida ishlatiladi va ularning qiymatlari dastur davomida oʻzgarmaydi. Bunday sonlar dasturiy taʻminotda barqarorlikni taʻminlaydi va hisoblash jarayonini oddiylashtiradi. Ikkinchidan, maqola qoʻzgʻaluvchi sonlarni ham taqdim etadi.

AR Kengaytirilgan Haqiqat texnologiyasi - bu haqiqiy dunyoni       virtual elementlar bilan birlashtiradigan innovatsion texnologiyadir. AR texnologiyasi koʻplab sohalarda, jumladan, taʻlim, tibbiyot, marketing va oʻyinlarda qoʻllanilmoqda. U haqiqiy muhitga raqamli maʻlumotlarni kiritish orqali foydalanuvchilarga interaktiv tajribalar taqdim etadiMasalan, taʻlim sohasida AR texnologiyasi oʻquvchilarga mavzularni yanada qiziqarli va tushunarli tarzda    oʻrganish imkonini beradi. Oʻquvchilar matematik formulalarni, biologik jarayonlarni yoki tarixiy voqealarni vizual tarzda koʻrishlari mumkin, bu esa oʻrganishni samaraliroq qiladi. Shuningdek, AR yordamida oʻquvchilar oʻzlarining faoliyatlari davomida real vaqt rejimida koʻrsatmalar olishi mumkin. Tibbiyotda AR texnologiyasi jarrohlik jarayonlarini yanada aniqroq va xavfsizroq oʻtkazishga    yordam beradi. Masalan, jarrohlar AR yordamida bemorlarning anatomik tuzilishini real vaqt rejimida koʻrishlari va muayyan jarrohlik manipulyatsiyalarini yanada aniq bajarishlari mumkin.

Bugungi dunyoda taʻlimning tez suratda oʻzgarayotgan, rivojlanayotgan jarayonida, kreativ va zamonaviy metodlar samaradorligini oshirish, interaktiv oʻqitish vositalaridan foydalanish, texnologiyalarning integratsiyasi, virtual platformalarda oʻquvchilar ishtirokini taʻminlash, masofaviy taʻlimning rivojlanishi kabi jarayonlarda samaradorlikni oshirishda muhim rol oʻynaydi. Ushbu metodlar oʻquvchilarning mustaqil fikrlash va yaratuvchanlik qobiliyatini rivojlantirish, jamiyat rivojlanishi uchun foydasi tegadigan ish bilan shugʻullanishiga yordam beradi, oʻquvchilarning talablariga mos keluvchi shakllarda oʻrganishni taʻminlash orqali ularni oʻrganishni yaxshilaydi hamda oʻquvchilarni bilimni oʻzlashtirish jarayonlarida shaxsiy maslahatlar berish.

Simli va simsiz aloqa vositalari sohasi tobora rivojlanib bormoqda, shuning uchun mavzuga oid adabiyotlar ham turli-tuman va keng koʻlamli. Ushbu adabiyotlar tahlili maqola yozish uchun zarur boʻlgan turli xil manbalarni va ularning asosiy yoʻnalishlarini koʻrsatib beradi. Simli aloqa vositalari — bu maʻlumotlarni uzatish uchun simlar yoki kabellardan foydalanadigan aloqa uslublaridir. Ushbu vositalar, asosan, telecomunications sohasida keng qoʻllaniladi va ular maʻlumotlarning uzatilishi, televidenie signallari, ovozli aloqa va boshqa koʻplab servislar uchun muhim ahamiyatga ega.

Ushbu maqola 10-11- o’quvchilariga hujayraning membranali va membranasiz organoidlari haqida umumiy ma’lumot berish bilan birgalikda interfaol metodlar va zamonaviy ped texnologiyalardan samarali foydalanish usullari ko’rsatib o’tilgan. Hujayradagi membranali organoidlar — bu hujayraning turli vazifalarini bajarish uchun membrana bilan o'ralgan tuzilmalar bo'lib, ular hujayra ichidagi materiallar va energiyaning to'g'ri oqimini ta'minlashda, metabolik jarayonlar va tashqi muhitga javob berishda muhim rol o'ynaydi. Mana shunday ma’lumotlarni didaktik o’yinlar va interfaol metodlar yordamida o’quvchilarni fanga qiziqtira olish usullari keltirildi.

Axborot tizimining har bir turi aniq maqsadga xizmat qiladi va axborotni boshqarishning turli jihatlariga qaratilgan. Masalan, qaror qabul qilishni qo'llab-quvvatlash tizimlari ma'lumotlarni tahlil qilish va qaror qabul qilishning murakkab jarayonlarini qo'llab-quvvatlash uchun ishlatiladi. Mazkur maqolada axborot tizimlari tashkilotlar uchun axborotni samarali boshqarish va undan foydalanish uchun ma’lumotlar keltirilgan.

mаqolаdа kutubxonа-аxborot fаoliyаtini tаkomillаshtirishdа xorijiy vа noаnʼаnаviy yondаshuvlаr tаhlil qilingаn. Shuningdek, zаmonаviy kutubxonаlаrdа innovаtsion texnologiyаlаrdаn foydаlаnish, elektron resurslаr bilаn ishlаshish vа kitobxonlаrgа sifаtli xizmаtlаr ko‘rsаtishning аhаmiyаti hаqidа so‘z yuritilgаn.

Maqolada budjet tizimida moliyalashtirish jarayoni yoritilgan. Budjet xarajatlarining umumiy tasnifi, xarajatlar smetasini tuzish, tasdiqlash, yuritish kabi budjet jarayoni tahlil qilingan. Markazlashtirilgan investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan. Markazlashtirilgan investitsiyalarga xarajatlarning hajmini oshirish, ushbu moliyalashtirish yo‘nalishining samaradorligini oshirish uchun takliflar va xulosalar berildi.

This article focuses on pelvic organ prolapse (POP), a condition marked by the descent of the pelvic floor and its organs. It reviews terminology related to various types of genital prolapse, such as cystocele and rectocele. The article discusses the factors influencing the prevalence of POP, which varies between 2.9% and 53%, depending on the presence of asymptomatic cases. It analyzes findings from the Women's Health Initiative Study, which highlights the high incidence of different prolapse types among perimenopausal women. The significance of diagnosing asymptomatic forms, which can account for up to 50% of cases, is underscored. The findings stress the importance of early diagnosis and prevention of prolapse to enhance women's quality of life.

Solar energy is gaining global attention as a clean, sustainable energy source. Germany, a leader in this field, presents a model for other countries. This article examines Germany's expertise in solar energy production and distribution technologies, government policies, successful practices, and future trends. By exploring these factors, we aim to understand Germany's leadership and identify lessons applicable to other nations advancing renewable energy.

Ushbu maqola sun'iy intellektning (SI) san'at va madaniyatga bo‘lgan ta‘sirini keng miqyosda o‘rganishga qaratilgan. Tadqiqotda zamonaviy texnologiyalar madaniy merosni saqlash, san‘at asarlarini yaratish, ulardan foydalanish va auditoriya tajribasini kengaytirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Sun‘iy intellektning ijodiy jarayonlarga qo‘shgan hissasi, uning san‘at va madaniyat rivojiga ta‘siri, ijodiy jarayonlarni avtomatlashtirishdagi yutuqlari va shu bilan birga yuzaga keladigan estetik hamda etik muammolar keng yoritiladi. Shuningdek, O‘zbekistonda sun‘iy intellekt texnologiyalarining san‘at va madaniyat sohasidagi qo‘llanilish imkoniyatlari va istiqbollari ko‘rib chiqilgan.

Ushbu maqola O‘zbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi Konstitutsiyasi tuzilishi, mazmuni va ahamiyatini yoritadi. Konstitutsiya mamlakatning oliy yuridik kuchga ega bo‘lgan asosiy qonuni sifatida erkin va farovon hayotni kafolatlaydigan oliy yuridik kuchga  ega ekanligi. Shuningdek, maqolada Konstitutsiyaning bo‘limlari, tarixiy yaratilish jarayoni, undagi o‘zgarishlar va islohotlar haqida batafsil ma’lumot berilgan. 2023-yilda qabul qilingan yangi tahrirda inson huquqlari va erkinliklariga oid normalar sezilarli darajada kengaytirilgan bo‘lib, bu hujjatning xalqaro huquq normalariga mosligi ta’kidlanadi.

Chaqaloqlik davrining psixologik xususiyatlari har tomonlama oʻrganish masalan nutqning, tafakkurning paydo boʻlishi, bilish jarayonlarining rivojlanishi haqida. Boshlangʻich sinf bolalarning psixologik jarayonlarini oʻrganish haqida.

Okuwçylara ylym- bilim bermekde mugallym peýdalanýan pedagogik gurallardan kitap esasy orun tutýar. Başlangyç synplarda kitap bilen işleşmek çagalar üçin iň gowy çeşme bolup hyzmat edýär. Bu olaryň okamak we ýazmaga ukyplaryny ösdürmäge kömek edýär. Şeýle hem diliň we döredijiligiň, giňden pikirlenmegiň ösmeginde ähmiýeti uludygy barada beýan edýär.