STARS International University
249
O‘ZBEKISTONNING
IJTIMOIY – IQTISODIY
HAYOTIDA FUQARO
AVIATSIYASINING
O‘RNI
SALIMOV BAXRIDDIN
LUTFULLAYEVICH
Annotatsiya:
Maqolada dunyo bo‘ylab havo aloqalarining o‘rnatilishi va qatnov yo‘nal-
ishlari doirasining kengayishi ishlab chiqaruvchilar uchun ham bir qator afzalliklar tug‘dir-
ishi, birinchidan, ishlab chiqaruvchilarning chet ellik hamkorlar bilan uzviy aloqa o‘rnatish-
ga, ijtimoiy munosabatlarni yaxshilashga, tez-tez ko‘rishib, o‘zaro tajriba almashishlari
uchun yo‘l ochilganligi, ikkinchidan, mahsulotlarni sifatini saqlagan holda, qisqa fursatlar-
da, istalgan manzillarga yetkazish imkoniyati yaratilganliigi, Shu bois, havo transportidan
foydalanuvchilar soni yildan-yilga ortib borib, mijozlar orasida havo transportini afzal deb
bilayotganlar soni ko‘payotganligi tahlil etilgan.
Kalit so‘zlar:
dunyo, havo transporti, aloqa, samaradorlik, iqtisodiyot, mustaqillik.
Ўзбекистоннинг мустақилликка эришиши, кўп соҳалар қатори ҳаво транс-
портида ҳам туб ўзгаришларга олиб келди. 1992 йилнинг 28 январида “Ўзбеки-
стон ҳаво йўллари” миллий авиакомпаниясига асос солинди. Айтиш мумкин-
ки, мамлакатимиз ҳудудида ҳаво транспортига оид ишларни мувофиқлашти-
ришда ва соҳага оид давлат сиёсатини рўёбга чиқаришда мазкур ташки-
лотнинг ўрни ва аҳамияти катта бўлган. Узоқ йиллар фуқаро авиациясининг
асосий бошқарув органи саналган “Ўзбекистон ҳаво йўллари” миллий авиа-
компанияси мамлакатда ҳаво транспорти соҳасини янги босқичга олиб чиқ-
ди. Мустақиллик йилларида дунёга “Uzbekistan airways” номи билан танилган
“Ўзбекистон ҳаво йўллари” жаҳондаги энг ишончли, хавфсиз ва нуфузли ави-
акомпаниялардан бирига айланди. Ўтган йиллар ичида миллий авиакомпания-
мизнинг иқтисодий салоҳияти ортиб бориб, техник имкониятлари кенгая бор-
ди. Авваллари мумкин бўлмаган ишлар, яъни жаҳоннинг кўплаб мамлакатла-
рига тўғридантўғри бўлган қатновлар амалга оширила бошланди. Жумладан,
миллий авиакомпания ташкил этилган йилнинг ўзидаёқ Лондон, Карачи, Деҳ-
ли, Куала-Лумпур, Тель-Авив, Пекин каби қатор хорижий шаҳарлар йўнали-
шлари бўйлаб мунтазам қатновлар йўлга қўйилди. Кейинги йилларда, Франк-
фурт, Бангкок, Афина, Манчестер, Сеул, Нью-Йорк, Бахрейн, Париж, Дакка,
Эр-Риад, Рим, Бирмингем, Амритсар, Осака, Токио, Ханой, Рига, Шанхай, Аста-
https://doi.org/10.47689/STARS.university-pp249-251
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
250
на, Урумчи, Лахор, Милан, Сочи, Бомбей, Мадрид, Калининград каби жаҳон-
нинг кўплаб сиёсий, савдо ва саноат марказлари бўлган шаҳарлари билан
ҳаво кўприги ўрнатилди. Ҳозирги кунга келиб, Ўзбекистон дунёнинг аксари-
ят давлатлари билан ҳаво йўллари орқали боғланиб бўлган.
Дунё бўйлаб ҳаво алоқаларини ўрнатилиши ва қатнов йўналишлари доира-
сининг кенгайиши ишлаб чиқарувчилар учун ҳам бир қатор афзалликлар туғ-
дирди. Аввало, ишлаб чиқарувчиларнинг чет эллик ҳамкорлар билан узвий
алоқа ўрнатишга, ижтимоий муносабатларни яхшилашга, тез-тез кўришиб,
ўзаро тажриба алмашишлари учун йўл очилди. Иккинчидан, маҳсулотларни
сифатини сақлаган ҳолда, қисқа фурсатларда, исталган манзилларга етка-
зиш имконияти яратилди. Шу боис, ҳаво транспортидан фойдаланувчилар
сони йилданйилга ортиб бормоқда. Мижозлар орасида ҳаво транспортини
афзал деб билаётганлар сони кўпаймоқда.
Энг муҳими, маҳаллий кадрларимиз миллионлаб одамларнинг узоғини
яқин қилаётган замонавий, шу қатори мураккаб тузилган ҳаво кемаларини
бошқармоқдалар ва уларга техник хизмат кўрсатаётирлар. Қувонарлиси,
мамлакатимиз ҳаво транспорти тасарруфига ўтган барча самолётларга Ўз-
бекистон Республикасининг байроғи тасвири туширилган бўлиб, уларни бир
қарашдаёқ таниб олишингиз мумкин. Албатта, осмон-у фалакда Ўзбекистон
тамғаси туширилган самолётларнинг парвоз этаётганлигини кўриш кишига
завқ-шавқ бағишлайди.
