«Наука и инновации в интересах
национального и глобального развития»
120
O`ZBEKISTON 2030 STRATEGIYASINI AMALGA OSHIRISHDA
AYOLLAR TADBIRKORLIGINI MOLIYALASHTIRISHNING DOLZARB
MUAMMOLARI VA ECHIMLARI
Saidova Subhinigor Azizovna
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti,
“Bank ishi” kafedrasi tayanch doktoranti
Mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy rivojlanishida ayollar tadbirkorligini
moliyalashtirish dolzarb masalalardan hisoblanadi. O`zbekiston 2030 strategiyasi
doirasida xotin-qizlarni huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, iqtisodiy,
ijtimoiy va siyosiy faol
ligini oshirish, bandligini ta’minlash, tadbirkorlikka keng
jalb etishga qaratilgan keng ko‘lamli tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Hozirgi kunda respublikamizda ayollar tadbirkorligini rivojlantirish
bo‘yicha 4 bosqichli yangi tizimni yo‘lga qo‘yilishi belgilangan [1]. Bunda
tadbirkorlikk qiziqqan ayollar dastlab o‘qitiladi, keyin ular banklar ko‘magida
kichik tadbirkorga aylanadi. Tijorat banklari tomonidan ularga qulay moliyaviy
paketlar taqdim etiladi.
Birinchi bosqichda biznesga qiziqqan, lekin ko‘nikmasi bo‘lmagan 20 ming
nafar xotin-
qiz tadbirkorlikka o‘qitiladi. Bunga Savdo
-
sanoat palatasi mas’ul
bo‘ladi.
Ikkinchi bosqichda “Xalq banki” o‘zini o‘zi band qilgan 100 ming nafar
ayolning kichik tadbirkor bo‘lishi uchun ko‘maklashadi.
Uchinchi bosqichda har bir tumanda 2 tadan kichik korxonani namunali
o‘rta biznes darajasiga olib chiqishga “Hamroh” kompaniyasi mas’ul bo‘ladi.
To‘rtinchi bosqichda Savdo
-sanoat palatasi eng faol 50 nafar ayol
tadbirkorni yillik aylanmasi 100 milliard so‘mdan oshadigan “chempion
tadbirkor”ga aylantiradi.
Davlatimiz rahbari SH. M. Mirziyoyev ayollarga hunar o‘rgatish va ayollar
orasida ishsizlikni kamaytirishga qaratilgan choralar haqida alohida to`htalib, bu
borada quyidagilarni ta`kidlab o`tdi, “2025
-yilda 2 million ayollar bandligini
ta’minlash, shundan
1 million 300 ming nafar xotin-qizni tadbirkorlikka jalb etish
rejalashtirilgan [2].”
2024-
yilning boshida O‘zbekiston aholisi 36799 ming kishiga yetdi va 2023
-
yilning mos davridagiga nisbatan 2,2 foizga yoki 775 ming kishiga oshdi. Aholi
orasida ayolarning ulushi 49,7 foizni tashkil etdi. O‘zbekistonda ayollar orasidagi
ishsizlik darajasi
so‘nggi paytlarda ortib borayapti. Ayollar orasidagi yuqori
ishsizlik ko‘rsatkichlari va past iqtisodiy faollik darajasi bir tomondan yuqori
tug‘ilish ko‘rsatkichlari va ayollarning uy ishlariga ko‘p vaqt ajratishi bilan bog‘liq
bo‘lsa, ikkinchi tomondan aholi mentaliteti bilan ham bog‘liq [3].
«Наука и инновации в интересах
национального и глобального развития»
121
Bugungi kunda mamlakatimiz aholisining 17 mln.dan ziyod qismini xotin-
qizlar tashkil etadi, tadbirkorlikda ayollarning ulushi esa kichik biznes vakillari
umumiy sonining 25 foiziga teng. Ushbu yo’nalish oldida turgan ustuvor
vazifalardan biri tadbirkorlik
sub’ektlari o’rtasida xotin
-qizlar ulushini 40 foizga
yetkazishdir.
Hozirda,
asosiy
muammolardan
biri
tadbirkor
ayollarni
moliyalashtirishdagi ta`minotning yetishmovchiligi hisoblanadi. Tegishli
moliyaviy yordamsiz ko‘plab ayollar o‘z bizneslarini boshlay olmasliklari
muammosi mavjud va ushbu muammoni hal qilish uchun hukumat va moliya
institutlari ayollarning kapitalga kengroq kirishini ta’minlash chora
-tadbirlar
ishlab chiqilmoqda.
Yana bir muammo
–
ayollarning tadbirkorlik faoliyatidagi muammolar va
to‘siqlar haqidagi ma’lumot va xabardorlikning yetarli emasligidir. Moliyaviy
savodxonlik dasturlari ayollarga o‘z moliyasini qanday boshqarishni va o‘zlarini
diskriminatsiyadan himoya qilishni yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Qolaversa, oilalarga ayollarning imkoniyatlarini kengaytirishning ahamiyati
haqida ma’lumot berish mavjud to‘siqlarni bartaraf etishga va ayollarning
biznesda muvaffaqiyat qozonishiga yordam beradi deb hisoblaymiz.
Xotin-
qizlar bandligini taʼminlash, tadbirkorlikni qoʻllab
-quvvatlash
maqsadida aholining tadbirkorlik tashabbuslarini moliyaviy qoʻllab
-quvvatlash,
birinchi navbatda, mahallalarda kichik biznes va tadbirkorlik muhitini yanada
yaxshilash, yoshlar va xotin-qizlarni daromadli mehnat bilan band qilish borasida
2018-yildan buyon oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari amalga
oshirilmoqda.
Xususan, joriy yilning yanvar-avgust oylarida qariyb 194 mingga yaqin
aholi va tadbirkorlik subyektlariga ajratilgan 3,3 trln soʻm miqdoridagi imtiyozli
kredit mablagʻlarining 1,6 trln soʻmi (49 foiz) 109 mingga yaqin ayol
tadbirkorlarga taqdim etilgan.
Ayollar bandligini ta’minlash va ularning tadbirkorlik faoliyatini
moliyalashtirishni takomillashtirish uchun quyidagi chora-tadbirlarga e`tibor
afratish maqsadga muoviq bo`ladi:
ayollar uchun moslashuvchan ish jadvali va masofadan turib ishlash
tizimini rivojlantirish, bunday ish o‘rinlarini taklif etuvchi ish beruvchilarga
maxsus soliq imtiyozlarini joriy etish;
yuqori maosh taklif etiladigan axborot texnologiyalari, moliya va sug‘urta
tarmoqlarida xodimlar orasida gender tengligini (kamida 30 foizni ayollar tashkil
etgan) ta’minlagan ish beruvchilar uchun maxsus soliq va kreditlar bo‘yicha
imtiyozlar berish;
ayollar uchun mahallalarda raqamlashtirish savodxonligini oshirish va
ijtimoiy media marketing kurslarini tashkil etish;
Koʻplab tadbirkor ayollar qishloq joylarda mehnat qilishi va ayollar
«Наука и инновации в интересах
национального и глобального развития»
122
tadbirkorligini “yashil iqtisodiyot” orqali rivojlantirish, ayollarning yanada faol
ishtirok etishi uchun katta salohiyatga egaligi bilan alohida amiyatga molik
sanaladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.https://kun.uz/news/2025/03/08/5-nafar-ayolni-biznesga-olib-kirgan-
tadbirkorga-50-mln-somgacha-grant-ajratiladi?ysclid=m8bxa1x8ai451990740
2. Shavkat Mirziyoyev Ko‘ksaroyda 8
-
martga bag‘ishlangan nutq
07.03.2025.https://oz.sputniknews.uz/20250307/shavkat-mirziyoev-
koksaroyda-8-martga-bagishlangan-nutq-sozladi-
48284272.html?ysclid=m8bw74ecj5602386877
3. O'zbekistonda ayollar orasidagi ishsizlik sabablari 6 mart 2024 y.
https://imrs.uz/publications/articles-and-abstracts/ayollar_ishsizligi
