Maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o’rgatish usullari

CC BY f
310-311
369
44
Поделиться
Мамаякубова, Ш., Хушвактова, Ш., & Шодмонова, К. (2022). Maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o’rgatish usullari. Анализ актуальных проблем, инноваций, традиций, решений и художественной литературы в преподавании иностранных языков, 1(01), 310–311. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/analysis-problem/article/view/12990
Шахло Мамаякубова, Самаркандский государственный институт иностранных языко

преподаватель

Шохсанам Хушвактова, Самаркандский государственный институт иностранных языков

студентка

Клара Шодмонова, Самаркандский государственный институт иностранных языков

студентка

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ushbu maqola maktabgacha yoshdagi bolalarning chet tilini o‘zlashtirishining muhimligi, bugungi kundagi ahamiyati haqida bo‘lib, unda asosan, maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘rgatish
usullari yoritilgan


background image

309

сначала был топью книжным, но логом он и разговорный язык начали влиять друг на друга, в
русских летописях часто эти родственные языки смешивались.

Влияние старославянского языка сделало наш язык более выразительным и гибким. Так,

например, стали использоваться слова, обозначающие отвлеченные понятия (для них еще не было
своих названий). Многие слова, пришедшие из старославянского языка, не воспринимаются нами как
заимствованные: они полностью обрусели (одежда, чрезвычайный); другие же воспринимаются нами
как устаревшие или поэтические (перст, ладья, рыбарь). Русский язык - единый язык русской нации,
но одновременно это и язык международного общения в современном мире. Русский язык
приобретает всё большее международное значение.

Список литературы

1. Современный русский язык. Труды Е.М. Галкиной-Федорчук Ч.II. М. Издательство МГУ. 1997. 5.
Ушакова. Т..Н., Павлова. Н. Д., Зачесова И.А. Речь в общении человека. М.: Наука, 1989.
2.М.Т.Баранов, Т.А. Костяева, А.В. Прудникова. Русский язык. М.Просвещение. 1987.
3.

Выготский. Л. С Развитие устной речи. М.: Просвещение, J982.

4.

С.И. Зинин, В.И. Андриянов, Л.В. Вахрушева, Л.А. Лагай, Н.В. Кашина. Язык важнейшее средство

общения. Ташкент «Шарк». 2000.

MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARGA CHET TILINI O’RGATISH USULLARI

Mamayakubova Shaxlo SamSIFL teacher,

Xushvaqtova Shoxsanam SamSIFL student,

Shodmonova Klara SamSIFL student

Annotatsiya:

Ushbu maqola maktabgacha yoshdagi bolalarning chet tilini o‘zlashtirishining muhimligi,

bugungi kundagi ahamiyati haqida bo‘lib, unda asosan, maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘rgatish
usullari yoritilgan.

Kalit so’zlar:

didaktik, jismoniy daqiqa, yosh davri, bolalarning dunyoqarashi, bilimini boyitishi, barobarida

jahon, standartlari, asosida, ta‘lim olishlariga, yordam beradi.

Kirish

So‘nggi yillarda mamlakatimizda chet tillarni o‘rganishga katta e‘tibor berilmoqda. Chet tillarni o‘rganish
bolalarning dunyoqarashi, bilimini boyitishi barobarida jahon standartlari asosida ta‘lim olishlariga ham
yordam beradi. Buyuk alloma bobolarimiz ham chet tilini yaxshi o‘zlashtirgani bois, katta muvaffaqiyatlarga
erishganlar. Arab, fors, turk va boshqa tillarni mukammal bilgan Ibn Sino, Forobiy, Navoiy kabi bobolarimiz
barcha tillarda bemalol gaplasha olgan va ijod qilib, dunyoga mashhur asarlarni yaratgan.

41

Mavzuning dolzarbligi:

Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida‖gi Prezident qarori va ushbu

qaror ijrosini taminlash borasidagi ishlar sifatida umum ta‘lim maktablarining birinchi sinflarida, qolaversa,
maktabgacha ta‘lim tashkilotlarida ham ingliz tili mashg‘ulotlarining uzluksiz o‘qitilishi bunga isbotdir. Tilni
o‘rganish, o‘zlashtirish insonning yosh davrlari bilan chambarchas bog‘liqdir.

42

Mavzuning yangiliklari:

Masalan, bolalar katta yoshli odamlarga nisbatan tilni tez va oson o‘rganadi. Begona tilni

o‘zlashtirishda tovushlarni ham kattalarga qaraganda, to‘g‘ri va aniq talaffuz qiladilar. Bolalarda chet tilini
tezda o‘rganib olishlariga sabab sifatida quyidagilarni sanab o‘tish mumkin:
-

mexanik xotiraning kuchliligi;

-vaqtning kattalarga qaraganda vaqtning ko‘pligi;
-

bolalarda taqlidchanlikning kuchli ekanligi;

-ko‘proq muloqatda bo‘lishi;
-o‘rtoqlarining boshqa millatda bo‘lishi.

43

Mavzu uchun beriladigan taklif va xulosalar:

Maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘rgatishda bolalardagi o‘ziga xos xususiyatlarni ham hisobga
olish lozim. Masalan, bolalar mazmunga tushunib emas, ko‘pincha mexanik yodlab oladilar. Shu boisdan

41

https://blog.xabar.uz/post/maktabgacha-ta-lim-jarayonida-xorijiy-tillarni-o-qitishning-zamo

42

Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak”. O'zbekiston

Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev asari, Toshkent-2017yil

43

https://www.sadikov.uz/en/news/chet-tilini-tez-organish-sirlari


background image

310

ham maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘rgatishda ularni ortiqcha zo‘riqtirmasdan, o‘yinli-
ta‘limdan samarali foydalanishlari lozim.

Mashg’ulotlar bolaning qiziqishlarini va yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil etilishi kerak.

Ma‘lumotlar o‘ta sodda ham, o‘ta og‘ir ham bo‘lmasligi lozim. Har ikkala holatda ham bolaning til
o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlari so‘nishi mumkin. Maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘rgatishda
quyidagi usullardan samarali foydalanish lozim:
1.

Yangi so‘zlarni o‘rgatishda tabiiy ko‘rgazmalilikdan foydalanish. Bu jarayonda o‘rganilayotgan

so‘zlarning, agar narsa-buyumga tegishli so‘z bo‘lsa, jonli ko‘rsatish: qalam-pensil {qalam ko‘rsatiladi}
2.

Qo‘shiq va she‘rlarni o‘rgatishda harakatlar bilan o‘rgatish. Qo‘shiq va she‘rlarni o‘rgatishda harakatlar

jo‘rligida o‘rgatish bolalarning so‘zlarni harakatlar bilan mantiqiy bog‘lay olishiga yordam berib, yodlash
qobiliyatlarini osonlashtiradi. 3. Chet tilining alifbosini qo‘shiq tarzida turli harakatlar bilan yodlatish.
Alifboni so‘z orqali shunchaki yodlatishdan ko‘ra bu usul bolaga ham qiziqarli, jo‘rlikda aytilganda
ko‘tarinkilik kayfiyatini uyg‘otadi.
4.

Turli jismoniy daqiqalarni chet tilidagi qo‘shiq jo‘rligida bajarish. Mashg‘ulotlar jarayonida bolalarning

charchog‘ini yozish uchun turli jismoniy daqiqalardan foydalanganda, chet tilidagi so‘zlardan ishlatish ham
tilni o‘rganishda ijobiy natija beradi.
5.

Kichik sahna ko‘rinishlarini tashkil qilish. Bunda oddiy dialoglarni sahna ko‘rinishida bajartirish bolaga

qiziqarli o‘yindek tuyiladi.
6.

Turli didaktik o‘yinlar{Rangi qanaqa? Hidi qanaqa? Shakli qanday?}ni tashkil qilish;

7.

