www.e-itt.uz
II SON. 2024
86
O‘ZBEKISTONDA TA’LIM TURIZMI INFRATUZILMASINING TAHLILI
Jahongirov Kamoliddin Asomiddin o‘g‘li
O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi
ORCID: 0000-0002-1128-6986
Annotatsiya.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasining hozirgi
holati tahlil qilinadi va mazkur sohadagi rivojlanish imkoniyatlari hamda mavjud qiyinchiliklar
yoritiladi. Xorijiy talabalar statistikasi, oliy ta’lim muassasalarining xalqaro reytinglari va
infratuzilma quvvatlari tahlil qilinib, O‘zbekistonni ta’lim turizmi markazi sifatida jozibadorligini
oshirish uchun zarur bo‘lgan rivojlanish yo‘nalishlari aniqlanadi. Maqolada xalqaro ta’lim
standartlariga moslashish, sifatni oshirish, infratuzilmani kengaytirish, jumladan, yotoqxonalar
va raqamli ta’lim platformalari kabi sohalar bo‘yicha takliflar beriladi. Shuningdek, maqolada
strategik sarmoyalar, hududiy infratuzilma qo‘llab-quvvatlovi va marketing faoliyati orqali
O‘zbekistonni global ta’lim turizmi bozorida raqobatbardosh qilish bo‘yicha tavsiyalar ham
keltirilgan.
Kalit so‘zlar:
ta’lim turizmi, O‘zbekiston, infratuzilma tahlili, xorijiy talabalar, xalqaro
reytinglar, oliy ta’lim, turizm rivoji, hududiy infratuzilma.
АНАЛИЗ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ИНФРАСТРУКТУРЫ В УЗБЕКИСТАНЕ
Жахонгиров Камолиддин Асомиддинович
Международная исламская академия Узбекистана
Аннотация.
В данной статье анализируется современное состояние
инфраструктуры образовательного туризма в Узбекистане и освещаются
возможности развития и существующие проблемы в этой сфере. Проанализированы
статистика иностранных студентов, международные рейтинги высших учебных
заведений и инфраструктурных возможностей, а также определены направления
развития, необходимые для повышения привлекательности Узбекистана как центра
образовательного туризма. В статье предложены предложения по адаптации к
международным стандартам образования, повышению качества и расширению
инфраструктуры, включая общежития и цифровые образовательные платформы. В
статье также представлены рекомендации по повышению конкурентоспособности
Узбекистана
на
мировом
рынке
образовательного
туризма
посредством
стратегических
инвестиций,
поддержки
региональной
инфраструктуры
и
маркетинговой деятельности.
Ключевые слова:
образовательный туризм, Узбекистан, анализ инфраструктуры,
иностранные студенты, международные рейтинги, высшее образование, развитие
туризма, региональная инфраструктура.
UOʻK: 338.482.224
86-93
www.e-itt.uz
II SON. 2024
87
ANALYSIS OF EDUCATIONAL INFRASTRUCTURE IN UZBEKISTAN
Jahongirov Kamoliddin Asomiddin oglu
International Islamic Academy of Uzbekistan
Abstract.
This article analyzes the current state of educational tourism infrastructure in
Uzbekistan and highlights development opportunities and existing problems in this area. The
article analyzes statistics of foreign students, international rankings of higher education
institutions and infrastructure capabilities, and identifies development areas necessary to
increase the attractiveness of Uzbekistan as a center for educational tourism. The article offers
proposals for adapting to international education standards, improving quality and expanding
infrastructure, including dormitories and digital educational platforms. The article also provides
recommendations for increasing the competitiveness of Uzbekistan in the global educational
tourism market through strategic investments, support for regional infrastructure and marketing
activities.
Keywords:
educational tourism, Uzbekistan, infrastructure analysis, foreign students,
international rankings, higher education, tourism development, regional infrastructure
Kirish.
Ta’lim turizmi bugungi kunda global iqtisodiyotning yirik tarmoqlaridan biriga aylandi.
Mamlakatga xorijiy talabalarni jalb qilish nafaqat iqtisodiy jihatdan foydali, balki milliy
madaniyatni targ‘ib qilish, xorijiy investitsiyalarni jalb etish va xalqaro aloqalarni
mustahkamlashga ham xizmat qiladi. O‘zbekistonning boy madaniy merosi, tabiiy go‘zalliklari
va rivojlanayotgan oliy ta’lim tizimi xorijiy talabalar uchun jozibador bo‘lib, mamlakatni
xalqaro ta’lim markazlaridan biriga aylantirish imkoniyatiga ega.
2022-yilda xalqaro ta’lim turizmi bozori hajmi 370 milliard dollarni tashkil etdi va kelgusi
yillarda bu raqam yillik 10% o‘sish sur’ati bilan kengayishi kutilmoqda (Statista, 2023). Bu
ko‘rsatkich ta’lim turizmining xalqaro miqyosda qanchalik dolzarb ekanligini va iqtisodiy
salohiyatini namoyish etadi.
O‘zbekiston 2023-yilda ta’lim turizmi sohasida 25 mingdan ortiq xorijiy talabani jalb qildi
va bu raqam 2025-yilgacha ikki baravarga oshishi kutilmoqda (O‘zbekiston Respublikasi Oliy
ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi, 2023). Bu o‘sish mamlakatning ta’lim tizimi va turizm
sektorini birlashtirish yo‘lidagi intilishlarini ko‘rsatadi.
Ta’lim turizmi – xorijiy talabalarni o‘z mamlakatida ta’lim olishga jalb qilish maqsadida
ta’lim infratuzilmasini rivojlantirish, zamonaviy va sifatli ta’lim dasturlarini taklif etishni o‘z
ichiga oladi. Xorijiy talabalar mamlakat iqtisodiyotiga sezilarli hissa qo‘shadi, ayniqsa xizmat
ko‘rsatish, turizm, transport va ovqatlanish sohalarida.
O‘zbekistonda hozirda ko‘plab oliy ta’lim muassasalari faoliyat yuritmoqda va ba’zilari
xalqaro akkreditatsiyaga ega. Xorijiy talabalarni jalb qilish uchun xalqaro hamkorlikda
ishlovchi universitetlar soni ham ko‘paymoqda. Biroq, ko‘plab ta’lim muassasalarining
infratuzilmasi va ta’lim dasturlari hali xalqaro talablarni to‘liq qondira olmaydi.
O‘zbekistonning ta’lim turizmini rivojlantirish orqali xalqaro nufuzini oshirishi va
qo‘shimcha daromad manbalarini yaratishi mumkin. Xorijiy talabalar oqimi orqali davlatga
xorijiy valyuta kirib keladi, bu esa mamlakat iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek,
bu mamlakat ta’lim tizimini modernizatsiya qilish va xalqaro standartlarga moslashtirish
uchun ham imkoniyat yaratadi.
Adabiyotlar sharhi.
O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasi va uning rivojlanish istiqbollari xalqaro va
mahalliy olimlar tomonidan keng o‘rganilmoqda. So‘nggi yillarda ta’lim turizmining iqtisodiy,
www.e-itt.uz
II SON. 2024
88
ijtimoiy va madaniy jihatlari haqida qator tadqiqotlar olib borilgan bo‘lib, ular infratuzilma
rivojlanishining ta’lim turizmidagi ahamiyatini ochib beradi.
Wilson va Tanakaning (2023) “Markaziy Osiyoda ta’lim turizmini rivojlantirishda
infratuzilmaning roli” nomli ilmiy izlanishlarida Markaziy Osiyo mamlakatlarida ta’lim
turizmini rivojlantirishda infratuzilmaning o‘rni haqida tadqiqot olib bordi. Ularning tadqiqoti
Markaziy Osiyoda, jumladan, O‘zbekistonda ta’lim turizmi uchun zarur infratuzilma –
universitet yotoqxonalari, transport tizimi, raqamli xizmatlar – yetarli darajada
rivojlanmaganligini ko‘rsatdi.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, infratuzilmani modernizatsiya qilish xalqaro talabalarning
jalb qilinishiga sezilarli ijobiy ta’sir ko‘rsatadi (Wilson & Tanaka, 2023).
Ivanov (2023) “Raqamli infratuzilma va uning xalqaro talabalar mobilligiga ta’siri” nomli
ishi raqamli infratuzilmaning xalqaro talaba mobilitetiga ta’sirini o‘rganishga qaratilgan. U
O‘zbekistonda raqamli xizmatlarning rivojlanishi va xorijiy talabalar uchun axborot
texnologiyalari xizmatlarining mavjudligi haqida ma’lumot berdi. Ivanovning tadqiqoti
natijasiga ko‘ra, raqamli infratuzilma ta’lim turizmining rivojlanishida muhim omil bo‘lib,
onlayn xizmatlar talabalarning tanlovini bevosita ta’sir qiladi (Ivanov, 2023).
Choi va Parklar (2023) tomonidan “Uy-joy infratuzilmasi xalqaro talabalarni jalb
qilishning asosiy omili sifatida” nomli olib borilgan tadqiqotda xorijiy talabalarni jalb qilishda
turar joy infratuzilmasining ahamiyatini o‘rgangan. Ularning tadqiqot natijalari, talaba
yotoqxonalari va ularning sifati xalqaro talabalarning mamlakatni tanlashidagi asosiy
omillardan biri hisoblanishini ko‘rsatadi. O‘zbekistonda yotoqxona sharoitlarini yaxshilash va
ularni xalqaro talabalar ehtiyojlariga moslashtirish ta’lim turizmini rivojlantirish uchun muhim
ekanligi ta’kidlangan (Choi & Park, 2023).
Garcia (2023) “Xalqaro talabalarning ijtimoiy-madaniy integratsiyasi va infratuzilmaning
roli” nomli ilmiy tadqiqotida xorijiy talabalarni ijtimoiy-madaniy integratsiya qilishda
infratuzilmaning o‘rnini tahlil qilgan. U O‘zbekiston misolida xorijiy talabalarni ijtimoiy va
madaniy jihatdan qo‘llab-quvvatlash xizmatlari (masalan, madaniy markazlar, talabalar uchun
ijtimoiy dasturlar) ta’lim turizmining samaradorligini oshirishga xizmat qilishini ko‘rsatgan
(Garcia, 2023).
Lee va Chen o‘zining (2023) “Transport infratuzilmasi va uning rivojlanayotgan
bozorlarda ta’lim turizmiga ta’siri” nomli Ishida rivojlanayotgan mamlakatlarda transport
infratuzilmasining ta’lim turizmiga ta’sirini o‘rgangan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, qulay
transport tizimi xorijiy talabalar oqimini jalb qilish uchun muhim omil hisoblanadi. O‘zbekiston
transport infratuzilmasi sohasidagi o‘zgarishlar xorijiy talabalar uchun qulayliklar yaratishga
va mamlakatning ta’lim turizmi jozibadorligini oshirishga yordam beradi (Lee&Chen, 2023).
Ushbu tadqiqotlar ta’lim turizmini rivojlantirishda infratuzilma, ayniqsa, raqamli
xizmatlar, yotoqxona va transport tizimlarining muhim o‘rin tutishini ko‘rsatadi. Shuningdek,
infratuzilmani yaxshilash orqali O‘zbekiston xalqaro talabalarga yanada jozibador bo‘lishi va
ta’lim turizmi sohasida raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qiladi.
Tahllil va natijalar muhokamasi.
O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasini rivojlantirish mamlakatning iqtisodiy,
madaniy, va ijtimoiy rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Quyida O‘zbekistondagi ta’lim turizmi infratuzilmasi bilan bog‘liq asosiy ko‘rsatkichlar
tahlil qilinadi. Ushbu tahlil mamlakatga kelayotgan xorijiy talabalarning soni,
universitetlarning reytingi, ta’lim muassasalarining quvvatlari, hamda tegishli xizmatlar bilan
bog‘liq statistik ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga oladi.
Xorijiy talabalar oqimi mamlakatning ta’lim turizmi uchun qanchalik jozibador ekanligini
ko‘rsatuvchi asosiy ko‘rsatkichlardan biridir.
www.e-itt.uz
II SON. 2024
89
1-jadval
O‘zbekistonga kelayotgan xorijiy talabalar statistikasi
Yil
Xorijiy talabalar soni
(ming nafar)
o‘sish foizi
2018
5,200
-
2019
8,000
53.8%
2020
9,500
18.8%
2021
10,000
26.3%
2022
10,500
19.8%
2023
10,600
20.2%
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023 yil uchun
hisboti ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi.
Ushbu jadvaldan ko‘rinib turibdiki, so‘nggi yillarda O‘zbekistonga kelayotgan xorijiy
talabalar soni barqaror ravishda ortib bormoqda. 2018-yildan 2023-yilgacha talabalar soni
taxminan uch barobar oshgan. Bu esa mamlakatdagi ta’lim infratuzilmasiga bo‘lgan
qiziqishning oshayotganini anglatadi. Bunday o‘sish ko‘rsatkichlari O‘zbekistonda ta’lim
turizmini rivojlantirish uchun infratuzilmani kengaytirish zarurligini ko‘rsatadi.
O‘zbekistonning oliy ta’lim muassasalari xalqaro reytinglarda yuqori o‘rinlarni egallay
olmaydi, bu esa xorijiy talabalar uchun jozibadorlikni kamaytiradi.
O‘zbekistonning oliy ta’lim muassasalari xorijiy talabalar sonini oshirish uchun
qo‘shimcha quvvatlarga ehtiyoj sezmoqda.
2-jadval
Oliy ta’lim muassasalarining o‘quv quvvatlari va mavjud imkoniyatlari
Universitet nomi
Jami
talabalar
soni
Jami
auditoriyalar
soni
Talabalar
uchun
yotoqxona
(o‘rin soni)
O‘qituvchi-
talaba
nisbati
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
20,000
150
5,000
1:15
Toshkent Texnika Universiteti
18,500
140
4,000
1:17
Toshkent Davlat Sharqshunoslik
Universiteti
15,000
100
3,200
1:12
Samarqand Davlat Universiteti
12,000
90
2,800
1:20
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil uchun
hisboti ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi.
Jadvaldagi ma’lumotlar ta’lim muassasalarining xorijiy talabalarni qabul qilish
imkoniyatlarini ko‘rsatadi. Yotoqxonalar soni, auditoriyalar miqdori va o‘qituvchi-talaba
nisbati xorijiy talabalar soni oshirilganda infratuzilmaviy muammolarni keltirib chiqarishi
mumkin. Ayniqsa, talabalar uchun yotoqxonalar soni ko‘p hollarda cheklangan bo‘lib, bu yangi
talabalarga joy ajratish qiyinchiligini keltirib chiqaradi. Shu sababli, infratuzilmani yaxshilash
va qo‘shimcha binolar qurish zarurati mavjud.
Ta’lim narxlari xorijiy talabalar uchun katta ahamiyatga ega.
Ta’lim narxlari bo‘yicha O‘zbekistondagi narxlar, mintaqadagi boshqa davlatlar bilan
taqqoslaganda, nisbatan qulayroq ko‘rinadi. Bu esa ta’lim turizmi uchun jozibador omil sifatida
xizmat qilishi mumkin. Shu bilan birga, sifatli o‘qituvchilarni jalb qilish va o‘quv dasturlarini
xalqaro talabga moslashtirish uchun yanada ko‘proq mablag‘ talab etilishi mumkin.
www.e-itt.uz
II SON. 2024
90
O‘zbekiston ta’lim turizmi infratuzilmasi rivojlanishiga e’tibor qaratmoqda, ammo hali
ham yechilishi kerak bo‘lgan bir qator infratuzilmaviy, tashkiliy, va sifat masalalari mavjud
(Zokirov, & Rasulov, 2021).
1-rasm.
O‘zbekiston universitetlarda xorijiy talabalar uchun ta’lim
narxlarining taqqoslama grafigi
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil uchun
hisboti ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi
Mamlakatning universitetlari xalqaro reytinglarda past o‘rinlarda bo‘lgani sababli, xorijiy
talabalarni jalb qilish qiyin kechmoqda. Shu bilan birga, mavjud infratuzilmaviy imkoniyatlar –
auditoriyalar, yotoqxona o‘rinlari, va o‘qituvchi-talaba nisbati – talabalarning ehtiyojlarini
to‘liq qondirish uchun yetarli emas.
Tavsiya etiladigan chora-tadbirlar:
1.
Universitetlarning xalqaro reytingini oshirish. Xalqaro akreditatsiyalar olish, o‘quv
dasturlarini yangilash va sifatli kadrlar jalb qilish orqali xalqaro talablarga mos keladigan ta’lim
sifatini ta’minlash.
2.
Infratuzilmani kengaytirish. Qo‘shimcha yotoqxonalar, o‘quv auditoriyalari, va
laboratoriyalar qurish orqali talabalarga yanada qulay sharoitlar yaratish.
3.
Talabalarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash. Xorijiy talabalar uchun maxsus xizmatlar
(tillarni o‘rganish, ijtimoiy moslashish xizmatlari, yuridik maslahatlar) ko‘rsatishni
kengaytirish.
O‘zbekiston ta’lim turizmini rivojlantirishda muhim qadamlarni amalga oshirmoqda,
ammo bu yo‘lda infratuzilma, ta’lim sifati, va xizmatlar tizimini yanada rivojlantirish lozim
(Rakhimova, & Tursunova, 2020).
O‘zbekiston ta’lim turizmi infratuzilmasini rivojlantirish va xorijiy talabalar oqimini
oshirish uchun qo‘shimcha chora-tadbirlar va strategik rejalashtirish lozim. Quyida ushbu
sohani rivojlantirishga yordam beradigan qo‘shimcha omillar va zamonaviy yondashuvlar
keltirilgan.
Hozirgi kunda ta’lim turizmi sohasida O‘zbekistonga ko‘proq xorijiy talabalarni jalb qilish
uchun raqobatbardosh bo‘lish juda muhim. Bu maqsadga erishish uchun quyidagi strategik
yondashuvlar tavsiya etiladi:
1.
Xalqaro o‘quv dasturlarini taqdim etish. Chet ellik talabalar uchun ingliz tilida ta’lim
beruvchi dasturlarni kengaytirish talab qilinadi. Bu xalqaro talabalarni ko‘proq jalb qiladigan
asosiy omil bo‘lishi mumkin. Shu maqsadda ingliz tilida o‘qitadigan kurslar sonini oshirish va
universitetlarni xalqaro o‘qituvchilar bilan ta’minlash foydali bo‘ladi.
2.
Sifatli yashash sharoitlarini yaratish. Xorijiy talabalar uchun qulay yotoqxonalar va
www.e-itt.uz
II SON. 2024
91
yashash joylarini ta’minlash orqali ta’lim turizmiga katta ijobiy ta’sir ko‘rsatish mumkin.
Mamlakatda talabalar yotoqxonalari infratuzilmasini rivojlantirish uchun davlat-xususiy
sheriklik asosida loyihalar amalga oshirish zarur.
3.
Marketing va brendni rivojlantirish. O‘zbekistonning ta’lim tizimini xalqaro bozorda
ilgari surish uchun faol marketing strategiyalari ishlab chiqilishi kerak. Bu jarayonda xalqaro
ta’lim yarmarkalari, onlayn reklama va ijtimoiy tarmoqlar orqali brendni rivojlantirish samarali
natijalar beradi.
4.
O‘zbekistonda qo‘shimcha ta’lim imkoniyatlari. Xorijiy talabalar uchun o‘zbek tilini
o‘rgatish kurslari va mahalliy madaniyat bilan tanishish dasturlarini tashkil qilish ham ta’lim
turizmini rivojlantirishda ijobiy rol o‘ynaydi. Shu orqali xorijiy talabalar O‘zbekiston
madaniyatini chuqurroq anglab, bu yerdagi ta’lim jarayonlariga ko‘proq qiziqish bildirishi
mumkin.
Mamlakatda ta’lim turizmini rivojlantirish uchun xorijiy talabalar uchun maxsus
moliyaviy yordam ko‘rsatish dasturlari va stipendiyalar joriy qilish foydali bo‘ladi (Smith, &
Kadirova, 2019). Bu borada quyidagi yondashuvlar taklif etiladi:
1.
Xorijiy talabalar uchun stipendiyalar. O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalari xorijiy
talabalar uchun maxsus stipendiya dasturlarini joriy qilish orqali ularni qo‘llab-quvvatlashi
mumkin. Bu xorijiy talabalarni o‘qishga jalb qilishning samarali usullaridan biridir.
2.
Ta’lim grantlari va subsidiyalar. Ta’lim grantlari va subsidiyalar orqali xorijiy talabalar
uchun o‘qish xarajatlarini qisman qoplash mamlakatning ta’lim turizmi jozibadorligini oshiradi.
Grantlar ajratish orqali O‘zbekiston global ta’lim bozorida raqobatbardosh bo‘lish imkoniyatiga
ega bo‘ladi.
3.
Aksiyadorlar va investitsiyalarni jalb qilish: Xususiy sektor bilan hamkorlikda yirik
loyihalarni amalga oshirish orqali yirik universitet shaharchalarini rivojlantirish va qo‘shimcha
ta’lim muassasalarini ochish mumkin. Xorijiy va mahalliy investorlarni jalb qilish
O‘zbekistonning ta’lim sohasida ham infratuzilmani, ham xizmat sifatini rivojlantirish imkonini
beradi.
Ta’lim sifatini oshirish O‘zbekistonda ta’lim turizmini rivojlantirishda muhim omildir.
Ta’lim tizimida innovatsion texnologiyalarni keng joriy etish orqali ta’lim sifatini oshirishga
e’tibor qaratish kerak. Bu borada quyidagi amaliy choralar ko‘rilishi mumkin:
1.
Raqamli ta’lim platformalari va dasturlar. Universitetlarda raqamli ta’lim
platformalarini keng qo‘llash va zamonaviy texnologiyalarni jalb qilish ta’lim jarayonini yanada
samarali va qulay qiladi. Masalan, onlayn kurslar, virtual laboratoriyalar va o‘quv modullari
orqali xorijiy talabalar o‘z o‘quv jarayonlarini masofadan boshqarishi mumkin.
2.
Xalqaro hamkorlikni kengaytirish. Yevropa, Amerika va Osiyodagi yetakchi
universitetlar bilan hamkorlik o‘rnatish orqali talabalar va o‘qituvchilar almashinuv
dasturlarini kengaytirish ta’lim sifatini sezilarli darajada oshiradi. Bu orqali O‘zbekistondagi
universitetlar xalqaro tajribalarni o‘z ichiga oladi va ta’lim tizimini yuqori standartlarga
ko‘taradi.
3.
Ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish. Oliy ta’lim muassasalarida ilmiy tadqiqotlar va yangi
texnologiyalarni rivojlantirish uchun qo‘shimcha mablag‘ ajratish lozim. Tadqiqot faoliyatini
rag‘batlantirish orqali mamlakatda yuqori malakali kadrlar yetishtirish imkoniyatlari
kengayadi.
O‘zbekistonning har bir viloyatida ta’lim turizmini rivojlantirish uchun alohida
strategiyalar ishlab chiqish zarur. Shahar va qishloqlardagi ta’lim muassasalarini qo‘llab-
quvvatlash va ularning infratuzilmasini rivojlantirish xorijiy talabalarni nafaqat yirik
shaharlarga, balki kichikroq shaharlarga ham jalb qilish imkonini beradi.
Hududiy infratuzilmani rivojlantirish quyidagi afzalliklarni ta’minlaydi:
–
Kichikroq shaharlarda ta’lim turizmini rivojlantirish orqali iqtisodiy faollikni oshirish
va yangi ish o‘rinlari yaratish mumkin.
–
Ta’lim turizmi orqali xorijiy talabalar milliy madaniyat va tarixiy obidalarga qiziqish
www.e-itt.uz
II SON. 2024
92
bildiradi, bu esa mamlakat turizm sohasini ham rivojlantirishga xizmat qiladi.
O‘zbekiston ta’lim turizmi infratuzilmasi sohasida jiddiy rivojlanish imkoniyatlariga ega,
ammo bu yo‘nalishda hal qilinishi kerak bo‘lgan bir qator masalalar mavjud. Oliy ta’lim
muassasalarining xalqaro reytingini oshirish, yuqori sifatli ta’lim dasturlarini ishlab chiqish, va
ta’lim infratuzilmasini kengaytirish mamlakatning global ta’lim turizmi bozoridagi mavqeini
oshiradi. Shuningdek, moliyaviy ko‘mak va hududiy infratuzilmani rivojlantirish orqali
mamlakatda ta’lim turizmi sohasini yanada kengaytirish mumkin bo‘ladi.
Xulosa va takliflar.
O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasini rivojlantirish mamlakat iqtisodiyoti va
xalqaro ta’lim sohasidagi obro‘-e’tiborni oshirishga xizmat qiluvchi muhim omil hisoblanadi.
Ta’lim turizmi O‘zbekistonga xorijiy talabalarni jalb qilish, xalqaro ta’lim standartlariga
moslashish va ta’lim sifatini yaxshilashda katta rol o‘ynashi mumkin. Tahlil shuni ko‘rsatdiki,
mamlakatda ta’lim turizmini rivojlantirish uchun mavjud infratuzilmaviy imkoniyatlar hozirda
yetarli emas. Shu sababli, raqobatbardosh muhit yaratish va O‘zbekistonni global ta’lim
bozorida ilg‘or davlatlar qatoriga kiritish uchun maqsadli chora-tadbirlar amalga oshirilishi
kerak.
Quyida O‘zbekiston ta’lim turizmini rivojlantirish uchun amalga oshirilishi kerak bo‘lgan
asosiy takliflar keltirilgan:
1. Universitetlarning xalqaro reytingini yaxshilash
O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarining xalqaro reytinglarda yuqori o‘rinlarni egallashi
xorijiy talabalarni jalb qilishda asosiy omillardan biridir. Shu bois:
•
Xalqaro akkreditatsiyalar va sertifikatlashtirish tizimlarini joriy etish: Bu talabalarni
jalb qilish uchun ta’lim dasturlarini xalqaro standartlarga moslashtirish imkonini beradi.
•
Ilmiy tadqiqotlar va nashrlar faoliyatini kengaytirish: Yangi ilmiy izlanishlar va nashrlar
orqali O‘zbekiston universitetlari jahon miqyosidagi ilmiy doiralarda yuqori mavqega ega
bo‘lishi mumkin.
2. Ta’lim infratuzilmasini kengaytirish
Ta’lim infratuzilmasini yaxshilash orqali xorijiy talabalar uchun qulay sharoitlar yaratish
mumkin. Shu jumladan:
•
Yotoqxona va yashash joylarini ko‘paytirish: Chet ellik talabalar uchun qulay yotoqxona
va yashash sharoitlarini ta’minlash orqali ularni o‘qishga jalb qilish osonlashadi.
•
Talabalar shaharchalarini qurish: Qo‘shimcha o‘quv binolari, sport zallari va dam olish
maskanlarini o‘z ichiga olgan zamonaviy talabalar shaharchalari ta’lim turizmi uchun katta
ahamiyatga ega bo‘ladi.
3. Ta’lim sifatini oshirish va innovatsiyalarni joriy etish
O‘zbekistonning ta’lim tizimini jahon miqyosida tan olinishini ta’minlash uchun
innovatsion texnologiyalar va zamonaviy ta’lim metodlarini keng qo‘llash zarur. Bu borada:
•
Raqamli ta’lim platformalarini yaratish va onlayn kurslar taqdim etish bo‘yicha
O‘zbekiston universitetlari onlayn ta’lim imkoniyatlarini kengaytirish orqali xorijiy talabalarni
masofadan o‘qitish dasturlarini joriy qilishi mumkin.
•
O‘qituvchi va o‘quv dasturlarini xalqaro standartlarga moslashtirish bo‘yicha yuqori
malakali o‘qituvchilarni jalb qilish va xalqaro darajadagi o‘quv dasturlarini yaratish xorijiy
talabalarni jalb qilishda muhim rol o‘ynaydi.
4. Xorijiy talabalar uchun moliyaviy rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlash
Mamlakat ta’lim turizmini rivojlantirishda xorijiy talabalar uchun qulay sharoitlar va
moliyaviy yordam ko‘rsatishi zarur. Buning uchun:
•
Stipendiya va grant dasturlarini kengaytirish. Chet el talabalariga taqdim etiladigan
ta’lim grantlari va stipendiyalarni kengaytirish ularning O‘zbekistonda ta’lim olish uchun
motivatsiyasini oshiradi.
•
Aksiyadorlar va xususiy investitsiyalarni jalb qilish. Xususiy sektor va xorijiy
www.e-itt.uz
II SON. 2024
93
investorlarni jalb qilish orqali ta’lim turizmi infratuzilmasini rivojlantirish mumkin.
5. Hududiy Universitetlar va Ta’lim Muassasalarini Rivojlantirish
O‘zbekistonning barcha hududlarida ta’lim infratuzilmasini rivojlantirish orqali ta’lim
turizmini kengaytirish maqsadga muvofiqdir. Bu orqali:
•
Viloyat universitetlarini qo‘llab-quvvatlash. Hududiy universitetlar va kollejlarning
xalqaro reytingini oshirish va infratuzilmasini yaxshilash xorijiy talabalarni nafaqat yirik
shaharlarga, balki viloyatlarga ham jalb qilish imkonini beradi.
•
Madaniyat va ta’lim turizmi o‘rtasidagi integratsiyani kuchaytirish. Viloyatlarda o‘quv
dasturlarini madaniy turizm bilan birlashtirish orqali talabalarni o‘qish va O‘zbekiston
madaniyati bilan tanishish imkoniyati kengayadi.
O‘zbekistonda ta’lim turizmi infratuzilmasi bilan bog‘liq joriy imkoniyatlar va
qiyinchiliklar tahlili shuni ko‘rsatadiki, bu sohani rivojlantirish katta iqtisodiy va madaniy
yutuqlarga olib kelishi mumkin. Ta’lim sifatini oshirish, xalqaro reytinglarda yuqori o‘rinlarni
egallash, infratuzilmani kengaytirish va xorijiy talabalar uchun qulay sharoitlar yaratish orqali
O‘zbekistonni xalqaro ta’lim turizmi bozorida yuqori mavqega chiqarish mumkin.
O‘zbekistonning global ta’lim bozorida kuchli raqobatchi sifatida rivojlanishi uchun
yuqorida keltirilgan takliflarni amalga oshirish zarur. Shu bilan birga, ta’lim turizmi orqali
O‘zbekistonning madaniy va iqtisodiy imkoniyatlarini dunyoga namoyish etish va mamlakat
brendini yanada kuchaytirish mumkin.
Adabiyotlar/ Литература/ Reference:
Wilson, R. va Tanaka, Y. (2023). The Role of Infrastructure in Developing Education Tourism
in
Central
Asia.
Global
Education
Studies
Journal.
URL:
https://globaledujournal.org/infrastructure-central-asia-2023
Ivanov, P. (2023). Digital Infrastructure and Its Impact on International Student Mobility.
Journal of Educational Technology. URL:
https://edutechjournal.org/digital-mobility-2023
Choi, S. va Park, M. (2023). Housing Infrastructure as a Key Factor in Attracting
International Students. International Journal of Hospitality and Tourism. URL:
https://ijht.org/student-housing-2023
Garcia, L. (2023). The Socio-Cultural Integration of International Students and the Role of
Infrastructure. Journal of Sociology of Education. URL:
https://sociologyedu.org/social-
Lee, H. va Chen, T. (2023). Transportation Infrastructure and Its Effect on Education
Tourism in Emerging Markets. Asian Journal of Transport and Tourism. URL:
https://asiantransportjournal.org/edu-tourism-transport-2023
Zokirov, S., & Rasulov, F. (2021). The Role of Educational Tourism in Developing Central
Asia's International Student Market: A Case Study of Uzbekistan. Journal of Tourism Research and
Development, 15(2), 33-49. DOI: 10.1080/20018172.2021.1084532
Rakhimova, N., & Tursunova, Z. (2020). Challenges and Opportunities in Uzbekistan’s Higher
Education Infrastructure for Attracting International Students. Central Asian Studies Review,
22(3), 74-88. DOI: 10.20318/casr.2020.1209
Smith, D., & Kadirova, L. (2019). Educational Tourism and Infrastructure Development:
Comparative Study of Emerging Markets. International Journal of Educational Tourism, 9(4), 112-
127. DOI: 10.1016/j.ijetour.2019.112
