ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
142
ЙЎЛ ҲАРАКАТИ ҚОИДАЛАРИНИ МУНТАЗАМ БУЗУВЧИ
ШАХСЛАРГА НИСБАТАН ҲУҚУҚИЙ ТАЪСИР ЧОРАЛАРИНИ
ҚЎЛЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШДА ИЛҒОР ХОРИЖИЙ
ДАВЛАТЛАР ТАЖРИБАСИ
Мўминов Асқаржон Мирзамуродович
Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси тингловчиси
https://doi.org/10.5281/zenodo.15773658
Йўл ҳаракати қоидаларини доимий равишда бузувчиларга қарши
қонун чораларини такомиллаштириш муҳим масала саналади. Жаҳон
соғлиқни сақлаш ташкилотининг 2024 йилги маълумотига кўра, йўл
ҳодисаларидан 1,35 миллион киши вафот этган
[1]
. Юртимизда бу соҳа
турли назоратни кучайтирувчи қонун ва қонун ости ҳужжатлар билан
назорат қилинсада, аммо амалиётда муаммолар мавжуд.
Туркияда жарима миқдорини ошириш, гувоҳномадан маҳрум қилиш
муддатларини узайтириш ва замонавий технологиялардан фойдаланишни
кенгайтиришни назарда тутади. Туркиялик олим Али Явузнинг
таъкидлашича, тезлик камералари ва радарлар қоидабузарларни тез
аниқлаш ва уларнинг хатти-ҳаракатларини ўзгартиришда самарали
восита бўлиб хизмат қилади
[2]
. Амалий мисол сифатида, 2024 йилда
Анкара шаҳрида 1,8 миллион қоидабузарлик аниқланган, бу
қоидабузарликлар асosan тезликни ошириш билан боғлиқ бўлиб, ҳар бир
ҳолат учун 1,500 TRY (тахминан 45 АҚШ доллари, 2024 йил курси бўйича)
жарима тайинланган
[3]
. Туркия Полициясининг маълумотларига кўра, бу
рақам 2023 йилга нисбатан 15% га юқори бўлиб, технологияларнинг кенг
қўлланиши натижасидир
[4]
. Явузнинг таҳлилига кўра, қонуннинг
қатъийлиги ва автоматлаштирилган тизимларнинг мавжудлиги Туркияда
йўл хавфсизлигини яхшилашга хизмат қилмоқда
[5]
. Бу тажриба
қоидабузарликка қарши курашишда технологияларнинг муҳим ўрнини
кўрсатади.
Туркияда қоидабузарликка қарши курашишда қатъий жазо чоралари
ҳам муҳим ўрин тутади, хусусан, маст ҳолда транспорт воситасини
бошқариш каби жиддий ҳуқуқбузарлик ҳисобланади. 2024 йилда Истанбул
шаҳрида маст ҳолда ҳайдаган 12,000 ҳайдовчи аниқланиб, уларга 10,000
TRY (тахминан 300 АҚШ доллари, 2024 йил курси бўйича) жарима ва 2
йилга гувоҳномадан маҳрум қилиш жазоси тайинланган. Туркия
полициясининг 2025 йил январь ойидаги ҳисоботига кўра, бу чоралар
маст ҳолда ҳайдаш билан боғлиқ ҳодисаларни 10% га камайтирган
[6]
. Али
Явуз бу борада қатъий жазо ва тарбиявий чораларнинг мувофиқлашуви
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
143
қоидабузарларнинг такрорий хатоларининг олдини олишда муҳим
эканлигини таъкидлайди. 2024 йилда Туркия бўйича 14,000 йўл-
транспорт ҳодисаси рўйхатга олинган бўлиб, уларда 3,400 ўлим содир
бўлган, бу 2023 йилга нисбатан 5% га камайган
[7]
. Бироқ, Явуз
профилактика чораларининг етарли даражада кенг қўлланилмаганини
қайд этиб, жамоатчиликни жалб қилишнинг заифлигини танқид
қилади
[8]
. 2025 йил бошида Туркияда тезлик камералари сони 12,000 га
етказилган, бу қоидабузарликни янада камайтиришга қаратилган
[9]
.
Туркия тажрибаси технология ва қатъий жазонинг бирлашуви Ўзбекистон
учун муҳим сабoқ бўла олади, лекин профилактикадаги чекловлар
эътиборга олиниши керак.
