ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
151
ICHKI ISHLAR BO`LIMI XODIMLARINING BOSHQARUVCHANLIK
QOBILIYATLARINI SHAKLLANTIRISH: RIVOJLANTIRISH YO‘LLARI
Tolibov Umidjon To`lqin o`g`li
Andijon viloyati Ichki ishlar boshqaramasi Jalaquduq tumani
Ichki ishlar bo‘limi profilaktika inspektori leytenant
https://doi.org/10.5281/zenodo.13981082
Annotatsiya
Mazkur maqolada ichki ishlar bo`limi xodimlarining boshqaruvchanlik
qobiliyatlarini shakllantirish, rivojlantirish yo‘llari k`o`rib chiqilgan. O`ylaymanki
ushbu maqola orqali siz ushbu mavzu bo`yicha yetarlicha bilimga ega bo`lasiz va
kelgusi ish faoliyatingizda foydalanasiz, bu esa sizning ish samaradorligingizni
oshirishga sababchi bo`ladi.
Kalit so`zlar:
boshqaruv, strategik rejalashtirish, liderlik. Rejalashtirish,
vaziyatlar tahlili.
Ichki ishlar bo‘limi xodimlarining samarali boshqaruvchanlik qobiliyatlari
ularga jamiyat xavfsizligi va tartibini saqlash, jamoa ichidagi ish faoliyatini
tashkil qilish va murakkab vaziyatlarni muvaffaqiyatli boshqarishda katta
yordam beradi. Boshqaruvchanlik qobiliyati nafaqat rahbarlik lavozimlaridagi
xodimlar uchun, balki har bir xodim uchun muhimdir. Chunki har qanday xodim
muayyan vaziyatda liderlikni o‘z zimmasiga olishga majbur bo‘lishi mumkin.
Ushbu maqolada IIB xodimlarining boshqaruvchanlik qobiliyatlarini
shakllantirish usullari va tamoyillari ko‘rib chiqiladi.
Liderlik ko‘nikmalarini rivojlantirish. Boshqaruvchanlik qobiliyatlarining
asosiy elementi bu — liderlikdir. Har bir xodim, ayniqsa rahbar lavozimidagi
kadrlar, boshqaruv ko‘nikmalarini o‘zlashtirishi kerak:
Mas'uliyatni qabul qilish: Samarali lider har qanday qaror qabul qilish va
uning oqibatlari uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi. Bu qobiliyat xodimlar
orasida mas’uliyat hissini oshiradi.
Tezkor qaror qabul qilish: Favqulodda holatlarda tez va samarali qarorlar
qabul qilish qobiliyati har bir boshqaruvchi xodim uchun muhimdir. Xodimlar
o‘z qarorlarining oqibatlarini oldindan tahlil qilib, maqsadga erishish uchun eng
samarali yo‘lni tanlashlari kerak.
Motivatsiya berish: Samarali boshqaruvchi o‘z jamoasini rag‘batlantirish,
ularga o‘z maqsadlariga erishishda yordam berish va ishonch uyg‘otish
qobiliyatiga ega bo‘lishi kerak.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
152
Strategik rejalashtirish va tahliliy ko‘nikmalar. IIB xodimlari vaziyatni tahlil
qilish, oldindan rejalashtirish va maqsad sari izchil harakat qilish orqali
boshqaruvchanlik qobiliyatlarini oshiradilar:
Rejalashtirish: Xodimlar o‘z vazifalarini muvaffaqiyatli bajarish uchun
maqsadlarni aniqlab, ularning amalga oshirilishi uchun aniq rejalar tuzishlari
kerak. Har bir harakat rejalashtirilgan bo‘lsa, natijaga erishish ehtimoli oshadi.
Vaziyat tahlili: Har qanday murakkab vaziyatda xodimlar vaziyatni to‘g‘ri
tahlil qilishlari lozim. Buning uchun ular turli omillarni hisobga olib,
muammolarni aniqlash va ularni hal qilish yo‘llarini ishlab chiqishlari kerak.
Uzoq muddatli maqsadlarni belgilash: Samarali boshqaruv uzoq muddatli
maqsadlarni oldindan rejalashtirish va ularga bosqichma-bosqich erishishni
talab qiladi. Xodimlar kelajakdagi ehtimoliy xavf-xatarlarni tahlil qilish va ularga
tayyorgarlik ko‘rishlari zarur.
Jamoani boshqarish ko‘nikmalari. Boshqaruvchanlik faqat individual
qobiliyat bilan chegaralanmaydi. Samarali boshqaruvchi jamoani bir butun qilib,
har bir a’zosining kuchli tomonlarini ochib bera olishi kerak:
Vazifalarni taqsimlash: Jamoa ichida vazifalarni to‘g‘ri taqsimlash
boshqaruv qobiliyatining muhim elementi hisoblanadi. Har bir xodim o‘z
qobiliyatlari va bilimlariga mos ravishda vazifalarni bajarishi jamoaning
umumiy samaradorligini oshiradi.
