82
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR TAMONIDAN QO’LLAB QUVVATLANADIGAN
PEDAGOGIK MODELLAR VA USULLAR
Kengesbaeva Ozoda Jetkenshek qizi
Nukus davlat texnika universiteti o‘quvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15709273
Raqamli texnologiyalar ta’lim tizimining barcha bosqichlariga jadal kirib kelmoqda.
O‘quv jarayonini raqamlashtirish o‘qitish samaradorligini oshirish, o‘quvchilarning bilimga
bo‘lgan qiziqishini kuchaytirish va individual yondashuv asosida bilim berish imkonini
bermoqda. Bugungi kunda nafaqat texnik bilimlarni, balki kreativ fikrlash, muammolarni hal
qilish va muloqot ko‘nikmalarini ham shakllantirish zaruriyati yuzaga kelgan. Bunday
maqsadlarga erishishda zamonaviy raqamli pedagogik modellar muhim vosita hisoblanadi.
An’anaviy ta’limda o‘quvchilar sinfda nazariy bilimlarni o‘zlashtiradilar, uyga esa
mustaqil topshiriqlar beriladi.
Aks sinf modeli (Flipped Classroom)
bu tartibni o‘zgartiradi:
o‘quvchi nazariy materialni uyda mustaqil o‘rganadi, sinfda esa amaliyot, muhokama va loyiha
ishlari amalga oshiriladi. Ushbu model raqamli texnologiyalarning rivojlanishi natijasida keng
qo‘llanilmoqda va o‘quv jarayonining samaradorligini oshirishda muhim o‘rin tutadi.
Flipped
Classroom
modeli o‘qitish jarayonini interaktiv, faol va o‘quvchi markazli qilishga xizmat
qiladi. Darsning asosiy nazariy qismi (ma’ruza, tushuntirish, asosiy kontseptlar) oldindan
tayyorlangan video darslar, prezentatsiyalar yoki maqolalar orqali o‘quvchiga yetkaziladi.
Dars jarayoni esa chuqur tahlil, savol-javob, amaliy mashg‘ulotlar, guruhli ishlarga ajratiladi.
Qo‘llaniladigan raqamli vositalar
Video darslar tayyorlash:
Loom, Camtasia, Screencast-O-Matic
Ta’lim platformalari:
YouTube, Khan Academy, Edpuzzle
Interaktiv muhokama:
Padlet, Google Jamboard, Mentimeter
Baholash va fikr-mulohaza:
Google Forms, Quizizz, Socrative
Ta’lim tizimining zamonaviy bosqichida o‘quvchilarning bilimga bo‘lgan qiziqishini
oshirish, ularni dars jarayoniga faol jalb etish, mustahkam motivatsiyaga ega bo‘lishlarini
ta’minlash pedagogik faoliyatning muhim yo‘nalishlaridan biridir. Shu nuqtai nazardan,
raqamli texnologiyalar asosida shakllangan
gamifikatsiyalashgan o‘qitish
modeli ta’lim
sohasida innovatsion va samarali yondashuvlardan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Bu model
dars jarayoniga o‘yin mexanizmlarini integratsiya qilish orqali o‘quvchini faol ishtirokchi,
tashabbuskor va bilim olishga motivatsiyalangan shaxs sifatida shakllantirishga qaratilgan. Bu
model o‘quvchilarning bilim olish jarayoniga ongli yondashuvini kuchaytiradi, o‘zlashtirish
darajasini yaxshilaydi hamda ularni faollikka undaydi. O‘yin elementlari o‘quvchilarda intilish,
muvaffaqiyatga erishish istagini uyg‘otadi va ular tomonidan bilimlarni ongli ravishda
o‘zlashtirish jarayonini tezlashtiradi.
Zamonaviy ta’lim jarayonining markazida o‘quvchi turibdi. Har bir o‘quvchi o‘ziga xos
qobiliyat, o‘rganish uslubi, bilim darajasi, qiziqish doirasiga ega. Shu sababli umumiy
yondashuvdan ko‘ra individual va moslashtirilgan o‘qitish modeli tobora dolzarb bo‘lib
bormoqda. Bu model o‘quvchining o‘rganish sur’atiga, uslubiga va ehtiyojlariga
moslashtirilgan ta’limni tashkil etishni nazarda tutadi. Raqamli texnologiyalar esa bu
yondashuvni keng ko‘lamda qo‘llashga keng imkoniyat yaratadi. Individual va moslashtirilgan
o‘qitish modeli — bu o‘quv jarayonining markaziga har bir o‘quvchining individual o‘ziga
xosligini qo‘yish, ularning shaxsiy imkoniyat va ehtiyojlarini hisobga olib, ta’lim mazmuni,
83
metodikasi va tezligini moslashtirishni nazarda tutadi. Bu modelda har bir o‘quvchi uchun
maxsus ta’lim yo‘li (learning path) shakllantiriladi.
Ta’limda raqamli yondashuvlarni muvaffaqiyatli tatbiq etish uchun tizimli tayyorgarlik,
infrastrukturaviy imkoniyatlar va pedagogik innovatsiyalarga tayyorlik muhim ahamiyat kasb
etadi.Umuman olganda, raqamli texnologiyalar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan pedagogik
modellar zamonaviy ta’limning sifatini oshirish, uning moslashuvchanligi va shaxsga
yo‘naltirilganligini ta’minlashda muhim rol o‘ynamoqda. Kelajakda bu yondashuvlar ta’lim
tizimining asosiy tamoyillaridan biriga aylanishi shubhasiz.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Bergmann, J., & Sams, A. (2012).
Flip Your Classroom: Reach Every Student in Every Class
Every Day
. International Society for Technology in Education.
2.
Horn, M. B., & Staker, H. (2015).
Blended: Using Disruptive Innovation to Improve Schools
.
Jossey-Bass.
3.
Kapp, K. M. (2012).
The Gamification of Learning and Instruction: Game-based Methods
and Strategies for Training and Education
. Pfeiffer.
4.
Pane, J. F., Steiner, E. D., Baird, M. D., & Hamilton, L. S. (2017).
Informing Progress:
Insights on Personalized Learning Implementation and Effects
. RAND Corporation.
5.
Deterding, S., Dixon, D., Khaled, R., & Nacke, L. (2011). From Game Design Elements to
Gamefulness: Defining "Gamification".
Proceedings of the 15th International Academic
MindTrek Conference
.
6.
Anderson, T., & Dron, J. (2011). Three Generations of Distance Education Pedagogy.
International Review of Research in Open and Distance Learning
, 12(3), 80–97.
