Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
337
O‘ZBEKISTON MILLIY IQTISODIYOTIDA YOSHLAR TURIZMI RIVOJINING O‘RNI
i.f.n., dots.
Ulashev Xubbim Askarovich
Samarqand iqtisodiyot va servis instituti.
ORCID: 0009-0006-4176-9918
Annotatsiya.
Ushbu maqolada turizm
sohasini
so‘n
ggi
yillarda
iqtisodiyotning
muhim
tarmog‘i
sifatida
jadal
rivojlana
yotganligiga alohida e’tibor qaratilgan
.
Ko‘pgina
mamlakatlar
turizm
sohasini
rivojlantirish
orqali
nafaqat
iqtisodiy
foydaga
erishishni,
balki
o‘zlarining
milliy
urf
-
odat
va
an’analarini
saqlab
qolish,
uni
jahon
hamjamiyatiga
namoyon
etish
va
bu
orqali
o‘zaro
do‘stona
munosabatlarni
rivojlantirishni
ko‘zlayotganligi, bu o‘rinda yoshlarning o‘rni sezilarli ekanligi
muhokama etilib, taklif va mulohazalar berilgan.
Kalit so‘zlar:
yoshlar turizmi, tabiiy
iqlim,
rekreatsion
ijtimoiy-iqtisodiy,
tarixiy-madaniy,
salohiyat, sayohat, kategoriya, turist.
РОЛЬ РАЗВИТИЯ МОЛОДЕЖНОГО ТУРИЗМА В НАЦИОНАЛЬНОЙ
ЭКОНОМИКЕ УЗБЕКИСТАНА
к.э.н., доц.
Улашев Хуббим Аскарович
Самаркандский институт экономики и сервиса
Аннотация.
В данной статье особое внимание уделено бурному развитию
туристической сферы как важной отрасли экономики в последние годы. Тот факт, что
многие страны стремятся не только добиться экономических выгод за счет развития
туристической отрасли, но и сохранить свои национальные обычаи и традиции,
представить их мировому сообществу и за счет этого развивать дружеские отношения, это
обсуждалось, что роль молодежи значительна, высказывались предложения и мнения.
Ключевые слова:
молодежный туризм, природный климат, рекреационный социально
-
экономический, историко
-
культурный потенциал, путешествие, категория, турист.
THE ROLE OF YOUTH TOURISM DEVELOPMENT IN THE NATIONAL
ECONOMY OF UZBEKISTAN
PhD, assoc. prof.
Ulashev Hubbim Askarovich
Samarkand Institute of Economics and Service
Abstract.
This article pays special attention to the rapid development of the tourism sector as
an important sector of the economy in recent years. The fact that many countries strive not only to
achieve economic benefits through the development of the tourism industry, but also to preserve their
national customs and traditions, present them to the world community and thereby develop friendly
relations, it was discussed that the role of youth is significant, suggestions and opinions were
expressed.
Key words:
youth tourism, natural climate, recreational socio-economic, historical and cultural
potential, travel, category, tourist.
UO
‘
K: 338.486
XI SON - NOYABR, 2024
337-343
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
338
Kirish.
Bugungi
kunda
turizm
sohasi
oldida
turgan
asosiy
vazifa
Oʻzbekistonning
tabiiy
iqlimi,
rekreatsion
ijtimoiy-iqtisodiy
va
tarixiy-madaniy
salohiyatini
hisobga
olgan
holda
ichki
va
xalqaro
turizm
ehtiyojini
qondirishga
yoʻnaltirilgan
yuqori
rentabelli
turistik
tarmoqlarni
yaratishdan
iborat.
Xalqaro
turizm
bozoridan
mustahkam
oʻrin
olishi
uchun
Oʻzbekistonda
sayyohlarga
yuqori
darajadagi
qulayliklar
yaratilishi,
ularga
xizmat
koʻrsatishning
barcha
turlari
boʻyicha
standartlar
tizimi,
xavfsizligini
taʼminlash
kafolatlarini
yuzaga
keltirish
kabi
masalalar
dolzarb
ahamiyat
kasb
etmoqda.
Adabiyotlar sharhi.
Azar (1998) turizm tushunchasini “Turizmga alohida bir davlat milliy xo‘jaligi
chegaralarida yoki jahon xo‘jaligi miqyosidagi muayyan unsurlar o‘rtasidagi turli aloqalari
mavjud bo‘lgan yirik iqtisodiy tizim sifatida qarash lozim”, deb
ta’riflaydi.
Kabushkin (2004) ham turizmni “insonni sayohat davomida yuzaga keladigan
munosabatlar majmui va uzaro aloqa hamda xodisalar butunligi” sifatida ta’riflab, yuqorida
keltirilgan fikrga yaqin ta’rif beradi.
Jukova (2006) ilmiy adabiyotlarda turizm tushunchasiga tugal ta’rif yo‘q, degan xulosaga
keladi. Uning tahliliga ko‘ra, bugungi kunda turizm tushunchasiga nafaqat turli xil talqinlar
berilmoqda, balki birini ikkinchisi bilan qiyoslab bo‘lmaydigan ko‘pgina
hodisalarni ham
qo‘shib yuborish holatlari kuzatilmoqda, jumladan, mahalliy tarmoqlar va jahon iqtisodiyoti
sohalari ham shu tizimga kiritilmoqda. Bir guruh olimlar turizmni iqtisodiy hodisa sifatida
turistik tur tushunchasi, ya’ni turoperator va turagentliklar faoliyati bilan bog’laydilar. Bu
nuqtai nazarga rossiyalik ba’zi mutaxassislar ham qo‘shilishadi va “tashkilotlarning ayrim
qismigina faqat turistlar uchun mo‘ljallangan tovar va xizmatlarni ishlab chiqarishga
ixtisoslashgan”, deb ta’kidlaydilar.
Bu
nday fikr tarafdorlari turizmni alohida soha sifatida ajratish zaruriyati yo‘q, deb
hisoblaydilar. Real amaliyotdan kelib chiqsak, bu nuqtai nazar bizning mamlakatimizda ham
hukm surmoqda. Ammo ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasida mavjud umumdavla
t
faoliyat turlari bo‘yicha xizmatlar klassifikatorining «Faoliyat turlari bo‘yicha mahsulot
klassifikatori» (Узстандаpт, 2006) da turizm nafaqat xalq xo‘jaligining alohida tarmog’i sifatida
qaralmaydi, balki iqtisodiyot sohasining yoki tarmoqlarining mustaqil kompleksi sifatida ham
ajratilmaydi. Buning natijasida AQSh, Fransiya, Italiya, Ispaniya, Kanada, Xitoy va Turkiyadan
farqli o‘laroq, O‘zbekistonda turizmni boshqarishning yagona tizimi va aniq statistikasi mavjud
emasligi ma’lum bo‘lmoqda.
Tadqiqot metodologiyasi.
Tadqiqotni amalga oshirishda uslubiy asos sifatida iqtisodiy tahlilning bir qator
usullaridan foydalanildi. Xususan, iqtisodiy, mantiqiy, ilmiy abstraksiyalash, qiyosiy tahlil,
monografik tadqiqot, dinamikada o‘rganish, ma’lumotlarni guruhlash, induksiya va deduksiya
hamda statistik usullardan foydalanildi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Buyuk
Ipak
yo‘lida
joylashgan,
asrlar
davomida
o‘z
davlat
g‘aznasining
katta
qismini
sayohatchilar
va
xorijiy
savdogarlar
hisobidan
to‘ldirib
kelgan
qadimiy
shaharlari
bilan
mashhur,
tarixiy
va
madaniy
o‘tmishga
ega
O‘zbekiston
Respublikasi
turizm
tarmog‘ini
rivojlantirish
uchun
real
imkoniyatlariga
ega.
Bu
borada
esa
yoshlar
turizmi
katta
ahamiyatga
ega
bo‘lib,
uning
o‘ziga
xos
jihatlari
quyidagilarda
namoyon
bo‘ladi:
•
Yoshlarning
o‘zga
xalqlarning
urf-odat
va
an’analarini
o‘rganishga
qiziqishlari
katta
bo‘ladi.
WYSE
(travel
confederation
2013)
sayohat
konfederatsiyasining
izlanishlariga
ko‘ra
sayohat
qiluvchi
yoshlarning
aksariyat
qismi
o‘rganish,
dam
olish
maqsadida
o‘z
sayohatlarini
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
339
amalga
oshirishgan.
Bu
ular
uchun
notanish
joylarni
kashf
qilish,
yangi
odamlar
bilan
uchrashish
va
ularning
madaniyatini
o‘rganishdan
iboratdir.
•
Yoshlar
o‘zga
millat
va
ellatlarni
bilish
orqali
ularni
hurmat
qilishni
o‘rganishadi.
Bu
esa
o‘z
navbatida
kelajakda
davlatlar
o‘rtasidagi
o‘zaro
do‘stona
aloqalarni
mustahkamlashga
xizmat
qiladi;
•
Yoshlar
iqtisodiy
jihatdan
cheklangan
bo‘lib,
sayohatlari
davomida
ular
ko‘proq
iqtisod
klassdagi
xizmatlardan
foydalanishga
harakat
qilishadi.
Misol
uchun
yoshlarning
65%i
ular
uchun
atalgan
(arzonroq
narxlardagi)
hostellardan
foydalanishadi
(1-rasm).
Transport
vositalaridan
esa
uzoq
masafalardagina
havo
transportlaridan,
asosan
esa
nisbatan
arzonroq
bo‘lgan
avtobus
va
temir
yo‘l
vositalaridan
foydalanishadi.
•
Yoshlar
boshqa
turistlar
kategoriyasiga
qaraganda
mahalliy
mahsulotlar
va
xizmatlarni
ko‘proq
harid
qilishadi.
Bu
esa
o‘z
navbatida
mahalliy
aholi
daromadlarini
oshirishiga
olib
keladi.
•
Yoshlar
boshqa
turistlarga
qaraganda
o‘zlarining
sayohatlariga
ko‘proq
vaqt
ajratishadi.
•
Turistik
sayohatlardan
qoniqish
hosil
qilgan
yoshlar
bu
kelajakdagi
katta
turistik
patensial
hisoblanadi.
•
Yoshlar
yangi
axborot
texnologiyalariga
o‘ta
moslashuvchan
ekanligini
hisobga
oladigan
bo‘lsak,
ular
orasida
sayohat
qiluvchilarning
80%i
ma’lumotlarga
internet
orqali
ega
bo‘lishadi.
•
Yoshlar
sayohatdan
olgan
taasurotlari
orqali
sayohat
qiluvchilar
sonining
ko‘payishiga
xizmat
qilishadi.
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
«O‘zbekiston
Respublikasini
yanada
rivojlantirish
bo‘yicha
harakatlar
strategiyasi
to‘g‘risida»gi
PF-4947-
son
farmonida
ko‘rsatilganidek,
mamlakatimizda
turizm
industriyasini
jadal
rivojlantirish,
iqtisodiyotda
uning
roli
va
ulushini
oshirish,
turistik
xizmatlarni
diversifikatsiya
qilish
va
sifatini
yaxshilash,
turizm
infratuzilmasini
kengaytirishga
olib
keladigan
o‘rta
muddatli
istiqbolda
O‘zbekiston
Respublikasida
turizm
sohasini
rivojlantirish
konsepsiyasiga
asosan,
shuningdek
“
O‘zbekiston
-
2030” strategiyasida belgilangan keng ko‘lamli islohotlarni 2024
-yilda samarali amalga
oshirish, xalqimizning kundalik hayotida ijobiy o‘zgarishlarga erishish bo‘yicha tizimli
harakatlarni izchil davom ettirish, “yashil iqtisodiyot” tamoyillariga asoslangan yuqori
iqtisodiy o‘sish sur’atlarini ta’minlash, ekologik holatni yaxshilash, suv va boshqa tabiiy
resurslardan unumli foydalanish standartlarini keng joriy qilish hamda xalq manfaatlariga
yo‘naltirilgan boshqaruv tizimini yanada takomillashtirish
yillarda
konsepsiyani
amalga
oshirishga
doir
aniq
chora-tadbirlar
dasturini
ishlab
chiqish
rejashtirilgan
40
.
1-rasm. Yoshlarning transport vositalaridan foydalanishi
(WYSE, 2013)
40
https://lex.uz/uz/docs/-6811936
Avtobus
31%
Avtomobil
22%
Temir yo'l
21%
Havo
yo'llari
16%
Velosiped\
moped
5%
Boshqa
5%
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
340
Mazkur
vazifani
amalga
oshirilishi
turizm
sohasining
tezkor
rivojlanishi,
uning
iqtisodiyotdagi
ulushining
ortishi,
turistik
xizmatlar
sifatining
oshishiga
olib
keladi.
Shu
bilan
birga
«Turizm
to‘g‘risida»gi
qonunning
yangi
tahririni
ishlab
chiqish
natijasida
turistik
sohani
rivojlantirish
bo‘yicha
davlat
siyosatining
asosiy
yo‘nalishlari
aniqlab
beriladi,
mazkur
sohada
tadbirkorlikning
keng
rivojlanishiga
zamin
yaratiladi (Risola, 2017).
Turistik
xizmatlarni
diversifikatsiya
qilish
va
yangi
turistik
yo‘nalishlarni
yaratish,
jumladan:
mamlakat
barcha
hududining
turistik
imkoniyatini
o‘rganish
va
yangi
turistik
mahsulotlar
va
yo‘nalishlarni
shakllantirish;
aholi
uchun
turlar
va
ekskursiyalar
o‘tkazish
bo‘yicha
choratadbirlar
majmuasini
amalga
oshirish,
ichki
yo‘nalishlar
bo‘yicha
yangi
aviaaloqalar
ochish,
marketing
tadqiqotlarini
o‘tkazish
asosida
hududiy
va
xalqaro
yo‘nalishlar
bo‘yicha
charter
reyslarini
tashkil
etish
maqsadida
yangi
turistik
yo‘nalishlarni
yaratish,
turizmning
zamonaviy
turlarini
rivojlantirish,
ularning
jozibadorligini
kuchaytirishga
oid
islohotlarni
yanada
takomillashtirish
bo‘yicha
tadbirlar
Harakatlar
strategiyasidan
joy
egallagani
turistik
xizmatlar
ko‘rsatuvchi
sub’ektlarning
imkoniyatlarini
yanada
kengaytiradi.
Bu
esa
o‘z
navbatida
mamlakatimiz
turizm
sohasidagi
ikkita
katta
muammo,
birinchisi
o‘z
faoliyatining
barcha
turlarini
miqdor
va
sifat
jihatidan
kengaytirish,
ikkinchisi
pulli
xizmatlar
ko‘rsatish
sohasini
yanada
rivojlantirishga
imkon
yaratadi.
.
2-rasm
. O‘zbekiston Respublikasiga kelgan sayyohlar soni
41
Turizmni
rivojlantirish
davlat
qo‘mitasining
yakuniy
hisobotiga
ko‘ra
2019
yilda
O‘zbekistonga
6,74
nafar
sayyoh
tashrif
buyurgan.
2018
yilda
ularning
soni
5,3
mln.ni
qayd
etgan,
ya’ni
sayyohlar
soni
bir
yilda
26.2
foizga
oshgan.
2017
yilda
ularning
soni
2,69
mln.,
2016
yil
esa
2,07
million
nafar
bo‘lgan.
Turizm qo‘mitasi matbuot xizmatining ma’lum
qilishicha, 2024 yilning yanvar-sentyabr
oylarida jami 5,7 million nafar chet el fuqarosi turistik maqsadlarda O‘zbekiston Respublikasiga
tashrif buyurgan.
Ushbu ko‘rsatkichlar so‘nggi 5 yilliklarda o‘rganilganda o‘tgan yillarga nisbatan 16,33
foizga oshgan.
O‘zbekiston Respublikasiga turistik maqsadlarda kelgan chet el fuqarolari soni yillar
kesimida quyidagicha (yanvar-sentyabr):
2020 yil - 1,4 million nafar;
2021 yil - 1,1 million nafar;
2022 yil - 3,6 million nafar;
2023 yil - 4,9 million nafar;
2024 yil - 5,7 million nafarni tashkil etgan.
41
https://uzbektourism.uz/uz/research
2,07
2,69
5,3
6,74
2016 yil
2017 yil
2016 yil
2019 yil
Sayyohlarning soni (mln. kishi)
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
341
Ma’lumot o‘rnida ta’kidlash lozimki, O‘zbekistonning turistik salohiyatini targ‘ib qilish va
turistlar oqimini yanada oshirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasining 28 ta xorijiy
davlatdagi diplomatik
vakolatxonalariga tegishli tartibda mablag‘ ajratilgan.
Bundan tashqari joriy yilning 10 oyi davomida 14 ta xalqaro turizm yarmarkasida milliy
turizm stendi va tadbirkorlik sub’ektlari ishtiroki ta’minlangan
42
.
Buyuk Britaniya, Malayziya va Tojikiston da
vlatlarida Qo‘mita tomonidan madaniy
tadbirlar tashkil etilib, mamlakatimizning gastronomik turizm imkoniyatlariga doir
taqdimotlar o‘tkazilgan.
Xorijiy
fuqarolarning
O‘zbekiston
Respublikasiga
tashrifi
uchun
qulay
shart-sharoitlar
yaratish
va
viza
tartib-taomillarini
soddalashtirish
maqsadida
2021
yil
1
yanvardan
boshlab
turizm
maqsadida
O‘zbekiston
Respublikasiga
30
kundan
ortiq
bo‘lmagan
muddatga
keluvchi
Avstraliya,
Avstriya,
Buyuk
Britaniya,
Germaniya,
Daniya,
Ispaniya,
Italiya,
Kanada,
Lyuksemburg,
Niderlandiya,
Koreya
Respublikasi,
Singapur,
Finlyandiya,
Shveysariya
va
Yaponiya
fuqarolari
uchun,
55
yoshga
to‘lgan
va
turizm
maqsadida
30
kundan
ortiq
bo‘lmagan
muddatga
O‘zbekiston
Respublikasiga
keluvchi
Belgiya
Qirolligi,
Indoneziya,
XXR
(turistlar
guruhlari
tarkibida),
Malayziya,
AQSH,
Fransiya,
Vetnam,
Isroil,
Polsha,
Vengriya,
Portugaliya
va
Chexiyaning
fuqarolari
uchun
viza
rejimi
bekor
qilingan.
2018
-
yil
davomida
9
mamlakat
uchun
vizasiz
rejim
e’lon
qilindi.
Fuqarolari
uchun
soddalashtirilgan
viza
rejimi
qo‘llanuvchi
mamlakatlar
soni
esa
12
tadan
50
taga
oshdi.
2018
-
yilning
15
-
iyulidan
va’da
qilinganidek
elektron
kirish
vizalarini
rasmiylashtirish
va
berish
tizimi
ishlay
boshladi.
Xorijiy
fuqarolarni
vaqtinchalik
ro‘
yxatga
qo‘yish
to‘liq
elektron
formatdagi
E-MEHMON
tizimiga
o‘tkazildi.
O‘zbekistondan
tranzit
orqali
o‘tuvchi
101
davlat
fuqarolari
uchun
mamlakatda
vaqtinchalik
vizasiz
bo‘lish
tartibi
kiritildi.
43
Eron prezidentining 2024-yilning 14-16-sentabr kunlari
O‘zbekistonga rasmiy tashrifi
doirasida imzolangan. Tashqi ishlar vazirligi Shartnoma-
huquq departamenti ma’lumotiga
ko‘ra, mazkur hujjat 11 moddadan iborat bo‘lib, uning kuchga kirishi «ikki mamlakat o‘rtasidagi
do‘stona munosabatlarni yanada mustahkamla
sh, savdo-iqtisodiy, turizm, fan va ilmiy faoliyat
sohalaridagi aloqalarni rivojlantirish»ga xizmat qiladi.
Hujjatga ko‘ra, tomonlar paritet asosda va
milliy qonunchiligimiz qoidalariga muvofiq
tomonlar davlatlarining ishbilarmon va ilmiy doiralari vakillari, shuningdek, turistik guruhlari
uchun viza berishning soddalashtirilgan tartibini joriy qiladi.
Bunda
«ishbilarmon doiralar vakillari»
deganda bir tomon davlatining boshqa tomon
hududida investitsiya va tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi fuqarolari tushuniladi.
«Ilmiy doiralar vakillari»
—
bir tomon davlatining boshqa tomon hududida fan
va ilmiy faoliyatni amalga oshiruvchi fuqarolari.
«Turistik guruh»
—
bir tomon davlatining bir vaqtning o‘zida boshqa tomon
hududiga
turistik maqsadlarda kiruvchi 5 (besh) dan 20 (yigirma) kishigacha bo‘lgan fuqarolari.
Tomonlar davlatlarining vakolatli organlari ishtirokchi davlatlarning qonun hujjatlarida
nazarda tutilgan tegishli hujjatlarni olgandan so‘ng, ularni 3 (uch)
ish kuni ichida (hujjat
olingan kundan tashqari) ko‘rib chiqadi va hujjatlar ma’qullangan taqdirda viza berish uchun
tasdiqnoma rasmiylashtiradi.
Tomonlar davlatlarining diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari quyidagi
vizalarni taqdim etadi:
•
bir tomon davlatining tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish maqsadida boshqa tomon
davlatiga tashrif buyuruvchi ishbilarmon doiralari vakillari uchun amal qilish muddati 6 (olti)
oygacha bo‘lgan ko‘p martalik kirish vizasi;
•
bir tomon davlatining fan va ilmiy faoliyatni amalga oshirish maqsadida boshqa tomon
davlatiga tashrif buyuruvchi ilmiy doiralar vakillari uchun 1 (bir) oygacha amal qiladigan viza;
42
https://uza.uz/oz/posts/ozbekistonga-xorijiy-mamlakatlardan-kelayotgan-sayyohlar-soni-ortib-
43
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
342
•
bir tomon davlatining turist sifatida, turistlar guruhlari tarkibida boshqa tomon
davlatiga tashrif bu
yuruvchi fuqarolari uchun 30 (o‘ttiz) kungacha bo‘lgan turistik viza.
Alohida hollarda, agar qo‘shimcha ko‘rib chiqish talab etilsa, viza berish muddati 10 (o‘n)
kundan ortiq bo‘lmagan muddatga uzaytirilishi mumkin.
2021
-
yil
1
-
yanvardan
boshlab
ushbu
bandda
ko‘rsatib
o‘tilgan
xorijiy
fuqarolar
O‘zbekiston
Respublikasiga
kirishda
50
AQSH
dollari
miqdorida
Davlat
byudjetiga
o‘tkaziladigan
kirish
yig‘imi
to‘laydilar
va
kirish
yig‘imi
to‘langanligini
tasdiqlaydigan
hujjat
mamlakatga
kirish
uchun
asos
hisoblanadi (Farmon, 2016).
Shuningdek,
«2021
-
yilning
1
-
yanvariga
qadar
muddatda
xalqaro
aeroportlarda
va
O‘zbekiston
Respublikasining
Davlat
chegarasi
orqali
o‘tkazish
punktlarida
vizalar
olish,
shu
jumladan
tranzit
vizalari
olish
tartibini
sezilarli
ravishda
soddalashtirish,
vizalarni
rasmiylashtirish
va
berish
jarayonida
zamonaviy
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan
foydalanishni,
shu
jumladan,
Tashqi
ishlar
vazirligining
konsullik
boshqarmasiga
va
O‘zbekiston
Respublikasining
chet
eldagi
diplomatik
vakolatxonalariga
tashrif
buyurmasdan
viza
olishga
hujjatlarni
topshirish
va
so‘rovnomalarni
to‘ldirishda
«on
-
layn»
tizimdan
foydalanish»
(Farmon, 2016) kabi
jihatlari
tubdan
o‘zgartirilib,
respublikaga
keluvchi
va
ketuvchi
turistlar
uchun
barcha
imkoniyatlar
yaratib
berilmoqda.
Umuman
sayyohlarni
jalb
qiluvchi
asosiy
ko‘rsatkichlardan
biri
sayyohlik
infratuzilmasining
qanchalik
rivojlanganligi
hisoblanadi.
Keyingi
yillarda
O‘zbekistonda
sayyohlik
infratuzilmasini
rivojlantirish
maqsadida
joylashuv
vositalari
bilan
bog‘liq
yengilliklar
yaratildi.
Masalan,
xostellarga
bo‘lgan
talablar
soddalashtirildi,
jumladan
ularga
nisbatan
qo‘yilgan
22
talab
bekor
qilindi.
Bundan
tashqari,
oilaviy
mehmon
uylarini
tashkil
qilish
tartibi
soddalashtirildi.
Turizmni
rivojlantirish
davlat
qo‘mitasi
tomonidan
taqdim
etilgan
ma’lumotlarga
ko‘ra
tarixiy shaharlarimizdagi
ko‘rsatkichlar kun sayin yuqorilamoqda. Misol uchun, Buxoro viloyatiga 2024 yilning o‘tgan
davrida 650 ming nafarga y
aqin xorijiy sayyoh tashrif buyurib, ularga ko‘rsatilgan xizmatlar
orqali turizm eksporti 160 million AQSH dollaridan oshdi. Bu borada o‘tgan yilning mos davriga
nisbatan 120,8 foizga o‘sish kuzatildi. Shu bilan birga, respublika hududlaridan Buxoroga 1
million 859 ming 400 nafar mahalliy aholi sayyoh sifatida tashrif buyurdi. 2024 yilning 6 oyida
sohada 5800 nafar yangi ish o‘rni tashkil etildi. Umumiy qo‘shib hisoblaganda qariyb 58,5 ming
nafar aholi aynan turizm sohasida faoliyat yuritmoqda. Joriy yil yakuniga qadar viloyatga 3,5
million nafar mahalliy va 1,5 million nafar xorijiy sayyoh tashrif buyurishi kutilmoqda. Bu bilan
turizm xizmatlari ekporti hajmi 410 million dollarga yoki o‘tgan yilga nisbatan 120 foizga
oshiriladi
44
.
Turizm
sohasi
so‘ngi
yillarda
iqtisodiyotning
muhim
tarmog‘i
sifatida
jadal
rivojlanmoqda.
Ko‘pgina
mamlakatlar
turizm
sohasini
rivojlantirish
orqali
nafaqat
iqtisodiy
foydaga
erishishni,
balki
o‘zlarining
milliy
urf
-
odat
va
ana’analarini
saqlab
qolish,
uni
jahon
hamjamiyatiga
namoyon
etish
va
bu
orqali
o‘zaro
do‘stona
munosabatlarni
rivojlantirishni
ko‘zlashmoqda.
Litsenziyalashtirish
jarayoni
davlat
xizmatlari
markazlari
hamda
Turizmni
rivojlantirish
davlat
qo‘mitasining
hududiy
bo‘linmalari
va
departamentlariga
topshirildi.
Hujjatlarni
ko‘rib
chiqish
muddati
15
kundan
10
kunga
qisqartirildi.
Shuningdek
taqdim
etiluvchi
hujjatlar
soni
ham
kamaytirildi.
Keyingi
yillar
davomida
mamlakatda
transport
infratuzilmasini
rivojlantirish
yo‘lida
qator
ishlar
amalga
oshirildi.
Jumladan,
turistik
avtobuslar
xavfsizlik
talablariga
javob
bergan
taqdirda
kuzatuv
majburiyatidan
ozod
qilindi.
Tungi
vaqtda
turistik
avtobus
harakatlanishiga
nisbatan
belgilangan
ta’qiqlov
bekor
qilindi.
Shu
bilan
birga,
mahalliy
sayyohlik
guruhlarini
tashishdan
oldin
ichki
ishlar
organlarining
hududiy
bo‘linmalari
tomonidan
amalga
oshirilgan
transport
vositasini
texnik
tekshiruvdan
o‘tkazish
majburiyati
bekor
qilindi.
44
https://uza.uz/oz/posts/turizmning-yangi-yonalishlariga-etibor-ortmoqda_624334
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, noyabr
www.e-itt.uz
343
Xulosa va takliflar.
Turizm sohasini boshqarish uchun uni rejalashtirish, muvofiqlashtirish va davlat
tomonidan nazorat qilishni taqozo etadi. Bu esa davlatning turistik siyosatini ishlab chiqishini
talab etadi.
Yuqoridagilardan xulosa qilganimizda turizm yoshlarga hayotda o‘z yo‘lini topishga
yordam beradigan va katta sarmoya talab qilmaydigan voqelik. U yigit-
qizlarga o‘zini namoyon
etish, qaror qabul qilishni o‘rganish va haqiqiy yetakchi bo‘lish imkoniyatini beradi. Turizm
xizmatlari sifatini yanada yaxshilash va jahon bozorlarida raqobatbardoshligini oshirish
borasidagi sa’y
-harakatlar esa yurtimizga keluvchi yosh sayyohlar soni ortishiga, tarmoq
jozibadorligiga zamin yaratadi.
Adabiyotlar/Литература/Reference:
Askarovich, U. K. (2023). Main Ways of Development of the Tourism Potential of the Republic
of Uzbekistan.
Farmon (2016) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 22 dekabrdagi PF
-4895-
sonli Farmoni tahririda
—
O‘R QHT, 2017 y., 1
-son, 3-modda).
Risola, (2017) 2017-
2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini
rivojlantirishning beshta
ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari
yili”da amalga oshirishga oid Davlat dasturini o‘rganish bo‘yicha ilmiy
-ommabop risola.
–
Toshkent: “Ma’naviyat”, 2017. –
268 b.
Ulashev, K. A. (2024). ANALYZING THE NATIONAL ECONOMY KEY INDICATIONS USED.
World of Scientific news in Science, 2(2), 466-471.
WYSE (2013)
Travel
Confederation
2013
http://webbut.unitbv.ro/BU2015/Series%20V/BULETIN%20I%20PDF/ 13_
Азар В.И., Туманов
C
.Ю.
Экономика туристского рынка.
-
М.: ИПКГ, 1998.
–
239 с
.
Жукова М.А.Менеджмент в туристском бизнесе: учебное пособие. 2
-
е изд., стер.
М.:КНОРУС, 2006.
- 193
с.
Кабушкин Н.И. Менеджмент туризма: Учебник
.
4е изд., стереотип. Мн.: Новое знание,
2004.
–
409 с.
Узстандаpт (2006) Общегосударственный классификатор услуг Республики
Узбекистан, утвержден и введен в действие постановлением Агентства «Узстандаpт»
от 12 мая 2006 года, № 05.
Улашев, Х. (2024). МАКРО ИҚТИСОДИЙ БАРҚАРОРЛИКНИНГ МАМЛАКАТ МИЛЛИЙ
ИҚТИСОДИЁТИ РИВОЖИДАГИ ЎРНИ.
Iqtisodiyot va taʼlim,
25(2), 10-14.
Улашев, Х. (2024). Мамлакат миллий иқтисодиёти ривожида хизмат кўрсатиш
соҳасининг ўзига хос хусусиятлари.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2(1), 543-550.