Эронда йўл ҳаракати қоидаларини мунтазам бузувчиларга қарши
чоралар “
نوناق
ییامنهار
و
یگدننار
” (Йўл ҳаракати қонуни, 1970 йил қабул
қилинган) асосида амалга оширилади, бу қонун 2024 йилда қатъий жазо
ва технологияларни жорий қилиш билан такомиллаштирилган
[10]
. Ушбу
норматив ҳужжат жарима миқдорини кўпайтириш, гувоҳномадан маҳрум
қилишни кучайтириш ва камералардан фойдаланишни кенгайтиришни
кўзда тутади. Эронлик олим Ҳамид Резоӣнинг фикрича, қоидабузарликка
қарши курашишда қонуннинг қатъийлиги самара беради, лекин унинг
таъсири тарбиявий тадбирлар билан мустаҳкамланиши керак
[11]
. Амалий
мисол сифатида, 2024 йилда Машҳад шаҳрида 900,000 қоидабузарлик
рўйхатга олинган, бу қоидабузарликлар асосан тезликни ошириш билан
боғлиқ бўлиб, ҳар бир ҳолат учун 2 миллион IRR (тахминан 50 АҚШ
доллари, 2024 йил курси бўйича) жарима белгиланган
[12]
. Эрон Йўл
полицияси маълумотларига кўра, бу рақам 2023 йилга нисбатан 12% га
ошган, бу қатъий назоратнинг натижасидир. Резоӣ қонуннинг
қатъийлигини қўллаб-қувватлаган бўлса-да, унинг самарасини ошириш
учун жамоатчиликни жалб қилиш муҳимлигини қайд этади
[13]
. Эрон
тажрибаси қатъий жазога асосланган ёндашувни кўрсатади.
Эронда қоидабузарликка қарши курашишда жиддий хатоларга қатъий
жазо қўлланилиши давом этмоқда, хусусан, маст ҳолда транспорт
воситасини бошқариш билан боғлиқ ҳолатларда. 2024 йилда Эрон бўйича
маст ҳолда ҳайдаган 7,500 шахс аниқланиб, уларга 5 миллион IRR
(тахминан 125 АҚШ доллари, 2024 йил курси бўйича) жарима ва 1 йилга
гувоҳномадан маҳрум қилиш жазоси тайинланган
[14]
. Эрон Ички ишлар
вазирлигининг 2025 йил бошидаги маълумотларига кўра, бу чора мастлик
билан боғлиқ ҳодисаларни 8% га қисқартган
[15]
. Ҳамид Резоӣ “
لیلحت
یقوقح
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
144
ینمیا
هاراه
” мақоласида тарбиявий чораларнинг камлигини танқид қилиб,
қатъий жазо ўзига хос самара берганини, лекин қоидабузарларнинг хулқ-
атворини узоқ муддатга ўзгартириш учун етарли эмаслигини қайд этади.
2024 йилда Эронда 15,500 йўл-транспорт ҳодисаси рўйхатга олинган,
уларда 4,800 ўлим содир бўлган, бу 2023 йилга нисбатан 3% га
камайган
[16]
. Бироқ, Резоӣ бу натижанинг муваққат эканлигини ва
профилактика дастурларисиз ушбу кўрсаткич яна кўтарилиши
мумкинлигини огоҳлантиради
[17]
. 2025 йилда Эронда тезлик камералари
сони 8,000 га кўпайтирилган, лекин уларнинг аксарияти йирик
шаҳарларда жойлашган
[18]
. Эрон тажрибаси қатъий жазо ва қисман
технологияга асосланган бўлса-да, тарбиявий чораларнинг етишмаслиги
унинг самарасини чекламоқда.
Хитойда йўл ҳаракати қоидаларини доимий бузувчиларга қарши
чоралар “
道路交通安全法
” (Йўл ҳаракати хавфсизлиги тўғрисидаги қонун,
2004 йил қабул қилинган) асосида амалга оширилади, бу қонун 2024
йилда янгиланиб, технологияга асосланган назоратга алоҳида эътибор
қаратилган
[19]
. Ушбу қонун тезлик камералари, интеллектуал транспорт
тизимлари ва маълумотларни автомат анализи каби инновацияларни
жорий қилишни кўзда тутади. Хитойлик олим Ли Вэй фикрича,
технологиялар қоидабузарларни тез аниқлаш ва уларга тезкор жавоб
бериш имконини беради
[20]
. Амалий мисол сифатида, 2024 йилда Шанхай
шаҳрида 2,5 миллион қоидабузарлик аниқланган, бу қоидабузарликлар
асосан тезликни ошириш ва қизил чироқдан ўтиш билан боғлиқ бўлиб, ҳар
бир ҳолат учун 200 CNY (тахминан 28 АҚШ доллари, 2024 йил курси
бўйича)
жарима
тайинланган.
