O‘quv muassasalarida fizika fanini o‘qitishda yangi innovatsion usullardan foydalanish

CC BY f
160-162
8
2
Поделиться
Миртожиев, Ф. (2023). O‘quv muassasalarida fizika fanini o‘qitishda yangi innovatsion usullardan foydalanish . Цифровизация современного образования: проблема и решение, 1(1), 160–162. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/digitalization-modern-education/article/view/24723
Ф Миртожиев, Ташкентский университет прикладных наук

к.т.н., доцент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Maqolada so‘nggi yillarda fizika fanini o‘qitishdagi muammolar va ularning yechimlari bilan bog‘liq bo‘lgan mavzularga yondoshish usullari haqida fikr yuritilgan. Mavjud usullar qisqacha taxlil qilingan. Ba’zi fikr va takliflar keltirilgan.


background image

160

5. Бенгина Е.А. Гришаева С.А. Кибербуллинг как новая форма угрозы

психологическому здоровью личности подростка современные тенденции в

психологии

6.

Баранов.А.А.

Психологический

анализ

причин

подросткового

кибербуллинга. [Электронный ресурс] / А. А. Баранов, С. В. Рожина. –

Режим

доступа:

https://cyberleninka.ru/article/n/psihologicheskiy-analiz-prichin-

podrostkovogo-kiberbullinga

7. Макарова, Е. А. Психологические особенности кибербуллинга как формы

интернет

-

преступления / Е. А. Макарова // Российский психологический журнал.

2016.

Т. 13. –

№ 3. –

С.

293-311.

8. Kozonina, A. Kiberbulling: kak ustroena travlya v internete i pochemu s ney nado

borot’sya [

Kiberbulling: how the bullying on the Internet and why we must fight with it

].

Available at: http://www/furfur.me/furfur/changes/changes/218033-bul (accessed

10.02.2018).

9. Belsey B. Cyberbullying: An Emerging Threat to the «Always On» Generation

URL: http://www.cyberbullying.ca/pdf/Cyberbullying_Article_by_Bill_Belsey.pdf.

10. Баранов А.А., Рожина С.В. Копинг

-

стратегии подростка в ситуации

кибербуллинга / Вестник Удмуртского университета. –

2016.

–Т. 13 –

вып 2

11. Olweus D.

Bullying in schools: what we know and what we can do .

Oxford, UK:

Blackwell, 1993.

12. Child Helpline International. Voices of children and young people: heard and

unheard. 2015. Data from Child Helplines in Europe. Amsterdam, 2016 [Electronic

resource].

Available

at:

http://orgchi-

tukhnakal.savviihq.com/wpcontent/uploads/2017/05/voices_of_

children_and_young_people_-_europe.pdf (accessed: 03.07.2017).

13. Soldatova G., Rasskazova E., Zotova E., Lebesheva M., Roggendorf P. Children of

Russia online: risks and safety. The results of the international project EU Kids Online II

in Russia.
Moscow,

2012

Available

at:

http://detionline.com/assets/files/helpline/RussianKidsOnline_Final%20ReportRussia

n.pdf (accessed 03.07.3017) (in Russian).

14. Волкова Е.Н, Волкова И.В. “Кибербуллинг как способ социального

реагирования

подростков на ситуацию буллинга”

O‘

QUV MUASSASALARIDA FIZIKA FANINI

O‘

QITISHDA YANGI

INNOVATSION USULLARDAN FOYDALANISH

Mirtojiyev F.M., f-m.f.n., Toshkent amaliy fanlar universiteti dotsenti

Annotatsiya:

Maqolada s

o‘

nggi yillarda fizika fanini

o‘

qitishdagi muammolar va

ularning yechimlari bilan bo

g‘

liq b

o‘

lgan mavzularga yondoshish usullari haqida fikr

yuritilgan. Mavjud usullar qisqacha taxlil qilingan. Ba’zi fikr va takliflar keltirilgan.

Kalit s

o‘

zlar:

fizika, fizik jarayonlar, innovatsion texnologiya,

o‘

qitish usullari,

yangi mavzu, mexanik harakat, kuch, kuch turlari.

Fizika fanini

o‘

qib

o‘

zlashtirar ekan,

o‘

quvchilar bir qator tabiat xodisa va

jarayonlari bilan yaqindan tanishib boradilar. Ular haqidagi dunyo qarashlari ilmiy

jihatdan asoslangan movqelikdan iborat ekanligi k

o‘

z o

ngligida gavdalanib boradi.


background image

161

Ularda dunyo va borliq falsafa nuqtai nazardan moddiyligiga ishonch shakllanadi va bu

shakllanish uzluksiz ribojlanishda b

o‘

ladi. Fizikaning boshlan

g‘

ich kursi sodda b

o‘

lib

k

o‘

rinsada, uni qandaydir

o‘

ziga xos tizimga solingan xolda mavzular ketma-ketligida

tinglovchilarga yetkazish,

o‘

ylaymizki, yuqori natijalarni beradi.

