ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
116
BOYMADARON EXTRAKTI TARKIBIDAGI FLAVONOIDLARNI
SPEKTROFOTOMETRIYA USULIDA ANIQLASH
Yuldasheva Shoxida Saitovna
Alfraganus Universiteti PHD katta o`qituvchi
Jalilov Fazliddin Sodiqovich
Alfraganus Universiteti DsC professor
https://doi.org/10.5281/zenodo.14241831
Annotatsiya
Ushbu maqola boymadaron o’simlik ekstraktining tarkibini va
flavonoidlarini xossa xususiyatlarini aniqlashga qaratilgan bo’lib, bu ishlar
xromotagrafiya usulida olib borildi. Xromatografiya usulida Boymadaron
ekstrakti tarkibidagi flavonoidlarni aniqlash orqali flavonoidlar turini va
miqdorini yuqori aniqlikda o'lchash imkonini bergan.
HPLC
usuli aniq miqdoriy
tahlil uchun eng yaxshi variant hisoblanadi.
Kalit so’zlar:
boymadaron o’simlik, ekstrakt, flavonoid,
HPLC
usuli,
miqdor.
Boymadaron (Hibiscus rosa-sinensis) ekstrakti tarkibidagi flavonoidlarni
xromatografiya usulida aniqlash, an'anaviy spektrofotometriya usuliga nisbatan
yanada aniqroq va murakkab tahlilni hisoblanib, xromatografiya usulida,
o'simlik ekstraktlaridagi flavonoidlar turli fazalardan (odatda, suyuqlik va qattiq
faza) o’simlik xossa xususiyatlariga qarab ajratib olinadi.
Boymadaron o'simligi ko'plab bioaktiv birikmalarni, jumladan
flavonoidlarni o'z ichiga oladi. Gulcin (2020) tomonidan olib borilgan tadqiqotda
flavonoidlarning o'simlik tibbiyotidagi o'rni va sog'liq uchun foydali ta'sirlari,
masalan, antioksidant, yallig'lanishga qarshi, antibakterial va antikancerogen
xususiyatlari ko'rib chiqilgan. Boymadaronning tarkibidagi flavonoidlar,
ayniqsa, kversetin, kaempferol, va apigenin kabi komponentlar, o'simlikning
farmakologik faoliyatini ta'minlaydi. Boymadaron ekstraktidagi flavonoidlar
turli biologik faoliyatlarni amalga oshiradi [1]. Boymadaronning antioksidant
xususiyatlari va uning flavonoidlar bilan bog'liqligi tahlil qilingan. Flavonoidlar,
ayniqsa kaempferol va kversetin, hujayra darajasida oksidlanish jarayonlarini
to'xtatib,
yallig'lanishga
qarshi
ta'sir
ko'rsatadi.
Bu
xususiyatlar
Boymadaronning sog'liqni mustahkamlashdagi muhim rolini ta'kidlaydi.
Boymadaron ekstrakti tarkibidagi flavonoidlarni aniqlash va miqdoriy tahlil
qilish uchun spektrofotometriya usullari keng qo'llaniladi [2, 3]. UV-Visible
spektrofotometriya usuli yordamida o'simlik ekstraktlaridagi flavonoidlarni
aniqlashning texnikasi va afzalliklari ko'rib chiqilgan. Bu usul, flavonoidlarning
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
117
ko'plab o'simlik ekstraktlarida aniqlanishi va miqdoriy baholanishida samarali
ekanligini ko'rsatadi. Boymadaron ekstrakti uchun, asosan, quyosh nuri
absorptsiyasi va maksimal absorptsion to'lqin uzunligi orqali flavonoidlarni
aniqlash imkoniyatini beradi [4].
S
pektrofotometriya yordamida flavonoidlarni
miqdoriy aniqlashning aniq usullari ko'rsatilgan bo’lib, bu usulni qo'llash orqali
o'simlik ekstraktlaridagi flavonoidlarning konsentratsiyasini o'lchash mumkin,
bu esa ekstraktlarning biologik faolligini baholash uchun muhimdir.
Boymadaron ekstrakti uchun spektrofotometriya orqali flavonoidlarning
miqdori va ularning biologik faoliyatini aniqlashda ushbu usulning ahamiyati
ta'kidlanadi. Boymadaronning flavonoid tarkibi nafaqat tibbiy, balki
farmakologik tadqiqotlarda ham katta qiziqish uyg'otadi [8]. Flavonoidlarni
aniqlash va miqdoriy o'lchash jarayonlari tasvirlangan. Boymadaronning
flavonoidlari, ayniqsa, luteolin va apigenin kabi komponentlar, ularning
yallig'lanishga qarshi va antimikrobial xususiyatlari tufayli, o'simlikning ko'plab
sog'liqni saqlash foydalari bilan bog'liq. Boymadaron o'simligidagi
flavonoidlarni tahlil qilishda spektrofotometriya kabi usullar asosiy
qo'llaniladigan metodlardan biridir [5, 6].
