ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
36
KORXONADA RISKLARNI BOSHQARISH STRATEGIYASINI ISHLAB
CHIQISH UCHUN ASOS SIFATIDA LOYIHA RISKLARI KOMPLEKSINI
TAKOMILLASHTIRISH
Isaqov Akmaljon Alijon o’g’li
“O’zdavyerloyiha” DILI, “Toshvilyerloyiha” bo’linmasi direktor o’rinbosari
https://doi.org/10.5281/zenodo.14228828
Annotasiya
Tadqiqot loyiha risklarini boshqarishning hozirgi dolzarb muammosiga
bag’ishlangan. Zamonaviy sharoitda amalga oshirilayotgan loyihalarning
chegaralari va sifatini belgilovchi cheklovlar va noaniqliklar majmuasi kuchayib
bormoqda. Shu bilan birga, tashkilotlarning resurs imkoniyatlari ma’lum salbiy
o’zgarishlarga uchraydi va qo’shimcha xavflar paydo bo’lishi sababli ularni
amalga oshirish samaradorligi pasayadi. Shu munosabat bilan, tashkilotning
mavjud risklar majmuasiga maksimal ta’sir ko’rsatadigan risklarni boshqarish
tizimini yaratish ayniqsa muhimdir. Shu sababli, tadqiqotda paydo bo’ladigan
risklar to’plamini o’rganish bir qator eng muhim, bizning fikrimizcha, ularni
boshqarish sohalarida amalga oshiriladi.
Kalit so’zlar:
boshqaruv tizimining samaradorligi, risklarni boshqarish,
loyiha risklari, innovatsiyalarni boshqarish
Har qanday korxona o‘zining ishlab chiqarish, tijorat va boshqa faoliyati
bilan bog‘liq risklarni o‘z zimmasiga oladi, har qanday tadbirkor boshqaruv
qarorlarining oqibatlari uchun javobgardir. Risk(xavf) omili tadbirkorni
moliyaviy va moddiy resurslarni tejashga, yangi loyihalar, tijorat operatsiyalari
va boshqalar samaradorligini hisoblashga alohida eʼtibor berishga majbur qiladi.
Tadbirkorlik faoliyatidagi xavf omili, ayniqsa, inflyatsiya jarayonlari, o‘ta uzoq
muddatli kreditlar va boshqalar bilan kechadigan beqaror iqtisodiy sharoitlarda
kuchayadi.
Ayni vaqtda bir qator rivojlanayotgan mamlakatlarda investitsiya loyihalarini
amalga oshirishda investitsion risklarni samarali boshqara olmaslik va bu
mamlakatlardagi iqtisodiy va siyosiy omillarining taʼsiri yaqqol seziladi.
Inflyatsiya darajasining yuqoriligi, korxonalarning to‘lovga layoqatlilik
darajasining pastligi, banklarning resurs bazasining yetarlicha mustahkam
emasligi loyihalarni moliyalashtirishga salbiy taʼsir etuvchi umumiy sabablardir.
Shuningdek, xorijiy sarmoyalarni keng jalb etish uchun qulay huquqiy shart-
sharoit, kafolat va iqtisodiy omillarni yana-da kuchaytirish zarur. Bulardan
tashqari investitsiya loyihalarini amalga oshirishda risklarni baholash hamda
ular taʼsirini kamaytirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish investitsiya
loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligiga ijobiy taʼsir ko‘rsatadi. Har
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
37
bir muvaffaqiyatli amalga oshgan loyiha esa mamlakat iqtisodiyotining
taraqqiyotiga, aholining turmush darajasining yaxshilanishiga o‘z hissasini
qo‘shadi. O‘zbekiston sharoitida investitsiya loyihalarini amalga oshirishda
risklarni yuzaga keltiruvchi omillarni aniqlash, ularni sifat va miqdor jihatdan
baholash, risklarni baholash usullarini takomillashtirish, risklarni pasaytirish
yo‘llarini aniqlash hamda samarali boshqarish eng muhim vazifalardan
hisoblanadi.
