№ 9 (2025) Педагогика и психология в современном мире: теоретические и практические исследования

Ushbu maqolada geometriya va kompyuter grafikasining integratsiyasi masalalari o‘rganiladi. Geometriya, ayniqsa, 3D modellash va kompyuter grafikasida qanday muhim rol o‘ynashi, uning asosiy matematik prinsiplariga tayanib, virtual dunyo yaratish jarayonida qanday qo‘llanilayotganligi tahlil etiladi. Maqolada geometriyaning kompyuter grafikasi sohasidagi amaliy usullari, algoritmlar va texnologiyalar haqida qisqacha ma'lumot beriladi. Bunda, 3D modellarni yaratish, transformatsiyalar va ray tracing kabi muhim metodlar ko‘rib chiqiladi.

This article explores the phenomenon of linguistic lacunae in the English language, with a specific focus on the inability of English to fully express certain emotions and interpersonal relationships. Drawing on comparative linguistic analysis and cross-cultural studies, the article demonstrates how these lexical gaps reflect cultural values and linguistic structures. It also examines how speakers compensate for these gaps through paraphrasing, borrowing, and neologism. The study concludes that recognizing and addressing these lacunae is essential for effective cross-cultural communication and translation.

В статье рассматривается значимость использования игровых технологий как средства формирования критического мышления у младших школьников. Представлены теоретические основы понятий «игровые технологии» и «критическое мышление», обоснована их взаимосвязь. Отмечена эффективность игровой деятельности в условиях начального образования, приводятся практические примеры внедрения игровых приёмов на уроках родного языка.

Ushbu mаqolаdа  boshlаng‘ich sinf o‘qituvchilаrningi kаsbiy mаhorаtini rivojlаntirishning  psixologik xususiyatlari haqida so’z boradi. Bundаn tаshqаri, boshlаng‘ich sinf o‘qituvchilаri kаsbiy mаhorаtini rivojlаntirishning реdаgogik хususiyаtlаri yoritib bеrilgаn. Bundаn tаshqаri boshlаng‘ich sinf o‘qituvchilаri kаsbiy mаhorаtini oshirishnng ijtimoiy рsiхologik хususiyаtlаri hаqidа so‘z borаdi.

Musiqa ta’limi har doim inson estetik didi, ichki dunyosi va ijodiy tafakkurini shakllantirishda muhim vosita bo‘lib kelgan. Bugungi kunda esa bu jarayon yangi bosqichga ko‘tarilmoqda — raqamli texnologiyalar bilan uyg‘unlashib, o‘quvchilarning musiqiy bilim va ko‘nikmalarini rivojlantirishda ilg‘or pedagogik imkoniyatlar ochilmoqda. Ayniqsa, raqamli ta’lim muhiti sharoitida musiqa fanlarini o‘qitish nafaqat texnik jihatdan boyimoqda, balki mazmunan ham yangilanmoqda.

В данном тезисе рассматриваются современные эвристические методы, применяемые в педагогике, их особенности, преимущества и потенциал в формировании критического и творческого мышления учащихся. Анализируются педагогические технологии, основанные на эвристическом подходе, а также условия их эффективного применения в образовательном процессе. Особое внимание уделяется практическим примерам реализации эвристических методов в образовательной среде и их влиянию на формирование метапредметных и личностных компетенций.

The article studies the problems of euphemisms in Modern English and Uzbek. It gives information about translating challenges of euphemisms.

Mаqolаdа bo‘lаjаk mаxsus pеdаgoglаrning kаsbiу kompеtеnsiуаlаrini shаkllаntirishdа motivаtsiуаning аhаmiуаti tаhlil qilinаdi. Ichki vа tаshqi motivаtsiуаning tа’siri, nаzаriу аsoslаri ko‘rib chiqilаdi. Pеdаgogik fаoliуаtdа muvаffаqiуаtgа еrishish, pеdаgogik qobiliуаtlаr vа uning tа’limiу jаrауonlаrdаgi аhаmiуаti, tа’limiу muhitning уаrаtilishidа bo‘lаjаk pеdаgogning kаsbiу sаlohiуаti shаkllаntirish hаqidа umumiу mа’lumot bеrilgаn.

Mazkur magistrlik dissertatsiyasida maktabgacha yoshdagi bolalarda xavotirlanishning psixologik xususiyatlari, ularning kelib chiqish sabablari va ko‘rinish shakllari o‘rganilgan. Tadqiqotda kichik maktab yoshidagi bolalar jalb etilgan. “Zina”, “Oila” hamda “Xavotirlanish darajasini aniqlash” metodikalari asosida bolaning hissiy holati, oilaviy muhit ta’siri va xavotirlanish darajasi aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida xavotirni kamaytirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Harakatli o‘yinlar umumta’lim maktablarining 5-8-sinf o‘quvchilari uchun jismoniy tarbiya darslarining muhim qismidir. Bu yoshdagi o‘quvchilar faol, o‘zgaruvchan va jamoaviy faoliyatga qiziqish bildiradi. Harakatli o‘yinlar nafaqat jismoniy salomatlikni mustahkamlaydi, balki jamoada ishlash, liderlik va mas’uliyatni rivojlantiradi. Ushbu maqola o‘qituvchilarga 5-8-sinf o‘quvchilari bilan o‘tkaziladigan harakatli o‘yinlarni tashkil qilish va o‘rgatish bo‘yicha amaliy yo‘riqnoma taqdim etadi.

Jismoniy tarbiya va sport inson hayotida beqiyos ahamiyatga ega bo‘lib, uning asosiy yo‘nalishlaridan biri gimnastikadir. Gimnastika harakat faoliyatining eng qadimiy va murakkab turlaridan biri hisoblanadi. U inson organizmining jismoniy sifatlarini rivojlantirish, salomatlikni mustahkamlash, estetik tarbiya berish va amaliy harakat ko‘nikmalarini shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi.

Gimnastik sakrashlar jismoniy tarbiya darslari va sport mashg‘ulotlarining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Ushbu mashqlar o‘quvchilarning mushaklar kuchi, muvofiqlashtirish, muvozanat va chidamliligini rivojlantirishga xizmat qiladi. Gimnastik sakrashlarning texnikasini to‘g‘ri o‘zlashtirish nafaqat sport samaradorligini oshiradi, balki jarohatlanish xavfini kamaytiradi. Ushbu maqola umumta’lim maktablari o‘quvchilari va jismoniy tarbiya o‘qituvchilari uchun gimnastik sakrashlar texnikasini o‘rgatishning amaliy usullarini ko‘rib chiqadi.

Ushbu maqolada psixologik va psixik infantilizmning farqlari, kelib chiqish sabablari va rivojlanish xususiyatlari adabiyotlar tahlili asosida o'rganiladi. Tadqiqot natijalariga ko'ra, infantilizm shakllarining diagnostikasi, klinik ko'rinishlari va terapevtik yondashuvlari aniqlangan. Xulosa qismida infantilizm holatlarini davolash va korreksiya qilish bo'yicha tavsiyalar berilgan.

Mazkur maqolada adabiy matnlarda xat (yozma murojaat) motivining badiiy-funksional ahamiyati tahlil etilgan. Xat motivining syujet rivojida, qahramonlararo munosabatlarda va psixologik chuqurlik berishda tutgan o‘rni adabiy misollar bilan ko‘rsatib berilgan. Shuningdek, epistolyar janr va xat vositasidagi badiiy ifoda uslublari o‘zbek, rus va g‘arb adabiyotlaridan namunalarda yoritilgan.

Ushbu maqolada oʻquvchilarning nutqini oʻstirishda frazeologik birliklardan foydalanishning ahamiyati hamda frazema va ularning ishlatilish oʻrinlari hamda nutqni chiroyli va ravon bayon qilishda  soʻz qoʻllash sanʼatidan toʻgʻri foydalanish haqida so‘z boradi.

Mazkur tezisda o‘zbek xalq cholg‘ularining milliy ijtimoiy-madaniy hayotdagi o‘rni, ularning tarixiy ildizlari, xalq urf-odatlari, marosim va bayramlardagi funksional vazifalari tahlil qilinadi. Xalq cholg‘ulari nafaqat musiqiy vosita, balki xalqning tarixiy xotirasi, dunyoqarashi, estetik didi va ruhiy holatini aks ettiruvchi madaniy fenomen sifatida ko‘rib chiqiladi.

Mazkur maqolada rekreatsion turizmning ta’lim muassasalaridagi talabalarning jamoaviy faoliyatini faollashtirish, sog‘lom ijtimoiy-psixologik muhitni shakllantirish va sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilishdagi pedagogik ahamiyati tahlil qilingan. Unda talabalarning o‘zaro muloqotini mustahkamlovchi, jamoada sog‘lom muhitni rivojlantiruvchi rekreatsion faoliyat turlari (sayohatlar, sport yurishlari, tog‘ sayllari va ekologik ekskursiyalar) orqali sog‘lom jamoaviy muhit yaratishning samarali usullari yoritilgan.

Language is more than a tool for communication — it is a mirror of the soul, a reflection of one’s identity, values, and upbringing. The way we speak, the words we choose, and the tone we use all contribute to the impression we leave on others. Speech etiquette, or the culture of speech, is the ability to communicate thoughtfully, respectfully, and in accordance with social norms. It is one of the most visible signs of a person’s level of education and cultural awareness.