Jamoaviy ishlash: Xodimlar jamoa sifatida birlashib ishlashlari, bir-birlarini
qo‘llab-quvvatlashlari va umumiy maqsadlarga erishish uchun kuch
birlashtirishlari lozim. Samarali boshqaruvchi jamoa a’zolari orasida ijobiy
muhit yaratadi.
Mojarolarni boshqarish: Jamoa ichida kelib chiqadigan mojarolarni hal
qilish va nizolarni yumshatish uchun boshqaruvchi murosali yondashuv va
muloqot ko‘nikmalariga ega bo‘lishi zarur.
Stressli vaziyatlarda boshqaruvchanlik. IIB xodimlari ko‘pincha stressli
vaziyatlarda ishlashadi. Bunday sharoitlarda boshqaruvchanlik qobiliyatlarini
saqlab qolish va vaziyatni muvaffaqiyatli hal qilish muhimdir:
Emotsional barqarorlik: Xodimlar stressli vaziyatlarda o‘z hissiyotlarini
nazorat qila olishlari va salbiy ta'sirlardan himoyalanishlari kerak. Bu ularga o‘ta
murakkab holatlarda to‘g‘ri qaror qabul qilish imkonini beradi.
Inqirozni boshqarish: Favqulodda vaziyatlarda boshqaruvchi xodimlar tez
va samarali chora-tadbirlarni amalga oshirishlari kerak. Inqirozni boshqarish
bo‘yicha treninglar va amaliy mashg‘ulotlar xodimlarga real hayotdagi
sinovlarda mustahkam turishga yordam beradi.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
153
Stressni kamaytirish: Xodimlar o‘zlarini stressdan himoya qilish usullarini
o‘rganishlari zarur. Stressni kamaytirish texnikalari, masalan, autogen mashqlar,
chuqur nafas olish va meditatsiya boshqaruv qobiliyatlarini mustahkamlashda
yordam beradi.
Qaror qabul qilish qobiliyatini rivojlantirish. Qaror qabul qilish
boshqaruvning ajralmas qismi hisoblanadi. Xodimlar to‘g‘ri va samarali qarorlar
qabul qila olishlari uchun ularning qaror qabul qilish qobiliyatlari
rivojlantirilishi zarur:
Ma’lumotlarga asoslangan qarorlar: Har bir qaror aniq va asosli
ma’lumotlarga asoslangan bo‘lishi kerak. Buning uchun xodimlar ma’lumotlarni
to‘plash, tahlil qilish va ularga ko‘ra qarorlar qabul qilish ko‘nikmalarini
rivojlantirishlari lozim.
Muqobillarni tahlil qilish: Har qanday qaror qabul qilishda muqobil
variantlarni ko‘rib chiqish va har birining ijobiy va salbiy tomonlarini o‘rganish
boshqaruvchanlikning muhim qismidir.
Chidamlilik va qat’iyat: Qaror qabul qilgandan so‘ng, xodimlar bu qarorni
amalga oshirishda chidamlilik va qat’iyat ko‘rsatishlari lozim. Bu
boshqaruvchanlik qobiliyatlarini yanada mustahkamlaydi.
Ta'lim va doimiy o‘rganish. IIB xodimlarining boshqaruv qobiliyatlarini
shakllantirishda ta'lim va doimiy o‘rganish muhim rol o‘ynaydi. Ular zamonaviy
boshqaruv usullari va yondashuvlari bilan tanish bo‘lishlari, doimiy ravishda
yangi bilimlar o‘zlashtirishlari lozim:
Rahbarlik kurslari: Xodimlar rahbarlik ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun
maxsus treninglar va kurslarda ishtirok etishlari kerak. Bu ularga zamonaviy
boshqaruv tamoyillari bilan tanishish imkonini beradi.
Amaliy mashg‘ulotlar: Nazariy bilimlar amaliy mashg‘ulotlar orqali
mustahkamlanadi. Xodimlar real holatlar asosida mashg‘ulotlarda ishtirok etib,
o‘z boshqaruv qobiliyatlarini sinovdan o‘tkazishlari zarur.
Mentorlik va tajriba almashish: Yangi xodimlar tajribali boshqaruvchilar
bilan yaqin aloqada bo‘lib, ularning tajribasidan o‘rganishlari lozim. Mentorlik
tizimi orqali boshqaruvchanlik qobiliyatlari tezroq rivojlanadi.
Xulosa
Xodimlarining boshqaruvchanlik qobiliyatlarini shakllantirish ularning
kasbiy muvaffaqiyatga erishishlari va samarali xizmat ko‘rsatishlari uchun
muhimdir. Boshqaruv jarayonida raxbar har tomonlama o`z sohasini yetuk
egallagan shaxs bo`lishi maqsadga muvofiqdir