Xatarlarni boshqarishning zamonaviy tamoyillari ba’zi umumiy tamoyillar
asosida ularning kompleksini o’rganishni o’z ichiga oladi:
1. Xavf - bu har qanday zarar ko’rinishidagi noqulay vaziyatlarning potentsial,
son jihatdan o’lchanadigan ehtimoli va ular bilan bog’liq oqibatlar .
2. Loyiha risklari - loyihani amalga oshirish jarayonida yuzaga keladigan zarar
bilan bog’liq noqulay vaziyatlar va oqibatlar ehtimoli .
3. Riskni boshqarish mumkin. Turli qarorlar qabul qilib, loyiha menejeri noqulay
vaziyatning yuzaga kelish ehtimolini, zarar miqdorini kamaytirishi yoki sug’urta
hodisasi yuz berganda zararni qoplashni ta’minlashi mumkin.
4. Xatarlarni tahlil qilish xavflarni baholash va xavflarni kamaytirish yoki ular
bilan bog’liq salbiy oqibatlarni kamaytirish usullarini o’z ichiga oladi . Baholash
ham sifat, ham miqdoriy bo’lishi mumkin.
Loyiha risklarini boshqarish - loyihaga taʼsir ko‘rsatadigan hodisalarni aniqlash,
shuningdek, biznes uchun xavf tug‘diradigan salbiy xavflarni boshqarish va
minimallashtirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun texnika va
mexanizmlar to‘plami.
Xatarlarni boshqarish salbiy hodisalarning yuzaga kelishini oldindan bilish va
ularning salbiy taʼsirini kamaytirish, shuningdek, loyihani rivojlantirish uchun
imkoniyatlarni taʼminlaydigan ijobiy hodisalar ehtimolini oshirish uchun ularni
rejalashtirishdan iborat.
Loyiha risklarini boshqarish:
•
loyihaning muddatlari va byudjetlarini amalga oshirish imkoniyatini
miqdoriy baholash qobiliyati;
•
xatarlar va noaniqliklarni hisobga olgan holda iqtisodiy samaradorlikni
baholash;
•
loyihani ishlab chiqishning turli ssenariylarini qiyosiy tahlil qilish;
•
xatarlarni kamaytirish bo‘yicha chora-tadbirlarni oqilona rejalashtirish
imkoniyati;
•
xavf parametrlaridagi o‘zgarishlarni kuzatib boring va loyihaning butun
hayoti davomida ishlash ko‘rsatkichlarini yangilang.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
38
Tadqiqot davomida shuni ta’kidlash kerakki, korxonada risklarni
boshqarishning tashkiliy madaniyatining mavjudligi va bu jarayonga
rahbariyatni jalb qilish risklarni boshqarish tizimi uchun alohida ahamiyatga ega
. Xatarlar reestrini va kelajakda ushbu xavflarni bartaraf etish bo’yicha
harakatlar rejasini tuzadigan loyiha menejeri. Bunday tahlilni o’tkazish uchun
ushbu masala bo’yicha tadqiqot olib borishga ixtisoslashgan uchinchi tomon
tashkilotlarini jalb qilish mumkin.
Loyiha menejeri loyihaning moliyaviy resurslarini taqsimlaydi, loyihani
sug’urtalashni va risklarni boshqarish uchun zaxira mablag’larini ajratishni
ta’minlash kerak. Shu munosabat bilan, kompaniya loyihalari uchun samarali
risklarni boshqarish tizimini yaratish uchun xavflarni aniqlash va tahlil qilish
vositalari ayniqsa dolzarb bo’lib qolmoqda.
Ushbu tadqiqotning maqsadi loyihani amalga oshirishning mumkin bo’lgan
noaniqligini to’liq aks ettiruvchi va kompaniyaning raqobatbardoshligini
oshirishdagi imkoniyatlarini va kompaniyaning potentsial o’sishi istiqbollarini
hisobga olgan holda, uning bir qator yo’nalishlari uchun loyiha risklari
majmuasini ko’rib chiqishdir. butun iqtisodiyotning texnologik suvereniteti.
