ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
106
А
.
Ибрагимова
,
ТДЮУ
катта
ўқитувчиси
,
мустақил
изланувчи
(PhD)
ЭКСПОРТНИ
ҚЎЛЛАБ
-
ҚУВВАТЛАШ
:
МИЛЛИЙ
ВА
ХОРИЖИЙ
ТАЖРИБА
Аннотация
:
мақолада
экспортга
кўмаклашиш
ва
қўллаб
-
қувватлаш
масалалари
ўрганилган
.
Тадбиркорлик
субъектларининг
экспорт
фаолиятини
ҳуқуқий
ахборотлар
билан
таъминлашда
хориж
тажрибаси
таҳлил
қилиниб
,
таклифлар
ишлаб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
экспорт
,
ҳуқуқий
ахборот
билан
таъминлаш
,
ахборотларни
таҳлил
қилиш
,
экспортни
қўллаб
-
қувватлаш
,
концепция
.
Аннотация
:
в
статье
изучены
вопросы
правовой
поддержки
экспортной
деятельности
.
Проанализирован
опыт
зарубежных
стран
по
обеспечению
правовой
информацией
экспортной
деятельности
субъектов
предпринимательства
и
разработаны
предложения
.
Ключевые
слова
:
экспорт
,
обеспечение
правовой
информацией
,
анализ
информации
,
поддержка
экспор
-
та
,
концепция
.
Annotation:
Т
he
article considers the issues of legal
support for export activities. The experiences in legal sup-
porting of foreign countries in providing legal information
for business entities has been analyzed and developed
proposals.
Keywords:
export, supporting with legal information,
information analysis, supporting export, conception.
2017
йил
натижаларига
кўра
экспорт
ҳажми
бўйича
Хитой
бутун
дунёда
энг
биринчи
ўринни
АҚШ
иккинчи
ўринни
,
Германия
учинчи
ўринни
эгаллаган
[1].
Мазкур
давлатлардан
Хитой
ва
АҚШ
ўз
ҳудудининг
улканлиги
ва
табиий
бойликларининг
кўплиги
билан
характерланади
.
Япония
,
Корея
Республикаси
,
Франция
,
Италия
каби
мамлакатлар
экспортни
қўллаб
-
қувватлаш
борасида
тизимли
ва
узоқ
муддатга
мўлжалланган
сиёсати
орқали
юқори
иқтисодий
кўрсаткичларга
эришмоқдалар
.
Ўзбекистон
Республикасининг
2018
йил
январь
˗
сентябрь
ойларида
экспорт
ҳажми
9 367,6
млн
.
АҚШ
долларига
(0,4%
га
камайган
)
тенг
бўлди
.
Экспорт
тар
-
кибида
товарларнинг
улуши
75,9%
га
эга
бўлиб
,
булар
асосан
энергия
манбалари
ва
нефть
маҳсулотлари
(20,2%),
озиқ
-
овқат
маҳсулотлари
(8,8%),
шунингдек
кимё
маҳсулотлари
ва
ундан
тайёрланган
буюмлар
(7,3%)
гуруҳлари
ҳиссасига
тўғри
келмоқда
.
Хизматлар
экспорти
ҳажми
2257,3
млн
.
АҚШ
дол
-
ларини
ёки
жами
экспорт
ҳажмининг
24,1%
ини
ташкил
этиб
,
ўтган
йилнинг
шу
даврига
нисбатан
21,9%
га
ўс
-
ганлиги
кузатилди
.
Хизматлар
экспорти
таркибининг
асосий
улуши
транспорт
хизматлари
,
туризм
хизма
-
тлари
,
телекоммуникация
,
компьютер
ва
ахборот
хиз
-
матлари
,
молиявий
хизматлардан
иборат
.
Республикадан
экспорт
қилинаётган
товар
ва
хиз
-
матларнинг
асосий
қисми
Хитой
Халқ
Республикаси
ва
Россия
Федерацияси
ҳиссасига
тўғри
келмоқда
.