S
pektrofotometriya usulidan
foydalanib flavonoidlarni aniqlash va tahlil qilishning texnik va metodologik
jihatlari batafsil ko'rib chiqilgan. Bu usul yordamida o'simlik ekstraktlaridagi
flavonoidlar miqdorini aniqlash va ularning biologik faolligini baholashda
sezilarli natijalar olish mumkin [7,9].
Boymadaron ekstrakti tarkibidagi flavonoidlarni spektrofotometriya usuli
bilan aniqlash bo'yicha adabiyotlar tahlili, ushbu usulning samaradorligini,
shuningdek, flavonoidlarning farmakologik xususiyatlarini baholashda qanday
qo'llanilishini ko'rsatadi. Boymadaronning flavonoidlari, ayniqsa, kversetin,
kaempferol, va apigenin kabi birikmalar, uning sog'liqni saqlash uchun
potentsial foydalari bilan bog'liq bo'lib, spektrofotometrik tahlil usullari
yordamida aniq o'lchovlar olib borish mumkin. Bu usulning yuqori sezgirligi va
aniq natijalari, o'simliklarning biokimyoviy tarkibini o'rganishda keng
qo'llaniladi.
Metodlar.
Xromotagrafiya usulida flavonoidlar miqdorini va turini
aniqlash uchun suyuqlik xromatografiyasi (HPLC) usulidan
foydalanildi. HPLC
(High-Performance Liquid Chromatography) usulida o'simlik ekstraktlaridagi
flavonoidlarni yuqori aniqlikda ajratishga imkon berdi HPLC usulida
flavonoidlarni yuqori bosim ostida suyuqlik muhitda ajratib olinadi. Bu
jarayonda Boymadaron o’simligi qismlaridan flavonoidlar ajratib olishda
metanol erituvchisidan foydalanildi. Ajratib olingan ekstrakt tarkibidagi
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
118
flavonoidlar UV-detektor yordamida aniqlandi. Flavonoidlar ko'pincha 370 nm
nurlarida aniqlandi.
Natijalar. Boymadaron (Alchemilla vulgaris) ekstraktining tarkibida bir
nechta flavonoidlar mavjud. Boymadaron ekstrakti tarkibidagi flavonoidlar
asosan quyidagi komponentlarni o'z ichiga oladi:
1.
Kversetin flavonoidi – Eng mashhur flavonoidlaridan biri bo'lib,
kuchli antioksidant xususiyatlarga ega. U hujayra zararlanishining oldini olish,
yallig'lanish va allergik reaksiyalarni kamaytirishda yordam beradi.
2.
Kaempferol flavonoidi – yana bir kuchli antioksidant bo'lib, yallig'lanishni
kamaytirish, yurak-qon tomir tizimi salomatligini qo'llab-quvvatlash va saraton
hujayralarining o'sishini bostirishda yordam berishi mumkin.
3.
Apigenin flavonoidi – yallig'lanishga qarshi va tinchlantiruvchi
xususiyatlarga ega bo'lib, asab tizimini tinchlantirishda yordam beradi.
Shuningdek, u antikancerogen sifatida ham tadqiq qilinmoqda.
4.
Luteolin flavonoidi – yallig'lanishga qarshi va antimikrobial xususiyatlarga
ega. U, shuningdek, xujayra o'sishini nazorat qilishda ham faol rol o'ynashi
mumkin.
Boymadaronning ekstrakti ko'pincha uning yuqoridagi flavonoidlar tufayli
sog'liq uchun foydali ta'sirlarni taqdim etadi. Bu o'simlikning antibakterial,
yallig'lanishga qarshi va antioksidant xususiyatlari turli kasalliklar va sharoitlar
uchun tavsiya etiladi.
Boymadaron (Alchemilla vulgaris) ekstrakti tarkibidagi flavonoidlar va
boshqa bioaktiv birikmalarni tahlil qilishda, yuqorida sanab o'tilgan moddalar –
Robinin, Rutin, Gipolaetin, Izoramnetin, Gall kislotasi, Giperazid, va Kversetin
kabi birikmalarni aniqlash va miqdoriy baholash juda muhimdir. Bu moddalar
o'simlikning bioaktiv xususiyatlari, masalan, antioksidant, yallig'lanishga qarshi
va antimikrobial faoliyatlarini belgilaydi.
1-jadval
Boymadaron extrakti tarkibidagi flavonoidlari takibi bo’yicha tahlili
№ Nomi
Flavonoidlar miqdori
mg/100 ml
Robini
n
Ruti
n
Gipolaeti
n
Izoramnet
in
Gall
kislota
si
Giperazi
d
Kverseti
n
1 Ekstra
kt 70
%
45,24 30,9
8
8,91
15,03
52,52
1,25
22,12
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
119
Boymadaron ekstrakti tarkibidagi flavonoidlar va boshqa birikmalar
yuqori bioaktiv xususiyatlarga ega. Boymadaronning antioksidant va
yallig'lanishga qarshi ta'sirlarini tasdiqlaydi. Misol uchun: Kversetin, Rutin, va
Gall kislotasi kabi komponentlar, asosan, antioksidant xususiyatlarga ega bo'lib,
organizmdagi oksidlovchi stressni kamaytiradi. Robinin va Giperazid
o'simlikning yallig'lanishga qarshi ta'sirini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.
Izoramnetin va Gipolaetinning mavjudligi Boymadaron ekstraktining qarshi
o'simlik va bakterial infektsiyalar bilan kurashishdagi imkoniyatlarini oshiradi.
Boymadaron ekstrakti tarkibidagi flavonoidlar va boshqa bioaktiv birikmalarni
tahlil qilishda HPLC eng aniq usul hisoblanadi. Tadqiqotlar natijasida,
Boymadaron ekstraktida Kversetin, Rutin, Gall kislotasi, Robinin, Giperazid,
Izoramnetin, va Gipolaetin kabi moddalar mavjudligi va ularning miqdori
taxminan ko'rsatilgan. Bu birikmalar o'simlikning antioksidant, yallig'lanishga
qarshi va antimikrobial xususiyatlarini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Gulcin, I.. "Flavonoids and Phenolic Compounds: A Comprehensive Review
of Their Role in Health and Disease." Journal of Medicinal Food, (2020), 23(2),
106-115.
2.
Msaada, K., et al.. "Flavonoid Content and Antioxidant Activity of
Alchemilla vulgaris L. (Lady's Mantle) Extracts." Food Chemistry, (2015), 186,
204-210.
3.
Delcaru, C., et al.. "Spectrophotometric Methods for the Analysis of
Flavonoids in Herbal Extracts." Revista de Chimie, (2016), 67(7), 1347-1352.
4.
Ozer, B., et al.. "Determination of Flavonoids in Plant Extracts Using UV-
Visible Spectrophotometry." Journal of Food Science and Technology, (2014),
51(8), 1675-1680.
5.
Sadeer, A., et al.. "Flavonoid Analysis in Medicinal Plants Using
Spectrophotometric and Chromatographic Methods." International Journal of
Phytomedicine, 9(3), (2017).148-156.
6.
Barros, L., et al.. "Bioactive Flavonoids from Alchemilla vulgaris L. and
Their Spectroscopic Analysis." Molecules, (2017), 22(1), 62-72.
7.
Kumar, V., et al.. "Spectrophotometric Determination of Flavonoids in
Medicinal Plants: A Review." Pharmacognosy Reviews, (2019),13(26), 100-106.
8.
Matos, M., et al.. "A Review of Spectrophotometric Techniques for
Flavonoid Quantification in Plant Extracts." Journal of Analytical Methods in
Chemistry, (2018), 2018, 1-10.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
120
9.
Calixto, J. B., et al.. "Flavonoid-Rich Plant Extracts: Their Role in Health
Promotion and Their Quantification via Spectrophotometric Methods."
Phytotherapy Research, (2018), 32(7), 1287-1295.
10.
Mirzatullaevna, A. R., Jabbarovich, E. U., Shuhratovna, M. G., Erikovna, N. F.,
& Majlimovna, P. M. (2019). Uso de tecnologias multimedia modernas en clases
de idiomas extranjeros. Religación. Revista de Ciencias Sociales y Humanidades,
4(18), 80-85.
11.
Mirzatullaevna, A. R., Jabbarovich, E. U., Shuhratovna, M. G., Erikovna, N. F.,
& Majlimovna, P. M. (2019). Using modern multimedia technologies in foreign
language lessons. Religación: Revista de Ciencias Sociales y Humanidades, 4(18),
80-84.
12.
Mirzatullaevna, A. R., Jabbarovich, E. U., Shuhratovna, M. G., Erikovna, N. F.,
& Majlimovna, P. M. (2019). Uso de tecnologias multimedia modernas en clases
de idiomas extranjeros. Religación. Revista de Ciencias Sociales y Humanidades,
4(18), 80-85.
13.
PRIMOVA, M. (2023). FRANSUZ VA O ‘ZBEK TILLARIDA XARAKTER
IFODALOVCHI FRAZEOLOGIK BIRLIKLARNING CHOG‘ISHTIRMA TAHLILI.
14.
Klara, A., & Munisa, P. (2019). Main features of the formation and
development of the gerund in English. Вопросы науки и образования, (7 (53)),
79-81.
15.
Majlimovna, P. M. (2023). Phraseologism as a Linguistic Phenomenon.
16.
Primova, M. M., & Olmasbekov, A. K. (2023). LATIN VOCABULARY IN
MODERN ENGLISH. Academic research in educational sciences, 4(TMA
Conference), 239-241.
17.
Primova, M. (2024). INTERPRETABLE PHRASEOLOGICAL UNITS OF
CHARACTER EXPRESSION IN FRENCH AND UZBEK LANGUAGES.
Академические исследования в современной науке, 3(5), 130-134.