Tadqiqot gipotezasi shundan iboratki, uni boshqarish sohalariga nisbatan loyiha
xatarlarini o’rganish bizga yuzaga keladigan buzilishlarning eng to’liq to’plamini
aniqlashga, eng keng tarqalgan xavflarni aniqlashga va kelajakdagi boshqaruv
yo’nalishlarini shakllantirishga imkon beradi.
Shu sababli, hozirgi sharoitda loyiha tavakkalchiliklari majmuasini har
tomonlama identifikatsiyalashni amalga oshirish va alohida kompaniyalarning
ham, texnologik va sanoat birlashmalarining ham strategik tavakkalchiliklarini
boshqarish maqsadida ularga boshqaruv ta’siri bo’yicha bir qator chora-
tadbirlarni taklif qilish zarur.
Tadqiqot davomida xavflar to’plami ularning paydo bo’lish joyiga qarab
aniqlanadi. Ushbu xavflarni batafsilroq aniqlash uchun ularni loyihani
boshqarishning funktsional yo’nalishlari bo’yicha aniqlash taklif etiladi.
Muammoni o’rganish maqsadida chiqindini qayta ishlash zavodini yaratish
loyihasi misolida uning mamlakat mintaqaviy iqtisodiyotini barqaror
rivojlantirish uchun alohida ahamiyatini hisobga olgan holda xavfni aniqlash
amalga oshiriladi .
Vaqtni boshqarish loyihaning eng muhim quyi tizimlaridan biri hisoblanadi,
chunki u xarajatlar va natijalar bilan bir qatorda loyihaning vaqt cheklovlarini
ham belgilaydi. Vaqtni boshqarish loyihaning hayot aylanishining barcha
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
39
bosqichlarida amalga oshiriladi, loyihani boshqarishning turli funktsiyalarida
amalga oshiriladi.
Rejalashtirish bosqichida vaqtni boshqarishning asosiy vazifasi ish jadvalini
ishlab chiqishdan iborat bo’lib, unda barcha shartlar bajarilgan taqdirda
vazifaning maqsadli funktsiyasi ekstremal qiymatga etadi.
Vaqt parametrlari quyidagi sohalarda boshqariladi:
•
loyihani ishlab chiqish bosqichida - ular loyiha vaqtini rejalashtiradilar,
amalga oshirish bosqichida - ular tarmoq jadvalining bajarilishini va loyihaning
rivojlanishiga o’zgartirishlar kiritilishini nazorat qiladilar.
•
cheklangan resurslar va sanktsiyalar siyosati sharoitida loyihaning
davomiyligini minimallashtirishni nazarda tutuvchi rejalashtirish jadvali
tuziladi;
•
loyiha bo’yicha barcha ishlarning davomiyligini, ishlar o’rtasidagi
aloqalarni, loyiha uchun zarur bo’lgan resurslarning mavjudligi vaqtini aniqlash
kutilmoqda. Hududning mazmunidan kelib chiqib, quyidagi xavf turlarini va
ularga mumkin bo’lgan ta’sir yo’nalishlarini aniqlash mumkin ko’rinadi (1-
jadval).
Loyiha sohalarining murakkabligi va ishtirokidan kelib chiqqan holda, loyiha
sifatini boshqarish sohasini ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Loyiha sifatini
boshqarish loyiha jamoasining asosiy funktsiyalaridan biridir. Sifat deganda
ob’ektning belgilangan yoki kutilgan ehtiyojlarni qondirish qobiliyati bilan
bog’liq bo’lgan yaxlit xususiyatlar to’plami tushuniladi.
Sifat menejmenti loyihalarni boshqarish va loyiha mahsulotlarini boshqarish
uchun bir xil darajada qo’llaniladi. Faqat sifatli loyiha sifatli mahsulot yaratishi
mumkin. Sifat doimiy nazorat emas, balki sifat jarayonlarining natijasidir.
Loyiha sifatini boshqarishning asosiy tamoyillari:
•
mijozlar ehtiyojini qondirish;
•
nuqsonlarning oldini olish (mahsulot sifatini yo’qotish);
•
loyiha jamoasining javobgarligi;
•
doimiy takomillashtirish - butun loyiha jamoasi doimiy ravishda loyihani
amalga oshirish jarayonlarini takomillashtirish va mahsulot sifatini yaxshilash
ustida ishlamoqda.
