291
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
Khodjayeva, N., & Sodikov, S. (2023). Methods and Advantages of Using
Cloud Technologies in Practical Lessons.
Pioneer: Journal of Advanced Research and
Scientific Progress
,
2
(3), 77-82.
2.
Sarvar, S., & Gulnoza, N. (2023). INTELLEKTUAL TRANSPORT
TIZIMLARINI TASHKIL QILISHNING MATEMATIK MODELLARI.
Science and
innovation
,
2
(Special Issue 3), 821-824.
3.
Raximov, S. D., & Sodiqov, S. S. (2022). TEXNIK SOHA
MUTAXASSISLARI O ‘QUV FANLARINI O ‘QITISH TAYYORGARLIK
JARAYONIDA
C++
DASTURIDAN
FOYDALANISH
ZARURATI.
In
INTERNATIONAL
CONFERENCE:
PROBLEMS
AND
SCIENTIFIC
SOLUTIONS
(Vol. 1, No. 7, pp. 115-118).
4.
Xayrullayevna, N. G., & Sami o‘g‘li, S. S. (2023). TA ‘LIMDA
ZAMONAVIY AXBOROT TEXNOLOGIYALARI: IMKONIYATLAR VA
ISTIQBOLLAR.
O'ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR VA ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
,
2
(19), 473-476.
5.
Sarvar, S., & Gulnoza, N. (2023). INTEGRATION OF PEDAGOGY AND
INFORMATION TECHNOLOGY.
Finland International Scientific Journal of
Education, Social Science & Humanities
,
11
(4), 1966-1970.
6.
Sarvar, S., & Islomjon, B. (2023). BULUTLI TEXNOLOGIYALAR VA
BAYES TARMOG ‘I MODELIDAN TA’LIMDA FOYDALANISHNING KENG
IMKONIYATLARI.
International Journal of Contemporary Scientific and Technical
Research
, 15-18.
INERSIYALI SKRUBBER ISHCHI SUYUQLIKNI PURKOVCHI
MEXANIZMINI JARAYONGA TADBIQ QILISH
Sulaymonov Abduraxmon Maxamadovich,
Shonazarov Sherali Furqatovich
Farg‘ona politexnika instituti
Annotatsiya.
Bugungi kunda dunyoda sanoat changlari va changli gazlarini
tozalashda xo‘l usuldan foydalanish tendensiyasi ortib bormoqda. Ho‘l usul dispers
sostavi yuqori (zarra o‘lchami 5 mkm kichik) bo‘lgan zarralarni suyuqlik muhitida
ushlab qolishda samarali hisoblanadi.
Kalit so‘zlar:
texnologik jarayon, changli havo, sanoat changlari, dispers,
skrubber.
Atrof muhitni himoya qilish ishlarini rivojlantirish maqsadida ilmiy asoslangan
yechimlarga tayangan holda talablarga javob bera oladigan sanoat apparatlari ham
yaratilgan va muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda.
292
Hozirda sanoat chiqindilarini ushlash, neytrallash yo‘nalishida ko‘plab ilmiy
izlanishlar olib borilmoqda, sanoat ishlab chiqarishning har bir sohasi bo‘yicha aniq
bir tasniflangan, yuqori samara bilan maqsadga erishish imkonini beruvchi ilmiy
jihatdan puxta asoslangan ko‘plab ilmiy yechimlar, tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Sanoatda ikkilamchi gazlarni tozalashning quruq va ho‘l usullari mavjud bo‘lib,
bu turdagi qurulmalar kichik gidravlik qarshilik va yuqori ish unumdorligiga ega
hisoblanadi.
Ho‘l usulda chang va gazlarni tozalash qurulmalarining konsturksiyalari turlicha
bo‘lib, bu qurulmalar ichida eng ko‘p tarqalgani skrubberlardir. Skrubberlarning ho‘l
usuldagi boshqa qurulmalarga nisbatan asosiy avfzalligi chiqndi suvining qurulma
potrubkalariga tiqilishi va tozalashda hosil bo‘ladigan shlamning qurulma devorlariga
yopishib qolishga moyilligi kamroq. Bundan tashqari agressiv, temperaturasi hamda
oqim tezligi yuqori bo‘lgan gazlarni tozalashda samaradorligi yuqori hisoblanadi [1].
Shuning uchun chang va ikkilamchi gazlarni suyuqlik tomchilari bilan
to‘qnashuv extimolini oshirish uchun yangi effektiv usullarni yaratish, qurilma
konstruksiyasini takomillashtirish yoki tashqi energiya ta’sirini qo‘llash kerak bo‘ladi
[2].
Sanoatda konstruktiv tuzilishi turlicha bo‘lgan skrubberlar ishlatiladi. Bu turdagi
skrubberlar ichidan foydalanish ko‘lami bo‘yicha tarelkali skrubberlar eng keng
tarqalagan qurilmalar hisoblanadi.
