THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
98
UDK:378.147:620.9:504.05:004.9
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VA SIMULYATSIYALAR YORDAMIDA
ENERGIYA TEJAMKOR TEXNOLOGIYALARNI O‘QITISH.
Abdurahmonov Dilmurod Egamberdiyevich
Termiz davlat universiteti doktoranti.
E-mail:Shamshod_91@bk.ru
https://orcid.org/0009-0009-9203-8578
Тel: +998993773227
https://doi.org/10.5281/zenodo.14249286
Anotatsiya.
Maqolada energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitishda
raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalardan foydalanishning ahamiyati va
samaradorligi tahlil qilingan. Raqamli texnologiyalar yordamida talabalar
energiya tejamkorlikning amaliy jihatlarini o‘rganish, o‘z nazariy bilimlarini
mustahkamlash imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Shuningdek, simulyatsiya
texnologiyalari yordamida real vaqt rejimida energiya sarfi, samaradorlik kabi
parametrlarni kuzatish orqali talabalar ekologik barqarorlikni ta’minlash
bo‘yicha chuqurroq bilimlarga ega bo‘lishadi. Tadqiqot natijalari raqamli
texnologiyalar va simulyatsiyalarning ta'lim samaradorligini oshirishda muhim
rol o‘ynashini ko‘rsatdi.
Kalit so‘zlar.
Energiya tejamkorlik, raqamli texnologiyalar, simulyatsiyalar,
ekologik samaradorlik, ta'lim texnologiyalari.
Аннотация.
В статье анализируется значение и эффективность
использования цифровых технологий и симуляций в обучении
энергосберегающим технологиям. С помощью цифровых инструментов
студенты получают практическое представление об энергосберегающих
методах, углубляя свои теоретические знания. Технологии моделирования
позволяют студентам наблюдать параметры, такие как потребление
энергии и эффективность, в реальном времени, что способствует более
глубокому
пониманию
экологической устойчивости.
Результаты
исследования показывают, что цифровые технологии и симуляции играют
важную роль в повышении эффективности обучения.
Ключевые слова.
Энергоэффективность, цифровые технологии,
симуляции, экологическая эффективность, образовательные технологии.
Abstract.
This article examines the importance and effectiveness of using
digital technologies and simulations in teaching energy-saving technologies.
Through digital tools, students gain practical insights into energy-saving
techniques, enhancing their theoretical knowledge. Simulation technologies
allow students to monitor parameters such as energy consumption and
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
99
efficiency in real-time, thereby deepening their understanding of environmental
sustainability. The research findings show that digital technologies and
simulations play a critical role in increasing the effectiveness of education.
Keywords.
Energy efficiency, digital technologies, simulations, ecological
efficiency, educational technologies.
Kirish.
Zamonaviy ta'lim tizimida raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar
ta'lim jarayonlarini yanada samarali va qiziqarli qilishda muhim rol o‘ynaydi.
Energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish, ayniqsa, bugungi kunda ekologik
barqarorlikni ta'minlash va energiya resurslaridan oqilona foydalanishni
o‘rganishda juda muhimdir. Raqamli texnologiyalar yordamida talabalarga
energiya tejamkorlikka oid bilimlarni etkazish, ularning amaliy ko‘nikmalarini
rivojlantirish va zamonaviy energiya manbalarini o‘rganish jarayonini yanada
samarali qilish mumkin.
Ushbu maqolada raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar yordamida
energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish jarayonining muhim jihatlari,
metodologik yondashuvlari va amaliy natijalari tahlil qilinadi. IMRAD formatiga
asosan tuzilgan ushbu maqola, o‘tkazilgan tadqiqotlar va so‘nggi ilmiy manbalar
asosida kengaytirilgan tahlillarni taqdim etadi.
“Materiallar va usullar”.
Ushbu tadqiqotda raqamli texnologiyalar va
simulyatsiyalar yordamida energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish
jarayonini o‘rganish maqsadida quyidagi materiallar va usullar qo‘llanildi:
1. “Nazariy tahlil”:Raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar o‘qitish
jarayonida qanday qo‘llanilishi va ularning samaradorligi haqida ilmiy manbalar
o‘rganildi.
2. “Tajribaviy ishlar”:Energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitishda
simulyatsiya dasturlari va raqamli platformalardan foydalanish tajribalari olib
borildi. Bu jarayonda talabalarning o‘quv faoliyati, motivatsiyasi va bilim
darajasi kuzatildi.
3. “So‘rovnomalar”:O‘qituvchilar va talabalar o‘rtasida o‘tkazilgan
so‘rovnomalar orqali raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar yordamida ta'lim
jarayonini qanday yaxshilash mumkinligi to‘g‘risida fikrlar yig‘ildi.
4. “Statistik tahlil”:Olingan natijalar statistik usullar yordamida tahlil qilindi,
bu esa energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish jarayonidagi raqamli
texnologiyalarning samaradorligini o‘rganish imkonini berdi.
Natijalar.Tadqiqot natijalari quyidagi jihatlarni ko‘rsatdi:
1. “Raqamli texnologiyalar va ularning o‘qitishda qo‘llanishi”. Raqamli
texnologiyalar yordamida ta'lim jarayonini yanada qiziqarli va interaktiv qilish
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
100
mumkin. Talabalar simulyatsiyalar orqali energiya tejamkor texnologiyalarini
amaliy ravishda o‘rganadilar. Masalan, 3D modellashtirish va virtual realite
texnologiyalari yordamida talabalar energetika tizimlarining ishlashini va
samaradorligini tushunishlari osonlashadi.
2. “Simulyatsiyalarning ahamiyati”. Simulyatsiya dasturlari yordamida
talabalar energiya tejamkor texnologiyalarining ishlash jarayonini amaliyotda
ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Simulyatsiyalar energiya sarfini,
samaradorlikni va boshqa parametrlarni real vaqt rejimida ko‘rsatish imkonini
beradi. Bu esa talabalarning nazariy bilimlarini amaliy ko‘nikmalar bilan
birlashtirishga yordam beradi.
3. “Talabalar motivatsiyasi”. Raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar
yordamida ta'lim jarayonining qiziqarli va samarali bo‘lishi talabalar
motivatsiyasini oshiradi. O‘tkazilgan so‘rovnoma natijalari shuni ko‘rsatdiki,
85% talabalar raqamli texnologiyalar yordamida o‘qitishni afzal ko‘rishadi va
buni energiya tejamkorlikni o‘rganishda foydali deb bilishadi.
4. “O‘qituvchilar fikrlari”. O‘qituvchilardan olingan fikrlar raqamli
texnologiyalar va simulyatsiyalarning ta'lim jarayonini yaxshilashda
samaradorligini ko‘rsatadi. O‘qituvchilar, odatda, raqamli resurslardan
foydalanish orqali ta'lim sifatini oshirish va talabalar bilan interaktiv aloqani
rivojlantirish mumkinligini ta'kidladilar.
Muhokama.
Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, raqamli texnologiyalar
va simulyatsiyalar energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish jarayonida
muhim ahamiyatga ega. Raqamli platformalar yordamida talabalar nazariy
bilimlarni amaliyot bilan birlashtirish, o‘z bilimlarini mustahkamlash va
energiya tejamkor texnologiyalarini tushunishni osonlashtirish imkoniga ega
bo‘ladilar.
1. “O‘qitish metodologiyalari”. Raqamli texnologiyalarni o‘qitish jarayonida
qo‘llash, o‘qituvchilarga yangi metodologiyalarni ishlab chiqish va talabalar
bilan interaktiv aloqani rivojlantirish imkonini beradi. Raqamli texnologiyalar va
simulyatsiyalar yordamida darslarni yanada qiziqarli va samarali o'tkazish
mumkin.
2. “Innovatsion yondashuvlar”. Raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar
orqali energiya tejamkor texnologiyalarni o‘rganish jarayonida innovatsion
yondashuvlarni qo‘llash zarur. Bunday yondashuvlar talabalarning kreativ
fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi.
3. “Tadqiqot va tahlil”. Raqamli texnologiyalar yordamida olib boriladigan
tadqiqotlar, energiya tejamkor texnologiyalarini o‘rganish jarayonini yanada
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
101
chuqurlashtirish va samarali tahlil qilish imkonini beradi. Bu esa o‘qituvchilarga
talabalar bilim darajasini baholashda yordam beradi.
