Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
323
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
LAVANDA O’SIMLIGI TABIATI NE’MATI,SALOMATLIK MANBAI VA
HAYOTGA NAF KELTIRUVCHI MO’JIZASI
Ro’ziyeva Gulsara Temirqulovna
Xayrullayeva Ruhshona O’ktam qizi
Termiz iqtisodiyot va servis universiteti, Termiz Sh Farovon masivi 43 b-uy
Anotatsiya:
Ushbu maqola lavanda o’simligining bialogik va dorivor xususiyatlari,uning
tarixiy ildizlari,xalq tabobati va zamonaviy tibbiyotdagi o’rni,shuningdek,tkalogik
talablari va parvarishi haqida keng va chuqur ma’lumot berilgan.lavandaning inson
salomatligiga foydali ta’siriuning aromaterapevtik xususiyatlari va kundalik hayotdagi
ko’p qirrali qo’llanilishi ilmiy asoslangan tarzda yoritib berilgan. Shuningdek,maqola
lavandani sog’lom turmush tarzining bir bo’lagi sifatida targ’ib etishga xizmat qiladi.
Анотатсия
В статье рассмотрены ботанические характеристики растения лаванды,его
лечебные свойства и широкое применение в народной и современной
медицине.Особое
винимание
уделено
экологическим
условиям
выращивания,способам ухода,а также роли лаванды в ароматерапии и
косметологии. Анализируются положительное влияние растения на
психоэмоциональное состояние человека и его потенциал в качестве
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
324
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
декоративной культуры.Цель статьи – популяризация лаванды как природного
источника здоровья,гормонии.
Annotation:
This article explores in detail the biological and medicinal properties of
lavender,its use in both folk and modern medicine,as well as its ecological
requirements and care methods. The article also highlights lavender’s positive impact
on human health, its role in aromatherapy, and its versatile everyday applications.It
aims to promote lavender as a natural source of well – being and hormony.
Kalit so’zlar:
Lavanda, dorivoro’simlik, efir moyi, aromaterapiya, xalq tabobati, sog’lik,
botanika, stress, kosmetika, dekorativ o’simlik
.
Ключевые слова
Лаванда, лекарственное растение, эфирное масло, ароматерапия, здоровье,
ботаника, стресс, косметика, декоратавное растение.
Keywords:
Lavender, medicinal plant, essential oil, aromatherapy, health, botany, stress
relief, cosmetics, ornamental plant.
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
325
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
Kirish
:
Tabiati___ bu insoniyat uchun tuganmas boylik manbai.Uning
bag’rida minglab shifobaxsh o’simliklar yashaydi,ulardan biri bu lavanda. O’zining
nafis hidli gullari, tinchlantiruvchi ta’siri va ko’plab dorivor xususiyatlari bilan lavanda
qadim zamonlardan buyon qadrlanib kelinmoqda. Xususan lavandaning
yallig’lanishga qarshi ta’siri tabiiy antiseptic kuchi va ruhiy muvozanani tiklashdagi
ro’li uni zamonaviy jamiyatda ayniqsa muhim o’simlikka aylantirmoqda. Shuningdek
ekalogik toza muhit yaratish,stressdan xalos bo’lish, uyqu sifatini va umumiy hayot
sifatini oshirish kabi sohalarda lavandaning o’rni beqiyosdir. Bugungi kunda esa u
tibbiyot, kosmetika,parfyumeriya va hatto oziq – ovqat sanoatida, balki peyzaj
dizayniva ekalogik bog’dorchilikda ham keng qo’llanilmoqda.
Lavanda o’simligining kelib chiqishi tarixi:
Lavandaning vatani _ o’rta yer dengizi sohillari. Uning nomi lotincha “lavare” –
“yuvmoq” degan ma’noni bildiradi. Qadimgi Rimda bu o’simlikdan hammomda
foydalanilgan,Misrda esa fir’avnlar mumyolashda va parfumeriya jarayonlarida ,
Frantsiyada esa o’rta asrlarda ayniqsa Provans mintaqasida tijorat maqsadida ommaviy
yetishtirila boshlanadi.bu davrda uni atirlar,dorilar va sovunlar ishlab chiqarishda keng
qo’llaydilar. Lavanda Firantsiya iqtisodiyotining muhim qismlariga aylanadi.O’rta
asrlarda lavanda Yevropa monastirlarida yetishtirilib dorivor vosita sifatida
ishlatilgan.Benedikt rohiblari uni stress,uyqusizlik,bosh og’rig’I va teri kasalliklariga
qarshi qo’llashgan. Bu davrda nafaqat lavanda shifo manbai, balki “yovuz ruhlardan
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
326
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
himoya qiluvchi” o’simlik deb ham hisoblangan.Hozirgi kunda lavanda ekologik toza
hududlar belgisiga aylangan, chunki u tuproqni ifloslantirmaydi,pestitsid talab
qilmaydi va asalarilarni jalb etadi.
Batanik tavsifi va turlari:
lavanda__yalpizdoshlar oilasiga mansub ko’p yillik
butasimon o’simlik bo’lib, o’rtacha 30-80 sm gacha o’sadi. Gullari binafsha, ko’k, yoki
py=ushti rangda bo’lib kuchli hid taratadigan o’simlik. Eng mashhur turlari:
•
Lavandula angustifolia - dorivor lavanda
•
Lavandula stoechas - fransuz lavandasi
•
Lavandula latifolia - keng bargli lavanda
•
Lavandula x intermedia - lavanda (gibrid turi)
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
327
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
Dorivor va aromaterapevtik xususiyatlari:
Lavandaning asosiy qadri – uning efir
moyida Bu moy quyidagi kasaliklarga foydali:
•
Stress va bezovtalikni kamaytiradi
•
Uyquni yaxshilaydi,uyqusizlikka qarshi ishlatiladi
•
Teri kasalliklarida (akne, ekzema) yordam beradi
•
Bosh og’rig’i va migrenni kamaytiradi
•
Yallig’lanishga qarshi va antiseptic ta’sirga ega
•
Tizza bo’g’im kasaliliklarida (artiroz, artirit, revmatizm) uchun foydali
o’simlik
•
Og’riqni kamaytiruvchi va mushak bo’gimlarini tinchlantiruvchi tibbiy
vositadir
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
328
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
Zamonaviy tadqiqotlar lavandaning ruhiy sog’likka ijobiy ta’sirini isbotlagan. Masalan
lavanda aromatic bilan uyqu sifati yaxshilangan,stress va xavotir darajasi
kamaygan.Shuningdek lavanda moyi antibiotiklarga chidamli bakteriyalarga qarshi
tibbiy muqobil sifatida o’rganilmoqda.
Xulosa:
Lavanda _ bu nafaqat nafis gulli o’simlik ,balki inson salomatligi uchun
xizmat qiluvchi tibbiy boylikdir. Uning dirivor, estetik, aromatik va maishiy jihatdagi
ko’p qirrali xususiyatlari uni tabiatning mo’jizasi sifatida qadrlashga asos beradi. Har
bir inson o’z hayotida lavandadan foydalanish orqali salomatligi va ruhiy holatini
yaxshilash imkoniga ega.Xususan lavandaning tizza bo’g’im og’riqlarini
yengillashtirish, stress va uyqusizlikni kamaytirish uchun teri kasalliklarini
davolashdagi o’rni uning shifobaxsh kuchini ochib beradi. Eng muhimi lavanda
ekalogik jihatdan toza, asalarilarni jalb qiluvchi va inson ruhiyatiga ijobiy ta’sir
qiluvchi o’simlik bo’lib zamonaviy tibbiyot sharoitida uni keng targ’ib qilish zarur.
Lavanda bu nafaqat giyoh balki tabiat va inson o’rtasidagi uyg’unlik timsoli ham
demakdir.
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 4
329
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
Foydalnilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.Ro’ziyeva G.T, Babamurotov B,Shaymanova E “quruq subturopik mintaqalar
sharoitida o’sayotgan zaytun o’simliklarning tabiatidagi dorivorlik xususiyati”
monografiya Toshkent “metodist”nashriyoti 2023 yil
2.Abdushukurova Sh “dorivor o’simliklar ensiklapediyasi” Toshkent “Fan va
Texnalogiya”nashriyoti 2020 yil
3.Nematov M ,Abdurahmonova D “tibbiyotda ishlatiladigan O’simliklar” buxoro
“Ilm Ziyo” nashriyoti 2021 yil
