№ 6 (2025) Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil

Ushbu maqolada Qoraqalpogʻiston Respublikasida gastronomik turizmning rivojlanishi, uning imkoniyatlari, bugungi kunda turizm sohasi uchun yaratilayotgan shart-sharoitlar, qoraqalpoq gastronomik turizm resurslari, qolaversa, Qoraqalpogʻiston Respublikasi uchun gastronomik turlarini ishlab chiqish, turistik dasturlarni yaratish tahlili olib borilgan. Bunda asosiy eʼtibor qoraqalpoq gastronomik turizm resurslariga tegishli milliy taomlarni targʻib qilish, uni turizm dasturlariga kiritish, turistlarni jalb qilish kabilar keltirib oʻtilgan. Bundan tashqari, qoraqalpoq gastronomik turizmining rivojlanishiga taʼsir etuvchi omillar hamda baʼzi tavsiyalar mushohada qilingan. Shuningdek, muallif tomonidan izlanishlar asosida “Qalʼalar saltanati – Qoroqalpogʻiston” mavzusidagi 4 kecha 5 kunlik tur va uning hisob-kitobi tuzib chiqilgan.

Ushbu maqolada qishloq xo‘jaligi korxonalarining iqtisodiy salohiyatini tahlil qilishda axborot bilan ta’minlashning ahamiyati yoritilgan. Muallif axborot texnologiyalari va statistik ma’lumotlarning iqtisodiy tahlildagi o‘rni, qishloq xo‘jaligi korxonalarining faoliyatini samarali rejalashtirishdagi roli haqida fikr yuritadi. Maqolada iqtisodiy salohiyatni aniqlashda axborot resurslaridan foydalanish usullari, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari tahlil qilinadi.

Banklarning dastlabki sarmoyasi, kapitali darajasiga muhim masala sifatida eʼtibor qaratiladi chunki, 2008-yildan boshlangan jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi bank tizimining barqarorligini taʼminlashda ularning kapitallashuv darajasini oshirib borish eng muhim iqtisodiy masalalardan biri ekanligini yana bir bor isbotladi. Tahlilimizda bankning kapitallashuv darajasi, uning kredit samaradorligiga taʼsiri va isteʼmolchi (mijozlarning) kreditdan samarali foydalanish koʻsatkichlari Oʻzbekiston banklari misolida tahlil qilingan va muammolarga muallif tomonidan yechim sifatida fikrlar ishlab chiqilgan. Bunda ATB “Agrobanki” va Buyuk Britaniyaning HSBC hоldings bаnkining kredit stаvkаlаri maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Mamlakat iqtisodiyotida tashqi savdo erkinlashtirilishining raqobat muhitiga taʼsiri naʼzariy jihatdan oʻrganilib, import taʼriflari oʻzgarishining iqtisodiyotda raqobatning rivojlanishiga koʻrsatadigan samarasi va tashqi savdoning ijobiy oʻzgarishi IHTT mahsulot bozorini tartibga solish koʻrsatkichi vositasida tahlil qilingan.

Oʻzbekistonning tashqi iqtisodiy siyosati 2017-yildan buyon savdoni liberallashtirish, diplomatik aloqalarni yaxshilash va xorijiy investitsiyalarni jalb qilish borasidagi saʼy-harakatlarI tufayli mamlakatimiz global iqtisodiyotda faol ishtirokchiga aylandi. Xususan, iqtisodiy rivojlangan Yevropa Ittifoqi va Germaniya kabi hamkorlar bilan savdo, investitsiya va ijtimoiy sohalarda sezilarli oʻsish kuzatildi. Ushbu maqola Oʻzbekiston Respublikasining Germaniya Federativ Respublikasi bilan olib borgan tashqi iqtisodiy munosabatlar tahlili va savdo-iqtisodiy integratsiyalashuv darajasini tahlil qiladi. Oʻzbekistonning ikki davlat aloqalarni chuqurlashtirish uchun qanday imkoniyatlari borligini oʻrganadi. Yangi imkoniyat va loyihalar haqida batafsil maʼlumot beribgina qolmay, kelajakdagi erishish mumkin boʻlgan natijalarni muhokama qiladi.

Ushbu mаqolаdа, rаqobаtni rivojlаntirishning аhаmiyаti, rаqobаtning sаlbiy tа’sirlаri vа еhtiyot chorаlаri, rаqobаtning ijtimoiy tа’siri, monoрoliyа vа kаrtеllаr bilаn kurаshish, rаqobаtni rаqаmli trаnsformаtsiyаgа tа’siri, rаqobаtni rivojlаntirishdа dаvlаt siyosаti vа JST gа а’zo bo‘lishdа rаqobаt muhitining аhаmiyаti hаqidа so‘z yuritilgаn.

Ushbu maqolada sun’iy intellekt texnologiyalarining oliy ta’limdagi baholash tizimlariga ilmiy asosda integratsiyalashuvi tahlil qilinadi. An’anaviy baholashdagi subyektivlik, statiklik va inson omiliga kuchli bog‘liqlik kabi cheklovlar ko‘rib chiqiladi. Sun’iy intellekt yordamida baholashni avtomatlashtirish, shaffoflikni ta’minlash, aniqlikni oshirish va talaba faoliyatini real vaqt rejimida tahlil qilish imkoniyatlari yoritiladi. Shuningdek, baholash tizimiga sun’iy intellekt vositalarini joriy etish zarurati, ilg‘or xorijiy tajribalar va algoritmlar asosida baholovchi modellar yaratish bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

Mazkur maqolada oliy ta’lim xizmatlari tizimida raqobatning o‘rni hamda mamlakat rivojiga ta’sirini takomillashtirishning nazariy va uslubiy asoslari chuqur o‘rganilgan. Bugungi davr talablariga javob beradigan, ya’ni nafaqat mamlakat ichkarisida balki xalqaro darajada faoliyat yurita oladigan yuqori malakali, raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash masalasida nazariy takliflar va tavsiyalar ilgari suriladi. Tadqiqot natijalari oliy ta’lim xizmatlaridagi ta’lim tizimini rivojlantirish va raqobatbardoshligini ta’minlash muhim ilmiy-amaliy ahamiyatga ega ekanligiga e’tibor qaratgan.