189
xizmat qiladi. Ushbu texnologiyalardan samarali foydalangan holda, kasbiy ta’lim
muassasalari o‘quvchilarga texnik fanlar sohasida muvaffaqiyat qozonish imkonini
beradigan dinamik va qiziqarli o‘quv muhitini yaratishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
B.Z.To‘rayev. Ta’limni axborotlashtirishga bo‘lgan zamonaviy yondashuvlar.
Kompyuter lingvistikasi:muammo va yechimlar mavzusidagi xalqaro onlayn ilmiy
amaliy konferensiya materiallari to‘plami. Toshkent, 19 aprel, 2021 y. – 262-265 b.
2.
Z.X.Komilova. D.B.Botirov. Informatika va axborot texnologiya fanini
o`qitishda bulutli texnologiyalaridan foydalanish metodikasi. Тa'lim muassasalarida
boshqaruv jarayoni va o'quv sifatini takomillashtirish muammolari Respublika ilmiy-
amaliy konferensiya Jizzax davlat pedagogika universiteti. Том 1., - 325-329.
3.
Z.Kh.Komilova, F.S.Nazirjonova. The role of new information technologyies
in education. Экономика и социум. 2021, № 4-1 (83), -С.167-170.
4.
T.I.Tojalievich, M.M.Mavlonjonovich, U.J.Tokhtasinovich, T.A.Eraliyevich.
Methods of implementation of information protection system. Galaxy International
Interdisciplinary Research Journal, №10(6), С.1037-1040, 2022
5.
I.T.Tojiboev, M.M.Mamirkhojayev, A.E.Toychibaev, J.T.Umaraliyev. Cash
memory of the computer, memory address and their order. Academic research in
educational sciences. №2 (7), -С.37-43.
6.
Z. X. Komilova. Axborot texnologiyalari fanining hozirgi jamiyatdagi oʻrni
va ahamiyati //Ta'lim va innovatsion tadqiqiotlar. Buxoro davlat universiteti. – 2023. –
Т. 2. – №. 2. – С. 234-237.
7.
Z. X. Komilova & F. S. Nazirjonova. (2020). The value and role of interactive
methods in the development of information technology in primary school
pupil. Academicia An International Multidisciplinary Research Journal (Double Blind
Refereed & Reviewed International Journal). ISSN, 2249-7137.
UMUMTA’LIM MUASSASALARIDA SOGʻLOM PEDAGOGIK-
PSIXOLOGIK MUHIT TASHKIL ETISHNING DOLZARB MASALALARI
(PhD) Zaripov Otabek Murodullayevich
Oʻzbekiston-Finlandiya pedagogika instituti, O`zbekiston
mashrabhakimov071096@gmail.com
Annotatsiya
. Maqolada o`quvchi yoshlarni tarbiyalashda sog`lom pedagogik-
psixologik muhit tashkil etish,o`quvchi yoshlar tarbiyasiga alohida e`tibor qaratish
zarur vazifa ekanligi ta`kidlangan. Shuningdek muallif umumta`lim muassasalaridagi
o`quvchi yoshlar va pedagog o`qituvchilar bilan ishlashning muhim jihatlariga alohida
e`tibor qaratgan va tegishli tavsiyalar bergan.
Kalit soʻzlar
. Umumta`lim muassasasi, pedagogik-psixologik muhit,o`quvchi
o`smir yoshlar, individual xususiyat, innovatsion faoliyat.
190
Vatanimizning kelgusidagi taraqqiyoti ko`p jixatdan yoshlarimizning
intellektual ilmiy saloxiyatiga ,zamonaviy bilimlarni qay darajada egallaganligiga
bog`liq. O`quvchi yoshlarni sog`lom , bilimdon, insoniy fazilatlarga ega insonlar qilib
tarbiyalasak ,kelgusida davlatimiz va jamiyat uchun yetuk va zamonaviy bilimlarga
ega shaxslar yetishib chiqishi shubhasiz.
Bugungi kun yoshlarini tarbiyalash oson emas.Ularga zamonaviy bilimlar bilan
birga odob va axloq haqida doimo tushuntirishlar olib borish, bo`sh vaqtlarini to`g`ri
taqsimlab, turli sport to`garaklariga qatnashishlarini tashkil etish, fanlardan bilimlarini
turli bellashuvlar orqali o`rganish, ularning qiziqishlarini aniqlab, shu yo`nalishlar
bo`yicha o`z qobiliyatlarini ruyobga chiqarishlariga yordam berish kabi vazifalar
o`quvchi yoshlar tarbiyasida muhim ahamiyatga ega .