Loyihaning rivojlanishiga omillarning xarakterli ta’siri Ishikava diagrammasi
orqali ko’rsatilishi mumkin. Loyiha sifatini boshqarish loyiha amalga oshirilgan
talablarga javob berishini ta’minlash uchun zarur bo’lgan jarayonlarni o’z ichiga
oladi. Barcha mijozlar guruhlari va manfaatdor tomonlarning talablarini
qondirish muhimdir.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
40
1-jadval
Xavf turlari va ularga mumkin bo’lgan ta’sir yo’nalishlarini aniqlash
1
Xatarlar
Yechim usullari
Investor uchun biznes-
rejani ko’rib chiqish va
moliyalashtirish bo’yicha
qaror qabul qilish uchun
ko’proq vaqt
1) Bir nechta investitsiya manbalarini ko’rib
chiqing
2)
investorga
loyiha
bo’yicha
kerakli
ma’lumotlarni o’z vaqtida taqdim etish
Mahalliy
ma’muriyat
tomonidan ko’rib chiqish
muddati uzaytirildi
1) Ushbu loyiha yuzasidan shahar rahbariga
bevosita murojaat
2) texnik inventarizatsiya byurosi bilan
kelishilgan ob’ektning joylashgan joyi va erdan
foydalanish imkoniyati to’g’risida ma’lumot
berish
3) Hujjatlar to’plamini oldindan taqdim etish
Dizayn byurosining loyiha
hujjatlarini
to’ldirish
uchun vaqtini ko’paytirish
1) Ushbu loyihani ustuvor deb belgilash, chunki
shahar hokimligi ko’magida chiqindilarni qayta
ishlash, shahar atrof-muhitini yaxshilash,
shahar byudjetiga qo’shimcha mablag’lar
tushishi rejalashtirilgan.
Uskunani
yetkazib
beruvchini
tanlash
hisobiga ko’paygan vaqt
1) Aniq etkazib berish muddati va uskunalarni
etkazib berish uchun javobgarlik (jarimalar,
jarimalar) bilan jihozlarni etkazib berish
bo’yicha shartnoma tuzish.
2)
Shartnoma
bo’yicha
kafolatlangan
sharoitlarda uskunalar ishlab chiqarish uchun
oldindan to’lovni 35% gacha oshirish
Uskunani ishlab chiqarish
va
yetkazib
berish
hisobiga ko’paygan vaqt
1) Mamlakatimizda bir nechta etkazib
beruvchilarni tanlash
2) Uskunani havo orqali yetkazib berish
To’g’ridan-to’g’ri
ishlab
chiqarish
qurilishi
hisobiga ko’paygan vaqt
1) Bosh pudratchi tomonidan bir nechta
subpudratchi tashkilotlarni tanlash
2)
Qurilish
ishlarini
subpudratchilarga
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
41
taqsimlash
Hududning mazmunidan kelib chiqib, quyidagi xavf turlarini va ularga
ta’sir etishi mumkin bo’lgan sohalarni aniqlash mumkin ko’rinadi (2-jadval).
Loyihani amalga oshirish jarayonida eng muhim manbalardan biri bu inson
resurslaridir. Bundan tashqari, xavfni boshqarishda shuni ta’kidlash kerakki,
inson omili yuzaga keladigan xavfli vaziyatlarning 80% manbai bo’lib,
hodisaning rivojlanishiga va xavfli vaziyatga og’ishning boshlanishiga sabab
bo’lishi mumkin bo’lgan noto’g’ri inson qarorlari.
Uzoq muddatli inson resurslarini boshqarish - bu loyihaning rollari,
mas’uliyatlari, talab qilinadigan ko’nikmalar va hisobot munosabatlarini
aniqlash va hujjatlashtirish va xodimlar rejasini yaratish jarayoni . Ushbu
jarayonning asosiy xususiyatlari shundan iboratki, u loyiha rollarini,
mas’uliyatini, loyihani tashkil etish sxemalarini va xodimlar rejasini, shu
jumladan ishga qabul qilish va ishdan bo’shatish jadvalini belgilaydi.
2-jadval
Sifatni boshqarish sohasidagi mumkin bo’lgan xavf turlari va ularga ta’sir
qilish
2
Xatarlar
Yechim usullari
Loyiha tuzilmasi
to’liq emas
1) Loyihani tekshirish uchun uchinchi tomonni jalb qilish
Yomon
rejalashtirilgan
ish
1) Muayyan vaziyatda nosozliklarni ko’rib chiqish
2) Loyiha jamoasining xatolar va ularni ma’lum bir
bosqichda yo’q qilish usullari haqidagi fikri
Loyiha
uchun
mas’ul
odamlarning
etishmasligi
1) Loyiha jamoasi xodimlari o’rtasida mas’uliyatni
taqsimlash va taqsimlash
2) Zarur hollarda yangi mutaxassislarni joriy etish
Loyihani amalga
oshirish
nazoratining
yo’qligi
1) Tarmoq diagrammalarida belgi qo’yilgan bosh
muhandis tomonidan bajarilgan ishlar to’g’risida har kuni
hisobot tayyorlash
Xodimlarni
noto’g’ri
taqsimlash
1) Bosh muhandis, direktor tomonidan har kuni
jamoaning ishini tahlil qilish
2) Bosh muhandis tomonidan tarmoq diagrammalari va
ish ishlab chiqarish jurnallarini ko’rish
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
42
Xom
ashyoni
qayta navlarga
ajratish
1) Ishlab chiqarish uchun xom ashyoni alohida yig’ishni
tashkil etish
2) Korxonani qabul qilish punktida saralash
Noto’g’ri
saqlash
1) Kirish yo’llarining joylashuvi bilan saqlash joylarini
ajratish
2) Xom ashyoni saqlash ustidan qabul qiluvchi tomonidan
nazorat qilish
3) Ishlab chiqarishda uzilishlar yo’q
Atrof-muhit
ta’siri
1) Yopiq angar, soyabon qurilishi
Ishlab chiqarish
kechikishlari
1) Texnolog tomonidan uskunaning ishlashini doimiy
nazorat qilish
2) Muhandislar va mexaniklar tomonidan jihozlarni
operativ ta’mirlash
3) Xom ashyo ta’minotini bosh muhandis va direktor
tomonidan nazorat qilish
4) Xom ashyo yoki zahiraning zaxira miqdorini yaratish
Tashish paytida
uskunaning
ishdan chiqishi
1) Kafolat majburiyatlari shartnomada yoki shartnomada
belgilanishi kerak
2) Yetkazib beruvchi tomonidan uskunaning to’g’ri
qadoqlanishi
3) Yetkazib beruvchi va tashuvchi tomonidan uskunani
to’g’ri mahkamlash va slingalash
4) Yetkazib beruvchi tomonidan ishlamay qolgan
uskunani tezda yetkazib berish
5) Xizmatga yaroqli transport vositalaridan foydalanish
O’rnatish
vaqtida
uskunaning
ishdan chiqishi
1) Subpudratchilar tomonidan foydalanish qo’llanmalari
va loyiha hujjatlariga qat’iy rioya qilish
2) Bosh pudratchi tomonidan montaj ishlarining
bajarilishini nazorat qilish
3) Buzilishlar uchun javobgarlik shartnomalarda
ko’rsatilishi kerak va o’rnatish qoidalarini buzganlik
uchun jarimalar qo’llaniladi.
