ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
74
OILAVIY TADBIRKORLIKNI RAQAMLASHTIRISH ORQALI YANGI
ISH O‘RINLARINI YARATISH IMKONIYATLARI
Abdukarimov Bobir Gulmamatovich
Senior Lecturer at the Department of "Economics
Andijan State Technical Institute,
Qo‘ziboyeva Shaxodat
4th-year
student of "Economics" at Andijan State Technical Institute
+998900778807 shaxodatme@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15572243
Annotatsiya:
Ushbu tadqiqotning maqsadi O‘zbekistonda oilaviy
tadbirkorlikni raqamlashtirish orqali yangi ish o‘rinlarini yaratish
imkoniyatlarini o‘rganishdir. O‘zbekiston iqtisodiyotida oilaviy tadbirkorlik
muhim rol o‘ynab, aholi bandligini ta’minlashda asosiy omilga aylangan. Raqamli
texnologiyalar oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirishda samarali vositaga
aylanmoqda, chunki ular yangi ish o‘rinlarini yaratish, biznes jarayonlarini
optimallashtirish va mahsulotlarni yangi bozorga olib chiqishda yordam beradi.
Tadqiqotda oilaviy tadbirkorlikning raqamlashtirilishi bilan bog‘liq muammolar,
imkoniyatlar va ularning ijtimoiy-iqtisodiy ta’siri keng yoritilgan. Ma’lumotlar
2023-yil holatiga asoslanib taqdim etilgan bo‘lib, ushbu tadqiqot O‘zbekistonda
raqamli transformatsiyani joriy qilishning kelajak istiqbollarini o‘rganishga
qaratilgan. Tadqiqot nafaqat iqtisodiy, balki ijtimoiy barqarorlikni
ta’minlashning
samarali
vositasi
sifatida
oilaviy
tadbirkorlikni
raqamlashtirishning muhimligini ta’kidlaydi va kelajakda amalga oshirilishi
lozim bo‘lgan chora-tadbirlarni taklif etadi.
Kalit so‘zlar:
Oilaviy tadbirkorlik, raqamlashtirish, ish o‘rinlari, iqtisodiy
barqarorlik, elektron tijorat, texnologik transformatsiya, raqamli marketing,
moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, qishloq hududlari, raqamli savodxonlik,
innovatsiyalar, iqtisodiy rivojlanish, barqaror ish o‘rinlari.
Аннотация:
Цель данного исследования – изучить возможности
создания новых рабочих мест через цифровизацию семейного
предпринимательства в Узбекистане. Семейное предпринимательство
играет важную роль в экономике Узбекистана, становясь основным
фактором обеспечения занятости населения. Цифровые технологии
становятся эффективным инструментом для развития семейного
предпринимательства, поскольку они помогают создавать новые рабочие
места, оптимизировать бизнес-процессы и выводить продукцию на новые
рынки. В исследовании подробно рассмотрены проблемы, возможности и
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
75
социально-экономические
последствия
цифровизации
семейного
предпринимательства. Данные представлены на основе информации за
2023 год, и исследование направлено на изучение будущих перспектив
внедрения цифровой трансформации в Узбекистане. Работа подчеркивает
важность
цифровизации
семейного
предпринимательства
как
эффективного инструмента обеспечения не только экономической, но и
социальной стабильности, а также предлагает рекомендации по мерам,
которые должны быть предприняты в будущем.
Ключевые слова:
Семейное предпринимательство, цифровизация,
рабочие места, экономическая стабильность, электронная коммерция,
технологическая трансформация, цифровой маркетинг, финансовая
поддержка, сельские районы, цифровая грамотность, инновации,
экономическое развитие, устойчивые рабочие места.
Oilaviy tadbirkorlik O‘zbekiston iqtisodiyotida muhim o‘rin egallaydi.
Raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali bu soha yanada rivojlanishi, iqtisodiy
o‘sish va yangi ish o‘rinlarini yaratishga katta hissa qo‘shishi mumkin. Oilaviy
tadbirkorlik, ayniqsa, qishloq hududlarida ahamiyat kasb etadi, chunki bu
hududlarda iqtisodiy faollik pastroq va ish o‘rinlari cheklangan. Raqamlashtirish
orqali bu hududlarda yangi biznes imkoniyatlari ochilib, yangi ish o‘rinlarini
yaratish mumkin. Shu bilan birga, raqamli platformalar va elektron tijoratning
rivojlanishi, kichik va o‘rta biznesning samaradorligini oshirishga yordam
beradi. Shunday qilib, oilaviy tadbirkorlikni raqamlashtirish nafaqat iqtisodiy
o‘sishni, balki jamiyatning ijtimoiy barqarorligini ta’minlashga ham hissa
qo‘shadi.
O‘zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishida oilaviy tadbirkorlikning
ahamiyati tobora ortib bormoqda. 2023-yilgi statistik ma’lumotlarga ko‘ra,
mamlakatda faoliyat yuritayotgan oilaviy tadbirkorlik sub’yektlarining soni 46,1
mingni tashkil etmoqda, bu 2022-yilga nisbatan 21,8 foizga kamaygan. Ushbu
kamayish ko‘plab oilaviy tadbirkorlik sub’yektlari uchun raqamli
texnologiyalarga o‘tishning qiyinligidan dalolat beradi. Biroq, raqamlashtirish
jarayonining davom etishi, ayniqsa kichik va o‘rta biznesda muhim rol o‘ynaydi.
Raqamli texnologiyalarni qo‘llash orqali tadbirkorlar o‘z faoliyatini
soddalashtirishi, avtomatlashtirishi va bozorlarda raqobatbardoshligini
oshirishi mumkin.
Oilaviy tadbirkorlikni raqamlashtirish orqali yangi ish o‘rinlarini yaratish,
ayniqsa, qishloq hududlarida ahamiyat kasb etadi. Qishloqlarda ishlab chiqarish
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
76
va xizmatlar sohasida raqamli texnologiyalarni joriy qilish imkoniyatlari hali
to‘liq ochilmagan. Shu sababli, raqamli platformalar, onlayn do‘konlar va raqamli
marketing orqali oilaviy tadbirkorlar o‘z mahsulotlarini keng auditoriyaga
taqdim etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Masalan, qishloqlarda oddiy kasanachilik
yoki hunarmandchilik bilan shug‘ullanuvchi oilaviy tadbirkorlar raqamli
platformalarda o‘z mahsulotlarini sotish orqali yangi bozorlarni egallash va ish
o‘rinlari yaratish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
2023-yilning oxiriga kelib, O‘zbekistonda elektron tijorat aylanmasi 18,7
trillion so‘mni tashkil etdi, bu 2022-yilga nisbatan 1,5 barobar ko‘pdir. Ushbu
o‘sish nafaqat umumiy iqtisodiy o‘sish, balki oilaviy tadbirkorlikning raqamli
transformatsiyasini ham anglatadi. Elektron tijoratning rivojlanishi, ayniqsa,
kichik va oilaviy tadbirkorliklar uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda. Raqamli
texnologiyalar orqali tadbirkorlar o‘z mahsulotlarini butun mamlakat bo‘ylab
sotish imkoniga ega bo‘ladi, bu esa ish o‘rinlarining ko‘payishiga, yangi ijtimoiy
va iqtisodiy imkoniyatlarning ochilishiga olib keladi.
Shu bilan birga, raqamli transformatsiya orqali biznes jarayonlarini
optimallashtirish, ya’ni mahsulotlarni yaratish, sotish, taqsimlash va
marketingni avtomatlashtirish imkoniyati mavjud. Raqamli texnologiyalarni
qo‘llash orqali, ayniqsa, kichik oilaviy tadbirkorlar o‘z faoliyatlarini minimal
xarajat bilan va maksimal samaradorlik bilan yuritishi mumkin. Masalan, onlayn
to‘lov tizimlari, elektron hujjatlar almashinuvi, ombor va logistika tizimlarining
raqamlashtirilishi kabi jarayonlar oilaviy tadbirkorlikni yanada samarali qilish
imkonini beradi. Bu jarayonlar yangi ish o‘rinlarini yaratishda muhim ahamiyat
kasb etadi, chunki raqamli platformalar nafaqat biznesni rivojlantirish, balki
yangi mehnat bozorini yaratish imkoniyatini ham taqdim etadi.
Biroq, raqamlashtirishni amalga oshirishda bir qator muammolar mavjud.
Birinchi navbatda, raqamli savodxonlikning pastligi hamda Internet va
texnologiyalarni qo‘llashga bo‘lgan tayyorlikning yetarli emasligi mavjud.
Xususan, qishloq hududlarida raqamli texnologiyalarni qo‘llash uchun zarur
infratuzilma yetishmayapti. O‘zbekistondagi 12 millionga yaqin qishloq
aholisining ko‘plari raqamli platformalar bilan ishlashni o‘rganish uchun zarur
bilimga ega emas. Bu holat raqamli savodxonlikni oshirish uchun qator maxsus
treninglar va dasturlarni tashkil etishni talab qiladi. Boshqa tomondan,
Internetni va raqamli texnologiyalarni joriy qilishda moliyaviy resurslarning
yetarli emasligi ham muammo bo‘lib qolmoqda. Raqamli texnologiyalarni joriy
qilish uchun kerakli mablag‘lar ko‘plab oilaviy tadbirkorlar uchun imkoniyatdan
tashqari narsa bo‘lishi mumkin. Bu muammoni hal qilish uchun davlat
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
77
tomonidan imtiyozli kreditlar, grantlar va raqamli texnologiyalarni qo‘llash
uchun sarmoyalar jalb etish zarur.
Moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, raqamli platformalarga o‘tishdagi eng katta
to‘siqlardan biri bo‘lishi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki,
O‘zbekistonda raqamlashtirishga bo‘lgan investitsiyalarni moliyaviy qo‘llab-
quvvatlashning ko‘plab mexanizmlari mavjud emas. Bu holat, ayniqsa, kichik
oilaviy tadbirkorlar uchun yangi texnologiyalarni joriy qilishda qiyinchiliklarga
olib keladi. Shu sababli, moliyaviy resurslarni jalb etish, yangi texnologiyalarni
qo‘llashni rag‘batlantirish, va raqamli platformalarni qo‘llab-quvvatlash uchun
davlat tomonidan maxsus dasturlar va imtiyozlar ishlab chiqilishi zarur.
Bundan tashqari, raqamli marketing va reklama, ayniqsa kichik
tadbirkorlar uchun muhim ahamiyatga ega. Onlayn platformalar, ijtimoiy
tarmoqlar orqali mahsulotni targ‘ib qilish va mijozlar bilan bevosita aloqa
o‘rnatish imkoniyatlari mavjud. Oilaviy tadbirkorlar uchun raqamli marketing
strategiyalarini joriy etish, nafaqat ularning mahsulotlarini keng auditoriyaga
taqdim etishga yordam beradi, balki yangi mijozlarni jalb qilish imkonini
yaratadi. Bu jarayonlarning natijasida yangi ish o‘rinlari yaratilib, iqtisodiy
barqarorlikka erishish mumkin bo‘ladi.
Shunday qilib, O‘zbekiston iqtisodiyotida oilaviy tadbirkorlikni
raqamlashtirish orqali yangi ish o‘rinlari yaratish imkoniyatlari juda katta.
Biroq, bu jarayonni amalga oshirish uchun, barcha to‘siqlarni bartaraf etish,
zarur infratuzilmani rivojlantirish va raqamli savodxonlikni oshirish zarur.
O‘zbekistonning qishloq hududlarida raqamli texnologiyalarni joriy qilish,
nafaqat yangi biznes imkoniyatlarini yaratadi, balki aholining turmush
darajasini oshirishga yordam beradi. Raqamlashtirishning to‘liq amalga
oshirilishi mamlakatda yangi ish o‘rinlarini yaratish va iqtisodiy o‘sishni
ta’minlashga yordam beradi.
Xulosa
Oilaviy tadbirkorlikni raqamlashtirish orqali O‘zbekistonda yangi ish
o‘rinlarini yaratish va iqtisodiy o‘sishni ta’minlash imkoniyatlari kengdir.
Raqamli texnologiyalar, ayniqsa kichik va o‘rta biznes sub’yektlarining
samaradorligini oshirish, mahsulotlar va xizmatlarni yangi bozorga chiqarish,
hamda ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashda katta rol o‘ynaydi. Qishloq
hududlarida
raqamli
texnologiyalarni
kengaytirish,
ayniqsa,
biznes
imkoniyatlarini kengaytirishga, yangi ish o‘rinlarini yaratishga va yoshlar hamda
ayollarni tadbirkorlik faoliyatiga jalb qilishga xizmat qiladi.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
78
Biroq, raqamlashtirish jarayonini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun
infratuzilma, moliyaviy qo‘llab-quvvatlash va raqamli savodxonlikni oshirish
zarur. Internet xizmatlari sifatining yaxshilanishi, raqamli platformalar uchun
zarur vositalar va bilimning keng tarqalishi bu jarayonning muvaffaqiyatli
amalga oshirilishiga yordam beradi. Shu bilan birga, davlat tomonidan taqdim
etiladigan imtiyozlar, grantlar va raqamli texnologiyalarni qo‘llash uchun
maxsus dasturlar, oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirishda muhim omil
hisoblanadi.
Raqamlashtirish O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun muhim qadam bo‘lib, bu
jarayonni amalga oshirish orqali yangi ish o‘rinlarini yaratish, iqtisodiy o‘sishni
rag‘batlantirish, shuningdek, jamiyatning turmush darajasini oshirish mumkin.
Oilaviy tadbirkorlikni raqamlashtirishni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun
barcha to‘siqlarni bartaraf etish, zarur infratuzilmani rivojlantirish va raqamli
savodxonlikni oshirish zarur. Bu jarayonlarning muvaffaqiyatli amalga
oshirilishi,
O‘zbekistonning
iqtisodiy
va
ijtimoiy
barqarorligini
mustahkamlashga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi. (2022).
O‘zbekistonning iqtisodiy o‘sish sur’atlari va kichik biznesning roli. Tashkent:
Iqtisodiy tadqiqotlar markazi.
2.
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti. (2023). Rafting va raqamli
iqtisodiyot: O‘zbekistonda kichik va o‘rta biznesning rivojlanish istiqbollari.
Tashkent: TDIU nashriyoti.
3.
O‘zbekiston Respublikasining Davlat statistika qo‘mitasi. (2023). 2023-
yilda iqtisodiy rivojlanishning asosiy ko‘rsatkichlari. Tashkent: Davstat
4.
Abdurahmanov, T. (2021). Raqamli iqtisodiyot: O‘zbekiston va dunyo
tajribasi. Toshkent: Iqtisodiy tadqiqotlar nashriyoti.
5.
O‘rniyazov, A. (2022). Oilaviy tadbirkorlik va uning iqtisodiy ahamiyati.
Toshkent: Iqtisodiyot va biznes nashriyoti.