Yangi O`zbekistonda o`quv-mashg`ulotlarini tubdan yangilashga qaratilgan
innovatsion va zamonaviy texnologiyalardan keng foydalanilmoqda.Chunki, bugungi
globollashgan,shiddat bilan rivojlanib borayotgan hozirgi davrda yangi zamonaviy
bilimlarga ega pedagog o`z oldiga qo`ygan maqsadga har tomonlama yetuk shaxslarni
tayyorlashga erisha oladi.
“Innovatsiya –bu kelajak degani. Biz buyuk kelajagimizni bugundan
boshlaydigan boʻlsak, uni aynan innovatsion g`oyalar, innovatsion yondashuv asosida
boshlashimiz kerak”-deb ta`kidladi Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Oliy Majlisga
Murojaatnomasida. Umumta`lim muassalari pedagoglari o`z faoliyatlari davomida
shaxsiy, ijtimoiy, iqtisodiy va kasbiy munosabatlarga kirisha olishi, jamiyatda o`z
o`rnini egallashi, mavjud muammolarning yechimini o`z vaqtida topa olishi uchun, o`z
sohasi va kasbi bo`yicha jaxon andozalariga javob bera oladigan kadr kreativ inson
bo`lishi zarur.
Qadim qadimdan ma`lumki ta`limda tarbiya har doim bir-biri bilan chambarchas
bog`liqdir.Chunki bularsiz jamiyat rivojlanmaydi.Tarbiyali o`quvchi yoshlar
jamiyatda munosib o`rin egallaydi, ular hech qachon yomonlik haqida
o`ylamaydi.Bola tarbiyasida eng qiyin payt bu uning - o`smirlik yoshidir. Aynan
ushbu davrda o`quvchi eng murakkab jarayonlarni o`z boshidan kechiradi. Bu davr
ijtimoiy va biologik rivojlanishda murakkab davr boshlanadi. Hayot yo`lining mana
shu davrida mustaqil o`z “men”iga ega o`smir o`z oldiga kim bo`lish, nima, qanday va
nimaga erishish kabi masalalarni hal etishga to`g`ri keladi. Aynan ushbu davrda
tajribali umumta`lim muassasi pedagogi o`quvchisini ota-ona bilan hamkorlikda
tarbiyalashga o`z hissasini qo`sha oladi, ma`lum bosqichda o`quvchiga ham ruhan,ham
ma`naviy, psixologik-pedagogik yordamga keladi.
Umumta`lim muassasi tarbiyalanuvchisini o`z maqsadlarini qanday qo`yishi va
jamiyat bilan uyg`unligi uning kelajakdagi keng istiqbolga bog`langan holda faolligi,
barqarorligi, ma`naviy pokligi, maqsadga yo`nalganligi, betakrorligi va ijtimoiy va
psixologik jihatdan mazmundorligi jamiyat uchun ham qimmatlidir. Umumta`lim
muassasi pedagoglari va psixologi muassasadagi tarbiyalanuvchining ontogenez
bosqichlarini, ko`p jihatdan o`smir ruhiyatidagi o`zgarishlarni hisobga olgan holda
nizoli vaziyatlar yuzaga keltirish sabablarini o`rganib faoliyat olib borsa kata
191
muvaffaqiyatga erishadi. Ayniqsa bu davrda yuzaga kelgan nizoli vaziyatlarni ijobiy
va psixologik va pedagogik tahlil qilish inqirozlarini yengil bartaraf etish , pedagogik
jarayonn isamarali bo`lishida xizmat qiladi.
Umumta`lim muassasida faoliyat olib borayotgan pedagoglar va o`quvchi
o`rtasidagi munosabatlar, xususan o`qituvchilarning o`quvchi faoliyatini salbiy
baholanishi unda o`ziga past baho berishini yuzaga keltiradi. Bunday holatlar ayniqsa
hissiyotli o`quvchilarga xosdir. O`qituvchining salbiy munosabati o`quvchi yoshning
salbiy tomonlari va o`z qobiliyatlarining pastligiga ishonchini shakllantiradi.
Umumta`lim muassalarida faoliyat olib borayotgan o`qituvchi pedagoglar va o`quvchi
yoshlar o`rtasidagi munosabat jarayonida o`qituvchining vazifasi faqat axborot berish
emas,balki uni tushunishga erishish masalasi ham turadi.
Jamiyatda o`z diqqatini, his-tuyg`ularini va xatti xarakatlarini ongli
boshqaradigan odamlar jamiyatdagi aloxida shaxslar va ijtimoiy guruh a`zolari ularga
qanday munosabatda bo`lishlaridan qat`iy nazar o`z faoliyat yo`nalishlarida yuqori
samaradorlikka erishadilar.Ana shuning uchun ular doimo sog`lom va baxtli.