Мамлакатимизнинг Тошкент, Бухоро, Самарқанд, Нукус, Қарши, Термиз,
Урганч, Навоий, Андижон, Фарғона ва Наманган шаҳарларида 11 аэропорт
мавжуд бўлиб, уларнинг ҳаммаси халқаро мақомга эга бўлган. Мазкур аэро-
портларнинг барчаси замонавий ва мукаммал техника билан ҳамда жаҳон
стандартдарига мос келувчи йўловчи терминаллари ва бошқа ускуналар би-
лан таъминланган. Ва айтиш керакки, аэропортлардаги мавжуд техник база-
си ҳамда йўловчи ва юк терминаллари инфратузилмаси доимий янгиланиб
борилмоқда. Шунингдек, мамлакатимиз аэропортлардаги учиш-қўниш йўла-
клари талаб даражасида реконструкция қилинди. Аэровокзалларнинг ички
ва ташқи томонлари ҳам тўлиқ янгиланиб, уларда йўловчилар учун барча қу-
лайликлар ва шароитлар яратиб берилган. Кутиш залларидаги юмшоқ ўрин-
диқлар, автомат массаж қилувчи креслолар, катта мониторли телевизорлар,
дам олиш хоналари, тиббиёт хизмати хонаси, валюта айрибошлаш шахоб-
чалари, кичик савдо дўконлари, чипталарни расмийлаштириш етарли каби-
налар ва керакли хизматларнинг мавжудлиги ва бошқалар фикримизнинг
исботидир.
2018 йилдан божхонадан ўтиш қонун-қоидаларини соддалашти-
риш, йўловчиларга енгиликлар яратиш мақсадида аэропортлардаги божхо-
на чегара пункларида бирданига иккита, яъни, яшил ва қизил йўлаклардан
ўтиш тизими йўлга қўйилган.
Нафақат, аэропортларимиз, балки бир неча ўн йиллардан буён маҳаллий
ва халқаро йўналишларда самарали фаолият кўрсатиб келаётган “Ўзбеки-
стон ҳаво йўллари” миллий авиакомпанияси ҳам халқаро миқёсдаги эътиро-
фларга муносиб кўриб келинаётир. Мамлакатимиз фуқаро авиацияси жаҳон
миқёсида эътироф этилиб, энг ишончли ва хавфсиз авиаташувчи сифатида
тан олинган. Албатта, бундай юксак эътирофларга эришиш ўз-ўзидан бўлма-
ган. Бу, аввало, Республика раҳбариятининг узоқни кўзлаб олиб борган си-
STARS International University
251
ёсати, керакли ва муҳим қарорларни ўз вақтида қабул қила олганлиги ҳамда
фуқаро авиациясини барча ишчи – ходимларининг фидокорона меҳнатлари-
нинг самарасидир.
Ўзбекистонда фуқаро авиациясини доимий равишда такомиллаштириб бо-
риш, уни жаҳон андозалари талабларига мослаштириб бориш ҳукуматимиз-
нинг доимий эътибор марказида бўлиб келмоқда. Бунинг учун зарурий қа-
рорлар қабул қилиниб, уларнинг амалий ижроси ҳам таъминланмоқда. Ўзбе-
кистон Республикаси Президентининг соҳага оид қабул қилинган бир қатор
фармон ва қарорлари мамлакатимизда ҳаво транспортидаги ислоҳотларнинг
давомийлигини таъминлашда катта аҳамиятга эга бўлмоқда. Мамлактимизда
бир қанча муҳим ўзгаришлар амалга оширилди. Жумладан, “Ўзбекистон ҳаво
йўллари” миллий авиакомпанияси қайта ташкил этилиб, “Uzbekiston Airways”
ва “Uzbekiston Airports” бир-биридан мустақил компаниялар тузилди. Юқо-
ридаги ўзгаришлар мамлакатимизда авиация бозорини либераллаштиришга,
парвозлар хавфсизлигини таъминлаш ва унинг географиясини кенгайтириш-
га, соҳага замонавий бошқарув усулларини олиб киришга, ҳамда йўловчи-
ларга кўрсатилаётган сервес қулайликларини юқори савияга кўтаришга хиз-
мат қилмоқда. Ўзбекистонда жаҳон андозаларига тўла мос келувчи, доимий
такомиллашиб борувчи, замонавий фуқаро авиацияси вужудга келтирилди.
Албатта, буларнинг ҳаммаси мавжуд имкониятларнинг воқеликка айланаёт-
ганлигининг яққол ифодасидир.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1. Салимов Б.Л. Ижтимоий муносабатларнинг коммуникация ва транспорт
тизими билан детерминистик боғлиқлигининг гносеологик таҳлили. Фалса-
фа фанлари доктори диссертацияси. Ўзбекистон Миллий университети. Тош-
кент. 2022, – 224 б.
2. Бахриддин Лутфуллаевич Салимов (2022) Ўзбекистон тараққиётида ком-
муникация ва транспорт тизимининг ўрни. Academic research in educational
sciences, 3 (TSTU Conference 1), 403–407.
3. Salimov Baxriddin Lutfullaevich. The philosophical role of dialectical categories
in human life. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences. Volume: 1, lssue 6, 2021. – PР. 406–410.
I.V. Kudishin. Aviatsiya. – Toskkent: DAVR, 2013. – B. 9. Ocial.
