40
GIMNASTIK SAKRASHLAR MASHQLAR TEXNIKASINI O‘ZLASHTIRILISHI
Abduraxmonov Fazliddin
Abirov Jo‘rabek
Ilmiy rahbar:
Ziyoyev Olim Toshpulatovich
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti, Jismoniy tarbiya va sport kafedrasi
o‘qituvchisi: ziyoyevolim07@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15364914
Kirish
Gimnastik sakrashlar jismoniy tarbiya darslari va sport mashg‘ulotlarining muhim tarkibiy
qismi hisoblanadi. Ushbu mashqlar o‘quvchilarning mushaklar kuchi, muvofiqlashtirish,
muvozanat va chidamliligini rivojlantirishga xizmat qiladi. Gimnastik sakrashlarning texnikasini
to‘g‘ri o‘zlashtirish nafaqat sport samaradorligini oshiradi, balki jarohatlanish xavfini kamaytiradi.
Ushbu maqola umumta’lim maktablari o‘quvchilari va jismoniy tarbiya o‘qituvchilari uchun
gimnastik sakrashlar texnikasini o‘rgatishning amaliy usullarini ko‘rib chiqadi.
Gimnastik sakrashlarning ahamiyati
Gimnastik sakrashlar o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini mustahkamlash bilan birga,
ularning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi. Sakrash mashqlari oyoq mushaklarini kuchaytirish,
tana muvozanatini rivojlantirish va harakatlarni muvofiqlashtirishda muhim rol o‘ynaydi. Shu
bilan birga, ushbu mashqlar o‘quvchilarda intizom, diqqat va maqsadga erishish ko‘nikmalarini
shakllantiradi. Maktab yoshidagi bolalar uchun sakrash mashqlari jismoniy faollikni
rag‘batlantirish va sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilishning samarali usulidir.
Sakrash mashqlarining turlari
Gimnastik sakrashlar bir nechta asosiy turlarga bo‘linadi:
1.
Oddiy sakrashlar
: O‘rta masofaga yoki balandlikka sakrash (masalan, uzunlikka sakrash).
2.
Kombinatsion sakrashlar
: Bir nechta harakatlarni birlashtirish (masalan, aylanib sakrash).
3.
Murakkab sakrashlar
: Gimnastik jihozlarda (masalan, ot ustida sakrash) yoki maxsus
sirtlarda bajariladigan mashqlar.
4.
Ritmik sakrashlar
: Musiqa yoki ritm bilan sinxronlashtirilgan sakrashlar.
Har bir tur o‘ziga xos texnika va tayyorgarlikni talab qiladi. 5-8-sinf o‘quvchilari uchun oddiy
va kombinatsion sakrashlardan boshlash tavsiya etiladi.
Texnikani o‘zlashtirish metodikasi
Gimnastik sakrashlar texnikasini o‘zlashtirish quyidagi bosqichlardan iborat:
1. Tayyorgarlik mashqlari
Isinish
: Mushaklarni isitish uchun 5-10 daqiqalik yengil yugurish, cho‘zilish va kichik
sakrashlar.
Mushak kuchi mashqlari
: Oyoq mushaklarini mustahkamlash uchun squat, lunge va kalf
mashqlari.
2. Texnikani o‘rgatish
To‘g‘ri holat
: Sakrashdan oldin tana to‘g‘ri, oyoqlar yengil bukilgan bo‘lishi kerak.
Turtinish
: Oyoq uchlari bilan kuchli turtinish va qo‘llarni muvozanat uchun
harakatlantirish.
Havoda harakat
: Tana havoda muvozanatni saqlashi va sakrash maqsadiga mos harakat
qilishi kerak.
Qo‘nish
: Oyoq uchlari bilan yumshoq qo‘nish, tizzalarni biroz bukilgan holda.
41
3. Amaliy mashqlar
Sakrash chizig‘i
: Belgilangan masofaga sakrash va to‘g‘ri qo‘nishni mashq qilish.
Kichik to‘siqlar
: 20-30 sm balandlikdagi to‘siqlardan sakrash orqali muvozanatni
rivojlantirish.
O‘yin elementlari
: “Kim uzoqroq sakraydi?” yoki “Ritmli sakrash” kabi o‘yinlar orqali
qiziqishni oshirish.
4. Xavfsizlik qoidalari
Sakrashlar silliq va xavfsiz sirtlarda bajarilishi kerak.
O‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligiga mos mashqlar tanlanadi.
O‘qituvchi jarohatlanishning oldini olish uchun mashqlar jarayonini nazorat qiladi.
Xulosa
Gimnastik sakrashlar mashqlarini o‘zlashtirish o‘quvchilarning jismoniy va ruhiy
rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi. Ushbu mashqlar to‘g‘ri texnika va metodik yondashuv bilan
o‘rgatilganda, o‘quvchilar nafaqat jismoniy ko‘nikmalarni egallaydi, balki intizom va jamoaviy ish
ruhini ham o‘rganadi. Jismoniy tarbiya o‘qituvchilari ushbu mashqlarni darslarga kiritib,
o‘quvchilarda sog‘lom turmush tarzini shakllantirishga xizmat qiladi. O‘quvchilarning qiziqishini
oshirish uchun o‘yin elementlari va ijodiy yondashuvlardan foydalanish muhimdir.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Karimov, A. (2020).
Jismoniy tarbiya metodikasi
. Toshkent: O‘zbekiston nashriyoti.
2.
Xolmurodov, R. (2019). “Gimnastik mashqlarning ta’limiy ahamiyati”.
O‘zbekistonda jismoniy
tarbiya va sport
jurnali, 45-50-betlar.
3.
Smith, J. (2021).
Physical Education and Gymnastics Techniques
. Retrieved from
www.sporteducation.org.
4.
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi. (2022).
Jismoniy tarbiya dasturi
.
