
82
МАШХУР ИЧИМЛИКЛАР ВА УЛАРНИНГ ТИШ КАТТИК ТУКИМАСИГА
ТАЪСИРИ
Разакова Н.Б Абдиримова Г.И
Тошкент давлат стоматология институти, Узбекистон
Тадқиқотнинг долзарблиги.Турли хил ичимликларнинг машхурлик
даражаси сунгги йилларда янада усиб бормокда. Бунадай булишига асосий
сабаб, инсонлар уларни турли хил максадларада яъни кимдир чанкок
кондириш максадида, яна кимдир турли хил таъмлардан лаззатланиш
максадида, яна кимдир модага таяниб зарядланиш яни энергия олиш
максадида ичади. Бу эса уларга булган эхтиёжнинг янада ортишига сабаб
булиб келмокда. Хар бир инсон кун
давомида уртача 2 литр сувни истеъмол
килади. Газланган минерал сувларининг организм учун фойдали томони
мавжуд эмаслиги анча йиллар давомида исботланиб келинган булсада,
инсонлар уни музлатгичга куйиб совук холда ичиб келишдан
тухташмаяпти. Айрим ширин газланган ичимликларни шунчаки фойдаси
булмаслиги билан биргаликда уларнинг организмга зарарли таъсири жуда
куп. Шуни таъкидлаш керакки, ширин газланган ичимликларни тез
-
тез ва
куп истеъмол килиш ички органлар фаолияти шу билан биргаликда огиз
бушлиги тиш каттик тукимлари ва пломбаларга хам зарарли таъсир
курсатади. Бизга маълумки огиз бушлиги суюклиги
pH
курсаткичи меёрида
7,0 га тенг. Ушбу курсаткичнинг ортиши ёки пасайиши огиз бушлиги ва тиш
каттик тукималари фаолятига салбий таъсир курсатади. Тишларнинг
структуравий тузилишиниг
бузилишига олиб келади. Айникса
pH
нинг
пасайиши кислоталилик мухитининг пайдо булиши тиш каттик
тукмиларига жудаям йомон таъсир курсатади. Бунга мисол келтириб Соса
Со
la
истеъмолидан сунг
pH
2,5 га минерал сувда 5,2
-
6,3 га энергетик
ичимликларда эса 3,3
-
3,8 холатига олиб келишини курсатиш мумкин.
Тадқиқотнинг максади
.
Тадкикотимизнинг
асосий максади турли хил
газланган
ичимликларнинг
тиш
каттик
тукимаси
холатига
ва
пломбаларнинг адгезия хусусиятига таъсирини урганиш.
Материлаллари ва услублари.
Тадкикотни
соглом тишларда огиз
бушлигида олиб бориш имкони чекланганлиги сабабли
олинган соглом
(интакт) тишларда олиб боришни режалаштирдик. Олинган 80 та интакт
тишлар. Пломбанинг адгезивлик хусусиятини урганишда эса ушбу соглом
тишларни олиб, дистилланган сувда колдириб, сунгра чайнов юзасидан
олмоз борда чархланиб нурда котувчи пломба ашёсида пломбаланди. Барча
Намуналар бир кун дистилланган сувда сакланди. Сунгра уларни яхшилаб
тозалаб дезинфекциялаб 3
гурухга ажратдик. Биринчи гурухдаги тишларга
Соса Со
la
ичимлиги, иккинчи гурухга
RedBull
энергетик ичимлиги ва 3
гурухга
Nestle
минерал суви солинди. 3 гурух бизда назорат гурухи. Ушбу
ичмиликларда тишлар 24 соат давомида сакланди. Тукима ичи
узгаришларни аниклаш максадида метилен куки буёгидан фойдланилди.

83
Ушбу буёк ишлатиладиган мухитда енгил узгариш беради бу визуал яхши
аниклилик имконини беради. Метилен куки бошка буёкларга нисбатан
енгил молекуляр огирликка эга булиб тиш илдиз пломбаларигача
чукурликда енгил кириб боради (2. С 4). Юкорида курсатилган муддат
тугагач намуналар дистилланган сувда ювилиб олмоз сепарацион дисклар
ёрдамида тишнинг ёйи буйлаб буйламасига вертикал текисликда кесилди.
Пломбаларининг герметизация хусусиятининг бузилишини машхур
усул «Тиш
-
пломба» яъни буёкнинг тишга пломбанинг ёпишган чегарасида
аниклаш оркали амалга оширилди.
Ичимликларнинг эмал тукимасига эрозивлик яни нохуш таъсирини
аниклаш учун ичимликда сакланиб сунгра метилен кукида сакланган ва
дистилланган
сувда
ювилган
тишлардаги
эмалнинг
буялганлик
даражасига караб Н.В. Гетман таклиф этган баллар билан бахолаб чикдик
(2007) Унга кура Тишлардаги эмал буялмаган булса
-
0. Эмал юзаси урта
даражада буялган булса 1 балл. Интенсив равишда буялган булса 2 балл.
Герметизация таъсирини аниклашда «Тиш пломба» чегарасидан
текширилаётган хар бир тиш юзасидаги пломба майдонини хар бир
юзасидан 0.5 мм калинликда кесиб олинди (буёкни уртача чукурликга
кириб бориш чегарасига). 0.1 мм калинликкача штангенцирул ва
микрометр ёрдамида буёк чукурлиги аникланди. Илдиз пломбаларига
утган буёкларни эса чарханганда тиш ва пломба чегарасининг энг чукур
катлами олинди.
Олинган натижаларга кура «Тиш пломба» чегарасида эмалнинг
буялиши чархланган эмал юзаларида пломба ёпишкоклик хусусиятининг
бузилишига чархланмаган эмал кисмидаги буялиш эса тиш каттик
тукимасидаги деминерализация жараёнининг мавжуд эканлигини
курсатади.
Натижалар ва мухокама.
Шуни
курсатадики текширилаётган
тишларда буялиш даражаси турлича. Биринчи гурухда уртача буялганлик
даражаси 0.81 мм. Иккинчи гурухда
-
0.39 мм. Назорат гурухида эса буялиш
аникланмади.
Баллар йигиндисига кура биринчи гурухда уртача баллар 2 баллни,
иккинчи гурухда 1 баллни, назорат гурухида эса 0 баллни ташкил этди.
Nestle
минерал сувига солинган тишларда буялиш мутлако йук. Энергетик
ичимлик
RedBull
га солинган тишларда тиш
-
пломба чегарасида бешта
холатда буялиш кузатилди 30%. Соса Со
la
ичимлигига солинган
тишларнинг деярли хар иккитасида тукимларда кучли узгариш кузатилди
50%.
Хулоса.Тадкикиот натижаларидан шундай хулосага келинди:
1.
Тиш каттик тукимаси ва пломбаларнинг адгезивлик хусусиятига
Соса Со
la
ва
RedBull
ичимликлари ёмон таъсир курсатади.
2.
Соса Со
la
ичимлигини кулланилганда эмалнинг
буялиши
кузатилди бу эса100% эмал деминерализация жараёнини кучли

84
кечишидан, хар икта тишнинг биттасида тиш
-
пломба чегарасидаги
буялиш 50% пломба адгезиясини бузилишидан далолат.
3.
RedBull
ичимлиги кулланилганда эмалнинг буялиши кузатилди бу
эса100% эмал деминерализация жараёнини кучли кечишидан, тиш
-
пломба
чегарасидаги буялиш 30% пломба адгезиясини бузилишидан далолат.
4.
Nestle
ичимлиги кулланилганда хеч кандай буялиш ва пломба
адгезиясининг пасайиш холати кузатилмади.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1.
Исаходжаева, Х., et al. "ВЛИЯНИЕ ГЕСТАЦИОННОГО ВОЗРАСТА И
МАССЫ
ТЕЛА
НОВОРОЖДЕННОГО
НА
ПРОРЕЗЫВАНИЕ
ЗУБОВ."
Stomatologiya 1.1 (82) (2021): 40-42.
2.
АРИФОВ, СС, and МБ ТУХТАЕВ. "Учредители: Общество с ограниченной
ответственностью с участием иностранного капитала" E
-LINE PRESS."
STOMATOLOGIYA Учредители: Общество с ограниченной ответственностью с
участием иностранного капитала" E
-LINE PRESS" 1: 82-85.
3.
Исаходжаева, Х., et al. "ВЛИЯНИЕ ГЕСТАЦИОННОГО ВОЗРАСТА И
МАССЫ
ТЕЛА
НОВОРОЖДЕННОГО
НА
ПРОРЕЗЫВАНИЕ
ЗУБОВ."
Stomatologiya 1.1 (82) (2021): 40-42
4.
Даминова, Ш., С. Маткулиева, С. Назирова, и Н. Раззакова.
«Нарушения биологии полости рта у детей с гепатитом С». in Library, т. 21,
вып.
2,
июнь
2021
г.,
сс.
47
-48,
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14501
5.
Ризаев, Ж., and М. Юнусходжаева. "Биологические основы
остеорепарации и минерального обмена кости При лечении заболеваний
пародонта." Журнал проблемы биологии и медицины 1 (107) (2019)
: 185-
188.
ПРИМЕНЕНИЕ ФТОРПРЕПАРАТА В ПРОФИЛАКТИКИ КАРИЕСА ЗУБОВ
Рахматуллаева Д.У.,
Сурьатов Д.Х., Сурьатова
Ш.У.
Ташкентский государственный стоматологический институт, Узбекистан.
Актуальность. Кариес зубов остается одной из главных проблем
здоровья населения, в том числе и в странах, где профилактические
мероприятия внедряются уже в течение нескольких десятков лет и где для
его лечения используются самые современные методы.
Исследования многих авторов свидетельствуют что, у детей нашей
Республики отмечает рост интенсивности и распространенности кариеса
зубов, увеличение числа удаленных зубов у здоровых детей, как и
последствия осложнения кариеса и некачественного лечения. 87,6% дети
имеют зубы пораженные кариесом, причем интенсивность кариеса
на 1
ребенка составляет 5,18.