Влияние противотуберкулезного лечения на функцию щитовидной железы

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
CC BY f
31-35
61
11
Поделиться
Маматова, Н. (2022). Влияние противотуберкулезного лечения на функцию щитовидной железы. Журнал вестник врача, 1(4), 31–35. https://doi.org/10.38095/2181-466X-2020974-30-34
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Аннотация. По данным Всемирной организации здравоохранения (ВОЗ), побочные реакции на лекарства - это вредные или побочные эффекты, которые происходят в организме в результате использования лекарств для лечения, диагностики или профилактики заболеваний. Целью исследования было изучение функционального состояния щитовидной железы у пациентов с деструктивными формами туберкулеза легких до и после фазы интенсивного лечения противотуберкулезной химиотерапией. Были обследованы больные госпитализированные в Самаркандском областном противотуберкулезном диспансере, впервые диагностированной деструктивной формой туберкулеза лёгких. Полученные результаты позволяют предположить, что синтетические аналоги гормонов щитовидной железы могут служить основой для одновременного применения с противотуберкулезной химиотерапией. Это позволяет пациентам добиваться успешных результатов при лечении туберкулёза.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

30

DOI: 10.38095/2181-466X-2020974-30-34 УДК 616.71/.72-002.5-085.357.441

СИЛГА ҚАРШИ ДАВОЛАШ ЧОРАЛАРИНИНГ ҚАЛҚОНСИМОН БЕЗИНИНГ

ФАОЛИЯТИГА ТАЪСИРИ

Н. Т. Маматова

Самарқанд Давлат тиббиѐт институти, Самарқанд, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

сил, қалқонсимон без, силга қарши кимѐвий терапия, бемор.

Ключевые слова:

туберкулез, щитовидная железа, противотуберкулезная химиотерапия, больной.

Key words:

tuberculosis, thyroid gland, anti-tuberculosis chemotherapy, patient.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) тавсифига кўра, дориларнинг ножўя таъсири – бу касал-

ликларни даволаш, ташҳислаш ѐки олдини олиш мақсадида дори воситаларини қўллаш натижасида организм-
да кузатиладиган зарарли ѐки ножўя ҳолатлардир. Ишнинг мақсади ўпка силининг емирилиш босқичи билан
кечувчи шакллари илк марта ташҳис қўйилган беморларда қалқонсимон безининг функционал ҳолатини силга
қарши кимѐвий терапиянинг жадал даволаш босқичидан олдин ва охирида ўрганиш эди. Самарқанд вилоят
силга қарши диспансерида даволаѐтган, ўпка силининг емирилиш босқичи билан кечувчи шакллари илк марта
ташҳис қўйилган бемор текширилди. Олинган натижалар шуни кўрсатадики, қалқонсимон без гормонлари-
нинг синтетик аналогларини силга қарши кимѐвий терапия билан бирга қўллашга учун асос бўлиб хизмат
қилиши мумкин. Бу эса беморларнинг силга қарши даволаш чораларида муваффақиятли натижаларга эри-
шишга имкон беради.

ВЛИЯНИЕ ПРОТИВОТУБЕРКУЛЕЗНОГО ЛЕЧЕНИЯ НА ФУНКЦИЮ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ

Н. Т. Маматова

Самарканд Государственный медицинский институт, Самарканд, Узбекистан

Аннотация. По данным Всемирной организации здравоохранения (ВОЗ), побочные реакции на лекар-

ства - это вредные или побочные эффекты, которые происходят в организме в результате использования ле-
карств для лечения, диагностики или профилактики заболеваний. Целью исследования было изучение функ-
ционального состояния щитовидной железы у пациентов с деструктивными формами туберкулеза легких до и
после фазы интенсивного лечения противотуберкулезной химиотерапией. Были обследованы больные госпи-
тализированные в Самаркандском областном противотуберкулезном диспансере, впервые диагностированной
деструктивной формой туберкулеза лѐгких. Полученные результаты позволяют предположить, что синтетиче-
ские аналоги гормонов щитовидной железы могут служить основой для одновременного применения с проти-
вотуберкулезной химиотерапией. Это позволяет пациентам добиваться успешных результатов при лечении
туберкулѐза.

INFLUENCE OF ANTI-TUBERCULOSIS TREATMENT ON THE THYROID GLAND FUNCTION

N. T. Mamatova

Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

Annotation. According to the World Health Organization (WHO), drug adverse reactions are harmful or side

effects that occur in the div as a result of the use of drugs to treat, diagnose, or prevent disease. The aim of the study
was to study the functional state of the thyroid gland in patients with destructive forms of pulmonary tuberculosis be-
fore and after the phase of intensive treatment with anti-tuberculosis chemotherapy. We examined patients hospital-
ized in the Samarkand regional TB dispensary, first diagnosed with a destructive form of pulmonary tuberculosis. The
results obtained suggest that synthetic analogs of thyroid hormones can serve as a basis for simultaneous use with anti-
tuberculosis chemotherapy. This allows patients to achieve successful results in the treatment of tuberculosis.

Долзарблиги.

ЖССТ маълумотларига кўра, дунѐ бўйича даволаш чораларидан сўнг

ривожланган асоратлардан юзага келган ўлим кўрсаткичи ҳолати бешинчи ўринни (юрак-
қон томир, ўсма касалликлари, шикастланишлар ва ўпка касалликларидан кейин) эгаллайди.
АҚШда бир миллион аҳолига нисбатан дори воситаларининг ножўя таъсири 18 000 ҳолатда
қайд этилган бўлса, шулардан 7 900 ҳолатларда – жиддий асоратлар, 380 ҳолатларда эса –
ўлим кузатилган. Даволаш чораларининг асоратларидан бир йил ичида 200 минг беморда
ўлим кузатилган (1 миллион касалхонага ѐтқизилган беморларнинг 3200 тасида ўлим
кузатилган) [8,11,12].

Экологик ноқулай шароитлар, шунингдек ижтимоий-иқтисодий таназзул шароитида

қалқонсимон безга стресс таъсирининг кўламини, шунингдек, қалқонсимон без
гормонларининг иммунитетни шакллантиришда ва яллиғланишнинг ривожланишидаги

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

31

таъсирини [1,2,3,5] ҳисобга олиб, қалқонсимон безининг ҳолати даволашнинг клиник
хусусиятлари ва самарадорлигига таъсир қилади деб тахмин қилиш мумкин.

Сил касаллиги билан оғриган беморларда қалқонсимон безнинг функционал ҳолати

тўғрисидаги маълумотлар [6], шунингдек, силга қарши даволаш чораларининг қалқонсимон
безининг фаолиятига таъсири кам ўрганилган ва қарама-қарши фикрлардан иборат [7].
Қалқонсимон безининг узоқ муддатли даволаш чораларига нисбатан ҳолати айниқса
преморбид тироид дисфункциясига эга беморларда ўрганилмаган.

Тадқиқотнинг мақсади.

Юқоридагиларни ҳисобга олган ҳолда, ўпка силининг

емирилиш босқичи билан кечувчи шакллари илк марта ташҳис қўйилган беморларда
қалқонсимон безининг функционал ҳолатини силга қарши кимѐвий терапиянинг жадал
даволаш босқичидан олдин ва охирида ўрганиш.

Материаллар ва текширув усуллари.

Қалқонсимон безнинг функционал ҳолати

қалқонсимон безнинг эхоструктурасини ўрганиш ва қон зардобидаги эркин тироксин (Т4)
ва гипофиз безининг тиреотроп гормони (ТТГ) миқдорини аниқлаш натижалари бўйича
баҳоланди. Ушбу кўрсаткичлар қалқонсимон безнинг субклиник дисфункциясини аниқлаш
учун амалдаги умумий қабул қилинган скрининг стандартларига мувофиқ танланган [8, 9].
Бундан ташқари, тироглобулин ва тиреопероксидаза қарши антитаналарни аниқлаш ишлари
олиб борилди.