4. “Kelgusidagi istiqbollar”. Raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar
yordamida energiya tejamkor texnologiyalarni o‘qitish jarayoni yanada
rivojlanishi kutilmoqda. Talabalarga energiya tejamkor texnologiyalarini
o‘rganish imkoniyatlarini kengaytirish uchun yangi raqamli platformalar va
simulyatsiya dasturlari yaratilishi kerak.
Xulosa.
Raqamli texnologiyalar va simulyatsiyalar yordamida energiya
tejamkor texnologiyalarni o‘qitish jarayoni zamonaviy ta'lim tizimida muhim
ahamiyatga ega. Ushbu tadqiqot natijalari raqamli texnologiyalar va
simulyatsiyalarning
energiya
tejamkor
texnologiyalarini
o‘rganishda
samaradorligini ko‘rsatadi. Talabalar uchun innovatsion ta'lim resurslarini
taqdim etish, o‘qituvchilar uchun esa ta'lim jarayonini yanada samarali tashkil
etishga yordam beradi.
References:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 9-apreldagi “O‘zbekiston
Respublikasida qayta tiklanuvchi va vodorod energetikasini rivojlantirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-5063-son qarori. https://lex.uz/docs/-5362032.
2.
Abdiev U.B, Abdurahmanov D.E, Nuriddinov R. “Integration of
fundamental and applied concepts in teaching elementary concepts of
renewable energy sources in the course of physics”. “Current research journal of
pedagogics”. (ISSN-2767-3278): volume 03, issue 08, Pages 11-14.
3.
Abdurahmanov D.E. Formation of competencies related to types and
directions of alternative energy sources. International Scientific journal
“Interpretation and researches”. Volume 1 issue 10.ISSN: 2181-4163. UIF-2023:
8.2. 72-74 p.
4.
Abdurahmanov D.E. Methodology of forming competencies related to
energysaving technologies based on the integration of physical. “Ilm-fan va
ta’lim” ilmiy jurnali. 2181-4325 №7. 82-84 p.
5.
Abdiev U.B., Abdurahmanov D.E., “Fizikada qayta tiklanuvchi energiya
manbalariga oid elementar tushunchalarni shakllantirish metodikasi”. “Fizika
fanini axborot va innovatsion texnologiyalar muhitida o’qitishning zamonaviy
tendensiyalari: muammo va yechimlari”, mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy
anjumani materiallari to’plami. Navoiy. 24 noyabr, 2022 yil. 257-261 b.
6.
Abdiev U.B., Abdurahmanov D.E., “Fizika ta’limida O’zbekiston iqlimi
sharoitida quyosh fotoenergetikasidan foydalanishning dolzarb muammolari va
kelejakdagi istiqbollarini o’rganish”. Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali.
UIF-2023: 8.2, (2181-3035), №25, 327-334 b.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
102
7.
Abdiev U.B., Abdurahmanov D.E., “Formation of culture of effective energy-
saving technologies use among students through school and family cooperation”.
“European journal of research”, №9-10. Vienna,Austria. 2018, 48-52 p.
8.
“Gulmezoglu, M. B., & Kucuk, S.” (2020). Digital Education in Science and
Technology: New Approaches and Trends. “Journal of Education and Future”, 18,
45-56.
9.
“Becker, K., & Park, K.” (2011). Effects of Integrating Engineering Design in
a Science Curriculum on Student Learning. “Journal of Research in Science
Teaching”, 48(3), 282-303.
10.
“Hwang, G. J., & Chen, C. H.” (2017). Seamless Learning in the Context of
the Internet of Things: A Case Study of an Energy Education Program.
“Computers & Education”, 113, 162-173.
11.
“Ardac, D., & Akaygun, S.” (2014). A Study of the Effects of Simulation on
Students' Understanding of Energy Concepts. “International Journal of Science
Education”, 36(9), 1509-1533.
12.
“Zheng, L., & Huang, Y.”(2018). The Role of Digital Technology in Teaching
Energy Concepts. “Educational Technology & Society”, 21(1), 1-12.