Бу
эса
умумий
экспорт
ҳажмининг
37,1%
ини
ташкил
қилади
.
Хитой
Халқ
Республикаси
ва
Россия
Федерацияси
-
га
экспорт
қилинаётган
товарлар
таркибига
назар
ташланса
,
асосан
энергия
манбалари
ва
нефть
маҳсу
-
лотлари
,
кимё
маҳсулотлари
ва
ундан
тайёрланган
буюмлар
ҳамда
озиқ
-
овқат
маҳсулотлари
гуруҳлари
-
дан
иборат
эканлигини
кўриш
мумкин
[2].
2017
˗
2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналиши
бўйича
Ҳаракатлар
стратегиясида
белгиланган
вазифаларга
мувофиқ
тадбиркорлик
субъектларининг
жаҳон
стандартларига
жавоб
берадиган
товарлар
,
ишлар
ва
хизматларни
тақдим
этишга
нисбатан
рағбатлантириш
орқали
дунё
бозорини
эгаллаш
,
миллий
брендлар
ҳамда
“Made in Uzbekistan”
ёрлиғи
остидаги
маҳсулотларнинг
жаҳон
бўйлаб
кенг
ёйилишига
эришиш
назарда
тутилган
.
Ҳозирги
кунда
мамлакатимизда
экспортни
қўллаб
-
қувватлаш
мақсадида
бир
қатор
чора
-
тадбирлар
ишлаб
чиқилиб
,
амалга
оширилаётган
бўлсада
,
экспорт
қилувчи
тадбиркорлик
субъектларини
ахборот
билан
таъминланиш
даражаси
қониқарли
ҳолатда
эмас
.
Тадбиркорлик
субъектлари
ташқи
бозорни
ўзлари
таҳлил
қилишларига
тўғри
келмоқда
.
Тадбиркорлик
субъектларининг
барчасида
ҳам
ташқи
бозордаги
ҳолатни
тўғри
ва
профессионал
даражада
баҳолай
оладиган
,
бозордаги
талабнинг
аниқ
доирасини
ва
миқдорини
белгилай
оладиган
,
хорижий
мамлакатлар
қонунчилигини
,
айрим
ҳолатларда
эса
миллий
қонунчиликдан
ҳам
ҳатто
етарли
даражада
хабардор
бўлмаслик
натижасида
экспорт
қилиш
жарёнида
мураккабликлар
юзага
келмоқда
.
Айрим
ҳолатларда
эса
тадбиркорлар
томонидан
экспорт
қилиш
мақсадида
етиштирилган
маҳсулотлар
(
айниқса
,
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотлари
)
га
талабнинг
кескин
тушиб
кетиши
туфайли
зарар
кўрилаётгани
ёки
товарнинг
хорижий
мамлакатда
ўрнатилган
талабалар
(
техник
,
фитосанитар
,
ўрам
ва
қадоқлаш
тартиби
ва
бошқалар
)
га
тўла
жавоб
бермаслиги
натижасида
сотиб
олувчи
томонидан
шартноманинг
бекор
қилиниши
ҳоллари
ҳам
учраб
турибди
.
Масалан
, 2016
йилда
Россия
Федерациясининг
Новосибирск
вилоятига
экспорт
қилинган
9
тоннадан
ортиқ
шафтоли
ҳашаротлар
билан
зарарланганлиги
туфайли
тегишли
фитосанитар
назоратдан
ўта
олмаганлиги
учун
Ўзбекистонга
қайтариб
жўнатилган
[3].
Шунингдек
,
мамлакатда
тармоқлар
бўйича
экспорт
стратегияси
аниқ
ишлаб
чиқилмаган
.
Ваҳоланки
, 2017–
2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналиши
бўйича
Ҳаракатлар
стратегиясида
“2018 – 2021
йилларга
мўлжалланган
экспорт
фаолиятини
ривожлантириш
Концепцияси
”
нинг
ишлаб
чиқилиши
,
экспортга
мўлжалланган
маҳсулотларни
юқори
даражада
маҳал
-
лийлаштиришга
йўналтирилган
иқтисодиётнинг
ис
-
тиқболли
соҳаларини
ривожлантириш
дастурини
тас
-
диқлаш
зарурияти
назарда
тутилган
бўлсада
,
бундай
концепция
қабул
қилингани
йўқ
.
Россия
Федерациясида
2025
йилга
қадар
автомо
-
биль
саноатида
экспортни
ривожлантишиш
бўйича
Стратегия
[4],
Беларусь
Республикасида
2018–2020
йилларга
мўлжалланган
таълим
соҳасида
хизматларни
эскпорт
қилишни
ривожлантириш
Концепцияси
[5]
ишлаб
чиқилган
.
Россия
Федерацияси
Қишлоқ
хўжалиги
вазирлиги
эса
янада
ўзига
хос
“
йўл
”
орқали
Хитой
Халқ
Респуб
-
ликасига
(
эътиборлиси
шундаки
,
нафақат
тармоқ
бўйича
ихтисослашув
,
балки
аниқ
бир
мамлакат
дара
-
жасида
ихтисослашув
)
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотла
-
рини
экспорт
қилишни
ривожлантириш
Концепциясини
ишлаб
чиқиш
учун
20
миллион
рубль
мукофот
эълон
қилган
[6].
Концепцияда
Хитой
бозорига
2024
йилга
қадар
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотлари
,
озиқ
-
овқат
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
107
маҳсулотлари
ва
ичимликлар
экспортини
ривожланти
-
риш
режаси
ишлаб
чиқилиши
лозим
.
Ўзбекистон
Республикасида
аниқ
турдаги
маҳсу
-
лотлар
экспортига
оид
бир
қатор
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
қабул
қилинган
[7],
аммо
улар
соҳанинг
қатъий
ва
тизимли
ривожланиши
аниқ
чора
-
тадбирларни
ўзида
тўлақонли
акс
эттира
олмаяпти
.
Шу
жиҳатдан
экспорт
фаолияти
билан
шуғулланувчи
тадбиркорлар
фаолиятини
турли
йўллар
ва
воситалар
билан
қўллаб
-
қувватлаш
ҳамда
бу
борадаги
жаҳон
тажрибасининг
илғор
ютуқларидан
келиб
чиқиб
тизимли
чора
-
тадбирларни
белгилаш
мақсадга
мувофиқдир
.
Айрим
мамлакатлар
ташқи
иқтисодий
фаолиятни
қўллаб
-
қувватлашда
институционал
тузилмаларни
ташкил
этишга
эътибор
қаратганлар
.
Бу
борада
АҚШ
Давлат
департаменти
хорижда
ўз
тадбиркорларини
давлат
даражасида
қўллаб
-
қувватлаш
бўйича
барча
вазирликлар
ва
идоралар
,
давлат
ташкилотлари
ва
уларнинг
хориждаги
вакилларининг
фаолиятини
мувофиқлаштириб
боради
.
Давлат
департаментининг
раҳбарлиги
остида
ташқи
иқтисодий
фаолиятга
тааллуқли
масалалар
турли
қўмиталарда
бевосита
тадбиркорлар
иштирокида
муҳокама
қилиб
борилади
.
АҚШда
хорижий
бозорга
чиқишни
истаган
исталган
компания
бепул
равишда
контргагент
-
мамлакатнинг
бозор
шароитлари
ҳақида
маълумот
билан
таъминланади
.
Шу
билан
биргаликда
,
экспортни
ривожлантириш
марказларида
унча
кўп
бўлмаган
маблағ
эвазига
тадбиркорлар
экспорт
объекти
юзасидан
комплекс
маркетинг
тадқиқотлари
,
контрагентнинг
барча
керакли
реквизитлари
кўрсатилган
маълумотлари
,
унинг
кредит
тарихи
,
шунингдек
кучли
ва
заиф
жиҳатлари
тўғрисида
маълумотларни
тайёрлаб
берадилар
.