Xozirgi vaqtda na faqat fizika fanini balki boshqa fanlarni

o‘

qitishda ham texnika va

texnologiyalarning s

o‘ngi davrlardagi jadal sur’atlardagi rivojlanishi

ga ur

g‘

u

bermaslikning iloji y

o‘

q. Shu bilan birga bir qator fanlararo fanlarning yuzaga kelishi va

rivojlanishi (kimyoviy fizika, biofizika, biorganik fizika, astrofizika va boshqalar) hamda
bir qator yangi y

o‘

nalishlarning dunyo yuzini k

o‘

rishi (masalan, nurtolalar optikasi,

raqamli texnologiyalar, nanotexnologiya va boshqalar) fizika faniga yana chuqurroq

nazar solishga undamoqda. Fizikaning bunday keskin rivojlanishi ba’zi o‘

quv yurtlarida

fizika faniga ajratilgan soatlarning chegaralanganligi uni ma’lu

m b

o‘

limlarini xattoki

umumiy elementar fizika kurslarini ham

o‘ziga xos, yangi, noan’anaviy o‘

quv innovatsion

texnologiyalar yordamida

o‘

qitishni taqazo etadi. Bu sohadagi chuqur tajribaga ega

b

o‘

lgan mutahasislar innovatsion texnologiyalarning bir qator usullarini

o‘

z

maqolalarida atroflicha tahlil qilib berganlar [1].

Yangi

o‘

tiladigan mavzularni

o‘

quvchilarga tushuntirish va ular ongiga chuqurroq

yetkazish maqsadida “taqqoslash” usuli, “qiyosiy taxlil” usullari fizik jarayonlarni tizimli

qiyoslash ular b

o‘

limlarini chizmalar yordamida qiyoslash usullari taklif etilgan [2].

Taklif etilgan bu usullar oddiyligi va

o‘

quvchilarga vizual ravishda tushuntirishga

qulayligi bilan boshqa usullardan farq qilsada, uni u yoki bu k

o‘

rinishda k

o‘

pgina

mavzularga q

o‘

llab b

o‘

lmasligi uning imkoniyatlarini ozmi k

o‘

pmi chegaralab q

o‘

yadi.

Yangi mavzuni

o‘tishda, albatta, ma’lumki, har bir fan uchun qabul qilingan va tegishli

tashkilot tomonidan tasdiqlangan Davlat standartlariga javob bera oladigan

o‘

quv

dasturi hamda shu dastur asosida ishlab chiqilgan sillabusdan foydalaniladi. Pedagog

shu dastur asosida dars

o‘

tib, belgilangan mavzudan chetlashmagan xolda

o‘

ziga qulay

tartibda tinglovchilarga yetkazishi mumkin. Ma’ruzachining bu qulay tartibi, albatta,

mavzuning mohiyati

ga aslo ta’sir ko‘

rsatmasligi lozim.

O‘

tilayotgan mavzuning tartibli

ketma-ketlikka ega b

o‘

lgan blok sxema k

o‘

rinishga solish

o‘

quvchilar k

o‘

z oldida mavzu

elementlarini yaqqol namoyon b

o‘

lishiga imkon yaratadi.

Mexanik harakat mavzusini boshlan

g‘

ich qismlarida uni turlarga ajratib olish va bu

turlarni

o‘

zaro

o‘

xshash va bir-biridan farqlanishlari tamoillarini k

o‘

rsatib berish

maqsadga muvofiqdir. Dinamika b

o‘

limini boshlash ham yuqoridagi keltirilgan

k

o‘

rinishdagi usulda olib borilsa, bu dars jarayoniga

faqat ijobiy ta’sir o‘

tkazishdan xoli

emas, degan fikrdamiz. Bunda avval

o‘

quvchilarda kuch haqida yetarlicha tushuncha

hosil qilib olish kerak b

o‘

ladi. Shundan s

o‘

ng kuch turlarini: asosiy kuchlar va xosilaviy,

ya’ni asosiy kuchlar ta’sirida kelib chiquvc

hi kuchkar sanab

o‘

tiladi va tartib b

o‘

yicha

doskaga yoziladi. Sanab

o‘tishda, albatta, ma’lum bir ketma

-ketlikka rioya qilish kerak

b

o‘

ladi.

Kuchlarni tabiati b

o‘

yicha ikkita asosiy turga b

o‘

lishimiz mumkin:

1.Gravitatsion xarakterga ega b

o‘

lgan kuchlar.

2.Elektromagnit xarakterga ega b

o‘

lgan kuchlar.

Birinchi turdagi kuchlarga, ma’lumki, eng avvalo butun olam tortishish kuchi –

gravitatsion kuch, shu kuch ta’sirida yuzaga keluvchi xosilaviy kuchlardan og‘

irlik kuchi,

jism o

g‘

irligi, Arximed kuchi, bosim kuchi va boshqalar taalluqli. Ikkinchi turdagi kuchlar

Kulon kuchlari

har qanday zaryadlangan zarrachalar orasidagi

o‘

zaro elektromagnit

ta’sir kuchlari –

Amper kuchi, Lorens kuchi, mexanika b

o‘

limiga tegishli b

o‘

lgan elastik

kuchlari, tayanchning reaksiya kuchlari. Bu kuchlar mexanik kuchlar b

o‘lsada, ma’lumki,

ular elektromagnit tabiatiga ega.


background image

162

Shunday qilib, yuqorida qisqacha k

o‘

rib chiqilgan va taklif qilingan usullar fizikani

o‘

qitishda va

o‘

quvchilarning bilim darajasini oshirishga ozmi k

o‘

pmi xizmar qilsa,

maqsadga muvofiq b

o‘

lar edideb xisoblardik.

Foydalanilgan adabiyotlar r

o‘

yxati:

1.Akbarova F.J., Fizika darslarida innovatsion texnologiyalardan foydalanish.,

Scientific progress.,V2, N6, 2021., p.p.1225-1228.

2.Mirtojiyev F.M. Umumiy fizika kursini

o‘

qitishda tizimlash usulidan foydalanish.,

2023-yil 16-iyun. Buxoro.,

“Raqamli iqtisodiyot, elektron hukumat va sun’iy intellekt

uchun dasturiy vositalar, axborotlarni qayta ishlashning zamonaviy usullari”

respublika

ilmiy

amaliy anjuman materiallari.

THE CONCEPT OF PROFESSIONAL THINKING AND ITS CONTENT

Kurbanova G.N., Doctor of Pedagogical Sciences, Professor

Bukhara State Medical Institute named after Abu Ali Ibn Sino

Thinking is the highest form of human intellectual activity, the process of reflecting

objective reality in consciousness, and since ancient times it has been constantly studied

as one of the main objects of scientific interests of philosophical, pedagogical,
psychological and physiological sciences. research.

The ancient philosophers Aristotle, Democritus, Socrates, Epicurus recognized

thinking as a unity of the psyche and impressions and were the first to classify the laws

and forms of thinking. Philosophers of the new era Dj. Locke, F. Bacon, K. Galvesiy,
D. Gumlar defined the manifestation of thinking as: feeling, perception, imagination and

reflection. In classical German philosophy (E. Kant, I. Fichte, F. Schelling, G. Hegel),

thinking acts as a symbol of the independence of the subject. German philosophers of the

18th century paid attention to the manifestation of thinking as specific forms arising as a

result of labor activity and social practice.

Representatives of the Wurzburg school (A. Kulpe, A. Mayer, K. Buhler, K. Taylor)

tried to conduct an experimental study of thinking in the history of psychology. Contrary

to the associative theory, they showed the features of an ordered direction of thinking,

showed the decisive importance of thinking in the manifestation of a person's
personality through the process of thinking.

Also, representatives of behaviorism, Gestalt psychology and psychoanalysis (B.

Skinner, A. Bandura, Z. Freud, A. K. Jung), based on their teachings, investigated the

manifestations of thinking as a separate phenomenon and substantiated their views.

Thinking is a tool for understanding the environment, social phenomena, reality, as

well as the main condition for human activity. This is the highest cognitive process,

reflecting reality more fully and clearly than intuition, perception and imagination [

Agzamova 2001, 23]

Thinking is a special function of the human brain. Its neurophysiological basis is

the interaction of the first and second signaling systems. In the process of thinking, a

person forms thoughts, opinions, ideas, hypotheses, etc., and they are expressed in the

human mind in the form of concepts, judgments, and conclusions.

Through human thinking, it generalizes reality and indirectly (indirectly)

understands the most important connections, relationships and features between things

and events. Consequently, a person has the ability to foresee the emergence,

development and consequences of social phenomena and events on the basis of certain

Библиографические ссылки

Akbarova F.J., Fizika darslarida innovatsion texnologiyalardan foydalanish., Scientific progress.,V2, N6, 2021., p.p.1225-1228.

Mirtojiyev F.M. Umumiy fizika kursini o‘qitishda tizimlash usulidan foydalanish., 2023-yil 16-iyun. Buxoro., “Raqamli iqtisodiyot, elektron hukumat va sun’iy intellekt uchun dasturiy vositalar, axborotlarni qayta ishlashning zamonaviy usullari” respublika ilmiy amaliy anjuman materiallari.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов