SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
93
NB-IOT TEXNOLOGIYASI: KENGAYTIRILGAN IOT QURILMALARI
UCHUN INNOVATSION YECHIMLAR
Umarov Bekzod Azizovich
Farg‘ona Davlat Universiteti amaliy matematika va informatika kafedrasi
o‘qituvchisi ubaumarov@mail.ru
Shovkatjonov Komiljon Qaxramonjon o‘g‘li
Farg‘ona davlat universiteti 3-kurs talabasi
shavkatjonovkomiljon0506@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.14523198
Annotatsiya:
NB-IoT (Narrowband Internet of Things) texnologiyasi, IoT (Internet of
Things) ekotizimini yanada rivojlantirish va kengaytirish uchun innovatsion
yechimlarni taqdim etadi. Bu texnologiya past quvvat iste'moli, keng qamrovli
tarmoqni qo‘llab-quvvatlash va arzon narxlardagi qurilmalar bilan IoT
ilovalarini amalga oshirish imkonini beradi. NB-IoT, asosan, uzoq masofalar
orasidagi qurilmalarga, katta ma'lumotlarni uzatish va ularni uzoq muddat
davomida ishlashini ta'minlash uchun yaratilgan. Muntazam tarmoqlarni va
simsiz aloqa tizimlarini mustahkamlash, mobil aloqa va IoT qurilmalari
o‘rtasidagi bog‘lanishni yaxshilash orqali ushbu texnologiya sanoat, transport,
sog‘liqni saqlash, aqlli shaharlar kabi sohalarda jiddiy o‘zgarishlarni keltirib
chiqaradi. Ushbu ilmiy ishda NB-IoT texnologiyasining asosiy xususiyatlari,
uning IoT qurilmalariga ta'siri va ushbu texnologiyaning kelajakdagi rivojlanish
istiqbollari tahlil qilinadi.
Kalit so'zlar:
NB-IoT, Internet of Things, IoT texnologiyasi, kengaytirilgan IoT
qurilmalari, past quvvat iste'moli, mobil aloqa tarmog'i, aqlli shaharlar, sanoat
avtomatizatsiyasi, sog‘liqni saqlash, tarmoqlar, innovatsion yechimlar.
Абстрактный:
Технология NB-IoT (Узкополосный Интернет вещей) предоставляет
инновационные решения для дальнейшего развития и расширения
экосистемы IoT (Интернета вещей). Эта технология позволяет
использовать
приложения
Интернета
вещей
с
низким
энергопотреблением, обширной сетевой поддержкой и недорогими
устройствами. NB-IoT в основном предназначен для передачи больших
объемов данных на устройства на большие расстояния и обеспечения их
работы в течение длительных периодов времени. Укрепляя обычные сети
и системы беспроводной связи, улучшая связь между мобильной связью и
устройствами IoT, эта технология приведет к значительным изменениям в
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
94
промышленности, транспорте, здравоохранении, умных городах. В данной
научной работе анализируются основные особенности технологии NB-IoT,
ее влияние на устройства IoT и перспективы дальнейшего развития этой
технологии.
Ключевые слова:
NB-IoT, Интернет вещей, технологии IoT, передовые устройства IoT,
низкое энергопотребление, сети мобильной связи, умные города,
промышленная автоматизация, здравоохранение, сети, инновационные
решения.
Abstract:
NB-IoT (Narrowband Internet of Things) technology provides innovative
solutions for further development and expansion of the IoT (Internet of Things)
ecosystem. This technology enables IoT applications with low power
consumption, extensive network support, and low-cost devices. NB-IoT is mainly
designed to transfer large amounts of data to devices over long distances and
keep them running for long periods of time. By strengthening regular networks
and wireless communication systems, improving the connection between
mobile communication and IoT devices, this technology will bring about
significant changes in industries, transportation, healthcare, smart cities. This
scientific work analyzes the main features of NB-IoT technology, its impact on
IoT devices, and the future development prospects of this technology.
Keywords:
NB-IoT, Internet of Things, IoT technology, advanced IoT devices, low
power consumption, mobile communication network, smart cities, industrial
automation, healthcare, networks, innovative solutions.
NarrowBand-Internet of Things (NB-IoT) texnologiyasi, 3GPP (3rd
Generation Partnership Project) tomonidan ishlab chiqilgan simsiz
telekommunikatsiya texnologiyasi bo‘lib, IoT (Internet of Things) qurilmalarini
samarali tarzda ulash, ularning quvvat sarfini optimallashtirish va tizim
resurslarini maksimal darajada samarali ishlatish imkoniyatini beradi. NB-IoT
texnologiyasi, LPWAN (Low Power Wide Area Network - past quvvatli keng
tarmoq) talablariga javob beruvchi, arzon narxdagi va uzoq muddatli ishlashga
qodir qurilmalarni yaratish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Ushbu maqolada
NB-IoT texnologiyasining asosiy xususiyatlari, qo‘llanilishi va kelajagi tahlil
qilinadi.
1. NB-IoT Texnologiyasining Asosiy Xususiyatlari
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
95
NB-IoT, IoT ilovalarini qo‘llab-quvvatlash uchun mo‘ljallangan simsiz
ma'lumot uzatish texnologiyasi bo‘lib, kam kenglikli signal ishlatish orqali
mavjud LTE (Long Term Evolution) va GSM (Global System for Mobile
Communications) tarmoqlarida aloqa o‘rnatadi. NB-IoT standarti, 200 kHz li
narrowband (tor kenglikdagi) radio bantidan foydalanadi, bu esa tarmoqning
samaradorligini oshiradi va qurilmalar orasidagi uzilishlarni minimallashtiradi.
NB-IoT texnologiyasi qurilmalarining quvvat sarfini kamaytirish, tizim
imkoniyatlarini yaxshilash va spektr samaradorligini oshirishga imkon beradi.
Ayniqsa, bu texnologiya chuqur qamrov joylarda, masalan, qishloq hududlarida
yoki yuqori inshootlarda samarali ishlaydi.
2. NB-IoT va 4G/5G Texnologiyalariga Taqqoslash
NB-IoT texnologiyasi, nafaqat 2G (GSM), balki 4G (LTE) tarmoqlarida ham
ishlay oladi. Boshqa tomondan, LTE-M faqat 4G tarmog‘ida ishlashga
mo‘ljallangan texnologiya hisoblanadi. NB-IoT texnologiyasi, DSSS (Direct
Sequence Spread Spectrum) modulyatsiyasidan foydalanadi, bu esa maxsus
aparatni talab qiladi. Shu bilan birga, ikkala texnologiya ham kelajakda 5G
tarmoqlarida qo‘llab-quvvatlanishi rejalashtirilgan. NB-IoT va LTE-M
texnologiyalari o‘rtasidagi farq shundaki, LTE-M yuqori tezlikda ma'lumot
uzatish va yuqori harakatchanlikni ta'minlaydi, ammo bu ko‘proq batareya
energiyasini iste'mol qiladi. NB-IoT esa kam quvvat sarfi bilan uzoq muddatli
ishlash imkoniyatini yaratadi.
3. NB-IoT Foydalari va Qo‘llanilishi
NB-IoT texnologiyasi, IoT tizimlarini samarali boshqarish uchun bir qator
afzalliklarni taqdim etadi. Ularning asosiy foydalari quyidagilardan iborat:
Spektr samaradorligi
: NB-IoT yuqori samarali spektrdan foydalanadi, bu
esa tarmoqning sig‘imini oshiradi va bir hujayrada ko‘plab qurilmalarning
ulanishini ta'minlaydi.
Uzoq batareya ishlash muddati
: NB-IoT qurilmalari 10 yildan ortiq vaqt
davomida ishlashi mumkin, bu esa energiya sarfini sezilarli darajada
kamaytiradi.
Ishonchli ulanish
: NB-IoT mobil tarmoqlarining xavfsizlik va maxfiylik
xususiyatlaridan foyda olish imkoniyatini beradi. U foydalanuvchi identifikatori
maxfiyligini qo‘llab-quvvatlash, ma'lumotlar yaxlitligini ta'minlash va ob'ekt
autentifikatsiyasi kabi xavfsizlik xususiyatlarini taqdim etadi.
Past xarajatlar
: NB-IoT modullarining dastlabki narxi GSM/GPRS
modullariga nisbatan arzonroq bo‘lishi kutilmoqda. Bu texnologiyaning tez
rivojlanishiga yordam beradi va tarmoq kengayishini tezlashtiradi.
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
96
NB-IoT texnologiyasi keng ko‘lamdagi IoT ilovalarida ishlatilishi mumkin,
jumladan aqlli qishloq xo‘jaligi, aqlli shahar tizimlari, sanoat avtomatizatsiyasi
va aqlli hisoblagichlar. Misollar sifatida, yer osti namligini o‘lchash, atrof-muhit
monitoringi, chiqindilarni boshqarish va energiya sarfini optimallashtirish kabi
ilovalar keltirilishi mumkin.
4. NB-IoT Qurilmalari va Ilovalari
NB-IoT texnologiyasi ko‘plab IoT ilovalarida qo‘llaniladi, jumladan:
Aqlli qishloq xo‘jaligi
: Yer osti namligini va atrof-muhitni monitoring
qilish orqali hosilni oshirish.
Aqlli shaharlar
: Aqlli parkovka tizimlari, ko‘cha yoritilishi, chiqindilarni
boshqarish.
Sanoat IoT
: Ishlab chiqarish va logistika tizimlarini avtomatlashtirish,
masofaviy monitoring va boshqaruv.
Aqlli hisoblagichlar
: Suv, gaz va elektr energiyasini o‘lchash va sarfini
nazorat qilish.
NB-IoT texnologiyasi, shuningdek, energiya tejashni, batareya quvvatini
kamaytirishni va tizim samaradorligini oshirishni ta'minlaydi. Ma'lumot
uzatishni minimallashtirish orqali qurilmalar tarmoq bilan aloqa o‘rnatishda
quvvat sarfini kamaytiradi.
5. NB-IoT va 5G: Kelajakdagi Yechimlar
NB-IoT texnologiyasi 5G tarmoqlarida ishlash imkoniyatiga ega bo‘lib, 5G
New Radio (NR) standarti keng turdagi joylashtirish usullari, spektrdan
foydalanish va qurilma imkoniyatlarini qo‘llab-quvvatlash uchun yaratilgan. Bu
esa, NB-IoT ning kelajagi uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. 5G tarmog‘ining
yuqori tezliklari va katta hajmdagi ma'lumot uzatish imkoniyatlari NB-IoT
texnologiyasining samaradorligini yanada oshiradi.
Xulosa
NB-IoT texnologiyasi, IoT qurilmalarini samarali tarzda boshqarishga yordam
beradigan innovatsion texnologiya sifatida rivojlanmoqda. Past quvvat sarfi,
uzoq muddatli batareya ishlashi, elektr tejamkorligi, ishonchli ulanish va past
xarajatlar kabi afzalliklari bilan, NB-IoT ko‘plab sohalarda, jumladan aqlli
shaharlar, aqlli qishloq xo‘jaligi va sanoat avtomatizatsiyasida keng
qo‘llanilmoqda. Kelajakda aqlli shaharlar va aqlli uylar ko‘payishi bilan IoT
qurilmalari uchun ehtiyojlar ko‘paya boradi va NB-IoT qurilmasi ham bundan
mustasno emas. Bu qurilmaning 5G tarmoqlari bilan integratsiya qilingan holda,
NB-IoT texnologiyasi kelajakda yanada kengroq qo‘llanilishini ta'minlaydi va IoT
ekosistemasining ajralmas qismiga aylanadi.
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
97
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Introduction to Decision Trees - Jiawei Han, Micheline Kamber, Jian Pei.
2. Data Mining: Practical Machine Learning Tools and Techniques- Ian H. Witten,
Eibe Frank, Mark A.Hall.
3. Pattern Recognition and Machine Learning - Christopher M. Bishop
4. Decision Trees for Business Intelligence and Data Mining: Using SAS
Enterprise Miner - Barry de Ville.
5. LeCun, Y., Bengio, Y., & Hinton, G. (2015). “Deep learning” . Nature, 521(7553),
436-444. Chuqur o‘rganish sohasidagi asosiy tadqiqotlardan biri, bu soha
qanday qilib kompyuterlar yordamida o‘rganishni tubdan o‘zgartirganini
tushuntiradi.
6. Hastie, T., Tibshirani, R., & Friedman, J. (2009). "The Elements of Statistical
Learning: Data Mining, Inference, and Prediction. " Springer. Statistik
o‘rganishning asosiy elementlariva