Буюк
Британияда
ташқи
иқтисодий
сиёсат
давлат
сиёсатининг
бир
қисми
сифатида
алоҳида
эътироф
этилади
.
Мамлакатда
деярли
барча
вазирликлар
ушбу
масала
билан
шуғулланишади
.
Ташқи
иқтисодий
ҳамкорлик
борасида
,
айниқса
,
турли
вазирлик
ва
идораларнинг
вакилларидан
иборат
дипломатик
миссиялар
катта
роль
ўйнайди
.
Уларнинг
ҳар
бири
бир
вақтнинг
ўзида
савдо
маслаҳатчилари
вазифасини
ўтайди
.
Экспорт
бўйича
британия
миллий
кенгаши
экспорт
қилувчиларга
– “
савдо
дарча
”
лари
очиб
беришда
амалий
ёрдам
кўрсатади
.
Британиялик
экспорт
қилувчи
тадбиркорлик
субъектларига
тегишли
хорижий
бозорни
илк
бора
ўзлаштириш
жараёнида
кўргазма
-
экспозицияларни
ташкил
этиш
юзасидан
ташкилий
-
молиявий
кўмак
кўрсатилади
.
Корея
Республикасида
1995
йилдан
бери
Корея
инвестициялар
ва
савдо
агентлиги
(
КОТРА
)
бутун
дунё
бўйича
кореялик
тадбиркорлар
учун
ташқи
савдо
масалаларида
ҳамкорлар
топишда
кўмаклашиб
келмоқда
.
Мазкур
таш
r
илот
дастлаб
1962
йилда
Корея
Републикаси
ҳуқумати
томонидан
ташкил
этилган
бўлиб
,
корея
товарлари
экспортини
ошириш
мақсадида
тузилган
.
Ҳозирги
кунда
70
дан
ортиқ
мамлакатларда
ўз
ваколатхоналарига
эга
[8].
Японияда
ташқи
иқтисодий
фаолиятга
хизмат
кўрсатувчи
тизимнинг
ташкилотчиси
сифатида
давлатнинг
ўзи
фаол
иштирок
этиб
,
мазкур
фаолият
бевосита
давлат
томонидан
молиялаштирилади
.
Давлат
томонидан
қўллаб
-
қувватлаш
тармоқли
характер
акс
этиб
,
маркетинг
ахборотларини
тўплаш
ва
таҳлил
қилиш
,
ахборот
-
консультация
хизматларини
кўрсатиш
,
реклама
-
кўргазма
ишларини
ташкил
этиш
,
ташқи
иқтисодий
фаолиятга
янги
иштирокчиларни
жалб
этишдан
иборатдир
.
Японияда
1962
йилдан
бери
Ташқи
савдо
ва
саноат
вазирлиги
томонидан
ташкил
этилган
,
хорижий
мамлакатларнинг
иқтисодий
аҳволи
ҳақидаги
маълумотларни
тўпловчи
тузилмалар
фаолият
юритиб
келмоқда
.
Японияда
ташқи
иқтисодий
фаолиятни
ахборот
билан
таъминлашга
,
хорижий
мамлакатларнинг
тижорат
ахборотларини
тўплаш
ва
таҳлил
қилишга
Ташқи
ишлар
вазирлиги
ҳам
жалб
этилади
.
Япония
тадбиркорлари
экспортини
қўллаб
-
қувватлашда
Япониянинг
ташқи
савдо
бўйича
ҳамкорликни
ривожлантириш
бўйича
нотижорат
ташкилоти
–
JETRO
(Japan
External
Trade
Organization)
нинг
аҳамияти
каттадир
.
Мазкур
ташкилот
тўлақонли
равишда
ҳукумат
томонидан
молиялаштирилиб
,
дунё
бозорини
ўрганиш
,
маркетинг
ахборотларини
тўплаш
ва
таҳлил
қилиш
,
хорижий
мамлакатларда
япон
товарларининг
кўргазмаларини
ташкил
этиш
билан
шуғулланади
.
Ташкилот
1958
йил
-
да
Япония
экспортини
кенгайтириш
ва
рағбатлантириш
мақсадида
ташкил
этилган
[9].
Асосий
мақсади
Япония
ташқи
савдосига
кўмакла
-
шиш
бўлган
JETRO
компаниясининг
ҳозирги
пайтда
54
та
мамлакатда
73
та
ваколатхонаси
,
фақатгина
Япо
-
ниянинг
ўзида
37
та
минтақавий
идораси
мавжуд
.
JETRO
нинг
фаолият
йўналишлари
қуйидагиларни
қамраб
олади
:
Япония
экспортини
яхшилаш
учун
воситачилик
ва
ахборот
-
маслаҳат
ёрдамини
кўрсатиш
.
Бунинг
учун
савдо
фирмалари
ва
тадбиркорлик
субъектларининг
вакилларидан
ташкил
топган
қўмиталар
мавжуд
бўлиб
,
Япония
товарларини
экспорт
қилишнинг
аниқ
масала
-
лари
ўрганиб
чиқилиб
,
турли
ечимлар
ишлаб
чиқила
-
ди
.
Япония
товарларининг
намуналарини
сотиш
ва
уларнинг
кўргазмаларини
ташкил
этишга
катта
эъти
-
бор
берилади
.
Ташкилот
ўзига
хос
“
маълумотлар
бан
-
ки
”
бўлиб
,
япон
бозорининг
ўзига
хос
хусусиятлари
ҳақида
ахборот
материаллари
тайёрлайди
ва
хорижий
компанияларни
мазкур
ахборотлар
билан
таъмин
-
лайди
. JETRO
нинг
яна
бир
жуда
муҳим
вазифалари
-
дан
бири
Японияга
ўз
товарларини
экспорт
қилмоқчи
бўлган
хорижий
компанияларнинг
таклифларини
(
йи
-
лига
300
мингтагача
)
ўрганиб
чиқади
,
Японияга
экс
-
порт
қилиш
истагида
бўлган
бизнесменларга
бепул
консультациялар
беради
;
Хорижда
япон
товарларининг
кўргазмаларини
,
шу
-
нингдек
миллий
маҳсулотларни
мамлакатнинг
турли
минтақаларида
сотиш
учун
савдо
кўргазмаларини
ташкил
этади
,
бундай
кўргазмаларда
хорижий
компа
-
нияларнинг
ҳам
иштирок
этишларини
рағбатлантириб
келади
;
Япониянинг
ишбилармон
доираси
ва
хорижий
мамлакатлар
тадбиркорлари
вакиллари
ўртасида
алоқалар
ўрнатади
;
Мамлакатда
ва
хорижда
товарлар
экспорти
ва
им
-
портига
оид
муаммоларга
бағишланган
семинарлар
(
йилига
200
тагача
)
ўтказади
;
Инглиз
тилида
турли
даврий
ва
махсус
(
айнан
бир
мавзуга
бағишланган
)
нашрларни
чоп
этишга
қара
-
тилган
нашриёт
-
матбаа
фаолияти
.
Уларнинг
қаторига
Япониянинг
иқтисодий
,
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳаёти
,
савдо
ва
импорт
тизимига
бағишланган
(
ривожланган
ва
ривожланаётган
мамлакатлар
учун
)
ҳар
ойда
чоп
этиладиган
нашрлар
ҳам
мавжуд
.
Бундан
ташқари
,
мунтазам
равишда
Японияда
бизнес
юритишга
оид
маълумотлар
ва
тавсиялар
(
солиқ
,
меҳнат
ва
бизнес
-
нинг
бошқа
масалаларига
бағишланган
11
та
рисола
)
чоп
этилади
, 18
та
рисоладан
иборат
махсус
нашр
эса
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
108
япон
бозори
ҳақида
ахборотлар
,
Японияга
экспорт
қилишга
оид
муаммоларга
бағишланади
[10].
