“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
90
ARAB TILINI
O‘
RGANISH: MUAMMOLAR VA YECHIMLAR
Yangiboyeva Muborak Baxtiyor qizi
O‘
zDJTU, Arab tili tarjima nazariyasi va amaliyoti y
o‘
nalishi 1-kurs talabasi
rebekamarin7@gmail.com
Annotatsiya.
Ushbu maqolada arab tilini
o‘
rganishdagi muammolar va
ularning yechimlar tahlil qilingan. Jumladan, tahlil jarayonida Arab tili
o‘
z ona tili
b
o‘
lmaganlar uchun boshlan
g‘
ich bosqichdagi qiyinchiliklarni yechish va til
o‘
zlashtirishni osonlashtirish b
o‘
yicha takliflar berib
o‘
tilgan. Xususan, ommaviy
axborot vositalarining til
o‘
rganishdagi ta
’
siri haqida ham batafsil ma
’
lumotlar
berilgan.
Kalit s
o‘
zlar.
xato qilish sabablari, ommaviy axborot vositalari, lingvistik,
nolingvistik muammolar, fikrlash va tinglash usullari.
Аннотация.
В данной статье анализируются проблемы изучения
арабского языка и их решения. В частности, в ходе анализа были сделаны
предложения по решению трудностей на начальном этапе и облегчению
овладения языком тем, чей родной язык не является арабским. В частности,
дается подробная информация о влиянии средств массовой информации на
изучение языка.
Ключевые
слова:
причины
ошибок,
социальные
сети,
лингвистические, нелингвистические проблемы, способы мышления и
слушания.
Annotation.
This article analyzes the problems in learning Arabic and their
solutions. In particular, in the course of the analysis, proposals were made to solve
difficulties at the initial stage and facilitate language acquisition for those whose
mother tongue is not Arabic. In particular, detailed information is given about
the influence of mass media on language learning.
Keywords:
causes of making a mistake, social media, linguistic, non-linguistic
problems, ways of thinking and listening.
صﺨﻠﻤلﺍ
:
ﺔيﺑﺮعلﺍ ﺔﻐﻠلﺍ ﻢﻠعﺗ ﻞكﺎﺸﻣ ﺔلﺎقﻤلﺍ ﻩذﻫ لوﺎﻨتﺗ
ﺎﻬلﻮﻠحو
.
،ﻞيﻠﺤتلﺍ قﺎيﺳ يف ،صﻮصﺨلﺍ هجو ىﻠعو
ﺔيﺑﺮعلﺍ تسيل ملأﺍ ﻢﻬتﻐل نﻳذلﺍ كئلولأ ﺔﻐﻠلﺍ بﺎستكﺍ ﻞيﻬسﺗو ﺔيلولأﺍ ﺔﻠحﺮﻤلﺍ يف ﺕﺎﺑﻮعصلﺍ ﻞﺤل ﺕﺎحﺮتقﻣ ﻢﻳﺪقﺗ ﻢﺗ
.
ﺔﻐﻠلﺍ ﻢﻠعﺗ ىﻠع ملاعلإﺍ ﻞئﺎﺳو ﺮيثأﺗ لﻮح ﺔﻠصفﻣ ﺕﺎﻣﻮﻠعﻣ ﻢﻳﺪقﺗ ﻢتﻳ ،صﻮصﺨلﺍ هجو ىﻠعو
.
ﺔيحﺎتفﻤلﺍ ﺕﺎﻤﻠكلﺍ
:
بﺎبﺳﺃ
ﺮيكفتلﺍ قﺮط ،ﺔﻳﻮﻐﻠلﺍ ﺮيغو ﺔﻳﻮﻐﻠلﺍ ﺕلاكﺸﻤلﺍ ،ملاعلإﺍ ﻞئﺎﺳو ،ءﺎﻄخلأﺍ
عﺎﻤتﺳلاﺍو
.
Shubhasiz, har qanday tilni
o‘
rganuvchi
o‘
rganish jarayonida t
o‘
siq
b
o‘
ladigan ba
’
zi muammolarga duch keladi va tilni
o‘
rganish uchun uzoq vaqt
kerak b
o‘
ladi. Shuningdek, arab tili
o‘
ziga xos xususiyatlar bilan ajralib turadi, bu
hatto ona tilida s
o‘
zlashuvchilar uchun ham t
o‘
siq b
o‘
ladi, biroq arab tili
o‘
z ona
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
91
tili b
o‘
lmaganlar haqida nima deyishimiz mumkin? Bu t
o‘
siqlarni bartaraf
etishimiz va boshqa tillarda s
o‘
zlashuvchilarga tilni
o‘
rgatishimiz uchun bu
masala k
o‘
proq
o‘
ylashni talab qiladi,albatta. Bu muammolarni ikki qismga
ajratishimiz mumkin:
1. Lingvistik muammolar:
Bu muammolar tilning tabiatiga oid barcha
narsalarni, jumladan, fonetik, morfologik, grammatik, semantik va yozma
tizimlarni
o‘
z ichiga oladi.
2. Nolingvistik muammolar
: Tilning tabiatiga hech qanday aloqasi
b
o‘
lmagan, lekin til
o‘
qitishga bevosita va samarali ta
’
sir k
o‘
rsatadigan
muammolar, jumladan, ijtimoiy, madaniy, psixologik, kognitiv, iqtisodiy, tarixiy,
ta
’
lim muammolari. va
o‘
qitish usullari. Bu muammolarning aksariyati tini
o‘
zlashtirishga endi qadam q
o‘
yganlar uchun ulkan t
o‘
siq b
o‘
ladi desak mubola
g‘
a
b
o‘
lmaydi. Ushbu maqolada men eng muhim muammolarni va ularni hal qilish
y
o‘
llarini topishga harakat qilaman, shunda
o‘
qituvchilar va
o‘
quvchilar ham
o‘
zlari xohlagan maqsadga erishishlari mumkin.
Avvalambor, fonologik muammolar har qanday tilni
o‘
rganuvchi uchun
birinchi navbatda duch kelishi mumkin b
o‘
lgan muammolardan biridir, chunki u
tilni
o‘
rganishning dastlabki bosqichlarida tovushlarni
o‘
rganadi. Insonning nutq
tizimi tovushlarni hosil qiluvchi va harflarning chiqishi sodir b
o‘
ladigan a
’
zo
hisoblanadi. Inson yoshligidanoq harflarning chiqish y
o‘
llarini
o‘
rganadi va
jamiyat bilan muloqot qilish orqali ularga amal qiladi.U harflarni talaffuz qilishda
hech qanday muammoga duch kelmaydi, lekin katta yoshli ikkinchi til
o‘
rganuvchi
k
o‘
pincha
o‘
z tilida ma
’
lum tovushlarni talaffuz qilishda qiynaladi. Uning ona tilida
bu harflar mavjud b
o‘
lmasligi mumkin. Xusuan, chet tilidagi bir s
o‘
zning turli
ma
’
nolari b
o‘
lib, uni qay holatda qaysi
o‘
rinda ishlatish ham k
o‘
pchilikni qiynab
kelmoqda.Shu bilan bir qatorda, arab tili boshqa tillardan butunlay farq qiladi,
alifbodagi ba
’
zi harflar bor-y
o‘g‘
i birgina nuqta bilan ajralib turishi
o‘
rganuvchini
bu borada q
o‘
rqitib q
o‘
yishi,tabiiy. Lekin quyidagi maslahatlarga rioya qilgan
holatda ish tutilsa, maqsadga muvofiq b
o‘
ladi.
Tavsiya va k
o‘
rsatmalar:
1. Qisqa, oddiy dialoglardan boshlash kerak. Shuningdek,mashhur til
o‘
rganuvchilaridan b
o‘
lmish A.Richards hikoyalarni
o‘
qish va tinglashdan
boshlab, atigi 90 kun ichida har qanday tilda suhbatlashish mumkin deb
hisoblaydi. Ammo tilni
o‘
rganishda yangi b
o‘
lganda, boshida haqiqatan ham juda
oddiy materialdan foydalanish kerak.
Birinchi haftada, boshlan
g‘
ich til
o‘
rganish darsligidan foydalanish zarur.
Agar siz qisqa, oddiy dialoglarni
o‘
qishdan boshlasangiz ham, tilning 50% ni
tashkil etadigan 100 yoki 200 ga yaqin s
o‘
zlarga duch kelasiz
2. Xatolardan q
o‘
rqishning oqibatlari. K
o‘
pincha,tilni
o‘
rganishni
boshlovchilar xato qilishdan q
o‘
rqishadi. Shubhasiz, bir tilning talaffuzi(accent)
bilan boshqa bir tilning talaffuzi orasida juda katta farq bor.Shuningdek, tilni
o‘
zlashtirishni endi boshlagan talabgor bu accentni
o‘
xshata olmasligi, tabiiy.
Natijada, ushbu tilda gapirish unga noqulay b
o‘
ladi va uyalgani uchun
o‘
rganishni
kechiktiradi yoki butunlay tashlab q
o‘
yadi. Xatolardan q
o‘
rqish til
o‘
rganishdagi
eng katta xatodir.
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
92
3. Muntazam ravishda tinglash. Yangi tilni muntazam ravishda tinglash
o‘
rganuvchining umumiy malakasini oshirish uchun yaxshi strategiyadir. Buning
sababi, tilnglash orqali yangi ma
’
lumotlar olish mumkin.
Biz biror narsani
o‘
qiyotganimizda yoki tinglaganimizda ta
’
sir qilish yuzaga
keladi.(s
o‘
zlar, iboralar, intonatsiya, tovushlar va boshqalar).
O‘
rganuvchi hali
bilmagan ba
’
zi narsalarni masalan, yangi s
o‘
zlar, grammatika va boshqalarni
o‘
z
ichiga olgan ma
’
lumotlarga duch kelganida tillarni yaxshiroq
o‘
rganadi.
4.
O‘
rganayotgan tilda fikrlash. Avvaliga qanchalik
g‘
alati tuyulmasin,
o‘
rganilayotgan tilda fikrlash ravonlikni rivojlantirishning samarali usulidir.
Til
o‘
rganuvchilar uchun keng tarqalgan xato
–
ular birinchi tilda nima
demoqchiligi (yoki yozmoqchi) haqida
o‘
ylaydi va keyin uni ikkinchi tilga tarjima
qiladi. Ammo til
o‘
rganish tarjimadan k
o‘
ra k
o‘
proq narsalarni
o‘
z ichiga oladi va
unda tarjima qilib b
o‘
lmaydigan k
o‘
plab tushunchalar va iboralar mavjud.
5. Til
o‘
rganishda ommaviy axborot vositalarining
o‘
rni. Sir emaski,
Zamonaviy innovatsiyalar rivojlanayotgan bir paytda til
o‘
rganish ham bevosita
texnikaga bo
g‘
lanib qoldi. Buning qator afzalliklari bor,albatta. Masalan,ijtimoiy
tarmoqlar orqali turli guruhlarga q
o‘
shilish(Telegram, Facebook, Instagram) va
haqiqiy chet elliklar bilan muloqot qilish yoki til
o‘
rganayotgan
o‘
z tengdoshlarini
topish
o‘
zlashtirish effectivligini oshiradi. Ijtimoiy tarmoqlar orqali turli til
applarini yuklab olish (k
o‘
pincha 90 kunga yoki unda kamroqqa m
o‘
ljallangan
b
o‘
ladi. Agar yaxshi harakat qilinsa shu muddat ichida muvaffaqiyatga erishish
mumkin.) orqali malaka oshirish mumkin,hamda qisqa shakldagi videolar k
o‘
plab
ijtimoiy media tarmoqlarida, jumladan Instagram va TikTokda asosiy tayanchga
aylandi. Til
o‘
rganish uchun bir nechta manbalardan foydalanish kerak b
o‘
lgani
uchun, yangi s
o‘
z va iboralarni
o‘
zlashtirishingizga yordam beradigan qisqa
videolarni topishga arziydi.Hattoki samarali elektron kitoblarni yuklab olish
orqali
o‘
rganish muddatini qisqartirish mumkin.
XULOSA
Til
o‘
rganishni endi boshlaganlar k
o‘
plab qiyinchiliklarni bosib
o‘
tishlari
kerak b
o‘
ladi. Xoh u arab tili b
o‘
lsin, xoh boshqa chet tili. Aslida, barcha tillarni
o‘
rganish strategiyasi va til
o‘
rganishda qilinadigan xatolar deyarli bir xil. Faqat
arab tilining grammatikasi, alifbo tartibi va
o‘
qilish tartibi ham boshqa tillardan
ozgin farq qiladi, ya
’
ni
o‘
zbek tili yoki ingiliz tilidagi matn chapdan
o‘
ngga qarab
o‘
qilsa yoki yozilsa, arab tilda bu
o‘
ngdan chapga k
o‘
rinishida b
o‘
ladi. Shu sababli
arab tilini
o‘
rganishda k
o‘
proq ter t
o‘
kishga t
o‘g‘
ri keladi (hamda arab tilida
boshqa chet tillaridan farqli
o‘
laroq har bir fe
’
l tuslanadi ya
’
ni
o‘
zining qolipi bor).
Q
o‘
shimcha qilgan holatda til
o‘
rganuvchi har kuni bir yoki yarim betlik matnni
o‘
z tiliga tarjima qilsa s
o‘
z yodlashdagi tezligi va ushbu tilga moslashishi keskin
o‘
zgaradi. Til
o‘
rganishda berilgan tavsiyalarga rioya qilgan holatda muntazam
mashq qilinsa,
o‘
z ustida ishlansa k
o‘
zlangan maqsadga erishiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
1. Make.US. OF. (2009) Electra Nanou/new language technology.
2. https://guidetoarabic.net/ar/categories/
3. https://preply.com/en/blog/10-tips-learn-languages-fast/
