Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika –
Зарубежная лингвистика и
лингводидактика – Foreign
Linguistics and Linguodidactics
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/foreign-linguistics
The role of artificial intelligence systems in developing the
professional skills of future primary education teachers
Ilkhom KHURAMOV
1
Termez State University
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received September 2024
Received in revised form
10 October 2024
Accepted 25 October 2024
Available online
25 November 2024
This article explores the methodological basis for teaching the
native language by identifying core concepts related to the
elements and characteristics of professional skill development in
primary education students through artificial intelligence
systems and digital literacy. Grounded in the theory of
knowledge and existence, this approach aims to enhance
students' mastery of the Uzbek language vocabulary. Scientific
and analytical work has been conducted to ensure students
develop a comprehensive understanding and effective use of the
language.
2181-3701/© 2024 in Science LLC.
DOI:
https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol2-iss5
This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru
Keywords:
artificial intelligence,
professional skills,
methodology,
development,
organization of education,
scientific information,
theoretical information,
elementary education.
Bo‘lajak bshlang‘ich ta’lim o‘qituvchilarining kasbiy
mahoratini rivojlantirishda sun’iy intelekt tizimlarining
o‘rni
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar:
sun’iy intellekt,
kasbiy mahorat,
metodika,
rivojlantirish,
ta’limini tashkil etish,
ilmiy axborotlar,
nazariy ma’lumotlar,
boslang’ich ta’lim.
Ushbu maqolada boshlang’ich ta’lim yo’nalishi talabalarida
sun’iy intellekt tizimlari orqali ularning kasbiy mahortini
rivojlantirishga doir elementlar va xususiyatlari bilan bog’liq
asosiy tushunchalarni aniqlashga va raqamli savodxonlikga
orqali ona tili o'qitish metodikasining metodologik asosi borliqni
bilish nazariyasidir. Bu fanning bosh vazifasi o'quvchilaming
o'zbek tili lug'at boyligini to'liq o'zlashtirib olishlarini
ta’minlashga doir ilmiy tahliliy ishlar amalga oshirilgan.
1
Doctoral student, Termez State University. E-mail: khuramovilxom@gmail.com
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
86
Роль систем искусственного интеллекта в развитии
профессиональных навыков будущих преподавателей
начального образования
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
искусственный интеллект,
профессионализм,
методика,
развитие,
организация обучения,
научная информация,
теоретическая
информация,
базовое образование.
В данной статье рассматривается методическая основа
методики обучения родному языку посредством цифровой
грамотности, направленная на выявление основных
понятий, связанных с элементами и особенностями
развития профессиональной компетентности учащихся
направления начального образования с помощью систем
искусственного интеллекта. Главной задачей данной
дисциплины была научно-аналитическая работа по
обеспечению полного усвоения учащимися словарного
запаса узбекского языка.
MAQSAD
Boshlang’ich ta’lim yo’nalishi talabalarida sun’iy intellekt orqali kasbiy mahoratini
rivojlantirish metodikasini takomillashtirish ta’limini tashkil etishda uning rivojlanishidagi
mavhum kelajagini hisobga olgan holda talabalarga mavjud aqlliy texnologiyalar va ularning
xususiyatini o’rgatishga doir asosiy tushunchalarni (elementlar va xususiyatlar) aniqlashdan
iborat.
MATERIALLAR VA METODLAR
Sun’iy intellekning asosiy elementlarini aniqlashda xalqaro ilmiy axborotlar
bazalaridagi ilmiy manbalar o’rganildi va tahlil qilindi. Ushbu elementlarni aniqlashda
tadqiqot maqsadidan kelib chiqqan holda bir-nechta asosiy savollar aniqlandi. Bular:
sun’iy intellektning qanday asosiy elementlari mavjud?, sun’iy intellekt elementlari
muhimlilik darajasiga ko’ra qanday tariblanadi?, umumiy o’rta ta’lim maktablarida sun’iy
intellektning qaysi elementlarini o’qitish samarali natija beradi? kabi savollardan iborat.
Ushbu savolarga javob topish va tadqiqot ishi natijalari izchiligi va ishonchliligini
ta’minlash maqsadida Metaanaliz va PICO metodologiyalari tanlab olindi. Tadqiqot
ishining joriy qismida PICO metodologiyasi, keying qismida esa Metaanaliz metodologiyasi
qo’llanilgan holda ikki bosqichda amalga oshirilishi belgilab olindi.
ASOSIY QISIM
Bugungi kunda sun’iy intellekt va unga asoslangan texnologiyalar turli sohalarga
faol
integratsiya
bo‘lmoqda.
Buning
natijasida
sohalardagi
samaradorlik
ko‘rsatkichlarining yaxshilanishi, ko‘plab global darajadagi muammolarga yangi yechim va
takliflar paydo bo‘lishi kuzatilmoqda. Ushbu texnologik sohadaga keskin burilish yangi
aqliy tizim va vositalarga asos bo‘lgan sun’iy intellekt va uning asosiy elementlarini
ta’limda qo‘llash, uni ta’lim tizmining turli bosqichlarida o‘qitishni taqozo etmoqda. Sun’iy
intellekt va uning rivojlanishi bugungi zamonaviy dunyoda insonlarning komunikativ va
kasbiy faoliyatini yangi bosqichga ko‘tardi. Insonlar o‘rtasida komunikativ aloqalarning
sifatini oshirishda Facebook, Twiter, Instagram, elektron pochta (Gmail, Mail) sun’iy
intellekt imkoniyatlaridan foydalanmoqda, kasbiy faoliyatda esa moliya, sog‘liqni saqlash,
marketing, qishloq xo‘jaligi, davlat boshqaruvi va boshqa sohalarda ishlovchi insonlarga
katta hajmdagi ma’lumotlarni avtomatik tahlil qilish, to‘g‘ri tashxis qo‘yish, aniq qaror
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
87
qabul qilish, tizimni avtomatika boshqarish, savollarga inson aralashuvisiz javob berish,
qishloq xo‘jaligida hosildorlikni minimal resurslar orqali oshirish va boshqa shu kabi
jarayonlarda intellektual raqamli yordamchi vazifasini bajarmoqda. Shuningdek, Siri, aqlli
maishiy texnikalar, smartfonlar, Alexa va sun’iy intellektga asoslangan kompyuter va
mobil o‘yinlar kabi vosita va dasturlar insonlarning kundalik hayotining bir qismiga
aylandi [1]. Shu bilan birga haydovchisiz mashinalar va maishiy yordamchi robotlar ham
bizning hayotimizga kirib keldi. Rivojlanayotgan texnologiyani yaxshiroq tushunish va
undan ijtimoiy hayotda foydalanish uchun sun’iy intellekt va u bilan bog‘liq jarayonlarni
o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Texnologiyalar sohasida biror rivojlanuvchi
atamani ta’riflashda uning kelajakdagi imkoniyatlari qanchalik darajada o‘zgarishini bilish
unga nisbatan vaqt nisbiyligi doirasidan tashqarida bo‘lgan aniqroq tasnifni yaratishga
imkon berishi mumkin. Shuningdek, sun’iy intellektning rivojlanishi unga bo‘lgan ko‘plab
ta’riflarning paydo bo‘lishiga olib kelmoqda. Ammo ular orasidagi umumiy bog‘liqlikni
S.Russellning “sun’iy intellekt bu aqlni insonning o‘ziga xos xususiyati sifatida emas, balki
tizimlarning umumiy xususiyati sifatida yaratish va tushunishdir” [2] kabi ta’rifida ko‘rish
mumkin. Bu ta’rif texnologiyaning bugungi imkoniyati bilan birga kelgusidagi
taraqqiyotini ham izohlamoqda. Ushbu tadqiqot ishida umumiy o‘rta ta’lim maktabarida
sun’iy intellektni o‘qitishga doir asosiy tushunchalarni, jumladan sun’iy intellekt
elementlarini aniqlashga va ularni muhimlik darajasiga ko‘ra saralashga yordam beruvchi,
tadqiqot siftini va ishonchliligini ta’minlashda muhim bo‘lgan Metaanaliz va PICO
metodologiyalari qo‘llanildi. Metaanliz metodi orqali sun’iy intellektning asosiy
