«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
146
Annotatsiya:
Ushbu tezisda xalqaro standartlarda korxona tushumlarining audit
ob’yekti sifatidagi tasnifi va tavsifi hamda
iqtisodiyotni rivojlantirish, korxonalar faoliyatini
takomillashtirish, ularning jahon standartlariga mos mahsulotlar ishlab chiqarishi va
o‘zlarining tushumlarini oshirishi orqali amalga oshirish masalalari ko‘rib chiqilgan.
Kalit so
‘
zlar:
Harakatlar strategiyasi, Tushumlar hisobi, IFRS 15, MXXS.
Mamlakatimizda tadbirkorlik faoliyatiga keng yo‘l ochib berilmoqda. Bu esa
tadbirkorlarning faoliyatini kengaytirishga va tushumlarining oshishiga olib keladi.
Prezidentimiz tomonidan ishlab chiqilgan “Harakatlar strategiyasi”ning asosiy
yo‘nalishlaridan biri bu iqtisodiyotni rivojlantirishdir. Buning uchun esa korxonalar
faoliyatini takomillashtirish, ularni jahon standartlariga mos mahsulotlar ishlab
chiqarishi va o‘zlarining tushumlarini oshirishi orqali amalga oshirish mumkin.
Tushum ko‘rsatkichini to‘g ‘ri hisobga olish va auditni o‘tkazish uning mazmun-
mohiyatini chuqur o‘‘ganishni taqozo etadi. Maxsus adabiyotlarda korxonalarning
tushumi mazmuni quyidagicha ifodalangan.
Iqtisodiyot nazariyasi adabiyotlarida tushumga pul tushumlari yoki pul tushumlari
sifatida qaralgan bo‘lsa, moliyaga bog‘liq adabiyotlarda tushum sifatida e’tirof
etilgan. Misol uchun, professorlar T.S.Malikov va A.V.Vahobovlarning fikriga ko‘ra:
“Tushum xarajatlarni moliyalashtirish va kengaytirilgan takror ishlab chiqarish
jarayonini davom ettirishni ta’minlovchi bir necha pul mablag‘lari fondlariga
bo‘linadi”.
1
Professor Sh.Sh.Shodmonovning fikricha: “Korxonalarning faoliyatiga baho
berishda sotilgan mahsulotlarning hajmi, ularga qilingan sarf-xarajatlar va foyda
tushunchalaridan keng foydalaniladi. Korxonalarda tovar va xizmatlarni sotishdan
olingan mablag‘lar ularning pul tushumlari
yoki pul tushumlari
deyiladi. Korxona pul
tushumlaridan sarflangan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan
qismi foyda
deb yuritiladi. Tovar va xizmatlar sotilganda ularning umumiy qiymati
pul tushumlariga, undagi qo‘shimcha qiymat esa foydaga aylanadi.”.
2
Ammo
1
Ваҳобов А.В, Маликов Т.С. Молия. Д а р с л и к. Т.: Шарқ, 2010, 228-б.
2
Шодмонов Ш.Ш, Ғафуров У.У. Иқтисодиёт назарияси. Дарслик. Т.: Фан ва технолигия, 2005, 353-б.
NAJMIDDINOV DILSHOD
RAFIDDIN O
‘
G
‘
LI,
O‘zMUJF o‘qituvchisi,
E-mail: dear246.dn@gmail.com
XALQARO
STANDARTLARDA
KORXONA
TUSHUMLARINING AUDIT
OBYEKTI SIFATIDAGI
TASNIFI VA TAVSIFI
https://doi.org/10.47689/STARS.university-5-pp144-151
STARS International University
147
tushumlarni audit ob’yekti sifatida tan olishda korxona tushumlari hisobini olib
borishda mamlakatimizda qabul qilingan me’yoriy-huquqiy hujjatlar talablariga
e’tibor qaratish lozim. Tushumlarni tushum sifatida tan olishda, ularni guruhlarga
ajratishda “Buxgalteriya hisobi to‘g ‘risida”gi Qonun, buxgalteriya hisobi va
moliyaviy hisobotlar bo‘yicha xalqaro va milliy standartlar muhim o‘rin tutadi.