Mindray DP-1100 Plus диагностик ултратовуш қурилмаси ѐрдамида қалқонсимон без-

нинг эхотузилиши ўрганилди. Эркин тироксин ва тиреотроп гормон, шунингдек тироглобу-
лин ва тиреопероксидазага қарши антитаналар иммунофермент усули ѐрдами аниқланди.

Қалқонсимон безнинг функционал ҳолати кўрсаткичлари силга қарши даволашнинг

бошланишидан олдин ва жадал даволаш босқичи охирида, ўртача 3 ойдан кейин ўрганилди.

Олинган маълумотларнинг статистик кўрсаткичларини ҳисоблаш Microsoft Excel ХР

ѐрдамида амалга оширилди. Ўртача қийматлар ўртасида номувофиқлик эҳтимоли Стью-
дентнинг t тамойили ѐрдамида аниқланди. Муҳимликнинг даражаси (P) 0,05 га тенг деб
олинди.

Текширув натижалари ва уларнинг муҳокамаси.

Самарқанд вилоят силга қарши

диспансерида даволаѐтган, ўпка силининг емирилиш босқичи билан кечувчи шакллари илк
марта ташҳис қўйилган 30 нафар бемор текширилди. Текширилган беморлар 20 ѐшдан 65
ѐшгача; ўртача ѐши 35,39 ѐш эди. Беморлар орасида 22 нафари эркак эди, уларнинг ўртача
ѐши 28,35 ѐш ва 8 аѐл, уларнинг ўртача ѐши 31,38 ѐш.

Тадқиқотда қатнашганлар орасида яллиғланган ўпка сили билан касалланган беморлар

устунлик қилди – 26 (86,7%) нафар; 2 (6,7%) нафар беморда казеоз зотилжам; 1 (3,3%)
нафарда - тарқалган ўпка сили ва 1(3,3%) нафарда – фиброз-ковакли сил аниқланди. 3 (10%)
нафар беморда ўпка сили бир томонлама экссудатив сил плеврити билан асоратланди. Қон
туфлаш 2 (6,7%) нафар беморда қайд этилган. 12 нафар беморда профилактик текшируви
пайтида ўпкада ўзгаришлар аниқланган бўлса, қолган беморларда умумий аҳволининг
ѐмонлашуви оқибатида тиббиѐт муассасаларига мурожаат қилишлари натижасида ўпка си-
ли аниқланган. 18 (60%) нафар беморда интоксикация синдромининг оғир кечиши куза-
тилган, қолган 12 (40%) нафар беморда интоксикация синдроми ўртача даражада ифодалан-
ган. Бронх-ўпка-плевра синдроми барча беморларда силга ҳамроҳлик қилган бўлса, деярли
50% беморда унинг яққол ривожланганлиги кузатилди.

Текшириш жараѐнида иштирок этган барча беморларнинг ўпкасида емирилиш жара-

ѐни ва микобактерияларни ажратиш ҳолати аниқланди. Силга қарши дори воситаларига
чидамлилик ҳолати 10 (30%) нафар беморда кузатилган. Шу беморларнинг ичидан 7 нафар
(6 нафар беморда изониазид, рифампицин ва стрептомицинга ва 1 нафар беморда изони-
азид, стрептомицин ва пиразинамидга) беморда 1-қаторнинг учта дори воситасига чидамли-
лик; 2 нафар беморда иккита дори воситасига чидамлилик; 1 нафар беморда эса 1 ва 2-қатор
дори воситаларига чидамлилик аниқланди.

Даволашнинг бошланишида барча беморларга кўрсатмаларга асосан 1-қатор дори во-

Н. Т. Маматова


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

32

ситалари тавсия этилди. Силга қарши дори воситаларига сезгирлик синамаси ўтказилганда
чидамлилик аниқланган беморларнинг даволаш муолажаларига ўзгартириш киритилди.

16 (53,4%) нафар беморда ультратовуш текширувида қалқонсимон без патологияси

аниқланди. Шулардан 7 (23,4%) нафар беморда қалқонсимон без гипоплазияси; 9 (30%)
нафарида - қалқонсимон безнинг гиперплазияси; 4 (13,4%) нафар беморда - қалқонсимон
бези тузилишининг донадорлиги (мозаикаси) кўринишидаги аутоиммун тиреоидитга хос
бўлган нормал, кўпайган ва пасайган эхогенлик соҳаларини ўз ичига олади диффуз патоло-
гиянинг белгилари аниқланди.

Қалқонсимон без дисфункциясининг аниқ клиник белгилари бўлмасада, ягона ҳолат

бундан мустасно, илк марта ташҳис қўйилган ўпка силининг емирилиш босқичи мавжуд
бўлган беморларнинг қон зардобида тироксин даражасининг сезиларли даражада пасайиши
аниқланди (1-жадвал). 3 (10%) нафар беморда Т4 қиймати соғлом шахслар учун мақбул
бўлган эркин тироксин қийматининг паст даражасигача тушди ва яна 3 (10%) нафар бемор-
да Т4 даражаси мақбул қийматнинг паст даражасигача тушиши кузатилди.

Беморларда силга қарши кимѐвий терапия бошлангандан тахминан 3 ой ўтгач, эркин

тироксин даражаси қайта аниқланганда, ушбу кўрсаткич 17,8% га сезиларли даражада па-
сайганлиги аниқланди.

Ўпка силининг емирилиш босқичи билан кечувчи шакллари илк марта ташҳис

қўйилган беморларда даволаниш жараѐнининг бошланишидан олдин гипофиз безининг ти-
реотроп гормони даражасининг ўртача қиймати ҳозирги вақтда қабул қилинган стандарт
кўрсаткичларга мос эди. Беморларда силга қарши кимѐвий терапия бошлангандан тахминан
3 ой ўтгач эса гипофиз безининг тиреотроп гормони кўрсаткичи 39,4% га ошди ва соғлом
одамлар учун мақбул бўлган қийматларда қолди (1-жадвал). Силга қарши кимѐвий терапия
фонида гипофиз безининг тиреотроп гормони даражасининг ошиши табиий равишда ўпка
сили билан касалланган беморларда тироксин даражасининг пасайишига олиб келди.

1 жадвал.

Даволашдан олдин ва даволашнинг 3 ойидан кейин қалқонсимон без кўрсаткичлари.

Оригинальная статья

Кўрсаткичлар

Референт

қиймат

Якуний

қиймат

(n=30)

Даволашнинг

3 ойидан кейин

(n=30)

Ўзгаришлар

(%)

Т4 (пмол/л)

10,0-23,2

12,72±0,98

10,42±0,85

Р< 0,05

17,8

ТТГ (мкМЕ/мл)

0,23-5,7

1,39+0,08

1,81±0,04

Р< 0,05

39,4

ТГ антитаналари
(Ед/мл)

Эркак. 100гача

Аѐл.<50 ѐш 100гача
Аѐл.>50 ѐш 150гача

2,65±1,2

7,59±0,15

Р< 0,001

197,3

ТПО
антитаналари
(Ед/мл)

Эркак. 30 гача

Аѐл.<50 ѐш 30гача
Аѐл.>50 ѐш 50гача

1,78±0,8

4,25±0,96

Р< 0,001

139,5

Силга қарши кимѐвий терапия бошланишидан олдин ўпка сили билан касалланган бе-

морларда тиреоглобулинга қарши антитаналар даражаси соғлом одамлар учун мақбул дара-
жага тўғри келди ва даволанишнинг дастлабки босқичи охирида 197,3% га сезиларли дара-
жада ошди.