Францияда
ташқи
иқтисодий
фаолият
юзасидан
ахборотлар
олишнинг
кўплаб
манбалари
мавжуд
.
Ҳукуматнинг
асосий
вазифаси
мазкур
ахборотларни
тўплаш
ва
қайта
ишлашни
муовфиқлаштиришда
кўри
-
нади
.
Ушбу
вазифани
бажаришда
асосий
ижрочи
Мо
-
лия
вазирлиги
ҳисобланади
.
Ҳаттоки
1992
йилда
экс
-
портга
йўналтирилган
корхоналар
манфаатини
кўзлаб
иқтисодий
маълумотларни
такомиллаштириш
бўйича
махсус
ассоциация
ҳам
ташкил
этилган
[11].
Испаниянинг
“COPCA”
(
Каталония
савдо
бўйича
ҳамкорлик
концорсиуми
)
консорциуми
дунёнинг
30
дан
ортиқ
мамлакатларида
ваколатхоналаи
мавжуд
бўлиб
,
каталониялик
тадбиркорларнинг
манфаатлари
-
ни
кўзлаб
бутун
дунёда
бизнес
-
платформаларни
яра
-
тишга
интиладилар
[12].
Шу
жиҳатдан
юқоридагилардан
келиб
чиқиб
қуйидаги
масалаларга
эътибор
қаратиш
долзарб
деб
ҳисоблаймиз
.
Биринчидан
,
мамлакатимизда
ҳам
экспорт
қилувчи
тадбиркорлик
субъектларига
кўмаклашувчи
нодавлат
нотижорат
тузилмаларнинг
ташкил
этилиши
ҳамда
улар
томонидан
тадбиркорлик
субъектларига
потенциал
ҳамкорлар
ҳақида
ахборотлар
банкининг
шакллантирилиши
мақсадга
мувофиқдир
.
Фикримизча
,
бундай
нодавлат
нотижорат
ташкилотнинг
фаолиятини
Ўзбекистон
Савдо
-
саноат
палатаси
томонидан
қўллаб
-
қувватланиши
мақсадга
мувофиқдир
.
Ўзбекистон
Республикасининг
2018
йил
9
июлдаги
“
Ўзбекистон
Республикаси
Савдо
-
саноат
палатаси
тўғрисида
”
ги
ЎРҚ
– 483-
сонли
Қонунининг
12-
моддасига
кўра
,
Савдо
-
саноат
палатаси
тадбиркорлик
субъектларига
шерикларни
,
янги
бозорларни
излашда
ва
ўзлари
ишлаб
чиқарган
маҳсулотни
ташқи
бозорларга
олиб
чиқишда
,
экспорт
турларини
кенгайтириш
ва
тадбиркорлик
субъектларининг
экспорт
салоҳиятини
оширишда
,
шунингдек
уларнинг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишда
кўмаклашади
.
Иккинчидан
,
республиканинг
экспорт
сиёсатини
аниқ
белгилаб
берувчи
концепциянинг
,
яъни
Ҳаракатлар
стратегиясида
назарда
тутилган
“2018 –
2021
йилларга
мўлжалланган
экспорт
фаолиятини
ривожлантириш
Концепцияси
”
қабул
қилиниши
,
шунингдек
унинг
асосида
аниқ
турдаги
маҳсулотларни
экспорт
қилишга
оид
бўлган
қонунчиликнинг
замон
ва
бозор
талабидан
келиб
чиққан
ҳолда
тизимлаштирилган
шаклга
келтирилиши
мақсадга
мувофиқдир
.
Учинчидан
,
экспорт
қилувчи
тадбиркорлик
субъектлари
учун
ахборотлар
банкини
яратишда
маркетинг
тадқиқотларини
олиб
борувчи
молиячи
-
иқтисодчилар
билан
биргаликда
юридик
мутахассисиликка
эга
бўлган
профессионал
ходимларнинг
иштироки
ҳам
ниҳоятда
муҳим
.