4) Subpudratchilar tomonidan ishchi asboblardan
foydalanish
Ishlab
chiqaruvchilar
1) Shartnomani kelishish va imzolashda direktorning
bevosita ishtiroki
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
43
bilan aloqaning
yo’qligi
2)
Asosiy
ishlab
chiqarish
uskunasi
bo’yicha
muvaffaqiyatli bitim tuzilgan taqdirda ishlab chiqaruvchi
tomonidan bufet stolini tashkil etish
3) Boshqa ishlab chiqaruvchini tanlash
Buzilishlar bilan
jihozlarni
o’rnatish
1) Mualliflik nazorati
2) Bosh muhandis tomonidan nazorat qilish
3) Kundalik taraqqiyot hisoboti
4) O’rnatish vaqtida buzilishlar uchun javobgarlik
Uskunaning mos
kelmasligi
1) Ishlab chiqaruvchidan uskunani o’rnatish joyiga
etkazib berishni qat’iy nazorat qilish
2) Batafsil spetsifikatsiya
3) Shartnomada ko’rsatilgan ishlab chiqaruvchi
tomonidan jihozlarni etkazib berish uchun javobgarlik
O’z vaqtida xom
ashyo
bilan
ta’minlanmasligi
1) Xom ashyo yetkazib berish bo’yicha shartnomalar
tuzish
2) Chiqindilarni yig’ish vositalarining ishlamay qolishi va
etkazib berishning buzilishi uchun javobgarlik
Uskunalarni
etkazib berish
logistikasini
buzish
1) Muqobil yetkazib berish usuli
2) Eng yaqin hududlardan yoki umuman Rossiya
Federatsiyasidan uskunalar yetkazib berish
3) Import o’rnini bosish
4) Transport kompaniyasini o’zgartirish
Uskunalar
uchun
yuqori
narxlar
1) Ishlab chiqaruvchidan yoki yetkazib beruvchidan
narxlarni oshirish uchun asos so’rash
2) Shartnoma yoki shartnomada asbob-uskunalar va
xizmatlar miqdorining aniq ko’rsatilishi
3) Vositachilarsiz bevosita yetkazib beruvchi bilan ishlash
O’rnatish
muddatlariga
rioya qilmaslik
1) Uskunalar ta’minotini nazorat qilish va ta’minotdagi
uzilishlarga o’z vaqtida javob berish
2) Subpudratchiga kechiktirilgan jarimalarni taqdim etish
Xodimlarning
past malakasi
1) Ishga qabul qilishda chuqurroq test o’tkazish
2) Trening o’tkazish
Motivatsiya
etishmasligi
1) Direktor, bosh muhandis tomonidan ishlarning
bajarilishini nazorat qilish
2) ish haftasi oxirida direktorga hisobot taqdim etgan
holda bosh muhandis tomonidan bajarilgan ishlar
bo’yicha "kesish" o’tkazish
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
44
3) Ish rejasini o’z vaqtida bajarganligi yoki ortiqcha
bajarilganligi uchun oshirilgan mukofotlar
4) Ishni kechiktirish uchun jarimalarni qo’llash
Xodimlar
o’rtasidagi
nizolar
1) Direktor tomonidan nizolarning sabablarini aniqlash
2) Direktor tomonidan xodimlarni rag’batlantirish
1) Xodimni direktor bilan almashtirish
Og’ir ish yuki
1) Direktor tomonidan xodimlarni ko’paytirish va yukni
kamaytirish uchun mas’uliyatni taqsimlash
Stress
va
charchoq
1) Dam olish va hordiq chiqarishni tashkil etish
2) Ish joylarining ergonomikasi
Loyiha jamoasi tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar haqida ma’lumot yo’qligi
sababli loyiha sekinlashishi va muammo e’tibordan chetda qolishi mumkin.
Buxgalter tomonidan hisobotlarni taqdim etmaslik, moliyaviy mablag’larni o’z
vaqtida taqsimlamaslik va asbob-uskunalarni sotib olmaslik, hozirgi vaqtda
dolzarb bo’lgan xarajatlarni ta’kidlab o’tishga olib keladi. Marketolog tomonidan
mahsulot yetkazib beruvchilar va iste’molchilar to’g’risida ma’lumot bermaslik
iste’molchining yo’qolishiga, shartnomalarning o’z vaqtida tuzilmasligiga va
mahsulot yetkazib berishda uzilishlarga olib keladi. Loyihalash-montaj
ishlarining borishi to’g’risida ma’lumot bermaslik qurilish vaqtini ko’paytirish va
asbob-uskunalarni ishga tushirishga olib keladi.