Turli pantomimik harakatli o‘yinlar orqali;

Iqtisodiyot va ilm-fan rivojlangan davlatlarning tilini o‘rganish, jahon ilm-fani va taraqqiyoti yutuqlarini

egallashning bosh omilidir. Asrimiz boshlaridayoq Mahmudxo‘ja Behbudiy ―Ikki emas, to‘rt til kerak deb
millatni til o‘rganishga chorlagan. Buyuk mutafakkir bobomiz A. Navoiy ham o‘z asarlarida ―Til bilgan el
bilar‖ deb xalqni til o‘rganishga, dunyoqarashini boyitishga da‘vat etgan.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi ―2017-2021 yilllarda maktabgacha

ta‘lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi PQ-2707- sonli Qarori
2.

Ilk va mаktabgacha yoshdagi bolalarga qo‘yiladigan Dаvlat talablari. Т., 2018 yil

3.

―Ilk qadam‖ davlat o’quv dasturi. Т., 2020 yil

O’RTA SINF O’QUVCHILARINING MAZMUNGA ASOSLANGAN O’QITISH ORQALI INGLIZ

TILINI O’RGANISHGA UNDASH

Yahyoyeva Odinaxon Numonjon qizi

SamDCHTI, magistranti

Annotatsiya:

Ushbu maqolada “O’rta sinf o’quvchilarining mazmunga asoslangan o’qitish orqali

ingiz tilini o’rganishga undash mavzusi yoritilgan.

Kalit so’zlar:

Talaffuz, metodika, artikl, grammatika, predmet.

Zamonaviy chеt tili darsiga qo’yilgan asosiy mеtodik talablarni ma`lum bir sinf o’quvchilarining chеt

tili o’rganish darajasini, ularni chеt tili prеdmеtiga bo’lgan munosabatini bilish rejalashtirishdan ko'zlangan
o`quv samaradorligini oshirishga yordam beradi.

O’rta maktablarda talaffuzni o’rganishda o’quvchilar talaygina qiyinchiliklarga duch keladilar.

Jumladan: [θ] va [ð] tovushlarini o’rganishda deyarli barcha o’quvchilar qiynaladilar. Bunga sabab o’zbek
tilida tish oralig’i tovushlarining yo’qligi. Bizning bolalarimiz tili bu tovushlarning talaffuziga ko’nikma
xosil qilmagan. [r] tovushining ingliz tilidagi talaffuzi o'zbek tilidagi р dan farq qilgani uchun o’quvchilar bu
tovush talaffuzida ham qiynaladilar. [t, d] tovushlarining talaffuzi ham ikkala tilda bir xil emas. Shuning
uchun ularning talaffuz etilshi ham ba’zi o’quvchilarga qiyinchilik tug’diradi. [w] tovushi ham o’zbek tilida
mavjud emas. Bu tovushni to’g’ri talaffuz qilishda ham o’quvchilar bir oz qiyinchiliklarga duch keladilar.
Uni talaffuz etishda o’zbek tilidagi [v] bilan adashtiradilar. Yuqorida keltirilgan tovushlarni to’g’ri talaffuz
qilishni o’rgatish uchun o’qituvchi tilning joylashuvini imkon qadar amalda ko’rsatib bolalarga aniq
tushuntirib berib, takrorlash mashqlari orqali muntazam tekshirib, o’quvchilarning talaffuziga har dars
alohida e’tibor berib borsa, mazkur tovushlardagi qiyinchiliklar ham bartaraf etiladi. Bundan tashqari
quyidagi holatlar ham o’quvchilar uchun fonetik qiyinchiliklarni yaratadi: e harfining so’z oxirida talaffuz

Библиографические ссылки

0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi —2017-2021 yilllarda maktabgacha ta‘lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risidagi PQ-2707- sonli Qarori

Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarga qo‘yiladigan Davlat talablari. T., 2018 yil

—Ilk qadaml davlat o’quv dasturi. T., 2020 yil

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов