418
LOTIN TILIDA KO’P ISHLATILADIGAN MAQOL VA IBORALAR
Sayfullayeva Zilola, 103-guruh, Tibbiy pedagogika va davolash fakulteti
Ilmiy rahbar: Mahkamov M.H.
ToshPTI, O’zbek tili va adabiyoti kafedrasi
Mavzuning dolzarbligi.
Lotin tili fani o’z maqollari va iboralari bilan qadim zamonlardan
beri mashhur. Lotin maqollari hamda iboralari har doim odamlar tomonidan tanilgan va o’rganilgan.
Lotin tilida maqollar qisqa bo’lsada, lekin o’zida chuqur ma’nolar jamlashi bilan barchani hayratga
solib keladi. Misol uchun:
“Invia est in medicina via sine lingua latina “ya’ni, “Lotin tilisiz tibbiyotga yo’l yo’q”
maqolini oladigan bo’lsak, bu maqolda lotin tili atamalarini bilmay turib biz tibbiyotni o’rgana
olmasligimiz, inson a’zolari, ularning tarkibiy qismlari va unga bog’liq kasalliklarni aniqlay
olmasligimiz, chet davlatlarda malaka oshira olmasligimiz hamda inson tanasida qanday jarayon yuz
berayotganligini bilmay qolishimiz nazarda tutilgan. Sababi, butun dunyo tibbiyotini birlashtirib
turadigan yagona til bu - lotin tilidir.
Mavzuning maqsadi.
Lotin tili turli xil bilim sohalarida muvaffaqqiyatli qo’llaniladi. U
shifokorlar, biologlar,adabiyotshunoslar, faylasuflar, yurisrtlar va boshqa ko’pchilik mutaxasislar
tomonidan qo’llaniladi. Ammo, quyidagi maqollar va iboralar orqali uning tibbiyotdagi o’rni alohida
diqqatga sazovor ekanligini ko’rishimiz mumkin:
“Bene diagnoscitur bene curator” - Yaxshilab tekshirish davolash garovidir.
Ya’ni biz bemorni yaxshi tekshirmasak, uning aynan qaysi organida qanaqa jarayon yuz
berayotganini bilmas ekanmiz biz bemorga aniq tashxis qo’ya olmaymiz. Qachonki biz aniq tashxis
qo’ya olsak bemorni 50 foiz davolagan bo’lamiz.
“Mens sana in corpore sano”- Sog’lom tanda sog’lom aql.
“Summum bonum medicinae sanitas “- Tibbiyotning oliy maqsadi - salomatlikdir.
“Valetudo bonum optimum”- Sog’liq eng oliy saodatdir.
“ Aliis inserviendo consumer “ - Boshqalarga xizmat qilib o’zim yonaman.
“ Diagnosis bona - curatio bona “ - To’g’ri tashxis - yaxshi davo.
“Medice , cura aegrotum, non morbum “ - Shifokor, bemorni davola, kasallikni emas.
“Optima medicina temperantia est “ - Eng yaxshi davolash me’yorlikda.
“Natura nihil sine causa gignit “ - Tabiatdagi hech narsa sababsiz sodir bo’lmaydi.
“ Non curator qui curat “ - Tashvishga to’la odamga davo topilmas.
Lotin tili iboralaridan biz asosan retseptlar yozganimizda foydalanamiz. Masalan, “Cito! “
iborasini biz yozib bergan retseptlarni bemorimiz tez muddat ichida qabul qilishi kerak bo’lganda
ishlatamiz. Yoki “Da.“ “ber” degan ma’noni bildiradi,bu ibora shifokorning farmasevtga bo’lgan
murojaati.
Xulosa.
Lotin tilidagi har bir maqol va iboralar bizning hayotimizda muhim o’ringa ega. Har
bir maqol va ibora bizni yaxshi hamda sog’lom fikrlab yashashga undaydi. Maqollar hayotiy
tajribalar asosida dunyoga kelgan xalq donoligining belgisidir. Ular nutqimizni boyitadi.
А
dabiyotlar ro'yxati:
1.
Самсонова
,
И
.
В
., et al. "
Вертебрально-базилярная недостаточность
:
проблемы и
перспективы
решения
."
Вестник
Витебского
государственного
медицинского
университета
5.4 (2006): 5-15.