elementlari aniqlansa, PICO modeli orqali muhimlik darajasiga ko‘ra ularni saralash ishlari
amalga oshirildi. Shuningdek, qo‘lga kiritilgan natijalar asosida sun’iy intellekt
elementlarining bog’liqlik sxemasi shakllantirildi. Tadqiqot ishini izchilligini ta’minlash
maqsadida quyidagi savollar belgilandi: a) Sun’iy intellektning qanday asosiy elementlari
mavjud? b) Sun’iy intellekt elementlari muhimlilik darajasiga ko‘ra qanday tariblanadi? c)
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida sun’iy intellektning qaysi elementlarini o‘qitish samarali
natija beradi? Sun’iy intellektni to‘liqroq tushinish uning imkoniyatlari va istiqboliga to‘g’ri
baho berish uchun uning asosiy xususiyatlarini o‘rganish talab etiladi. Shuningdek, sun’iy
intellekt xususiyatlarini uning rivojlanishi asosida o‘zgarib borishiga e’tibor qaratish
muhim ahamiyat kasb etadi. Umumiy sun’iy intellekt ya’ni inson darajasidagi intellektual
texnologiyaning xususiyatlari quyidagilardan iborat:
• Mulohaza yuritish • O‘rganish • Muammoni hal qilish • Idrok • Lingvistik intellekt
[17] • Axloq Mulohaza yuritish – bu bizga hukm qilish, qaror qabul qilish va bashorat qilish
uchun asos yaratishga imkon beradigan jarayonlar to‘plami. O‘rganish – bu o‘rganish,
mashq qilish, o‘rgatish yoki biror narsani boshdan kechirish orqali bilim yoki
ko‘nikmalarga ega bo‘lish faoliyati. O‘rganish o‘rganilayotgan mavzular haqida
xabardorlikni oshiradi. Muammoni hal qilish – bu ma’lum yoki noma’lum to‘siqlar bilan
to‘sib qo‘yilgan biron bir yo‘lni bosib, mavjud vaziyatdan kerakli yechimni idrok etish va
unga erishishga harakat qilish jarayoni. Idrok – bu hissiy ma'lumotlarni olish, sharhlash,
tanlash va tartibga solish jarayoni. Idrok sezishni nazarda tutadi. Odamlarda idrok
jarayoniga sezgi organlari yordam beradi. Sun’iy intellekt sohasida idrok mexanizmi
sensorlar tomonidan olingan ma'lumotlarni mazmunli tarzda birlashtiradi. Lingvistik
intellekt – bu og’zaki va yozma tildan foydalanish, tushunish, gapirish va yozish qobiliyati
bo‘lib inson-sun’iy intellekt va sun’iy intellekt-sun’iy intellekt muloqotida muhim
ahamiyatga ega. Axloq – bu sun’iy intellektning insonlar, boshqa sun’iy intellekt vositalari
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
88
bilan o‘zaro munosabatida xulq-atvorni hisobga olish, odob qoidalar va qonunlarga rioya
etishni nazarda tutadi. Russell va Norvigning “barcha SI tadqiqotchilari o‘z ishlarining
axloqiy oqibatlari bilan shug’ullanishlari kerak” [3] kabi chaqiriqlari ayni texnologiyada
axloqning muhimligini ko‘rsatadi. Sun’iy intellektning yuqoridagi xususiyatlari umumiy
sun’iy intellektni yaratish va u bilan faoliyat yuritishda ma’lum imkoniyat va chaklovlarni
taqdim etadi. Bu imkoniyat va cheklovlar texnologiyaning keyingi rivojlanish bosqichida
insoniy qadriyatlarni ardoqlovchi, axloqiy normalarga javob beruvchi aqlliy tizimlarning
yaratilishi va ular bilan ishlash jarayonida samarali natijalarni taqdim etishi mumkin.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida sun’iy intellekt ta’limini amalga oshirishda axloqiy
tamoyillarni sun’iy intellektning asosiy xususiyatlari bilan bog’lash o‘quvchilarda
texnologiyadan foydalanish va uni yaratishda ma’suliyatli bo‘lishga, shaxs huquq va
erkinliklarini hurmat qilishga, shaxsiy ma’lumotlarning daxlsizligini taminlashga o‘rgatishi
mumkin. Sun’iy intellekt elementlari. Sun’iy intellektni o‘qitishda o‘quvchilarning
informatik va dasturlashga doir bilim va ko‘nikmalarining yetarli bo‘lishi muhim bo‘lib bu
o‘quvchilarga raqamlashgan dunyoda yashash va ijtimoiy munosabatlarni amalga
oshirishni osonlashtiradi [4]. Informatika va AT fani doirasida sun’iy intellektning ma’lum
elementi asosida ishlovchi dastur yoki qurilmani yaratishda o‘quvchilarning dasturlash
bo‘yicha boshlang’ich bilimga ega bo‘lishi talab etadi. Shuningdek, ma’lumotlar bilan to‘g’ri
va samarali ishlash uchun ma’lumotlar bazasi va kompyuter grafikasi kabi yo‘nalishlarda
ham muayyan ko‘nikmaga ega bo‘lishi lozim. Bu o‘quvchilarda sun’iy intellekt va uning
ishlash faoliyatini yanada yaxshiroq tushunish, undan to‘g’ri foydalanish va yaratishda
muhim ahamiyatga egadir. Shu bilan birga o‘quvchilar zaruriy bilimlarni amaliy faoliyat
bilan shug’illangan holda o‘rganishlari mumkin bo‘ladi. Sun’iy intellekt elementlariga doir
qarashlar Keresztesining tadqiqotida sun’iy intellektni rivojlantirishda muhim omil
sifatida qaraladi [5]. Sun’iy intellekt elementlarini aniqlashda joriy texnologiyani umumiy
yaxlit tizim deb qarash kerakligini hisobga olish talab etiladi. Ushbu tizimni tashkil etuvchi
asosiy elementlar esa bugungi kungacha yaratilgan sun’iy intellekt dasturlari va
vositalarining texnologik tashkil etuvchilarini o‘rganish orqali aniqlanadi. Tadqiqot ishida
ChatGPT, Google Bard, Microsoft Copilot, GEMINI, IBM Watson, Sofia, yuzni aniqlash, aqlliy
kuzatuv, mashinani avtonom boshqarish kabi dasturiy vositalar tahlil qilindi. Ushbu
dasturiy vositalar ishlashida Mashinani o‘qitish, Chuqur o‘rganish, Tabiiy tilni qayta
ishlash, Kompyuter ko‘rishi, Noaniq mantiq kabi asosiy elementlardan tashkil topganligini
ilmiy manbalarga asoslanib aniqlandi Shuningdek, sun’iy intellekt tushunchasiga berilgan
ta’riflarida insonga xos xususiyatlar ushbu texnologiyada borligi haqida qarashlarni
uchratish mumkin. Masalan, “sun’iy intellekt inson xatti-harakati sifatida mustaqil
ravishda fikr yuritish, o‘rganish va harakat qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan modeli” sifatida
tavsiflanadi [12]. Yoki “sun’iy intellekt madaniy va demografik vaziyatlarni hisobga olgan
holda o‘ziga yuklangan vazifaning talablariga javob berish yoki undan oshib ketish
qobiliyatiga ega bo‘lgan g'ayritabiiy ob'ekt hisoblanadi”[13] kabi ta’riflarni ko‘rish
mumkin. Ushbu ta’riflardan kelib chiqqan holda sun’iy intellekt bu insonning fikrlashi,
uning his-tuyg’ulari va harakatlariga taqlid qiluvchi uning kasbiy imkoniyatlarini o‘zida
mujassam etgan vosita sifatida ko‘rish mumkin. Shundan kelib chiqqan holda sun’iy
intellektning fizik harakatini ta’minlovchi robototexnika va uning biror sohadaga
yo‘naltirilgan kasbiy faoliyatini izohlovchi ekspert tizimlari kabi elementlarini ham asosiy
elementlar qatoriga qo‘shish mumkin. Keyingi tadqiqot ishlarimizda uning ilmiy, nazariy
ahamiyatini adabiyotlar tahlili orqali aniqlashga alohida to‘xtalib o‘tamiz. Sun’iy intellekt
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
89
elementlarining muhimlilik darajasiga ko‘ra tartiblashda Google Scholar va Scopus kabi
ilmiy axborotlar bazalarida mavjud ilmiy manbalarning nomida “sun’iy intellekt” va
“element nomi” birgalikda kelgan manbalar sonini o‘zaro taqqoslashdan foydalanildi.