Tarelkali skrubber qurilmasi bundan oldingi ilmiy tadqiqot ishlarimizda
o‘rganilib kelingan. Hozirda skrubber qurilmasi ishchi suyuqlikni purkovchi
mehanizmi takomillashtirilib, bu bo‘yicha eksperementlar o‘tkazilmoqda [1].
Yuqorida aytib o‘tilgan suyuqlikni purkovchi mehanizm quyidagicha ishlaydi.
Changlangan havo oqimi shnekli ta’minlovchi ventilator (1) orqali changli havo
yo‘naltiruvchi quvurga (2) kiradi. Havo yo‘naltiruvchi quvur ichki qismi paralel
ravishda suyuqlikni sepib beruvchi maxsus shtuser (3) bilan jihozlangan. Suyuqlik
purkovchi mexanizm xavo yo‘naltiruvchi quvurga perpendikulyar ravishda tushirilgan
suyuqlik quvuriga(4) biriktirilgan (1-rasm).
1-ventilator; 2-havo yo‘naltiruvchi
quvur;3-maxsus shtuser; 4-suyuqlik
quvuri; 5- konussimon quvur; 6-
shlam tushuvchi patrubka; 7-gaz
taqsimlagich; 8-silindrsimon korpus;
9-maxsus tarelka; 10- toza gaz
chiquvchi patrubka
1-rasm.
Ho‘l usulda chang ushlovchi va gaz tozalovchi apparatning
konstruktiv sxemasi
293
Qurulmaning mavjud skrubberlarga nisbatan asosiy afzalligi shundaki, maxsus
shtuser aylanma xarakati gaz oqimining suyuqlik muxitidagi egri chiziqli xarakatini
ta’minlaydi. Bu esa o‘z navbatida massao‘tkazish koefitsientini ko‘paytiradi.
Xulosa:
Ho‘l usulda chang ushlash qurilmalari konstruksiyalarini o‘rganish
natijasida, qurilmalar ish prinsipi suyuqlik oqimlarini changli gaz oqimiga yo‘llashda
suyuqlik va changli gaz – parallel, suyuqlik va changli gaz – qarama-qarshi kontakt
yuzalarini oshirish orqali yuzaga keladigan hodisalardan foydalanishga asoslangan
bo‘lib, atrof muhitga chiqarilayotgan zaharli va changli gazlarni ushlab qolishda juda
kichik zarrachalarni ham tutib qolish imkoniyati mavjudligi va juda yuqori tozalash
darajasiga erishish mumkinligi aniqlandi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
Rasuljon, T., Azizbek, I., & Abdurakhmon, S. (2021). Research of the
hydraulic resistance of the inertial scrubber.
Universum: технические науки
, (7-3
(88)), 44-51.
2.
Тожиев, Р. Ж., Исомиддинов, А. С., Ахроров, А. А. У., & Сулаймонов,
А. М. (2021). Выбор оптимального абсорбента для очистки водородно-
фтористого газа в роторно-фильтровальном аппарате и исследование
эффективности аппарата.
Universum: технические науки
, (3-4 (84)), 44-51
KURILISH OYNASI SHIXTALARNI ARALASHTIRUVCHI
QURILMANING ISHCHI KURAKLARI MODERNIZATSIYASI
Xalilov I.L., Mamajonov A.
Farg‘ona politexnika instituti
Annotatsiya:
Maqolada “KVARTS” AJda korxonasining xom-ashyo sexida
shisha tarkibiga qo‘shiluvchi shixtalarni aralashtirish samaradorligi yuqori bo‘lgan,
energiyatejamkor, kuraklarini shaklini o’zkartirtilgan va qiyalik burchaklari optimal
variant hisoblangan apparatini takomillashtirilgan konstruksiyasi taklif etilgan.
Kalit so‘zlar:
shixtalar, usul, kuraklar, qorish jarayoni, aralashtirish zonasi,
ta’sir kuchlar, kritik burchak tezligi.
Kimyo, qurilish materiallari sanoati korxonalarida ko‘plab aralshtiruvchi
qurilmalari ishlatiladi. Aralashtirish jarayoni Quvasoy “KVARTS” AJda xam bo‘lib,
korxonaning
xom-ashyo
sexida shisha tarkibiga qo‘shiluvchi shixtalarni
aralashtirishda keng qo‘llaniladi. Turli hil texnologik jarayonlarda bir nechta
komponentlarni aralashtirib ularning tarkibini bir hil massa holiga keltirish muxim
axamiyatga yega. Oyna ishlab chiqarishda dastlabki bir necha kompanentlarni
aralashtirish bir jinsli massa olish va sifatli oyna ishlab chiqarish shartlaridan biridir.
Bir komponentni ikkinchi bir komponent ichida tekis qilib taqsimlab berish yoki turli
komponentlardan bir jinsli aralashma xosil qilish aralashtirish jarayonining asosiy