Shaxslararo
munosabatlar
jarayonida
ular
doimo
quvonchli
vaziyatlar
ishtirokchisidirlar. Bunday shaxslar turli vaziyatlarda xattoki stressli xolatlarni ham
samarali tark etadi, nizoli vaziyatlarda o`zlarini yo`qotmasdan muammolarni hal
qiladi,qiyinchiliklarni oson yengishadi. Xattoki sog`lom va uzoq yillar davomli umr
ko`rishadi. Umumta`lim muassalari o`quvchi yoshlarida irodaviy xususiyatlarni
tarbiyalay olsak boshqa individual xususiyatlarga qaraganda ancha samarali. O`zidagi
qat`iyat va bardoshlilikni tarbiyalash umumta`lim muassasining yuqori sinflarida
ta`lim oluvchilarda effekt beradi. Ayniqsa shaxsning o`zini boshqara olishi kelgusidagi
muvaffaqiyatlarining asosi hisoblanadi.Shaxs har qanday ezgu maqsadga erishish
uchun avvalo unda hohish zarur, o`zi astoyidil hohlamasdan amalga oshirilgan har
qanday urinishlar,mehnat qilish insonning o`ziga ham tatimaydi,faoliyati davomida
ikkilanadi, qilgan mehnatidan zavqlana olmaydi, ishlagan sayin tinimsiz charchab ,
kayfiyati doimo tez-tez buzilib turadi.
Umumta`lim muassalari o`quvchilarida o`zining xulqi, xatti xarakatlari uchun
javobgarlikni kuchaytirishda, avvalo ustoz pedagoglarning o`zi nihoyatda sog`lom
muhit haqida muayyan tasavvurga ega bo`lishi lozim. Bular quyidagilarda ta`riflanadi.
- doimiy me`yorlarga rioya qilish-axloqiy va pedagogik munosabatlar jarayonida
davomli va ijobiy namunalar orqali.
- axloqiy me`yorlarni bajarish-intizomlilik, shaxsga xos bo`lgan hissiy
munosabatlardan kelib chiqqn holda subyektga ijobiy munosabat bildirish.
- vaziyatlarni doimiy bajarish- doimiy ravishda axloqiy munosabatlarda faol
munosabatlarga kirishish.
Umumta`lim muassalariada sog`lom psixologik muhit asosiy o`rinni egallaydi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, shaxsda sog`lom psixologik muhit tashkil etishda
intizomli bo`lish asosiy omil hisoblanadi. Bilimlar va ko`nikmalar insonning xulqini
boshqarib turuvchi mexanizmdir. Muassasada qachonki intizomlilik bosh mezon
bo`lsagina samarali natija beradi. O`quvchi shaxsida sog`lom psixologik muhitni
192
erkinlik nuqtai nazaridan tarbiyalash lozim. Ayniqsa hamkorlik “ustoz-shogird”
munosabatlari muhim o`rin tutadi. Asosiy e`tibor barkamol shaxsni tarbiyalashga
qaratilgan. Bu haqda O`zbekiston Respublikasining prezidenti SH.M.Mirziyoyevning
quyidagi fikrlari nihoyatda o`rinli: “Bizning maqsadimiz –Yangi O`zbekistonning
maktab bitiruvchisi zamonaviy ko`nikmalarni egallagan, axborot texnologiyalarini
puxta o`zlashtirgan, kreativ fikrlaydigan, mustaqil qaror qabul qila oladigan,
dunyoqarashi keng shaxs bo`lib shakllanishi zarur”.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
Shavkat Miromonovich Mirziyoyev Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 2017
y.22.12.
2.
3.
https://journals.uzfi.uz/journal_archive/1/#
ASSESSMENT SYSTEM BASED ON INNOVATIVE EDUCATIONAL
TECHNOLOGIES METHODS OF INCREASING EFFICIENCY
Abduganiev Akhror Shavkat ugli
master of Jizzakh branch of National University of Uzbekistan
Baboyev Alijon Madaminovich
Jizzakh branch of National University of Uzbekistan
Annotation
: This article examines the students' knowledge in an international
manner theoretical basis and content of using assessment systems, assessment analysis
of systems methodology, international assessment systems Analytical information
about specific features of use given. Also, monitor students' knowledge of computer
science practical use of international assessment systems basics, a general description
of the use of international assessment systems, integrated to monitor student learning
the methodology of technology development and use is described.
Keywords
: Innovative education, computer science, Analytical information,
education.
Innovative education in improving the efficiency of computer science lessons
innovative use of technologies for teacher training approach, perfect mastery of its
methods is important.In this case, it is necessary to organize science classes step by
stepis appropriate.In the first step, basic information about the science is provided.
In the second stage, usually the most relevant, controversial of the demands of
the period issues are discussed. Search, think, create, work will be done. In the third
step, theoretical rules are put forward in depth level is stated. It is known that
independent creative thinking is in the study environment it is formed and developed
in the process of overcoming emerging difficulties. In the fourth stage, feedback,
material for communication is given. In the fifth stage, the subjects learned by the
