“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
378
CHET TILINI
O‘
QITISHDA INNOVATSION YONDASHUVLAR
VA JAHON TAJRIBASI
Toshp
o‘
latxonova Mahfuzaxon Hafizulloxon qizi
2-kurs talabasi,
O‘
zbekiston davlat jahon tillari universiteti
Annotatsiya.
Ushbu maqolada chet tillarini
o‘
qitishda innovatsion
yondashuvlar va ularning samaralari haqida ma
’
lumot berilgan hamda jahon
tajribalaridan misollar keltirilib ularga sharhlar berilgan.
Kalit s
o‘
zlar:
innovatsion, metodika, texnologiya, chet tili, lingvistika.
Аннотация.
В данной статье представлена информация об
инновационных подходах к обучению иностранным языкам и их
результатах, а также примеры мирового опыта и комментарии к ним.
Ключевые слова.
инновация, методология, технология, иностранный
язык, лингвистика.
Abstract.
This article provides information about innovative approaches to
teaching foreign languages and their results, as well as examples of world
experience and comments on them.
Key words:
innovation, methodology, technology, foreign language,
linguistics.
Hozirgi kunda mamlakatimizda chet tillarini
o‘
rganishga b
o‘
lgan ehtiyoj va
qiziqishlar tobora ortib bormoqda. Tabiiyki, bu ehtiyoj va qiziqishlarni
qondirishda samarali b
o‘
lgan jahon tajribalariga va chet tilini
o‘
rgatish va
o‘rganish asnosida innovatsion yondashuvlarga muhtojmiz. “Innovatsion” –
s
o‘
zining
o‘
zi esa ingliz tilidan olingan b
o‘lib “yangilik”, “yangilik kiritish” degan
ma
’
nolarni anglatadi. Qolaversa, chet tillarini
o‘
rganish bugungi kunda jahon va
zamon talabi b
o‘
lib qoldi desak mubola
g‘
a qilmagan b
o‘
lamiz. Har bir zamon bilan
hamnafas odimlayotgan turli soha mutaxassislari
o‘
z ona tilini mukammal bilish
bilan bir qatorda bir nechta xorijiy tillarda muloqot qila olishi lozimdir.
Bugungi kunda nafaqat chet tillarini balki barcha fanlarni
o‘
rganishga doir
yangi-yangi metodikalar tuzilib ularni amalda sinab k
o‘
rilyapti. Bu ta
’
lim sifatini
yaxshilash, chet tillarini oson va tez
o‘
rganishga b
o‘
lgan ehtiyojlarni qondirishga
xizmat qilmoqda. Shuni aytib
o‘
tish kerakki, albatta bu metodikalar bir shaxs
tomonidan belgilanmaydi, balki lingvistika va psixologiya fanlaridagi
o‘
zgarishlar
va jamiyatning ijtimoiy rivojlanib borishini inobatga olgan holda amalga
oshiriladi. Hozirgi davrda har bir fanning talabi ham yangi innovatsion pedagogik
texnologiyalardir. Albatta, ta
’
lim jarayoniga zamonaviy texnologiyalarni olib
kirish ta
’
lim sifatini yaxshilaydi. Innovatsion texnologiyalar chet tilini
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
379
o‘
rganishning har bir aspektida (
o‘
qish, yozish, tinglab tushunish, gapirish) q
o‘
l
keladi. Chet tilini
o‘
rganish va
o‘
rgatishda zamonaviy samarali usullardan biri bu
–
kompyuterda
o‘
quvchi chet tilidagi video roliklarni, namoyishlarni, kino yoki
multfilmlarni tomosha qilishi.Til
o‘
rganishning dastlabki bosqichlarida
o‘
quvchilar individual k
o‘
nikmalar yoki ularning tarkibiy qismlarini
rivojlantiradilar va keyingi bosqichlarda k
o‘
nikmalarni birlashtiradilar. Misol
uchun dastlabki bosqichda integratsiyalashgan k
o‘
nikmalarning nutq
faoliyatidagi ikkita turini birlashtiradilar, masalan,
o‘
qish va gapirish,
o‘
qish va
yozish yoki tinglash va yozish ya
’
ni bir vaqtning
o‘
zida qabul qiluvchi va ishlab
chiqarish qobiliyatlari. Keyingi bosqichlarda esa ularni t
o‘
ldirib boraveradilar va
qolgan aspektlarni ham ziyoda qiladilar. Bunda
o‘
rganuvchilarning
o‘
zlariga qiziq
b
o‘
lgan mavzulardagi matn va mash
g‘
ulotlar yanada oson va samaralidir.
Bu usuldan foydalanish
o‘
quvchilarning chet tilini
o‘
rganish jarayonini
qiziqarliroq va samaraliroq b
o‘
lishini ta
’
minlaydi.
Shu bilan bir qatorda, hozirgi vaqtda chet tili darslarida
o‘
yin
texnologiyalaridan foydalanish tobora ommalashib bormoqda, chunki o
‘
quv
jarayonida
o‘
yinlardan foydalanish
o‘
quvchilar uchun darsni yanada qiziqarli
qilish imkonini beradi.
O‘
yin
o‘
yinchining muayyan k
o‘
nikmalarga ega b
o‘
lishini
va muloqot jarayonini yaratib beradi.
Yana chet tilini
o‘
qitishda innovatsion yondashuvlar
o‘
rganuvchilarga
interaktiv darsliklar, onlayn
o‘
qish imkoniyatlari, va muntazam xalqaro
hamkorliklarga e
’
tibor berishni
o‘
z ichiga oladi. Chet tilini
o‘
qitishdagi
innovatsiyalar:
1. Virtual Realitet (VR) va Augmented Realitet (AR): Virtual
o‘
qitish orqali,
talabalar virtual dunyoda
o‘
qish, ma
’
lumotlarga kirish, va interaktiv vazifalarni
bajarishlari mumkin. AR esa real dunyoda
o‘
qish jarayonini yanada
mustahkamlashga yordam beradi.
2. Integratsiya va Interaktiv Darsliklar:
O‘
qituvchilar yangi texnologiyalarni
darsliklarga integratsiya qilish orqali
o‘
quv jarayonlarini yanada qiziqarliroq
qilishadi. Interaktiv darsliklar orqali
o‘
quvchilar
o‘
zlarini test qilish, vazifalarni
bajarish, va boshqa talabalar bilan hamkorlik qilishlari mumkin.
3. Onlayn
O‘
qitish Platformalari: Xalqaro onlayn
o‘
qitish platformalari
orqali talabalar
o‘
qishlarini davom ettirishlari va xalqaro hamkorliklar orqali
boshqa mamlakatlar bilan bo
g‘
lanishlari mumkin.
4.
O‘
qituvchilar
O‘
rtasida Kooperatsiya:
O‘
qituvchilar
o‘
rtasida fikr
almashish va tajriba almashish uchun onlayn platformalar, forumlar va jamoatlar
orqali k
o‘
rsatiladigan kooperatsiya.
Jahon tajribasi bilan bo
g‘
liq esa, talabalarga virtual
o‘
qitish dasturlari,
xalqaro olimpiadalar, va interkultural munoqashalar orqali ularga dunyodagi eng
yangi ma
’
lumotlarni taqdim etish mumkin.
1. Xalqaro Olimpiadalar va Tanlovlar: Talabalarga dunyodagi boshqa
o‘
quvchilar bilan solishtirish imkoniyati beriladi.
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
380
2. Xalqaro Hamkorliklar va Almashtirishlar: Tashqi
o‘
qituvchilar bilan
interkultural almashtirishlar, xalqaro hamkorliklar va munoqashalar orqali
o‘
quvchilar dunyoqarashlarini kengaytirishadi.
3. Xalqaro Konferensiyalar va Muloqotlar: Virtual platformalar orqali tashqi
mutaxassislar bilan muloqotlar, vebinarlar va konferensiyalar orqali yangi
ma
’
lumotlarni olish imkoniyati.
Bu innovatsiyalar va tajribalar, talabalarning texnologik jarayonlardan
foydalanishlari va xalqaro munosabatlar qurishlari uchun muhimdir.
Prezidentimiz
Shavkat
Miromonovich
Mirziyoyevning
2020-yil
6-noyabrdagi ta
’
lim tizimini isloh qilishga doir farmon va qarorlariga k
o‘
ra
Finlandiya tajribasi
o‘
rganilmoqda. Finlandiya maktablarida ona tili sifatida fin,
shved, sami, sigan tili
o‘
qitiladi. Mamlakatda ikkita davlat tili mavjud. Ona tili fin
tili b
o‘
lganlar shved tilini, ona tili shved tili b
o‘
lganlar fin tilini davlat tili sifatida
o‘
rganadi. Ona tili sami yoki sigan, rus tili b
o‘
lganlar ham fin yoki shved tilini
o‘
rganishadi. Fin ta
’
lim tizimida
o‘
quvchilarning til
o‘
rganish qobiliyatini
rivojlantirish bolalikdan boshlanadi va hayot mobaynida davom etadi. Bu jarayon
uyda, maktabda va maktabdan tashqari vaqtlarda rivojlantiriladi. Maktabda til
o‘
qitishning asosiy prinsipi turli vaziyatlarda tildan foydalanishga
o‘
rgatish
hisoblanadi.
Mening fikrimcha,
O‘
zbekiston ham rasman ikki tilli mamlakat b
o‘
lmasada,
amalda asosan ikki til:
o‘
zbek va rus tillarida muloqot qilinadi. Shu nuqtai nazardan,
maktablarda ona tili
o‘
zbek tili b
o‘
lganlar uchun rus tilini, ona tili rus tili b
o‘
lganlar
uchun
o‘
zbek tilini
o‘
qitish
o‘
quvchilarda turli til va madaniyatlarni qadrlashga
o‘
rgatadi. Ikki va k
o‘
p tillilikni tar
g‘
ib qilish va shu orqali
o‘
quvchilarning lingvistik
bilimlari va metalingvistik k
o‘
nikmalarini mustahkamlaydi. Ingliz, nemis, fransuz,
arab, va boshqa tillarni chet tili sifatida
o‘
rganish esa k
o‘
p tillilik, savodxonlik
kompetensiyalarini shakllantiradi. Shuningdek, turli tillarda s
o‘
zlashish qobiliyati
fanlararo integratsiyani mustahkamlashga yordam beradi.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, chet tilini
o‘
rganishga b
o‘
lgan talab va
ishtiyoq yuqori b
o‘
lgan bir davrda, ta
’
lim jarayonida innovatsion
texnologiyalardan unumli foydalanish bu jarayonni samarali b
o‘
lishiga olib
keladi.Chet tillarini
o‘
rgatishda innovatsion usullarni q
o‘
llash
o‘
quvchilarning
nutqini ravonlashtiradi, tez va t
o‘g‘
ri javob berish malakasini shakllantiradi.
Bunday usullar
o‘
quvchida chet tilini
o‘
rganishga ishtiyoq uy
g‘
otadi,
o‘
quvchi
darslarga puxta hozirlik k
o‘
rishga intiladi. Bu esa
o‘
quvchilarni ta
’
lim jarayonida
faollashtiradi.Shuning
uchun,
o‘
rganuvchilarning
aqliy
qobiliyatlarini
rivojlantirishga qaratilgan
o‘
qitishning innovatsion shakl va usullarini q
o‘
llashga
alohida e
’
tibor qaratish lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1. https://genderi.org/
2. https://yuz.uz