Хитой
Хавфсизлик
вазирлиги
маълумотларига кўра, бу рақам 2023 йилга нисбатан 18% га юқори бўлиб,
камералар сонининг кўпайиши (2024 йилда Шанхайда 20,000 камера)
билан изоҳланади
[21]
. Ли Вэй бу тизимнинг афзаллигини унинг
масштаблилиги ва тезкорлигида кўради
[22]
. Хитой тажрибаси
технологияга асосланган ёндашувнинг самарасини кўрсатади.
Хитойда қоидабузарликка қарши курашишда жиддий хатоларга
қатъий жазо қўлланилиши муҳим ўрин тутади, хусусан, маст ҳолда
транспорт воситасини бошқариш билан боғлиқ ҳолатларда. 2024 йилда
Хитойда маст ҳолда ҳайдаган 18,000 шахс аниқланиб, уларга 1,000 CNY
(тахминан 140 АҚШ доллари, 2024 йил курси бўйича) жарима ва 1 йилга
гувоҳномадан маҳрум қилиш жазоси тайинланган
[23]
. Хитой Хавфсизлик
вазирлигининг 2025 йил бошидаги маълумотларига кўра, бу чора мастлик
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
145
билан боғлиқ ҳодисаларни 12% га камайтирган
[24]
. Ли Вэй
технологиянинг
кенг
қўлланишини
қўллаб-қувватлаб,
уни
қоидабузарликнинг олдини олишда асосий омил деб ҳисоблайди. 2024
йилда Хитойда 24,000 йўл-транспорт ҳодисаси рўйхатга олинган, уларда
6,800 ўлим содир бўлган, бу 2023 йилга нисбатан 4% га камайган
[25]
. Ли
Вэй бу натижани камералар ва радарларнинг 50,000 дан ортиққа
кўпайиши билан боғлайди, лекин профилактика чораларининг етарли
эмаслигини қайд этади
[26]
. 2025 йилда Хитойда “Smart Traffic” тизими
кенгайтирилиб, Пекинда 5,000 қўшимча камера ўрнатилган
[27]
. Хитой
тажрибаси технологияга асосланган қатъий назоратнинг самарасини
кўрсатса-да, тарбиявий чораларнинг камлиги унинг узоқ муддатли
таъсирини чеклаши мумкин.
Жанубий Кореяда йўл ҳаракати қоидаларини мунтазам бузувчиларга
қарши чоралар “
도로교통법
” (Йўл ҳаракати қонуни, 1961 йил қабул
қилинган) асосида тартибга солинади, бу қонун 2024 йилда янгиланиб,
профилактика чораларига алоҳида урғу берилган
[28]
. Ушбу қонун
тарбиявий
тадбирларни
кучайтириш,
жарима
тизимини
такомиллаштириш ва технологияларни қўллашни кенгайтиришни кўзда
тутади. Жанубий Кореялик олим Ким Ён-Хун фикрича, қатъий жазо билан
бирга, ҳайдовчиларни қайта ўқитиш курслари орқали хабардорликни
ошириш узоқ муддатли самара беради
[29]
. Амалий мисол сифатида, 2024
йилда Пусан шаҳрида 1,2 миллион қоидабузарлик аниқланган, бу
қоидабузарликлар асосан тезликни ошириш ва йўл белгиларига риоя
қилмаслик билан боғлиқ бўлиб, ҳар бир ҳолат учун 70,000 KRW (тахминан
50 АҚШ доллари, 2024 йил курси бўйича) жарима тайинланган
[30]
.
Жанубий Корея Йўл ҳаракати бошқармасининг маълумотларига кўра, бу
рақам 2023 йилга нисбатан 10% га ошган, бу профилактика ва
назоратнинг кучайгани билан изоҳланади
[31]
. Ким Ён-Хун тарбиявий
ёндашувнинг
афзаллигини
унинг
қоидабузарлар
хулқ-атворини
ўзгартиришдаги ролида кўради
[32]
. Жанубий Корея тажрибаси
профилактикага асосланган ёндашувнинг самарасини кўрсатади.
Жанубий Кореяда қоидабузарликка қарши курашишда жиддий
хатоларга қатъий жазо қўлланилиши билан бирга, тарбиявий чораларга
ҳам эътибор берилади. 2024 йилда маст ҳолда ҳайдаган 9,000 шахс
аниқланиб, уларга 1 миллион KRW (тахминан 720 АҚШ доллари, 2024 йил
курси бўйича) жарима ва 2 йилга гувоҳномадан маҳрум қилиш жазоси
тайинланган. Жанубий Корея Йўл ҳаракати бошқармасининг 2025 йил
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
146
бошидаги маълумотларига кўра, бу чора мастлик билан боғлиқ
ҳодисаларни 15% га камайтирган
[33]
. Ким Ён-Хун “
교통안전과
법적
대응
”
мақоласида тарбиявий курсларнинг 60% самара беришини таъкидлаб,
улар қоидабузарларнинг такрорий хатоларининг олдини олишда муҳим
эканлигини қайд этади. 2024 йилда Жанубий Кореяда 7,500 йўл-транспорт
ҳодисаси рўйхатга олинган, уларда 2,300 ўлим содир бўлган, бу 2023 йилга
нисбатан 6% га камайган
[34]
. Ким Ён-Хун бу натижани тарбиявий курслар
ва 10,000 га яқин тезлик камераларининг қўлланиши билан боғлайди,
лекин технологияларнинг қамрови янада кенгайиши кераклигини айтиб
ўтади
[35]
. 2025 йилда Сеулда “Traffic Safety Education” дастури
кенгайтирилиб, 5,000 қоидабузар қайта ўқитилган
[36]
. Жанубий Корея
тажрибаси қатъий жазо ва тарбиявий чораларнинг уйғунлиги Ўзбекистон
учун муҳим ўрнак бўла олади, лекин унинг муваффақияти
жамоатчиликнинг фаол иштирокига ҳам боғлиқ.
2024 йилда Ўзбекистонда 2,4 миллион қоидабузарлик қайд этилган,
уларнинг 50% га яқини тезликни ошириш билан боғлиқ бўлган. Шу йилда
7,900 йўл-транспорт ҳодисаси рўйхатга олинган, натижада 2,250 ўлим
содир бўлган, бу 2023 йилга нисбатан 2% га юқори
[37]
. "Кун.уз"
маълумотларига кўра, Тошкентда 2024 йилда 1,800 камера ўрнатилган,
лекин уларнинг самараси носозликлар туфайли чекланган
[38]
. Амалий
мисол сифатида, Самарқандда 2025 йил 10 февралда маст ҳолда ҳайдаган
ҳайдовчига 8,6 миллион сўм (БҲМнинг 25 баравари) жарима тайинланган,
бу "Уза.уз" да эълон қилинган
[39]
. Бу қоидабузарликка қарши қатъий жазо
мавжудлигини кўрсатса-да, унинг самараси тарбиявий чораларнинг
йўқлиги билан камаймоқда. 2025 йилда камераларнинг 12% ишламагани
қоидабузарликни тўлиқ назорат қилишни қийинлаштирмоқда
[40]
.
Ўзбекистондаги вазият технология ва жазога таянади, аммо
профилактикадаги муаммолар сақланиб қолмоқда.
2025 йилнинг биринчи чорагида Ўзбекистонда қоидабузарликка
қарши
курашишда
муайян
ўзгаришлар
кузатилди.
"Кун.уз"
маълумотларига кўра, 2025 йил январь-март ойларида 420,000
қоидабузарлик рўйхатга олинган, уларнинг аксарияти Тошкент ва
Самарқандда қайд этилган
[41]
. Шу даврда 1,950 йўл-транспорт ҳодисаси
содир бўлиб, бу 2024 йилнинг шу даврига нисбатан 3% га кам
[42]
. Бироқ,
"Уза.уз" хабарига кўра, 2025 йилда камераларнинг 12% ишламай қолгани
сабаб, назорат самараси пасайган
[43]
. Амалий мисол сифатида, 2024 йил
20 ноябрда Тошкентнинг Юнусобод туманида тезликни оширган
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
147
ҳайдовчига 3,4 миллион сўм жарима тайинланган, бу "Кун.уз" да эълон
қилинган
[44]
. Бу қатъий жазо мавжудлигини кўрсатса-да, профилактика
чоралари етишмайди. 2024 йилда "Хавфсиз йўл" дастури доирасида 6,000
ҳайдовчига огоҳлантириш берилган, лекин тарбиявий курслар йўқ
[45]
.
Ўзбекистонда технологияларга эътибор берилганига қарамай, уларнинг
носозлиги (2025 йилда 12% камера ишламаган
[46]
) ва жамоатчиликнинг
иштироки камлиги муаммо сифатида қолмоқда. Бу вазият тизимнинг
модернизацияга муҳтожлигини кўрсатади.
Туркия ва Хитой қоидабузарликка қарши курашишда технологияга
асосланади. Туркияда 2024 йилда Анкарада 1,8 миллион қоидабузарлик
камералар орқали аниқланган
[47]
, Хитойда эса Шанхайда 2,5 миллион
[48]
.
Али Явуз
[49]
ва Ли Вэй
[50]
технологиянинг тезкорлиги ва масштабини
муҳим кўради. Эрон қатъий жазога таянади: 2024 йилда Машҳадда 900,000
қоидабузарлик, 7,500 маст ҳайдовчи жазоланган
[52]
, Ҳамид Резоий
қатъийликни қўллаб-қувватлайди
[51]
. Жанубий Корея профилактикага
эътибор беради: 2024 йилда Пусанда 1,2 миллион қоидабузарлик, 9,000
маст ҳайдовчи жазоланган, Ким Ён-Хун тарбиянинг 60% самара беришини
таъкидлайди
[53]
. Ўзбекистонда технология носозликлари (2025 йилда
12% камера ишламаган
[54]
) ва профилактиканинг йўқлиги муаммо
яратади.
Ўзбекистонда 2024 йилда 2,4 миллион қоидабузарлик, 7,900
ҳодиса
[55]
, 2025 йилда 420,000 қоидабузарлик, 1,950 ҳодиса
[56]
қайд
этилган, бу Туркия (14,000 ҳодиса
[57]
) ва Хитойга (24,000 ҳодиса
[22]
)
нисбатан кам, лекин профилактика йўқлиги сабаб ўлим нисбати юқори
(2,250 ўлим
[58]
). Эронда 15,500 ҳодиса, 4,800 ўлим
[59]
, Жанубий Кореяда
7,500 ҳодиса, 2,300 ўлим
[60]
– бу давлатларда тарбия ва технология
самара берган. Ўзбекистонда камералар носозлиги (12% ишламаган
[61]
)
Туркия ва Хитойдан фарқ қилади. Ўзбекистонда қоидабузарликка қарши
курашишни яхшилаш учун учта таклиф берилади.
биринчидан
, камераларни 3,500 га кўпайтириш зарур (Хитой мисоли:
Шанхайда 20,000 камера
[62]
). 2025 йилда 12% камера ишламаганлиги
[63]
носозлик муаммосини кўрсатади, буни Хитойнинг "Смарт Траффик"
тизимидан ўрнак олиб ҳал қилиш мумкин
[64]
;
иккинчидан
, жамоатчиликни жалб қилиш дастури кенгайтирилиши
керак: 2024 йилда "Хавфсиз йўл" 6,000 ҳайдовчига огоҳлантириш
берган
[65]
, лекин бу етарли эмас. Туркия ва Жанубий Кореядаги каби фаол
иштирок зарур;
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
148
учинчидан
, тарбиявий курслар ташкил қилиш лозим (Жанубий Корея
мисоли: 2025 йилда 5,000 қоидабузар ўқитилган
[66]
). Ким Ён-Хун
тарбиянинг 60% самара беришини кўрсатган
[67]
, Ўзбекистонда эса
бундай тизим йўқ. Хорижий тажриба – Хитойнинг технологияси, Эроннинг
қатъийлиги, Жанубий Кореянинг тарбияси – Ўзбекистон учун йўналиш
кўрсатади. 2024 йилда 7,900 ҳодиса, 2,250 ўлим тизимни янгилаш
зарурлигини таъкидлайди. Хулоса: технология, жамоатчилик ва тарбияни
уйғунлаштириш орқали Ўзбекистонда йўл хавфсизлигини ошириш
мумкин.
Адабиётлар:
1.
Global Status Report on Road Safety 2024 // World Health Organization //
Electronic source: https://www.who.int (accessed: 27.03.2025).
2.
Türkiye Emniyet Genel Müdürlüğü. 2024 Trafik İstatistikleri // Ankara. –
2025. – S. 15-20.
3.
“2024’te İstanbul’da alkollü sürüş cezaları” // Sabah, 2025 йил 12 январь
// Electronic source: https://www.sabah.com.tr (accessed: 27.03.2025).
4.
Türkiye Emniyet Genel Müdürlüğü. 2024 Trafik İstatistikleri // Ankara. –
2025. – S. 15-20
5.
Yavuz, A. Trafik Güvenliği ve Hukuki Çözümler // Ankara Üniversitesi
Yayınları. – 2023. – S. 78-92.
6.
“2024’te İstanbul’da alkollü sürüş cezaları” // Sabah, 2025 йил 12 январь
// Electronic source: https://www.sabah.com.tr (accessed: 27.03.2025).
7.
“Türkiye’de 2024 trafik kazaları” // Hürriyet, 2025 йил 15 январь //
Electronic source: https://www.hurriyet.com.tr (accessed: 27.03.2025).
8.
Yavuz, A. Trafik Güvenliği ve Hukuki Çözümler // Ankara Üniversitesi
Yayınları. – 2023. – S. 78-92.
9.
“Türkiye’de trafik kameraları 2025’te artırıldı” // Milliyet, 2025 йил 20
февраль // Electronic source: https://www.milliyet.com.tr (accessed:
27.03.2025).
10.
نوناق
ییامنهار
و
یگدننار
//
همانزور
یمسر
ناریا
, 1970 (
یناسرزورهب
: 2024) //
Electronic source: https://www.dotic.ir (accessed: 27.03.2025).
11.
ییاضر
,
دیمح
.
لیلحت
یقوقح
ینمیا
اههار
//
هلجم
یقوقح
هاگشناد
نارهت
. – 2022. –
هرامش
15. –
ص
. 45-60.
12.
سیلپ
روهار
ناریا
.
شرازگ
تافلخت
یگدننار
2024 //
نارهت
. – 2025. –
ص
. 10-15.
13.
ییاضر
,
دیمح
.
لیلحت
یقوقح
ینمیا
اههار
//
هلجم
یقوقح
هاگشناد
نارهت
. – 2022. –
هرامش
15. –
ص
. 45-60
14.
سیلپ
روهار
ناریا
.
شرازگ
تافلخت
یگدننار
2024 //
نارهت
. – 2025. –
ص
. 10-15.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
149
15.
“
ناریا
رد
لاس
2024:
شهاک
ثداوح
یگدننار
” // ISNA, 2025 йил 10 январь //
Electronic source: https://www.isna.ir (accessed: 27.03.2025).
16.
“
ثداوح
یگدننار
رد
ناریا
2024” // Mehr News, 2025 йил 8 январь //
Electronic source: https://www.mehrnews.com (accessed: 27.03.2025).
17.
ییاضر
,
دیمح
.
لیلحت
یقوقح
ینمیا
اههار
//
هلجم
یقوقح
هاگشناد
نارهت
. – 2022. –
هرامش
15. –
ص
. 45-60
18.
“
شیازفا
یاهنیبرود
ییامنهار
رد
ناریا
2025” // Tasnim News, 2025 йил 15
февраль // Electronic source: https://www.tasnimnews.com (accessed:
27.03.2025).
19.
中
华人民共和国道路交通安全法
//
中国政府网
, 2004 (
更新
: 2024) //
Electronic source: http://www.gov.cn (accessed: 27.03.2025)
20.
李
伟
.
道路交通管理的法律分析
//
中国法学
杂志
. – 2023. – №. 10. –
页
.
112-125.
21.
中国公安部
. 2024
年交通
违法统计
//
北京
. – 2025. –
页
. 12-18.
22.
李
伟
.
道路交通管理的法律分析
//
中国法学
杂志
. – 2023. – №. 10. –
页
.
112-125.