Shu o‘rinda shuni aytish lozimki, “Buxgalteriya hisobi to‘g ‘risida”gi Qonunning
18-moddasida
tushum
lar va xarajatlar to‘langan vaqti va pul kelib tushgan sanadan
qat’i nazar, qaysi davrga taalluqli bo‘lsa, o‘sha hisobot davrida buxgalteriya hisobi
standartlariga muvofiq aks ettirilishi ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek, buxgalteriya
hisobining 2-sonli milliy standarti – “Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olingan tushumlar”da
korxona tushumlariga quyidagicha ta’rif berilgan: “Asosiy xo‘jalik faoliyatidan
olinadigan tushumlar-xo‘jalik yurituvchi sub’yektning odatdagi faoliyati davomida
vujudga keladigan davr ichida mulk egalarining o‘z sarmoyalariga badali bilan
bog‘liq bo‘lgan ko‘payishlari istisno etganda, o‘z sarmoyasi ko‘payishiga olib
keladigan tushumlar”.
1
Korxonalarda tushumlar turli manbalardan shakllanishi mumkin. Shu sababdan
ham ularni guruhlarga ajratish, tarkibini o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi.
Korxonalarda tushumlarini turli belgilari bo‘yicha tasniflash mumkin. Ularni aynan
qaysi jihatini o‘rganishimizga qarab guruhlarga ajratishimiz mumkin.
Tushumlarni korxonalarning xo‘jalik faoliyati jixatidan o‘rganadigan bo‘lsak,
ularni asosiy faoliyatdan olingan tushumlar va asosiy bo‘lmagan faoliyatdan olingan
tushumlarga ajratishimiz mumkin. Iqtisodiy adabiyotlada keltirilgan ma’lumotlarga
muvofiq korxonalarning xo‘jalik faoliyati ikki turga bo‘linadi:
2
Asosiy faoliyat – bu korxonaning bosh maqsadini ifodalovchi, hamda uning
ustavida ko‘rsatilgan faoliyat turi (yoki faoliyat turlari). Korxonalar asosiy faoliyat
turlariga misol qilib ishlab chiqarish, savdo, xizmatlar ko‘rsatish, ishlar basharish,
qurilish, vositachilik faoliyatlarini keltirishimiz mumkin.
Asosiy bo‘lmagan faoliyat –bu korxonaning bosh maqsadi bo‘lib hisoblanmaydigan,
shu bilan birga qo‘shimcha foyda olish maqsadida, hamda asosiy faoliyat uchun
zarurat yuzasidan yuritiladigan faoliyat turi yoki turlari. Bunday faoliyat turlariga
investision, moliyaviy, emission, innovasion faoliyatlarni keltirishimiz mumkin.
Shuningdek, Soliq Kodeksining 22-moddasida asosiy faoliyat turiga quyidagicha
ta’rif berilgan:
“Asosiy faoliyat turi
— yuridik shaxsning hisobot davri yakunlari
bo‘yicha umumiy realizasiya qilish hajmidagi sof tushum ulushi ustunlik qiladigan
faoliyati”.
3
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan “Mahsulot
(ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy
natijalarni shakllantirish tartibi to‘g ‘risida” Nizomda xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar
tomonidan ularning xo‘jalik faoliyatini amalga oshirishi natijasida olinadigan
tushumlari hisobotda kuyidagi asosiy bo‘limlar bo‘yicha kiritilishi belgilab ko‘yilgan:
4
1
2-сон БҲМС “Асосий хўжалик фаолиятидан олинган тушумлар”. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги
1998, 28 август.
2
Уразов К.Б. Бухгалтерия ҳисоби назарияси. Замонавий педагогик технологияларга асосланган кўргазмали
маъруза матнлари тўплами. СамИСИ.: 2014, 21-22 б.
3
Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодекси, Т.: Адолат, 2019 йил 30 декабрь (кейинги ўзгартириш ва қўшимчалар
билан).
4
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш
харажатлари таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида” Низомни тасдиқлаш
тўғрисидаги қарори, 1999 йил 5 февраль, 54-сон.
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
148
-sotishdan olingan sof tushum;
-asosiy faoliyatdan olingan boshqa tushumlar (operasion tushumlar);
-moliyaviy faoliyatdan olingan tushumlar;
-favqulodda tushumlar.
Bizga ma’lumki, korxona tashkil topayotgan vaqtda korxona ustavini tuzadi va
unda uzining asosiy faoliyat turlarini belgilab oladi va shu doirada tovarlar sotadi,
ish va xizmatlar ko‘rsatadi. Asosiy faoliyatdan olingan tushumlar deganda, korxona
ustavida belgilangan asosiy faoliyatdan olingan tushumlar tushuniladi.
Asosiy faoliyatdan olingan boshqa tushumlarga korxonaning asosiy vositalari
va boshqa aktivlarini sotishdan olingan foyda, o‘ndirilgan jarimalar, voz
kechilgan kreditorlik qarzlari, o‘tgan yillar foydasi, bepul kelib tushgan aktivlar,
inventarizasiyada aniqlangan ortiqchalar ko‘rinishidagi tushumlar va boshqalarni
kiritishimiz mumkin.
Asosiy bo‘lmagan faoliyatdan olingan tushumlar
deganda bevosita asosiy
faoliyatga taalluqli bo‘lmagan faoliyat turlaridan olingan tushumlar tushuniladi.
Moliyaviy faoliyatdan olingan tushumlarga qimmatli qog‘ozlar, valyuta
operasiyalari, kredit va qarzlarni berishdan olingan tushumlar, ya’ni royalti,
dividendlar va foizlar, ijobiy kurs farqlari ko‘rinishidagi tushumlar va boshqalar
kiradi.
1-chizma. Dori darmon sotuvchi korxonalarda tushumlarni audit ob’yekti
sifatidagi tasnifi
Favquloddagi tushumlar deganda yuz berishi doimiy xarakterga ega bo‘lmagan,
kutilmagan tasodif va hodisalardan olingan tushumlar tushuniladi. Bularga davlat
qonunlarining o‘zgarishi, tabiiy ofatlar, revolyusion o‘zgarishlar natijasida vujudga
kelgan tushumlar kiradi.
Dori darmon mahsulotlarini sotuvchi korxonalarda tushumlarni audit ob’yekti
sifatida ham me’yoriy-huquqiy xujjatlar talablaridan kelib chiqqan holda
quyidagicha guruhlashimiz mumkin (1-chizma):
STARS International University
149
Dori darmon mahsulotlarini sotuvchi korxonalarda tushumlar auditini o‘tkazishda
mamlakatimizda amalda bo‘lgan buxgalteriya hisobining milliy standartlari amaliy
yordam beradi. Buning asosiy sababi shundaki, standartlar orqali tushumlarning
aniq turlarini buxgalteriya hisobida qanday hisobga olish to‘g ‘risida xususiy
ma’lumotlarga ega bo‘lamiz. Aynan bir korxonada tushumlar hisobini tashkil qilishda
korxona hisob siyosati muhim ahamiyatga ega. 1-son BHMS “Hisob siyosati va
moliyaviy hisobot”da hisob siyosatiga quyidagicha ta’rif berilgan: “Hisob siyosati
deganda xo‘jalik yurituvchi sub’yektning rahbari buxgalteriya hisobini yuritish va
moliyaviy hisobot tuzish uchun qabul qiladigan usullarning yig‘masi tushuniladi.
1
Auditorlik tekshiruvlarini olib borish jarayonida xo‘jalik yurituvchi sub’yektning
hisob siyosati xo‘jalik yurituvchi sub’yekt rahbarining tegishli tashkiliy-farmoyish
hujjatlari (buyruq, farmoyish va boshqalar) bilan rasmiylashtirilganligiga ahamiyat
qaratish lozim.
Shuningdek, tushumlar auditini o‘tkazishda hujjatlarni rasmiylashtirish tartibi va
ularni saqlash muddatlarini tekshirish muhim ahamiyat kasb etadi. “Buxgalteriya
hisobi to‘g‘risida”gi qonunning 29-moddasida hujjatlarning saqlanish muddati
belgilab qo‘yilgan:
“Boshlang‘ich hisob hujjatlari, buxgalteriya hisobi registrlari, moliyaviy hisobot
va boshqa hisobotlar, shuningdek, buxgalteriya hisobini tashkil etish hamda yuritish
bilan bog‘liq boshqa hujjatlar qonun hujjatlarida belgilangan muddatlar mobaynida,
biroq hisobot yilidan keyin kamida besh yil buxgalteriya hisobi sub’yekti tomonidan
saqlanadi”.
Korxona buxgalteriyasiga kelib tushgan boshlang‘ich hujjat ma’lumotlari asosida
buxgalter tegishli yozuvlarni to‘g ‘ri amalga oshirilganligi, bunda buxgalter hujjat
mazmuniga qarab buxgalteriya o‘tkazmasini to‘g ‘ri berganligi o‘rganilishi lozim.
Buxgalteriya provodkalarini berishda 21-son BHMS “Moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining
buxgalteriya hisobi schyotlari rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma” talablariga
amal qilishi lozim. Mazkur BHMSda tushumlar hisobini olib borish uchun quyidagi
schyotlar rejasi tasdiqlangan (2-chizma):
1
1-сон БҲМС “Ҳисоб сиёсати ва молиявий ҳисобот”, Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги, 1998 йил 14
август, № 474.
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
150
2-chizma. Tushumlarni hisobga oluvchi schyotlar.
Tushumlarni hisobga olib boruchi schyotlar tranzit schyotlar hisoblanib, hisobot
davri oxirida qoldiqqa ega bo‘lmaydi hamda mazkur schyotlar passiv schyotlar
xarakteriga ega, ya’ni ko‘payishi kreditda, kamayishi debetda bo‘ladi. Barcha
tushumlarni hisobga olib boruvchi tranchit schyotlar hisobot davr oxirga kelib
9910 “Yakuniy moliyaviy natijani hisobga oluchi schyotlar” \ning kreditiga olib
borib yopiladi.
Standartda asosiy faoliyatning tushumlarini hisobga olish uchun quyidagi
schyotlar rejasidan foydalanish tavsiya etilgan (3-chizma):
3-chizma. Asosiy faoliyatning tushumlarini hisobga oluvchi schyotlar rejasi
Asosiy faoliyatdan olingan tushumlarning amaldagi standartlar bo‘yicha
buxgalteriya hisobi schyotlarida quyidagicha ifodalangan bo‘ladi (1-jadval):
1-jadval
Asosiy faoliyatga doir tushumlarni hisobga oluvchi schyotlarning bog
‘
lanishi
1
T/r
Xo
‘
jalik muomalalarining mazmuni
Schyotlarning bog
‘
lanishi
Debet
Kredit
1
Jo‘natilgan mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan
xizmatlar (QQS, aksizlardan tashqari) uchun xaridorlarga taqdim
etilgan hisob-kitob hujjatlaridagi summaga
4010, 4020
9010,
9020,
9030
2
Mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlarni naqd pulga sotish
5010, 5020
9010,
9020,
9030
3
Korxona xodimiga mahsulot, tovarlar, ishlar va xizmatlar
(jumladan maxsus kiyimlar) sotildi
4790
9010,
9020,
9030
1
21-сон БҲМС “Молиявий-хўжалик фаолиятининг бухгалтерия ҳисоби счётлари режаси ва уни қўллаш бўйича
йўриқнома”, Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги, 2002 йил 23 октябрь.
STARS International University
151
4
Dividendlar mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar bilan to‘landi
6610
9010,
9020,
9030
5
Vositachilik operasiyalari bo‘yicha komission mukofotlar summasi
4010
9010
6
Mahsulot, tovarlar, ishlar va xizmatlar sho‘’ba va qaram xo‘jalik
jamiyatlariga sotildi
4120
9010,
9020,
9030
7
Kechiktirilgan tushumlar summasi ular taalluqli bo‘lgan hisobot
davri kelganda sotish hajmiga kiritildi
6230
9010,
9020,
9030
8
Sotilgan tovarlarning qaytishi
9040
4010
9
Sotishdan va narxdan chegirmalar berish
9050
4010
10
Hisobot davrining oxirida 9040 “Sotilgan tovarlarning qaytishi”
schyotini yopilishi
9010, 9020
9040
11
Hisobot davrining oxirida 9050 “Xaridorlar va buyurtmachilarga
berilgan chegirmalar” schyotini yopilishi
9010,
9020,9030
9050
12
Asosiy (operasion) faoliyatning tushumlarini hisobga oluvchi
schyotlarning yopilishi
9010,9020.
9030
9910
Korxonada, hisobot davr mobaynida asosiy faoliyatning boshqa tushumlari ham
paydo bo‘lishi mumkin. Jumladan, korxonada asosiy vosita yoki boshqa aktivlarning
chiqib ketishidan foyda ko‘rishi, inventarizatsiyada aniqlangan ortiqchalar,
undirilgan penyalar, kreditorlik qarzlarining hisobdan chiqarilishi va boshqalar
hisobiga tushum olish imkoniyati mavjud. 21-son BHMS bilan tasdiqlangan schyotlar
rejasida asosiy faoliyatning boshqa tushumlarini hisobga olish bo‘yicha quyidagi
schyotlar rejasi tasdiqlangan (4-chizma):
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Akramovich N. A. THE PRIORITY OF USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN
THE AGRICULTURAL EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and
Trends in Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 185-191.
2. Хакимов О. М., Курбанов З. Х., Мухаммедов Ф. Реализация возможностей
получения легких наполнителей на основе меньше пластиковых почв в на-
шей республике //Science and Education. – 2021. – Т. 2. – №. 5. – С. 176-181.
3. Мухтаров Б. А., Ортиков Ё. Ю. Культурное и экономическое развитие ту-
ризма в Узбекистане //Молодой ученый. – 2016. – №. 14. – С. 375-378.
4. Rashidov U., Rashidov A. Assessment of Costs For the Quality of Logistics
Activities //INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS DIPLOMACY AND
ECONOMY. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 39-43.
5. Ҳосилмуродов И., Султоналиева Г. Тафаккур услубининг фалсафий-мето-
дологик таҳлили //Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari va
rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 549-551.
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
152
6. Nodira T. INNOVATIVE MANAGEMENT IN THE DEVELOPMENT OF THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and Trends in
Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 346-351.
7. Ali o‘g‘li A. O. STATISTICAL STUDY OF DIRECT MAINTENANCE OF SMALL
BUSINESS ACTIVITIES IN THE REGIONS //EPRA International Journal of Economic
and Business Review (JEBR). – 2022. – Т. 10. – №. 6. – С. 30-33.
9. Nasirov B. U., Boltaeva M. J. Genesis And Transformation Of The Public
Catering System In Uzbekistan During The Soviet Period //Turkish Online Journal
of Qualitative Inquiry (TOJQI) Volume. – Т. 12. – С. 5834-5841.
10. Uchkun S., Dilshod N. PROCESS OF IDENTIFYING THE SIGNIFICANT
ACCOUNTS IN THE REVENUE CYCLE //Journal of marketing, business and
management. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 32-36.
11. Nodira T., Rashid X. PROBLEMS OF INNOVATION MANAGEMENT IN THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Web of Scientist: International Scientific Research
Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 11. – С. 155-164.
12. Abdusattarovich M. B. CALCULATING ECONOMIC EFFICIENCY IN THE
DIGITAL ECONOMY IN UZBEKISTAN //Web of Scientist: International Scientific
Research Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 10. – С. 1189-1194.
13. Khakimov O. SOCIAL GOALS OF STUDENTS IN HIGHER EDUCATION //
International Bulletin of Applied Science and Technology. – 2022. – Т. 2. – №. 11. –
С. 55-59.
14. Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND
EDUCATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
15. Alimov N., Gulrukh F. Dependence of psychological maturity on the strength
of family relationships //Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. –
2022. – Т. 6. – С. 38-41.
16. Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
17. Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL
WORLD. Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10),
410-414.
18. Murotmusayev, K., & Nizomov, B. (2022). Internet tarmog‘ida yolg‘izlik va
psixik jarayonlar. Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari va
rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar, 1(1), 457-460.
19. Арзикулов О.А. (2020). Значение малого бизнеса и частного предпри-
нимательства в узбекистана. Экономика и социум, (4), 157-160.
20. Arzikulov, O. A. (2021). Artificial intelligence to increase the efficiency of
small businesses. ISJ Theoretical & Applied Science, 08 (100), 412-415.
21. Макконелл К., Брю С. Экономикс. Принципы, проблемы и политика (1).
М.: Республика, 1992, с. 38
22. Arzikulov, O. A. (2019). The role of small business in developed countries.
Экономика и социум, (12), 30-33.
23. Абалкин Л.И. Заметки о российском предпринимательстве. М.: Про-
гресс-Академия, 1994, с.12
STARS International University
153
24. Ali o‘g‘li, Arzikulov Otabek. “Statistical study of direct maintenance of small
business activities in the regions” EPRA International Journal of Economic and
Business Review (JEBR) 10.6 (2022): 30-33.
25. Абдулқосимов Х.П. Шаклланаётган бозор иқтисодиётида инсон омили ва
уни фаоллаштириш йўллари. Иқт. фан. док. дисс.автореф. Тошкент,2005,27-б.
26. Арзикулов, Отабек. «Статистическая оценка экономической активно-
сти малого бизнеса в регионах» Экономика и образование 23.1 (2022): 187-192.
27. Najmiddinov Dilshod Rafiddin O‘G‘Li, Tulboyeva Dinora Zokir Qizi MOLIYA
BOZORINI RIVOJLANTIRISHNING USTUVOR YO‘NALISHLARI VA UNGA OID
YANGI YONDASHUVLAR // JMBM. 2022. №8. URL: https://cyberleninka.ru/
article/n/moliya-bozorini-rivojlantirishning-ustuvor-yo-nalishlari-va-unga-oid-
yangi-yondashuvlar (дата обращения: 26.11.2022).
