Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
65
RAQAMLI MARKETINGNI TURIZM
VA
MEHMONDO‘STLIK SANOATIGA TA’SIRI
Xalimova F.N.,
katta o
‘qituvchi
, TDIU
ВЛИЯНИЕ ЦИФРОВОГО МАРКЕТИНГА
НА ИНДУСТРИЮ ТУРИЗМА И ГОСТЕПРИИМСТВА
Халимова Ф.Н.,
старший преподаватель,
ТГЭУ
THE IMPACT OF DIGITAL MARKETING TO TOURISM AND
HOSPITALITY INDUSTRY
Khalimova F. N.,
senior lecturer, TSUE
Annotatsiya.
Har qanday turizm sohasidagi biznes zamonaviy axborot
texnologiyasidan foydalanilmasdan muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishi amaliyotda
mumkin emas. Shundan kelib chiqib, xalqaro turizm bozorida turistik
mahsulotlarni reklama qilishda ijtimoiy tarmoqlarning global darajada
qo‘llanilishi turizm sohasining yanada rivojlanishini ta’minlaydi.
Turistik biznesni raqamlashtirish sharoitida mijoz o‘zi ma’lum bir tur
haqida ma’lumot qidiradi, ma’lum bir kompaniyani tanlaydi va xizmatlarning
narxlarini taqqoslaydi. Jarayo
n mijozga o‘zi yoqtirgan turni sotib olish bilan
yakunlanadi va xizmatlar unga kechayu kunduz taqdim etiladi, bu esa xizmat
sifatini yaxshilaydi va mijozning qoniqishini oshiradi.
Kalit so‘zlar:
Internet, reklama, turizm, turist tanlovi, onlayn bron.
Аннотация.
Практически невозможно успешно функционировать
любому бизнесу в сфере туризма без использования современных
информационных технологий. Исходя из этого, использование социальных
сетей на глобальном уровне в рекламе туристских продуктов
обеспечивает
дальнейшее
развитие
туристической
сферы
на
международном рынке. При цифровизации туристического бизнеса,
заказчик сам ищет информацию о том или ином туре, выбирает
определенную компанию и сравнивает цены на услуги. Процесс
заканчивается тем, что клиент покупает тур по своему выбору, и услуги
предоставляются ему круглосуточно, что повышает качество
обслуживания и удовлетворенность клиентов.
Ключевые слова:
Интернет, реклама, туризм, выбор туриста,
онлайн бронирование.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
66
Annotation.
It is almost impossible to operate successfully any business
without the use of modern information technologies in the field of tourism. Based on
this, in international tourism market, the use of social networks at global level, in
advertising of tourism products, ensures the further development of tourism sector.
With the digitalization of tourism business, the customer himself is looking for
information about a particular tour, chooses a specific company and compares
prices for services. The process ends with the client purchasing the tour of their
choice and services are provided to them around the clock, which increases the
quality of service and customer satisfaction.
Keywords:
Internet, advertising, tourism, tourist selection, online booking.
Bugungi kunga kelib raqamlashtirish masalalari har bir mamlakatning
iqtisodiy, ijtimoiy-
siyosiy vazifalarni samarali bajarilishida o’z aksini topmoqda.
Shuningdek raqamli iqtisodiyot va u bilan bog‘liq bo‘lgan bir qancha samarador
texnologiyalar hayotimizga shiddat bilan kirib kelmoqda. Huddi shuning uchun
ham davlat va jamiyat taraqqiyotini yanada jadallashtirish maqsadida
respublikamiz Prezidenti Shavkat Mirziyoy
evning Oliy Majlisga yo‘llagan
Murojaatnomasida 2020-yil
–
“Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiy
otni rivojlantirish
yili” deb e’lon qilindi. Ushbu Murojaatnomani nafaqat joriy yilga qo‘llanma va
yo‘llanma sifatida, balki yaqin o‘rta muddat uchun O‘zbekistonning taraqqiyot
yo‘lini belgilab beruvchi dastur, fundamental ahamiyatga ega bo‘lgan hujjat
sifatida baholash mumkin.
Internet, ijtimoiy tarmoqlar, mobil ilovalar va boshqa raqamli aloqa
texnologiyalari dunyo bo‘ylab milliardlab odamlarning kundalik hayotining bir
qismiga aylanmoqda. Xalqaro miqyosida internetdan faol foydalanuvchilar soni
dunyo aholisining 62,5 foizni tashkil qiladi 2021-yilda foydalanuvchilar soni
192 millionga (4 foizga) oshdi va 4,95 milliard kishini tashkil etdi. Ijtimoiy
tarmoqlardan foydalanuvchilar soni 10 foizdan oshib, 4,62 milliardga yetdi, bu butun
dunyo aholisining 58,4 foizini tashkil etadi. 2020-
yil yanvar oyida e’lon qilingan
so‘nggi statistik ma’lumotlarga ko‘ra, internet aktiv foydalanuvchilari 4,54 milliard
kishini, ya’ni dunyo aholisining 59 % ini tashkil qilgan. Shunga qaramay, 2019
-yilda
dunyo bo‘ylab 2,95 milliard kishi faol ijtimoiy
tarmoq foydalanuvchilari hisoblanadi.
Bu statistik ko’rsatkichlar shuni anglatadiki ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish butun
dunyodagi ko‘pgina odamlar hayotining ajralmas qismiga aylanmoqda. Shunday ekan
butun dunyodagi kabi respublikamizda ham turizm sohasini raqamlashtirish
kelajakda eng istiqbolli hisoblanadi.
Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ochiqlik,
xalqaro iqtisodiy-siyosiy aloqalarning rivojlanishi yurtimizda sanoat
tarmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash
imkoniyatlarini yuzaga keltirdi. “Elektron hukumat”, “Elektron boshqaruv”,
“Telekommunikatsiya”,
“Internet”,
“Veb
-
sayt”
kabi
ko‘plab
iboralar
hayotimizning ajralmas bo‘lagiga aylandi. IT kundalik hayotimizning barcha
sohasini qamrab olmoqda.
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
67
Har qanday turizm sohasidagi biznes zamonaviy axborot texnologiyasidan
foydalanilmasdan muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishi amaliyotda mumkin emas.
Shundan kelib chib xalqaro turizm bozorida turistik mahsulotlarni reklama
qilishda ijtimoiy
tarmoqlarning global darajada qo‘llanilishi turizm sohasining
yanada rivojlanishini ta’minlaydi. Aynan ijtimoiy tarmoqlardagi postlar orqali
yangi destinatsiyalarga tashriflar soni ko‘paymoqda; –
ijtimoiy tarmoqlar
algoritmi
turistik
mahsulotni
aynan
turizm
sohasiga
qiziquvchi
foydalanuvchilarga to‘g‘ridan to‘g‘ri reklama qilish imkoniyatini beradi.
Raqamli transformatsiya tendentsiyalari hozirda juda ko
‘
p kuzatilmoqda
ayniqsa sog‘liqni saqlash, bank ishi, ommaviy axborot vositalari va turizm kabi
sohalarda.
Buning sabablarini tushuntirish qiyin emas, chunki turizm va
mehmondo’stlik sanoatini raqamlashtirish sayyohning yoki iste’molchining o‘
z
yashash joyidan turib xalqaro turizm bozoridagi jarayonlarni kuzatish, o
‘
rganish
va shundan kelib chiqib to’lovni a
malga oshirishi mumkin.
Turizm
–
bu uydan uzoqda bo
‘
lgan turistlar uchun zarur bo'lgan xizmatlar
majmui va axborotni ko
‘
p talab qiluvchi sektor sifatida qaraladi.