Mavjud manbalarning ko‘pligi va ularning ma’lum shaklini tanlash bog’liqlik ahamiyatiga
salbiy ta’sir ko‘rsatishini hisobga olgan holda faqat 2023-yilda chop etilgan ilmiy
manbalarni tanlash belgilab olindi. Sciencedirect va Google Scholar tizimlaridan maxsus
qidiruv kalit so‘zlari orqali qidiruv iarayonini bir-biriga o‘xshash natijalarni taqdim etdi.
Unga ko‘ra sun’iy intellektning mashinani o‘qitish elementiga doir ilmiy manbalar soni eng
ko‘p ekanligi keyingi o‘rinda chuqur o‘rganish elementi turishi aniqlandi. Ohirgi o‘rinlarda
mos ravishda noaniq mantiq va ekspert tizimlari elementlari egalladi. Qidiruv natijalariga
ko‘ra scincedirect ilmiy bazasidan topilgan ilmiy manbalar teskari tartibda (yuqoridan
pastga) saralangan holda jadvalga joylashtirildi. Qidiruv natijalarini quyidagi 1-jadvalda
ko‘rish mumkin. 1-jadval. Maxsus qidiruv kalit so‘zlari orqali olingan natijalar. Qidiruv
kalit so‘zlari Element nomi Ilmiy axborot bazasi Sciencedirect Google Schoolar “Artificial
Intelligence” and “Machine Learning” Mashinani o‘qitish 22176 181000 “Artificial
Intelligence” and “Deep Learning” Chuqur o‘rganish 15749 142000 “Artificial Intelligence”
and “Robotics” Robototexnika 7073 71700 “Artificial Intelligence” and “Computer Vision”
Kompyuter ko‘rishi 5207 133000 “Artificial Intelligence” and “Natural Language
Processing” Tabiiy tilni qayta ishlash 4186 81500 “Artificial Intelligence” and “Fuzzy
Logic” Noaniq mantiq 2160 21300 “Artificial intelligence” and “Expert system” Ekspert
tizimlari 1769 21300 Sciencedirect ilmiy axborotlar bazasidan maxsus qidiruv kalit
so‘zlari orqali olingan ilmiy manbalar soni 58320 tani (8.2%) tashkil etgan bo‘lsa, Google
Schoolarda bu ko‘rsatkicha 651800 (91.8%) tani tashkil etdi. Topilmalardagi farqning
kattaligiga asosiy sabab Scopus ilmiy bazasida ilmiy manbalar yoki nashriyotlarni
indekslash murakkabligidir. Ushbu murakkab indekslash tizimi ilmiy manbaning sifatiga
ijobiy ta’sir ko‘rsatishi bilan birga ilmiy natijalarning ishonchliligini oshirishga hizmat
qiladi.
XULOSA
Bo‘lajak boshlang’ich ta’lim o’qituvchilarida sun’iy intellekt asoslarini o‘qitishda
mashinani o‘qitish, chuqur o‘rganish, tabiiy tilni qayta ishlash, kompyuter ko‘rishi, noaniq
mantiq, ekspert tizimlari, robototexnika kabi elementlar muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu elementlar sun’iy intellekt tizimini tashkil etuvchilar hisoblanib texnologiyaning
bugungi tendensiyasida umumiy sun’iy intellektga doir dastur va vositalarini yaratishda
foydalanilmoqda. Kelajakda esa super sun’iy intellektni yaratishda muhim o‘rin tutadi.
Ushbu elementlarga asoslangan dasturlarni o‘rganish va yaratish bugungi turli sohalardagi
tendensiyalar va ehtiyojlarga to‘la mos keladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.D. Touretzky, C. Gardner-Mccune, F. Martin, D. Seehorn. Envisioning AI for K-12:
What should every child Know about AI? The thirty-third AAAI conference on artificial
intelligence (AAAI-19). (2019). Honolulu, HI, USA, p-9795.
2. Stuart J. Russell, Rationality and intelligence. Artificial Intelligence, Volume 94,
Issues 1–2, 1997, Pages 57-77, ISSN 0004-3702.
3. RUSSELL & NORVIG Artificial Intelligence: A Modern Approach, 3rd ed. pages
1020. Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey 07458. 2010.
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
90
4. European Parliament. Artificial intelligence: How does it work, why does it matter,
and what can we do about it?. Brussels © European Union, 2020. p-50.
5. Keresztesi, A. A. (2022). Elements of Artificial Intelligence in Integrated
Information Systems. Studia Universitatis Petru Maior. Series Oeconomica, 81-90
6. Brown, T. B. (2020). Language models are few-shot learners. arXiv preprint
arXiv:2005.14165.
7. Reid, M., Savinov, N., Teplyashin, D., Lepikhin, D., Lillicrap, T., Alayrac, J. B., ... &
Mustafa, B. (2024). Gemini 1.5: Unlocking multimodal understanding across millions of
tokens of context. arXiv preprint arXiv:2403.05530.
8. Strickland, E. (2019). IBM Watson, heal thyself: How IBM overpromised and
underdelivered on AI health care. IEEE Spectrum, 56(4), 24-31.
9. Mahdi, Q. S., Saleh, I. H., Hashim, G., & Loganathan, G. B. (2021). Evaluation of robot
professor technology in teaching and business. Information Technology in Industry, 9(1),
1182-1194.
10. Parkhi, O., Vedaldi, A., & Zisserman, A. (2015). Deep face recognition. In BMVC
2015- Proceedings of the British Machine Vision Conference 2015. British Machine Vision
Association.
11.Ofosu-Ampong, K., Acheampong, B., & Kevor, M. O. (2023). Acceptance of artificial
intelligence (ChatGPT) in education: Trust, innovativeness and psychological need of
students. Ofosu-Ampong, K., Acheampong, B., Kevor, MO, & Amankwah-Sarfo, F.(2023).
Acceptance of Artificial Intelligence (ChatGPT) in Education: Trust, Innovativeness and
Psychological Need of Students. Information and Knowledge Management, 13(4), 37-47.
12. Kelly, S., Kaye, S. A., & Oviedo-Trespalacios, O. (2023). What factors contribute to
the acceptance of artificial intelligence? A systematic review. Telematics and Informatics,
77, 101925.
13. Ron Kohavi; Foster Provost (1998). "Glossary of terms". Machine Learning. 30:
271– 274. doi:10.1023/A:1007411609915.
14. Rani, A., Kumar, N., Kumar, J., & Sinha, N. K. (2022). Machine learning for soil
moisture assessment. In Deep learning for sustainable agriculture (pp. 143-168).
Academic Press.
15. Phan HT, Tran VC, Nguyen NT, Hwang D. Improving the performance of
sentiment analysis of tweets containing fuzzy sentiment using the feature ensemble model.
IEEE Access. 2020;8:14630–14641. doi: 10.1109/ACCESS.2019.2963702.
16. Panjiyevich X.I. Suniy intellektning o‘zbekistonda rivojlanishi va professional
ta'limda qo‘llanilishi // Ta'lim va rivojlanish tahlili onlayn ilmiy jurnali. – 2024. – T. 4. –
B.257-259
17. Xuramov I.P. Ta’lim muasassalari faoliyati samaradorligini oshirish vositalari //
“Fan, amaliyot va ta'limdagi innovatsion trendslari” Xalqaro ilmiy konferentsiya. – T. 2022.
1. –B.217-219
18. Xuramov I. P. Ta’lim muasassalari faoliyati samaradorligini oshirish vositalari
//International scientific conference" innovative trends in science, practice and
education". – 2022. – Т. 1. – №. 2. – С. 217-219.