Худди шундай ўзгаришлар тиреопероксидазага қарши антитаналар қийматининг ўзга-

ришини таҳлил қилишда ҳам кузатилди, яъни силга қарши кимѐвий терапия бошланишидан
олдин ўпка сили билан касалланган беморларда бу кўрсаткич соғлом одамлар учун қабул
қилинган қийматлар даражасида кузатилган бўлса, силга қарши кимѐвий терапиянинг даст-
лабки босқичида 139,5% га сезиларли даражада ошди.

Кимѐвий терапия ўтказилганда ҳам тиреоглобулин, ҳам тиреопероксидазага қарши

антитаналар миқдорининг кўпайиши силга қарши дориларнинг қалқонсимон безга токсик


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

33

таъсири натижасида патологик аутоиммун реакцияларни босқичма-босқич ривожланишига
замин яратади. Ўпка сили билан касалланган беморларнинг қалқонсимон безнинг якуний
патологик эхотузилмаси ўрганилганда аутоиммун тиреоидит ривожланиш хавфи ортганли-
ги аниқланади [10].

Олинган натижалар шуни кўрсатдики, ўпка силининг емирилиш босқичи билан ке-

чувчи шакллари илк марта ташҳис қўйилган беморларнинг ярмидан кўпида қалқонсимон
без тузилишининг патологиясини, шунингдек, ушбу беморларнинг қон зардобида тироксин
даражасининг ўртача паст кўрсаткичларини аниқланиши, бу эса қалқонсимон безнинг функ-
ционал ҳолатини пасайиши шаклида намоѐн бўлувчи сил касаллиги бўлган одамларнинг
ноқулай преморбид фонидан далолат беради. Сил билан касалланган беморларда субклиник
гипотиреознинг ривожланиши кейинчалик ўлим ҳолатига олиб келиш эҳтимолини яратади
[11,13].

Қалқонсимон без ҳужайралардаги иммунитетнинг цитокинлар томонидан бошқарили-

шида фаол ижобий ўрин эгаллаши, сил касаллиги эса цитокинли иммунитет танқислигига
тегишли эканлиги маълум бўлганлиги сабабли, тироксин танқислигининг ривожланиши сил
касаллигининг кечиши ва уни даволаш самарадорлиги учун салбий таъсир кўрсатади.

Қалқонсимон безнинг функционал ҳолати силга қарши кимѐвий терапия бошлангани-

дан 3 ой ўтгач қайта текширилганда қалқонсимон безнинг тиреоид фаолияти сезиларли да-
ражада пасайганлигини кўрсатди. Бу эса силга қарши дориларнинг сил билан касалланган
беморларда қалқонсимон безнинг гормонал фаолиятига сусайтирувчи таъсир кўрсатганини
англатади.

Олинган натижалар шундан далолат берадики, силга қарши кимѐвий терапия фонида

ривожланиб борадиган, даволаш пайтида ўпка силининг кечиши ва касаллик оқибатининг
яхшиланишига ѐрдам бермайдиган субклиник гипотиреоз белгиларини шаклланганлигини
кўрсатади. Сил билан касалланган беморларда қалқонсимон безнинг фаолиятини ўз вақтида
қўллаб қувватлаш учун антимикобактериал дорилар билан даволаш пайтида унинг фаолия-
тини назорат қилиб туриш керак. Шундай қилиб, силга қарши кимѐвий терапия, агар шунга
эҳтиѐж бўлса, қалқонсимон без гормонларининг синтетик аналоглари кўринишидаги дори
воситалари билан тўлдирилиши мумкин.

Силга қарши терапия пайтида қалқонсимон безнинг фаолятини назорат қилиш ва туза-

тиш қалқонсимон безнинг нормал ҳолатини тиклаши мумкин, бу эса ўз навбатида цитокин-
ли иммунитет танқислигини тўлдиришга ва даволаш самарадорлигини оширишга ѐрдам бе-
ради.

Хулоса. Ўпка силининг емирилиш босқичи билан кечувчи шакллари илк марта ташҳис

қўйилган беморларнинг ярмидан кўпида қалқонсимон без ҳажмининг ўзгариши кузатилди.
Бундай беморларнинг қон зардобида тироксин кўрсаткичи мейѐрдан паст даражада эди.
Ўтказилган кимѐвий терапия натижасида гипофиз безининг тиреотроп гормони даражаси-
нинг сезиларли даражада ошиши билан тироксин даражасининг сезиларли даражада пасай-
ишига олиб келади. Олинган натижалар шуни кўрсатадики, қалқонсимон без гормонлари-
нинг синтетик аналогларини силга қарши кимѐвий терапия билан бирга қўллашга учун асос
бўлиб хизмат қилиши мумкин. Бу эса беморларнинг силга қарши даволаш чораларида
муваффақиятли натижаларга эришишга имкон беради.





Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Генделека Г.Ф. Аутоиммунный синдром перекреста (overlap-синдром) при заболеваниях щитовидной же-

лезы / Г.Ф. Генделека // Мiжнародний ендокрино-логiчний журнал. - 2010. - № 2 (26). - С. 117-127.

2. Маматова Н.Т. Силнинг оғир ва сурункали шакллари билан касалланган беморларга паллиатив тиббий

ѐрдам кўрсатишнинг аҳамияти. // Журнал вестник врача №2 (94)-2020. -С. 52-55.

Н. Т. Маматова


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

34

3. Маматова Н.Т., Ходжаева С.А. Выявление туберкулѐза лѐгких у больных с психическими расстройства-

ми. // Журнал молодѐжный инновационный вестник. 2018. №1(7). -С. 68.

4. Маматова Н.Т., Ходжаева С.А. Отрицательные социальные факторы и их влияние на возникновение тубер-

кулѐза у детей. // Журнал молодѐжный инновационный вестник. 2018. №1(7). -С. 67.

5. Archambeand-Monveroux F. Hyperthyroidism without elevated levels of thyroxin and triiodothyronine in a patient

with pulmonary tuberculosis / F. Archambeand- Monveroux, C. Dejax, D. De Buhan, F. Bonnaud // South. Med. J.
- 1989. - Vol. 82. - P. 907-911.

6. Botasso О. Immunoendicrine alterations during human tuberculosis as en integrated view of disease pathology / O.

Botasso, M.L. Bay, H. Besedovsky [et al.] // Neuroimmunomodulation. - 2009. - Vol. 16. - P. 193-199.

7. Chow С.С. Eutheroid sick syndrome in pulmonary tuberculosis before and after treatment / C.C. Chow, T.W.

Mak, Chan, C.S. Cockam // Ann. Clin. Biochim. - 1993. - Vol. 32.-P. 385-391.

8. Dooley K. E., Obuku E. A., Durakovic N. et al. World Health Organization Group 5 Drugs for the Treatment of

Drug-Resistant Tuberculosis: unclear efficacy or untapped potential? J. Infect. Dis. 2013; 207: 1352-8. 50.

9. Du N., Sheng L., Liu Z. et al. The binding characteristics of isoniazid with copper-zinc superoxide dismutase and

its effect on enzymatic activity. Chem. Cent. J. 2013 Jun 6; 7 (1): 97.

10. Gharid H. Subclinical thyroid disfunction a joint statement on management from the American Association of

Clinical Endocrinologists, the American Thyroid Association and the Endocrine Society / H. Gharid, R.M. Turtle,
H.J. Baskin [et al.] // J. of Clin. Endocrinol, and Metab. - 2005. - Vol. 42. - P. 181-189.

11. Hill A.R. Rapid changes in thyroid function tests upon treatment of tuberculosis / A.R. Hill, M.F. Schmidt, G.C.

Schussler // Tuber. Lung. Dis. -1995. - Vol. 76. - P. 223-229.

12. Hwang T. J., Dotsenko S., Jafarov A. et al. Safety and availability of clofazimine in the treatment of multidrug and

extensively drug-resistant tuberculosis: analysis of published guidance and meta-analysis of cohort studies. BMJ
Open. 2014 Jan 2; 4 (1): e004143. doi: 10.1136 / bmjopen-2013-004143.

13. Zosin I. The importance of screen of thyroid dysfunctions / I. Zosin // Мiжнародний ендокринологiчний жур-

нал. - 2009. - № 1 (19). - С. 33-45.

Оригинальная статья

Библиографические ссылки

Генделека Г.Ф. Аутоиммунный синдром перекреста (overlap-синдром) при заболеваниях щитовидной железы / Г.Ф. Генделека И М1жнародний ендокрино-лопчний журнал. - 2010. - № 2 (26). - С. 117-127.

Маматова Н.Т. Силнинг огир ва сурункали шакллари билан касалланган бсморларга паллиатив тиббий ёрдам курсатишнинг ахамияти. // Журнал вестник врача №2 (94)-2020. -С. 52-55.

Маматова Н.Т., Ходжаева С.А. Выявление туберкулёза лёгких у больных с психическими расстройствами. //Журнал молодежный инновационный вестник. 2018. №1(7). -С. 68.

Маматова Н.Т., Ходжаева С.А. Отрицательные социальные факторы и их влияние на возникновение туберкулёза у детей. //Журнал молодёжный инновационный вестник. 2018. №1(7). -С. 67.

Archambeand-Monveroux F. Hyperthyroidism without elevated levels of thyroxin and triiodothyronine in a patient with pulmonary tuberculosis / F. Archambeand- Monveroux, C. Dejax, D. De Buhan, F. Bonnaud // South. Med. J. - 1989.-Vol. 82.-P. 907-911.

Botasso O. Immunoendicrinc alterations during human tuberculosis as cn integrated view of disease pathology / O. Botasso, M.L. Bay, H. Besedovsky [ct al.] // Ncuroimmunomodulation. - 2009. - Vol. 16. - P. 193-199.

Chow C.C. Eutheroid sick syndrome in pulmonary tuberculosis before and after treatment / C.C. Chow, T.W. Mak. Chan, C.S. Cockam // Ann. Clin. Biochim. - 1993. - Vol. 32.-P. 385-391.

Dooley К. E., Obuku E. A., Durakovic N. et al. World Health Organization Group 5 Drugs for the Treatment of Drug-Resistant Tuberculosis: unclear efficacy or untapped potential? J. Infect. Dis. 2013; 207: 1352-8. 50.

Du N.. Sheng L., Liu Z. ct al. The binding characteristics of isoniazid with copper-zine superoxide dismutase and its effect on enzymatic activity. Chem. Cent. J. 2013 Jun 6; 7 (1): 97.

Gharid H. Subclinical thyroid disfunction a joint statement on management from the American Association of Clinical Endocrinologists, the American Thyroid Association and the Endocrine Society / H. Gharid. R.M. Turtle, HJ. Baskin [et al.] // J, of Clin. Endocrinol, and Metab. - 2005. - Vol. 42. - P. 181-189.

Hill A.R. Rapid changes in thyroid function tests upon treatment of tuberculosis / A.R. Hill. M.F. Schmidt. G.C. Schusslcr // Tuber. Lung. Dis. -1995. - Vol. 76. - P. 223-229.

Hwang T. J., Dotsenko S., Jafarov A. et al. Safety and availability of clofazimine in the treatment of multidrug and extensively drug-resistant tuberculosis: analysis of published guidance and meta-analysis of cohort studies. BMJ Open. 2014 Jan 2; 4 (1): c004!43. doi: 10.1136 / bmjopcn-2013-004143.

Zosin I. The importance of screen of thyroid dysfunctions / I. Zosin // М1жнародний ендокринолопчний журнал. - 2009. - № 1 (19). - С. 33-45.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов