Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
87
AKSIYADORLIK JAMIYATLARINING INVESTITSION JOZIBADORLIGINI
OSHIRISH YOʻLLARI
PhD
Choriyev Fazliddin Ishkuvatovich
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
ORCID: 0000-0002-3775-6579
Annotatsiya.
Ushbu maqolada aksiyadorlik jamyatining investitsion jozibadorligini
ta’minlash yo’nalishlari tadqiq qilingan. Olimlarning korxonalarning investitsion
jazibadorlikni
ta’minlashga qarat
ilgan fikr-mulohazalari tahlili, shuningdek, investitsion jazibadorlikni
ta’minlashning institutsional omillari tadqiq qilingan. Shu bilan birga, maqola uchun tanlangan
“O’zbekneftgaz” Ajning moliyaviy
-iqtisodiy holati tahlil qilingan. Ushbu tahlillarga asosan muallif
tomonidan xulosa va takliflar ishlab chiqiligan.
Kalit so‘zlar:
aksiyadorlik jamiyati, bozor iqtisodiyoti, investitsion jozibadorlik, investitsiya.
ПУТИ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ ПРИВЛЕКАТЕЛЬНОСТИ
АКЦИОНЕРНЫХ ОБЩЕСТВ
PhD
Чориев Фазлиддин Ишкуватович
Ташкентский государственный экономический университет
Аннотация.
В
данной
статье
рассматриваются
пути
обеспечения
инвестиционной привлекательности акционерного общества. Изучен анализ мнений
ученых,
направленный
на
обеспечение
инвестиционной
привлекательности
предприятий, а также институциональные факторы обеспечения инвестиционной
привлекательности. При этом проанализировано финансово
-
экономическое положение
АО «Узбекнефтегаз», выбранного для статьи. На основе проведенного анализа автором
были сформулированы выводы и предложения.
Ключевые слова:
акционерное общество, рыночная экономика, инвестиционная
привлекательность, инвестиции.
WAYS TO INCREASE INVESTMENT ATTRACTIVENESS OF JOINT STOCK COMPANIES
PhD
Choriyev Fazliddin Ishkuvatovich
Tashkent State University of Economics
Annotation.
This article examines the ways of ensuring the investment attractiveness of the
joint-stock company. Analysis of opinions of scientists aimed at ensuring the investment
attractiveness of enterprises, as well as institutional factors of ensuring investment attractiveness
were studied. At the same time, the financial and economic situation of "Uzbekneftegaz" JSC,
selected for the article, was analyzed. The author developed conclusions and suggestions based on
these analyses.
Keywords:
joint-stock company, market economy, investment attractiveness, investment.
UO
‘
K: 330.322.5
IX SON - SENTYABR, 2024
87-92
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
88
Kirish.
Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiy oʻsishni jonlantirish va aholining turmush darajasini
oshirish uchun qulay sharoitlarni yaratish ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim
vazifalaridan biri hisoblanadi. Bunda, Respublika hududlarining investitsion salohiyatini
oshirish va ushbu jarayonni muvaffaqiyatli olib borishga hududlarning geografik joylashuvi,
tabiiy resurslarning mavjudligi, uning zahirasi, mehnat resurslarining soni, yoshi va malakasi,
shuningdek, hududlarda bir necha yillardan beri saqlanib kelinayotgan ixtisoslashuv darajasi,
infratuzilmalarning holati kabi bir qancha omillarni inobatga olish asosiy shartlaridan
hisoblanadi.
Oʻzbekist
on
Respublikasining “Investitsiyalar va investitsiya faoliyati toʻgrisida”gi Qonuni
(2019) va boshqa qonun hujjatlari xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va tartibga solishda
huquqiy asosi boʻlib xizmat qiladi (O’RQ
-598, 2019). Mamlakatimizda ham investitsiya
faoliyatini rivojlantirish maqsadida, Oʻzbe
kiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-
yanvarda qabul qilingan “2022–
2026-
yillarga moʻljallangan “Yangi Oʻzbekistonning Taraqqiyot
strategiyasi toʻgrisida””gi Farmonida (2022) belgilangan 10
0 ta maqsadlaridan 26-maqsadida
“Mamlakatda investitsiya m
uhitini yanada yaxshilash va uning jozibadorligini oshirish, kelgusi
besh yilda 120 milliard AQSh dollari, jumladan 70 milliard dollar xorijiy investitsiyalarni jalb
etish choralarini koʻrish” belgilab qoʻyi
lgan (PF-60, 2022y).
Shuningdek, Respublikada aso
siy jalb qilingan investitsiyalar to’g’ridan
-
to’gri
investitsiyalar asosiy o’rinni tashkil qilmoqda. Shu bilan birga, jalb qilingan investitsiyalar
davlat kafolati ostida kiritilgan. Keyingi bosqichlarda esa, xar bir aksiyadorlik jamiyaltlari
o’zlari tog’r
idan-
to’g’ri qimmatli qog’ozlar jalb qilish orqali, yani davlat kafolatisiz
evroobligatsiyalari orqali investitsiyalar kiritmoqda. Bunda, ushbu aksiyadorlik jamiyatlari
investitsion jozibadorligini xalqaro reyting agentliklarining faoliyati uchun bergan ijobiy
baholari orqali ko’rsata oldi.
Adabiyotlar sharhi.
Oʻzbekistonda tadbirkorlik uchun keng huquqiy kafolat va imtiyozlar tizimi hamda xorijiy
investorlar uchun qulay investitsiya muhitining va ular kiritga
n mablagʻlarning yuqori iqtisodiy
samaradorlig
iga erishishini ta’minlaydigan tegishli huquqiy bazaning y
aratilganligi investitsiya
faolligining sezilarli darajada kuchayishi va iqtisodiyotimizga yoʻnaltirilayotgan kapital
qoʻyilmalar hajmining oʻsishi uchun imkon bermoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Pre
zidentining 2023-yil 11-
sentabrdagi “O‘zbekiston
-
2030”
s
trategiyasi to‘g‘risidagi PF
-158-son Farmoniga
(2023) muvofiq, shuningdek, “O‘zbekiston
-
2030” strategiyasining Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yilida
sifatli va o‘z vaqtida amalga
oshirilishini ta’minlash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston
-
2030” strategiyasini 2023
-
yilda sifatli va o‘z vaqtida amalga oshirish chora
-tadbirlari
to‘g‘risidagi 2023 yil 11
-sentyabrdagi PQ-300-sonli qarori qabul qilingan (PQ-300, 2023 y).
Ushbu qaror b
o’yicha 2024 yildan davlat ulushi 50 foizdan yuqori bo‘lgan tashkilotlar
tomonidan har yili amalga oshiriladigan investitsiya loyihalari qiymatining kamida 5 foizini
obligatsiyalar chiqarish orqali moliyalashtirish tartibi joriy etilishi mamlakatimizning
i
nvestitsiyaviy jozibadorligini yanada oshirish va qimmatli qog‘ozlar bozorini jadal
rivojlantirish maqsadlari belgilab berilgan.
Investitsiyalarni jalb qilishning asosiy va eng umumiy maqsadi korxona samaradorligini
oshirishdir. Investorlar uchun korxonaning investitsion jozibadorligi investor investitsiya
qilingan mablag'lar bo'yicha olishi mumkin bo'lgan daromad darajasi hamda qancha vaqtda
qaytarib olishi bilan belgilanadi. Biroq, kapitalning qaytarilmasligi va qo'yilgan kapitaldan
daromad olmaslik xavfi doimo mavjud. Ushbu mezonlarga muvofiq investorlar sarmoya
kiritishda korxonalarga bir qator qo'yiladigan talablarni belgilaydilar. Shubhasiz, investor-
kreditorlar uchun asosiy talabi korxonaning kapitalni qaytarish va foizlarni to'lash
majburiyatlarini bajarish qobiliyatini tasdiqlashi hisoblanadi. Shu bilan birga, biznesda ishtirok
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
89
etuvchi investorlar uchun esa investitsiyalarni o'zlashtirish va investorning ulushi qiymatini
oshirish qobiliyatini tasdiqlashdir (Rimmer, 2014).
Korxonaning investitsion jozibadorligini oshirish uchun qaysi faoliyat zarurligini aniqlash
uchun mavjud vaziyatni tahlil qilish tavsiya etiladi. Bunda korxona uchun SWOT va PEST
tahlillari o’zkazilishi, raqobatb
ardoshlikni rivojlantirish, faoliyat samaradorligini oshirish va
investi
tsiya jozibadorligini oshirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishi lozim (Choriev, 2023).
Tahlil jarayonida korxona faoliyatining turli yo'nalishlari va jihatlari ko'rib chiqiladi:
sotish, ishlab chiqarish, moliya-iqtisodiy, boshqaruv holati. Eng katta xavflar bilan bog'liq
bo'lgan va eng ko'p zaif tomonlarga ega bo'lgan korxonaning faoliyat sohasi aniqlanadi va
aniqlangan sohalarda vaziyatni yaxshilash choralari ko'riladi (Igoshin, 2017)
Korxonaning investitsion jozibadorligi investitsiyalarning iqtisodiy yoki ijtimoiy-
iqtisodiy maqsadga muvofiqligi, manfaatlar va imkoniyatlarni muvofiqlashtirishga
asoslangandir. Agar investor kompaniya iqtisodining barqarorligini ko'rsa, u pul qo'yadi
(Denchuk, 2019).
Shuningdek, investitsiya muhitini yaxshilash uchun xususiy va to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri xorijiy
investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha institutsional asosni shakllantirish lozim deb hisoblaym
iz.
Xorijiy investitsiyalarni faollashtirish uchun tadbirkorlik faoliyatini erkinlashtirish imkonini
oshirish lozim. Biznesning rivojlanishiga to‘sqinlik qiladigan to‘siqlarni aniqlash va bartaraf
etish bo‘yicha astoydil kurashish kerak. Natijada investits
ion jozibadorlikni oshirish va
barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash mu
mkin. Davlat-xususiy sheriklik va loyihalarni
moliyalashtirish vositalarini rivojlantirish orqali esa investitsion faoliyatni rag‘batlantirish,
shaffoflikni maksimal darajada ta’minlash va xorijiy investorlarning murojaatlari va so‘rovlari
bilan ishlashni
tashkil etish lozimligini ta’kidlab o’tgan (Hoshimov, 2023).
Tadqiqot metodologiyasi.
Tahlil natijasi bo’yicha tadqiqot ishini yo’nalishi sifatida pozitivizm usuli qo’llaniladi.
Tadqiqotlarimiz asosan miqdoriy ko’rsatkichlarga asoslanadi. Tadqiqotda tahli
l uchun
qo’llaniladigan usullar miqdoriy ko’rsatkichlar bo’yicha tahlil sentiz usullarini, gorizantal va
vertikat tahlillar, nisbiy ko’rsatkihclar tahlili hamda ularning o’zaro bog’liklari bo’yicha
korrelatsion va regression tahlillarni amalga oshiramiz ha
mda tahlillar natijalari bo’yicha
xulosalar beriladi. Xulosalarga asoslangan xolda ilmiy asoslangan taklif va tavsiyalar ishlab
chiqiladi.
Tadqiqot yo’nalishi poziti
vizm usuli sifatida belgilandi hamda tadqiqot uchun zaruru
bo’lgan miqdoriy ko’rsatkichlar
mahalliy va xorijiy olimlarning tadqiqotlaridan olinadi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda qulay investitsiyaviy muhitni yaratish maqs
adida
xususiy mulk egalarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish yuzasidan tizimli
islohotlar amalga oshirilmoqda. Shuningdek, davlat ishtirokidagi korxonalarida bozor
mexanizmlariga o‘tishning kechikayotganligi, yangi turdagi raqobatbardosh
mahsulotlar ishlab
chiqarishni yo‘lga qo‘yish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, mehnat
unumdorligini oshirish,
xususiy kapitalni faol jalb qilgan holda yangi ish o‘rinlari yaratishga imkon bermayotganligi
sababdan ham ushbu davlat ishtiroki mavjud korxonalarda davlat ishtirokini sezilarni
kamaytirish asosiy masalalardan biri bo’lib qolmoqda
.
Davlat ishtirokidagi korxonalarda zamonaviy boshqaruv usullari, ochiqlik, shaffoflik va
bozor tamoyillarini jadal joriy etish, tannarxni pasaytirish orqali daromadlarni oshirish,
islohotlar jarayonida xususiy kapital ishtiroki uchun kengroq imkoniyatlar yaratish,
iqtisodiyotda davlat ishtirokini qisqartirish va raqobat muhitini yanada yaxshilash maqsadida
iqtisodiyotda davlat ishtirokidagi korxonalarning ulushini keskin qisqartirish va ularning
faoliyati samaradorligini oshirish chora-tadbirlari ishlab chiqilgan hamda Davlat ishtirokidagi
yirik korxonalarni transformatsiya qilish rijalashtirilgan(PF-6096, 2020).
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
90
Ushbu neft-gaz mahsulotlarini qazib olish, uni qayta ishlash hamda eksport qilish bilan
shug‘ullanadigan yirik korxonalardan biri “O‘zbekneftgaz”
aksiyadorlik jamiyatidir. Tadqiqot
obyekti sifatida olingan “O‘zbektneftgaz” aksiyadorlik jamiyatining davlat ulushi 99,94 foiz,
xorijiy aksiyadorlar 0,003 foiz hamda boshqa aksiyadorlar ulushi 0,05 foizga teng.
1-
rasm. O’zbekneftgaz AJning imtiyozli ak
siyalarining fond birjasidagi
narxini o’zgarishi dinamikasi (so’m)
Manba:
muallif tomonidan
uzse.uz sayti ma’lumotlariga asosan tayyorlangan.
“Toshkent” fond birjasining rasmiy sayt ma’lumotlari bo’yicha chiqariluv bozor qiymati
46 896 014 718.37 so’mga teng bo’lgan nominal qiymati 500 so’m miqdoridagi imtiyozli
aksiyalar savdosi mavjud bo’lib, 2024 yil fevral holatiga 1918 so’mni tashkil qilgan.
Toshkent
fond
birjasi ma’lumotlariga ko’ra O’zbekneftgaz AJni imtiyozli aksiyalarining 2022 yil sentyabr
oyi y
akuni bo’yicha bozor narxi 3399 so’mni tashkil qilgan bo’lsa, 2023 yil dekabr oyiga qadar
pasayish tendensiyasini ko’rsatgan hamda 1981 so’m bilan yakunlagan. Ushbu holat bo’yicha
xulosa sifatida aytish mumkinki, O’zbekneftgaz AJning bozor qiymati sezilarl
i daraja pasaygan.
1-jadval
“O‘zbekneftgaz” AJning moliyaviy ko‘rsatkichlarining dinamikasi
Ko‘rsatkichlar
2019
2020
2021
2022
Mahsulot (tovar, ish va xizmat) larni sotishdan sof tushum
4 323,3
11 418 12 142 13441
Sotilgan mahsulot (tovar, ish va xizmat) larning tannarxi
1 663,2 4 554,1
2 758
4470
Mahsulot (tovar, ish va xizmat) larni sotishning yalpi
foydasi (zarari)
2 660,04 6 863,9 9 384 8971
Davr xarajatlari
1 099,7 4 920,9
7 471
5510
Asosiy faoliyatning boshqa daromadlari
710,8
1 431,6
487
915
Asosiy faoliyatning foydasi (zarari)
2 271,1 3 374,6 1913
2546
Moliyaviy faoliyatning daromadlari
5 061,1 3 135,8
374
1887
Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar
6 850,8 2 843,7
730
1746
Foyda solig‘ini to‘lagunga qadar foyda (zarar)
481,4 3 666,01 1712
2687
Foyda solig‘i
-
241,03
392
320
Sof foydasi (zarari)
460,1
3 425
1321
2486
Manba:
“
O‘zbekneftgaz” AJning
hisobotlariga asosan muallif tomonidan tayyorlangan.
Ushbu ko‘rsatkichlar 2020 yilda jami majburiyatlari miqdori 18
353 mlrd.so‘mga
teng
bo‘lib, uzoq va qisqa muddatli majburiyatlari miqdori mos ravishda 10
803 mlrd.so‘m va 7
550
3399
3332
2731
3500
2500
2489
2479
2357
2000
2088
2097
2000
1850
1901
1990
1981
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
91
mlrd.so‘mni tashkil etgan.
Aksiyadorlik jamiyati mahsulotlarni sotishdan olingan daromadlar
2019-
2020 yillar bo‘yicha mos ravishda 4
323,3 mlrd.so‘m va 11
41
7,9 mlrd.so‘mni tashkil
etgan. Hamda sotilgan mahsulotlar tannarxi ushbu yillar bo‘yicha 1
663,23 mlrd.so‘m va 4
554,
11 mlrd.so‘mlarni tashkil etib, aksiyadorlik jamiyatining ya
lpi foydasi 2019 yilda 2 660
mlrd.so‘mga, 2020 yilda 6 863,89 mlrd.so‘mga teng
bo‘lgan.
Aksiyadorlik jamiyatining davr xarajatlari tahlil qilinayotgan 5 yilligi bo‘yicha 2020 yilda
eng yuqori ko‘rsatkichga 4
920,9 mlrd.so‘mga yеtgan,
ushbu ko‘rsatkich 2019
yilga nisbatan
qarib 5 barobar oshgan.
O’zbekneftgaz AJning rentabellik ko’rsatkichlari
tahlil qilinayotgan yillar bo’yicha os’ib
borish tendensiyalarini ko’rsatmoqda.
Bunda Aktivlarning rentabelligi 2022 yilda 4.3 foizni
hamda capital rentabelligi esa 5.
9 foizni tashkil etganligini ko’rishimiz mumkin. Ushbu ijobiy
natijalar bilan birga,
O‘z
bekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 3-fevraldagi PF
–
6155
sonli farmoni va Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 3-noyabrdagi 668-son qaroriga muvofiq
amalga oshirilayotgan transformatsiya jarayonlarini jadallashtirish maqsadida tegishli
vazirliklar bil
an birgalikda “O‘zbekneftgaz” AJ London fond birjasiga 7 yil muddatlik 700,0
million AQSh dollari miqdoridagi yevroobligatsiyalarini muvaffaqiyatli joylashtirdi.
2-
rasm. O’zbekneftgaz AJning nisbiy ko’rsatkichlari tahlili
Manba:
“
O‘zbekneftgaz” AJning
hisobotlariga asosan muallif tomonidan tayyorlangan.
Bunda amalga oshirilgan bir qator chora tadbirlarni ta’kidlab o’tish mumkin:
Ernst&Young (Buyuk Britaniya) xalqaro auditorlik kompaniyasi tomonidan amiyatning
MHXSga asosan konsolidatsiyalashgan moliyav
iy hisobotlari auditi o‘tkazilganligi;
Fitch Ratings va S&P xalqaro reyting agentliklari tomonidan (BB
–
/barqaror) darajasidagi
korporativ reyting va emissiyasiga reyting berilganligi;
obligatsiyalarni chiqarish uchun CITI Group, JP Morgan (AQSh), Mitsubishi UFG
(Yaponiya) va “Gazprombank” AJ (RF) kabi tashkilotchi banklar jalb qilinganligi.
Xulosa va takliflar.
Aksiyadorlik
jamiyatlarining moliyaviy faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha davlat
korxonalarning ustav kapitalini mustahkamlash, ya’ni ulardagi
davlat ulushi yuqori bo‘lgan
davlat korxonalarning davlat ulushini xususiylashtirish, aksiyadorlar uchun yil yakuni bo‘yic
ha
dividendlarni qayta kapitalizatsiyalash orqali ustav kapitali mablag‘larini oshirish zarur.
Shuningdek quyidagilarni amalga oshirish maqsadga muvofiq:
-
“O’zbekneftgaz” AJlari uchun investor mablag‘larini jalb qilishda raqobatbordashlikka
erishish va zamonaviy talablarga mos keladigan boshqaruv muhitini shakllantirishda
0,30%
0,70%
5,60%
2,90%
4,30%
0,60%
1,40%
7,80%
3,80%
5,90%
0,00%
1,00%
2,00%
3,00%
4,00%
5,00%
6,00%
7,00%
8,00%
9,00%
2018
2019
2020
2021
2022
ROA
ROE
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
92
korporativ boshqaruv tizimi va moliyaviy menejmentni amaliyotga keng tadbiq etilishi
maqsadga muvofiq;
-
“O’zbekneftgaz” AJning yil yakunlari bo‘yicha olingan sof foydasidan hisoblangan
aksiyadorlar uchun dividendlarni kapitalizatsiya qilish orqali AJning zahira jamg‘armalarini
ichki investitsiya jalb qilinishi;
Bunda, “O’zbekneftgaz” AJning davlat hisobidagi bo‘lgan aksiyalarning ma’lun bir qismini
sotuvga qo‘yish orqali davlat ulushini kamaytirish xamda korporativ boshqaruvga asoslangan
boshqaruvni tashkil etish. Korxonalarni ko‘p tarmoqli aksiyadorlik jamiyatlariga ayl
antirish
orqali daroma
dlarini oshirish, o‘zini o‘zi ta’minlay oladigan aksiyadorlik jamiyatlariga
aylantirish bo‘yicha aniq chora
-tadbirlar ishlab chiqish.
O‘zbekiston Respublikasida keng ko‘lamdagi investitsion muhit va innovatsion g‘oyalar
uchun keng ko‘
lamda imkoniyatlar berilgan bir vaqtda, aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatinining
huquqiy va iqtisodiy asoslarini mustahkamlash, qimmatli qog‘ozlar va aksiyalar chiqarish va
sotishda chet el tajribasi, amaliy va nazariy malakalaridan foydalanish belgilangan maqsadlarga
erishish
uchun muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.
Adabiyotlar/ Литература/ Reference:
Choriev, F. (2023). Factors affecting the financial activity of state-owned enterprises. Science
and innovation, 2(A1), 107-112.
Farmon (2022) Oʻzbekiston Res
publikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvarda qabul
qilingan “2022–
2026-
yillarga moʻljallangan “Yangi Oʻzbekistonning Taraqqiyot strategiyasi
toʻgrisida””gi PF
-60-sonli Farmoni.
Farmon (2023
) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023
-yil 11-sentabrdagi
“O‘zbekiston
-
2030” strategiyasi to‘g‘risidagi PF
-158-son Farmoni.
Hoshimov J. R. (2023). Invеstitsion muhit jozibadorligini oshirishda xitoy va Singapur
tajribasi. Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 2-son.
Qonun (2019)
O‘zbekiston Respublikasining Investit
siyalar va investitsiya faoliyati
to‘g‘risida Qonuni, 25.12.2019 yildagi O‘RQ
-598-son.
Денчук, A.В. (2019) Сoвершенствoвaние метoдoв кoмплекснoй oценки
инвестициoннoй
привлекaтельнoсти
прoмышленнoгo
предприятия
[Текст]:
Aвтoреф/Денчук A.В
-
Ярoслaвль: Ярoслaвский гoс. ун
-
т им. П.Г. Демидoвa,
-
26 с.
Игoшин Н.В. (2012) Инвестиции. Oргaнизatsiя, упрaвление, финaнсирoвaние: учеб. /
Н.В. Игoшин. –
М,.
Риммер М.И. (2014) Экoнoмическaя oценкa инвестиций: учеб. для вузoв / М.И. Риммер.
–
М..