Чунки
экспорт
фаолиятининг
ҳуқуқий
асосларини
тизимлаштирилган
ҳолатга
келтирилиши
,
тадбиркорлик
субъектлари
томонидан
қайси
давлатга
қандай
маҳсулотни
қандай
ҳуқуқий
нормаларга
риоя
этган
ҳолда
экспорт
қилиниши
ҳақида
аниқ
маълумотлар
базасини
шакллантирилиш
лозим
.
Шунингдек
,
хорижий
бозорларни
ўрганишда
,
хорижий
қонунчиликка
мувофиқ
равишда
хорижий
мамлакатнинг
импортга
оид
қонунчилиги
ҳам
таҳлил
этилиши
лозим
.
Бундай
ахборотлар
банкининг
шаклланиши
экспорт
фаолияти
билан
шуғулланувчи
тадбиркорлик
субъектлари
учун
хорижий
бозорларни
эгаллашда
дастурул
умал
бўлиб
хизмат
қилади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. https://www.statista.com/statistics/264623/leading-
export-countries-worldwide
2. https://stat.uz/uz/press-sluzhba/novosti-gks/4899-
tashqi-savdo-8
3. http://rshn-nso.ru/news
4.
Распоряжение
от
31
августа
2017
года
№
1877-
р
.
Стратегией
определены
приоритетные
направления
развития
экспорта
автомобильной
промышленности
,
меры
поддержки
отрасли
,
целевые
показатели
и
ре
-
сурсное
обеспечение
.
//
http://government.ru/docs/29095/
5.
http://www.belta.by/society/view/v-belarusi-
razrabotana-kontseptsija-razvitija-eksporta-uslug-v-oblasti-
obrazovanija-na-2018-2020-gody-287523-2018/
6.https://torg94.ru/news/kontseptsiya-razvitiya-
eksporta-selhozproduktsii-v-kitaj-obojdetsya-minselhozu-
v-20-mln-rub-2018-10-01/
7.
Донни
қайта
ишловчи
корхоналарни
қўшимча
равишда
қўллаб
-
қувватлаш
ва
уларнинг
экспорт
салоҳиятини
ошириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
//
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
қарори
№
684
Қабул
қилинган
сана
24.08.2018
Кучга
кириш
санаси
25.08.2018;
Таркибида
мис
бўлган
маҳсулотлар
экспортини
тартибга
солиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
//
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
қарори
№ПҚ
–3768
Қабул
қилинган
сана
04.06.2018
Кучга
кириш
санаси
05.06.2018;
Чарм
-
пойабзал
ва
мўйначилик
соҳаларини
ривожлантириш
ва
экспорт
салоҳиятини
оширишни
янада
рағбатлантириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
//
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
қарор
№ПҚ
–3693
Қабул
қилинган
сана
03.05.2018,
Кучга
кириш
санаси
04.05.2018;
Республикада
каврак
плантацияларини
ташкил
этиш
ва
уларнинг
хом
ашёсини
қайта
ишлаш
ҳажмларини
кўпайтириш
хамда
экспорт
қилиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
//
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
қарори
№ПҚ
– 3617
Қабул
қилинган
сана
20.03.2018
Кучга
кириш
санаси
20.03.2018
в
.
б
.
8. http://www.kotra.uz
9. https://www.jetro.go.jp/en/jetro/
10. https://www.jetro.go.jp
11.
Приходько
С
.
В
.
и
авт
.
кол
.
Стимулирование
экс
-
портной
деятельности
в
зарубежных
странах
и
практи
-
ка
поддержки
экспорта
в
России
.–
Москва
, 2007 –
С
7.
12.
Приходько
С
.
В
.
и
авт
.
кол
.
Стимулирование
экспортной
деятельности
в
зарубежных
странах
и
практика
поддержки
экспорта
в
России
.–
Москва
, 2007
–
С
8.