This article explores the importance of speech etiquette and cultural communication in multilingual societies. In interactions between people of diverse linguistic and cultural backgrounds, principles such as respect, patience, and cultural sensitivity play a crucial role. Speech etiquette is not only about the correct use of language but also about adhering to social norms and moral values during verbal interaction.

Ushbu  maqolada  pedagogik  faoliyatning  psixologik  xususiyatlari  yoritiladi. O’qituvchining  shaxsiy sifati, uning  kommunikativ  ko’nikmalari  emotsional  barqarorligi, kasbiy  refleksiya  va  psixologik  tayyorgarligi  muhim  jihatlar  sifatida  ko’rib  chiqilgan.  Maqola  pedagogik  jarayonda  psixologik  omillarning  ta’sirini  tahlil  qiladi,  hamda  samarali  ta’lim  berishda  ularning   ahamiyatini  ochib  berilgan.

Ushbu maqolada "Yangi O'zbekiston-Uchinchi Renessans" g'oyasining konseptual asoslari, tarixiy ildizlari va uni ro'yobga chiqarishning asosiy yo'nalishlari tahlil qilingan. G'oyaning mamlakat rivojlanish strategiyasidagi o'rni, uni amalga oshirishning huquqiy-me'yoriy asoslari o'rganilgan. Ilmiy, ta'lim, madaniy va ma'naviy sohalarda Uchinchi Renessansni ta'minlash uchun zarur bo'lgan institutsional va ijtimoiy mexanizmlar tahlil etilgan. Tadqiqot natijalaridan kelib chiqib, Uchinchi Renessans g'oyasini samarali ro'yobga chiqarish uchun amaliy tavsiyalar berilgan.

Ушбу мақола ижтимоий, иқтисодий, сиёсий ва ҳуқуқий масалаларни таҳлил қилишда тизимли ёндашувнинг аҳамиятини кўриб чиқади. Таҳлил усуллари ва моделлаштириш жараёнларини қўллаш орқали ҳуқуқий соҳадаги мураккаб масалаларни тўлиқ ва аниқ изоҳлаш имкони яратилади. Мақолада ақлий моделлаштириш, декомпозицион моделлаштириш ва тизимли таҳлилнинг асосий тамойиллари, уларнинг ҳуқуқий тизимдаги қўлланилиши ва муаммоларни ҳал қилишдаги аҳамияти муҳокама қилинган. Шунингдек, мақола тизимли таҳлилнинг педагогик методологиясини ва замонавий педагогик технологияларнинг аҳамиятини тушунтириб, ҳуқуқий соҳадаги мутахассисларнинг билимларини ривожлантиришга қаратилган.

Ushbu tezisda imposter sindromining mohiyati, shakllanish omillari, tarqalishi va inson psixologiyasiga ko‘rsatadigan salbiy ta’siri batafsil yoritilgan. Oilaviy tarbiya, ijtimoiy bosim, perfeksionizm va shaxsiy xususiyatlar sindromning rivojlanishiga olib keluvchi asosiy omillar sifatida ko‘rsatiladi. Tadqiqotlar asosida imposter sindromining professional va shaxsiy rivojlanishga salbiy ta’siri, jumladan, o‘z-o‘zini past baholash, stress va depressiya holatlarini kuchaytirishi ta’kidlangan.

Мақолада замонавий ташкилотларда имиж шакллантиришнинг методологик ёндашувлари ва PR технологияларининг аҳамияти чуқур таҳлил қилинган. Имижни шакллантиришга доир рамзий-эмоционал ва субстанционал-моҳиятий каби асосий ёндашувлар қиёсий тарзда ўрганилган. Муаллиф томонидан PR технологияларининг имиж шакллантиришдаги ўрни, уларнинг тизимлилиги ва комплекс хусусиятлари ёритилган. Шунингдек, замонавий рақамли технологиялар шароитида ташкилот имижини шакллантиришнинг ўзига хос хусусиятлари ва истиқболлари аниқланган. Тадқиқот натижалари PR фаолиятини режалаштириш ва амалга оширишда самарали ёндашувларни танлаш учун илмий-амалий аҳамиятга эга.

Mazkur maqolada bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining professional tayyorgarlik jarayonida psixologik tayyorgarlikning mazmuni, funksiyalari va ta’lim samaradorligidagi o‘rni tahlil etiladi. Psixologik tayyorgarlikning shaxsiy barqarorlik, kommunikativ kompetensiya, empatiya, stressga chidamlilik kabi tarkibiy qismlari yoritilgan. Shuningdek, o‘qituvchilik faoliyatiga kirishish jarayonida uchraydigan psixologik to‘siqlar va ularni yengib o‘tish strategiyalari ham ko‘rib chiqilgan.