Xulosa. Umuman olganda, tadqiqot davomida yuzaga keladigan loyiha risklari
majmuasi shakllantirildi va ularga ta’sir qilishning mumkin bo’lgan usullari taklif
qilindi. Xatarlarning aksariyati xodimlarning noto’g’ri harakatlari yoki noto’g’ri
boshqaruv va tashkiliy qarorlar natijasi ekanligi aniqlandi. Xatarlarning
sabablari va oqibatlarini o’rganish risklarni boshqarish strategiyasini
muvaffaqiyatli amalga oshirishning asoslaridan biri barcha xodimlarni loyiha
risklarini boshqarishga jalb qilish va amalga oshirish samaradorligi uchun
yuqori boshqaruvning javobgarligi degan xulosaga kelishga imkon berdi.Ushbu
yondashuvni amalga oshirish nafaqat tashkilotlarning loyiha faoliyati
xavfsizligini, balki ularni rivojlantirish samaradorligini ham oshiradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
Зотов М.А., Поникарова А.С., Гилязутдинова И.В., Салин А.А. Оценка
сбалансированности инновационного устойчивого развития как фактор
повышения промышленной безопасности предприятия // Вопросы
инновационной экономики. – 2022. – № 4. – c. 2529-2544.
2.
Гилязутдинова
И.
В.,
Поникарова
А.С.,
Краснова
А.В.
Совершенствование методологии оценки
эффективности систем
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
45
управления инновационными промышленными рисками для достижения
устойчивого инновационного развития предприятий нефтехимического
комплекса Республики Татарстан // Вестник Казанского технологического
университета. – 2011. – № 23. – c. 211-216.
3.
Kadeev Z. K., Ponikarova A. S., Zotov M. A. The issues of sustainable
management of innovative industrial risks during sustainable development of
entities // Journal of Advanced Research in Law and Economics. – 2020. – №
2(48). – p. 400-409. – doi: 10.14505/jarle.v11.2(48).13.
4.
Гилязутдинова И.В., Ахметзянова С.С. Управление инновационным
развитием
производственного
потенциала
предприятий
нефтегазохимического комплекса Республики Татарстан // Вестник
Казанского технологического университета. – 2006. – № 12. – c. 134-146.
5.
Нурмиева А. Н., Гирфанова Е. Ю. Государство и бизнес:
взаимообусловленность целей развития в цифровой экономике //
Нугаевские чтения : I Всероссийская научно-практическая конференция:
материалы конференции, Казань, 06–07 декабря 2021 года. – Казань:
Казанский
национальный
исследовательский
технологический
университет. Казань, 2022. – c. 202-203.
6.
Тронин С. А. Институциональные формы обеспечения социальных
инноваций: аспекты устойчивого развития // Экономика: вчера, сегодня,
завтра. – 2021. – № 5-1. – c. 63-71.
7.
Алимов, Б. Б. (2023). ИНВЕСТИЦИОН ЛОЙИҲАЛАР АСОСИДА
ЎЗБЕКИСТОН ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ. Gospodarka i
Innowacje., 38, 28-37.
8.
Miralimovich, A. M., Kholmurodovich, S. D., & Batirovich, A. B. (2023).
PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF THE GREEN ECONOMY BASED ON
INVESTMENT PROJECTS IN COOPERATION WITH DEVELOPED COUNTRIES.
Western European Journal of Modern Experiments and Scientific Methods, 1(2),
19-31.
9.
Алимов, Б. Б. (2023). ЎЗБЕКИСТОНДА ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТНИ
РИВОЖЛАТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ. Miasto Przyszłości, 37, 175-184.
10.
Бобакулов, Т., & Алимов, Б. (2022). ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИ
МОЛИЯ СЕКТОРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ.
Евразийский журнал академических исследований, 2(13), 198-205.
11.
Сагдиллаева, З. А. (2019). Юлдашева УА. Алимов ББ Финансовый
анализ.: Учебник-Т.: Иктисод-Молия.
12.
https://www.mininnovation.uz/oz/relationships/post-278
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
46
13.
https://upr.ru/article/upravlenie-riskami-proekta/
14.
https://pmforesight.ru/opportunities/upravlenie-riskami/