Sayyohlik maskani bugungi kunda yuqori raqamli salohiyatga ega. Raqamli
imkoniyatlarni kengaytirish
–
bu jarayonlar, amaliyotlar va mijozlar bilan
munosabatlardagi mahorat, raqamli media va infratuzilma tomonidan qo
‘
llab-
quvvatlanadi. Raqamli texnologiyalarni ta'minlash qobiliyati sifatida foydalanish
mumkin bo
‘
lgan ma'lumot almashish, kontekstni tushunish va tajriba almashish
qobiliyatiga egadir. Axborot almashish imkoniyatlari zarur ikki usulda amalga
oshiriladi: maqsad va uning manfaatdor tomonlarigacha etkazib beruvchilar
sifatida va turistlardan mijozlar sifatida foydalanish. Kontekstual xabardorlik
–
ob
’y
ektlarning jozibadorligini yoki yaqinligini ta
’
minlash; sayohat davomida
ma
’
lumotlarini to
‘
g
‘
ridan-to
‘
g
‘
ri taqdim etish imkoniyati (real vaqtda) beradi,
foydalanuvchining sayohat marshrutlarini aniqlash qobiliyati, balki yana bir
xususiyat sayohat ma
’
lumotlarini yozib olish imkonini beradi. Turizm sohasini
raqamli rivojlanishi bosha sohalarga qaraganda eng ko'p foyda va imkoniyatlar
yaratadigan yunalishdir. Ayniqsa mehmonxona majmualari birinchilardan bo
‘
lib
foydalaniladi o
‘
z xizmatlari bilan iste
’
molchilarni jalb qilish va sayyohlar uyidan
turib o
‘
z muljallariga yarasha mehmoxona xizmatlari bilan tanishishi va
muvaffaqiyatli tanlovni amalga oshirishlari mumkin.
Zamonaviy turizm bozorini elektron kontseptsiyasiz tasavvur qilib
bo
‘
lmaydi savdo, Internet, elektron tizim orqali bu tovarlar va xizmatlarni sotish
va sotisb olish faoliyati sifatida belgilanadi. Raqamli turizm elektron turizmning
bir qismidir savdo va telekommunikatsiya mehmondo
‘
stlik hamda boshqaruv
sanoatida rivojlanayotgan sohalarni birlashtiradi. Elektron turizmning o
‘
ziga
xoslik jihati o
‘
z faoliyati davomida virtual makonning mavjudligini o
‘
z ichiga oladi
ixtisoslashtirilgan turoperatorlar, sayyohlik agentliklari portali orqali turizm
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
68
sohasida yuqori manfiaatga ega bo’ladi. R
aqamli turizm oxirgi yangi tur
maxsulotlar haqida ma’lumotlarni iste’molchilarga taklif qilish va o‘
z vaqtida
yetkazish, turistlar onlayn bron qilish (mehmonxonalar, transport va boshqalar)
va naqd pulsiz to
‘
lovni amalga oshirish imkonini yaratadi. Raqamlashtirish katta
ahamiyatga ega sayohatni har qachongidan ham qulayroq qilish uchun zarurdir.
Masalan, onlayn sayohat portallari samolyot chiptalarini sotib olish,
mehmonxonalarni solishtirish va tanlash sayyohning byudjetiga mos narxlarda
bron qilish imkonini beradi.
Xulosa qilib aytganda dunyo bo
‘
ylab sayyohlar mehmonxonani onlayn bron
qilishda qayerda qolish, nima qilish va qanday borish kerakligi uchun
shaxsiylashtirilgan variantlardan ham foydalanmoqda. Iqtisodiyotning bir sektori
sifatida uning raqamlashtirilishi katta afzalliklaridan biri hisoblanadi etarlicha
ma
’
lumotlar va tahlillarni to
‘
plash imkoniyati bor.
Sohani raqamlashtirish natijasida mehmonlar hatto mehmonxonaning
qulayligi va virtual haqiqat orqali yashash xonasidan, muzey yoki sayyohlik
maskanini tomosha qilishlari mumkin. Muzey va boshqa yo
‘
nalishlar
mamlakatlardagi zamonaviy sanat asarlari, eksponatlar avtomatlashtirish va
elektron texnologiyalardan keng ko
‘
lamda foydalanish turizm industriyasining
eng dolzarb vazifalaridan biriga aylandi.
Iste
’
molchilar o
‘
zlarini qulay his qilishni xohlashadi shu qulaylikni yaraitb
berish uchun mijozlar va ularning xatti-harakatlari haqida ko
‘
proq shaxsiy
ma
’
lumotlarni yig
‘
ish va bundan oqilona foydalanish tufayli mijozlar sayohati
davomida foydalangan xizmatlari optimallashib bormoqda. Xizmat ko
‘
rsatish
sifati va mijozlarning sodiqligini oshirish maqsadida avstraliyalik Qantas Umbel
yagona mijozlar ma
’
lumotlari platformasini yaratish uchun hamkorlik qildi va
ma
’
lumotlar markazi mijozlarning afzalliklariga qaratilgan.
Sohani raqamlashtirish natijasida mehmonlar hatto mehmonxonaning
qulayligi va virtual haqiqat orqali yashash xonasidan, muzey yoki sayyohlik
maskanini tomosha qilishlari mumkin. Muzey va boshqa yo
‘
nalishlar
mamlakatlardagi zamonaviy san
’
at asarlari, eksponatlar avtomatlashtirish va
elektron texnologiyalardan keng ko
‘
lamda foydalanish turizm industriyasining
eng dolzarb vazifalaridan biriga aylandi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
qarori
,
28.04.2020-yil
PQ4699-sonli.
2.
A.M. Abduvohidov.
“Turizmda elektron biznes”
.
O’quv qo’llanma. 2020
-yil.
3.
M. Amonboyev A.N. Samadov, SH.S. Sayfutdinov F.N. Xalimova “TURIZM
MARKETINGI". Darslik.-
T.: “Innovatsion rivojlanish nashriyot
-
matbaa uyi”
2021-y
–
290 b.
4.
https://fayngor.ru/blog/statistika-polzovatelej-interneta-v-mire-v-2022/
Иқтисодиётни рақамлаштириш
шароитида қулай ишбилармонлик
муҳитини ривожлантириш йўналишлари
69
5.
Abrorjon, Kucharov, and Ishmanova Dinora. "XALqARO BIZNESDA
GLOBALLASHUVNING ROLI."
Архив
научных
исследований
1.1 (2021).
6.
Абдуллаева, М. (2020). Теоретические аспекты определения, развития
цифровой экономики и её зарождение в Республике Узбекистан. in Library,
20(3),
21
–27.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/8759
THE USE OF DIGITAL MARKETING PLATFORMS IN INVESTMENT
OPPORTUNITIES OF TEXTILE, KNITTING ENTERPRISES
Abdulaziz Aliev,
basic doctoral (PhD)student,
Tashkent State University of Economics
ТЎҚИМАЧИЛИК, ТРИКОТАЖ КОРХОНАЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИЯ
ИМКОНИЯТЛАРИДА РАҚАМЛИ МАРКЕТИНГ ПЛАТФОРМАЛАРИДАН
ФОЙДАЛАНИШ
Абдулазиз Алиев,
таянч докторант(PhD),
Тошкент давлат иқтисодиёт университети
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ЦИФРОВЫХ МАРКЕТИНГОВЫХ ПЛАТФОРМ В
ИНВЕСТИЦИОННЫХ ВОЗМОЖНОСТЯХ ТЕКСТИЛЬНЫХ, ТРИКОТАЖНЫХ
ПРЕДПРИЯТИЙ
Абдулазиз Алиев,
Базовый докторант(PhD),
Ташкентский государственный экономический университет
Abstract.
This article describes basis of digital marketing technologies,
investments, digital textile and their essential tools in textile enterprises. it also
mentions application of digital technologies such as CAD, CAA, EPOS systems for
textile, knitting and apparel, enterprises.
Key words:
digital marketing, electronic technologies, e-commerce, digital
textile, CAD, EPOS, investment
Аннотация
.
Ушбу
мақолада
рақамли
маркетинг
технологияларининг
асослари
,
инвеститциялар
,
рақамли текстиль, тўқимачилик
ва
трикотаж
корхоналарида
рақамли
тўқимачилик
ва
уларнинг
асосий
воситалари
келтириб
ўтилган
.
Шунингдек
,
унда
тўқимачилик
,
трикотаж
ва
тикувчилик
