Стихийные бедствия в регионах республики каракалпакстан эффект от лечения тейлериоза адорлиК

CC BY f
313-315
45
22
Поделиться
Ш Отегенова, Ветеринария илмий-тадқиқот институти

мустақил докторантлар Илмий раҳбар профессор Ғафуров Актам Ғафурович

А Джумамуратов, Ветеринария илмий-тадқиқот институти

мустақил докторантлар Илмий раҳбар профессор Ғафуров Актам Ғафурович

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье приведены результат проведённых опытов по лечение спонтанного тейлериоза крупного рогатого скота, при этом установлены высокой эффективности бупарвалекса


background image

313

УДК:619.616.993.192.615.084

ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ХУДУДЛАРИДА СПОНТАН

ТЕЙЛЕРИОЗНИ ДАВОЛАШДАН ОЛИНГАН САМАРАДОРЛИК

Отегенова Ш.К., Джумамуратов А.Б.

мустақил докторантлар Илмий раҳбар профессор Ғафуров Актам Ғафурович

Ветеринария илмий-тадқиқот институти

Аннотация:

В статье приведены результат проведённых опытов по

лечение спонтанного тейлериоза крупного рогатого скота, при этом
установлены высокой эффективности бупарвалекса

Мавзунинг долзарблиги.

Қорақалпоғистон Республикаси худудларида

қорамолларни пироплазмидозлари кенг тарқалган бўлиб чорвачиликни
ривожлантиришда ундан келаётган иқтисодий зарар катта катта ҳажмни ташкил
қилади. Шунинг учун бу масалани ҳал қилиш учун ветеринария фани ва
амалиёти олдига катта вазифаларни қўяди. Шунинг учун, ветеринария фани
олдида турган муҳим вазифалардан бири Республикамиз худудларида кенг
тарқалган ва катта иқтисодий зарар етказаётган тейлериоз касаллигини
замонавий доривор воситалар асосида даволаш ва олдини олиш усулларини
ишлаб чиқишга қаратилган бўлиши керак. Бунда пироплазмидоз касалликларини
эпизоотик холатини доимий равишда назоратда тутиш, касалликларнинг
даволаш ва олдини олишда самарали услуб ва воситаларни ишлаб чиқиш, қарши
курашишни самарали услуб ва воситаларини ишлаб чиқиш, мавжуд бўлганларни
такомиллаштириш ҳамда амалиётга жорий этиш долзарб муаммо бўлиб
ҳисобланади. Шунинг учун ҳам қорамолларнинг тейлериоз касалликларига
қарши самарали усул ҳамда воситаларни яратиш ва тадбиқ этиш
тадқиқотчиларнинг долзарб вазифаларидан биридир.

Тейлериозни тарқатувчи икки эгалик Hyalomma detritum ва уч эгалик Hy.

Anatolicum яйлов каналари касалликга моил молларни чаққандан сўнг ўз сўлак
безларида мавжуд касаллик қўзғатувчи-Theileria annulata ни мол организмига
ўтқазади ва шундан сўнг 16-20 кунлари касалликнинг клиник белгилари намоён
бўлади.Унда касалланган молларни бехоллашуви, тана ҳароратининг 41-42

0

С

гача кўтарилиши, ташқи лимфа тугунларининг, айниқса курак олди лимфа
тугунларининг 3-4 баробаргача каттариши, иштаҳа ва кавш қайтаришнинг
бўлмаслиги, организмда интоксикация ва кўриниб турган шиллиқ парадаларида
анемия, инфилтрация ва унда қон қуйилишлар, ҳамда оғир ва сурункалик
холатларда терида ташналар кузатилади.Тейлериозда касаллик қўзғатувчи
паразитлар

эритроцитнинг

радиусидан

кичик

бўлганлиги

сабабли

эритроцитларни ёриб ундаги бўлган гемоглобинни плазмага чиқариб юбормайди
ва шу сабабли сийдикда гемоглобинурия холати юз бермайди.

Республика ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг

ҳисобот далилларига қараганда Республиканинг барча худудларида тейлериоз
кенг тарқалган ва чорвачиликни ривожлантиришда катта тўсқинлик қилади.


background image

314

Тейлериоз билан касалланган молларни даволашда касаллик қўзғатувчи

паразитларни шизогонал босқичига таъсир қилувчи ва шу билан бир вақтда
гаметацитар шаклига таъсир қилувчи патогенетик препаратларни комплексда
қўллаш алохида эътиборга лойиқ.

2021 йил ёз мавсуми давомида шахсий илмий тадқиқотларимизнинг

натижалари қуйидаги жадвалда келтирилган бўлиб, ундан маълум бўлишича
Республиканинг баъзи бир худудларида тейлериоз билан касалланган молларни
даволашда Ўзбиокомбинатда ишлаб чиқарилган бупарвалекс препаратини
самарадорлиги юқори даражада бўлиши аниқланган.

Қорақалпоғистон Республикаси худудларида 2021 йилда тейлериоз билан

спонтан касалланган молларни даволашдан олинган натижалар

Манзил

Клиник ва

паразитоло

гик

текшириш

лар асосида

тейлероз

қайд

қилинди

Бош

сони

Даволаш

усули

Натижа

Самара

1.

Хужайли

тумани,Саманкул

ОФИ

Ёз

мавсумида

18

Бупарвалек

с.100 кг т.в.

5,0 мл кун

аро 2 марта

16 бош

соғайиб кетди

2 бош

мажбурий

сўйилди

88,5 %

2.

Нукус шаҳри

Ёз

мавсумида

14

Бупарвалек

с.100 кг т.в.

5,0 мл кун

аро 2 марта

13 бош

соғайиб

кетди, 1 бош

мажб.

сўйилди

94 %

3.

Амударё тумани

Полвонбой овул

Ёз

мавсумида

7

Бупарвалек

с.100 кг т.в.

5,0 мл кун

аро 2 марта

Даволанган

молларни

ҳаммаси

соғайди

100 %

4.

Амударё тум ах.

моллари

Ёз

мавсумида

6

Бупарвалек

с.100 кг т.в.

5,0 мл кун

аро 2 марта

Даволанган

молларни

ҳаммаси

соғайди

100 %

5.

Хужайли

тумани,Отамурод

қ.ах.молл.

Ёз

мавсумида

9

Бупарвалек

с.100 кг т.в.

5,0 мл кун

аро 2 марта

9 бош

соғайди,1 бош

мажбурий

сўйилди.

89 %

Шуни эътиборга олган холда тейлериозни даволашда қуйидаги

схемалардан бирини қўллаш тавсия қиламиз:

1. Даволашнинг 1-2 кунлари дастлаб 2 мг/кг миқдорида диамидин ёки

5 мг/кг миқдорида азидин ёки беренил, шундан 3-4 соат ўтгач 3-4 кун давомида
кунига бир мартадан молни ҳар 100 кг тирик вазнига сульфантролни 3% лик


background image

315

эритмасидан 100 мл дан вена қон томирига қўлланилади. Агарда шу 3% лик
эритма 33% лик спиртда тайёрланиб қўлланилса даволаш натижаси яна ҳам
самаралик бўлади.

2. Кейинги йилларда юртимизга Саудия Арабистонидан кириб келган

бутачем, тейлекс, Индияда ишлаб чиқарилган бупакон, телемакс ва
Узбиокомбинатда ишлаб чиқарилган маҳаллий бупарвалекс каби препаратларни
бири билан молни ҳар 100 кг тирик вазнига 5,0 мл дан кун аро 2 марта мушаги
орасига қўллаш тавсия қилинади.

3. Тейлериоз касаллигини оғир кечишини ва унинг патогенезида

гемопоэзни бузилиши, анемия, интоксикация, холсизланиш каби холатлар юз
беришини инобатга олган холда птогенетик препаратларни қўллаш билан бир
вақтда симптоматик, гемопоэтик препаратларни ҳам қўллаш муҳим аҳамият касб
этади. Унда кофеин-бензоат натрийнинг 20% лик эритмасидан молнинг териси
остига 15-20 мл, 300-400 мл гача физиологик эритма вена қон томирига 3-4 кун
давомида бир мартадан, гемопоэзни кучайтирувчи ферран препаратидан молни
ҳар 100 кг трик вазни ҳисобига 20,0 мл дан мушаги орасига ва тривит каби
витамин ва минерал моддалар сақловчи препаратлардан бир марта,тана
хароратини меъёрлаштирувчи диклофинак ва иккинчи даражали инфекцияни
бостирувчи цефтриаксон антибиотигини қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади.

Хулоса

Шундай қилиб, хориждан келтирилган зотдор ва махсулдор қорамолларни

заминимиз шароитига мослаштириш учун аввалам бор уларни яшаш шароитини
яхшилаш, чорвачилик маданиятини ривожлантириш ҳамда уларни сифатли ва
тўйимлик озиқ-овқатлар билан таъминлаш зарур, кейин эса йўқорида
таъкидланган даволаш ва профилактика усулларини қўллаш, айниқса зотдор ва
махсулдор қорамоллар учун ўта хавфли бўлган тейлериоз касаллигидан
соғломлаштириш ҳамда махсулдорлигини ошириш ва улардан олинадиган
махсулотларни хавфсизлигини таъминлашга олиб келади.


Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1. Ғафуров А.Ғ., Давлатов Р.Б., Расулов Ў.И. Ветеринария протозоологияси

2013. – Б. 116.

2. Баратов Ж., Ғафуров А.Ғ. Йирик шохли моллар пироплазмозига қарши

радиовакцина Зооветеринария 2017, № 12, – 18-20 б.

3. Қўчқорова С.Қ. Тейлериозга қарши махсус профилактика усули.

Зооветеринария, 2017 № 7, 15-17б.

4. Ғафуров А.Ғ., Мавлонов С.И. Қорамолларни тейлериоздан асраш.

Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги, 2015 йил № 5, – 13-14 б.

Библиографические ссылки

Гафуров A.F., Давлатов Р.Б., Расулов У.И. Ветеринария протозоологияси 2013.-Б. 116.

Баратов Ж., Гафуров A.F. Йирик шохли моллар пироплазмозига карши радиовакцина Зооветеринария 2017, № 12, - 18-20 б.

Кучкорова С.К- Тейлериозга карши махсус профилактика усули. Зооветеринария, 2017 № 7,15-176.

Гафуров A.F., Мавлонов С.И. Корамолларни тейлериоздан асраш. Узбекистан кишлок хужалиги, 2015 йил № 5, - 13-14 б.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов