Узбекские традиционные песни, связаннные с ритуалами цветов и их перевод на английский язык

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
24-29
61
16
Поделиться
Касимова, Р. (2016). Узбекские традиционные песни, связаннные с ритуалами цветов и их перевод на английский язык. Иностранная филология: язык, литература, образование, 1(1 (58), 24–29. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/foreign_philology/article/view/118
Рано Касимова, Бухарского государственного университета

Старший научный сотрудник

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье посредством сопоставления анализирован английские переводы и выражение этнографизмов в узбекских обрядах и песнях, связанные с цветами. В исследовании темы применялисъ сопоставительный и описателъний методы исследованию.

Похожие статьи


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

24 

 

ГУЛ

 

МАРОСИМЛАРИГА АЛОҚАДОР ЎЗБЕК ХАЛҚ

 

ҚЎШИҚЛАРИНИНГ 

ИНГЛИЗЧА ТАРЖИМАДА БЕРИЛИШИ

 

 

Касимова Раъно Рахматуллоевна,  

БухДУ катта илмий ходим-изланувчиси

 

 

Калит  сўзлар

:  бойчечак  маросими,  "Қизил  гул  сайли",  "Сайли  гули  сурх",  "Лола 

сайли", "Сунбула сайли", "Гунафша сайли", ритуал, удум этнографйзмлар, қиѐсий таржима. 

 

Халқимизнинг 

энг 

қадимий 

маънавий анъаналарини ўзида мужассам 
этган  маросимларнинг  бир  қисми 
маълум  бир  гул  турлари  (бойчечак, 
қизил  гул,  яъни  лола,  лолақизғалдоқ, 
сунбула, 

бинафша 

кабилар)га 

алоқадорлиги  билан  эътиборни  тортади. 
Улар  халқимизнинг  қадимий  тотемистик 
мифологик 

тасаввур-тушунчаларини 

ўзида  намоѐн  этиб,  аждодларимизнинг 
гуллар 

билан 

боғлиқ 

эътиқодий 

қарашларини  ўрганишда,  улар  ҳақида 
ҳозирги  ѐшларга  маълумот  беришда 
муҳим аҳамият касб этади. 

Мамлакатимиз 

Президенти 

И.А.Каримовнинг 

Наврўзи 

оламни 

умумхалқ  байрами  сифатида  кенг 
нишонлаш  тўғрисидаги  фармони  қабул 
қилингандан  бери  унинг  таркибига 
кирувчи 

гул 

билан 

алоқадор 

удумларимизни  ҳам  тиклашга  кенг 
эътибор  берилмоқда.  Айниқса,  улар 
билан  боғлиқ  вербал  компонентларнинг 
бадиияти  ва  ижро  хусусиятларини 
ўрганишга қизиқиш кучаймоқда. 

Вазирлар  Маҳкамасининг  2010 

йил  7  октябрдаги    "2010-2020  йилларда 
номоддий маданий объектларни муҳофаза 
қилиш,  асраш,  тарғиб  қилиш  ва  улардан 
фойдаланиш Давлат дастурини тасдиқлаш 
тўғрисида"ги  қарорига  мувофиқ  Наврўз 
таркибига  кирувчи  гул  билан  алоқадор 

"Қизил 

гул 

сайли"

 

удуми 

мамлакатимизнинг  турли  жойларида  кенг 
кўламда нишонланиши таъминланди. 

Таниқли  ўзбек  фольклоршуноси 

М.Жўраев  "Қизил  гул"  сайли  ҳақида, 
унинг 

этнофольклористик 

таҳлили 

хусусида бир қатор муҳим илмий-назарий 
қарашларни  илгари  сурган  [2,13-19;  3,48-

56]. О.Сафаров ва М.Маҳмудовлар [5, 106] 
ҳам Бухорода анъанавий ўтказиб келинган 
"Сайли  гули  сурх"  маросимининг  ўзига 
хос  хусусиятлари  ҳақида  айрим  муҳим 
маълумотларни  билдириб  ўтишган.  2010 
йилда  эса  Д.Ураева  ва  Д.Ражабовлар 
томонидан  тўплаб  чоп  эттирилган 

"Бухор 

элда гул сайли"

 китобида илк марта "Қизил 

гул  сайли"да  оммавий  ижро  қилиниб 
келинган халқ қўшиқлари эълон қилинган 
[1,127-134].  У  ҳақда  яна  этнографлардан 
Маҳмуд  Сатторнинг  "

Ўзбек  удумлари

[4,28-32],  У.Қорабоевнинг  "

Ўзбекистон 

байрамлари

"  китобларида  айрим  зарур 

маълумотлар келтирилган. 

Аждодларимизнинг  табиат,  унинг 

кузда  хазон  бўлиб,  баҳорда  қайта 
уйғониши,  биринчи  гулнинг  униши  билан 
боғлиқ  қадимий  қарашлари  асосида 
ўтказиб 

келинган 

бу 

удум 

республикамизнинг  Бухоро,  Фарғона, 
Наманган,  Чуст  туманларида  турлича 
кўриниш  касб  этади.  Шунингдек,  улар 
номланиши  жиҳатидан  ҳам  бир-биридан 
фарқ  қилади.  Ҳатто 

"Қизил  гул  сайли"

 

маросими  қўшиқларининг  хорижликлар 
томонидан инглиз тилига ўгирилиши унга 
бўлган  эътиборнинг  янада  ортганлигидан 
далолат  беради.  Жумладан,  америкалик 
олима Мерилин Питерсеннинг "

A Treasury 

of  Uzbek  Legends  and  Lore"  китобидаги 
"Forgotten 

Traditions"

 

("Унутилган 

анъаналар")  номли  бобда  шу  маросим 
ҳақида фикр юритилиб, олима томонидан 
мазкур  удумнинг  ўтказилиши  инглиз 
тилида  изоҳлаб  ўтилган  ҳамда  удумга 
алоқадор  халқ  қўшиқлари  инглизчага 
таржима қилинган. 

Китобда  "Қизил  гул  сайли"нинг 

ўзига 

хос 

томонлари, 

у 

орқали 


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

25 

 

халқимизнинг 

моддий 

ва 

маънавий 

маданияти, ақлу заковати, меҳнатсеварлик 

., 

фазилати  ѐрқин  намоѐн  бўлиши  баѐн 
этилган.  Бунда  таржимоннинг: 

"The 

restoration  of  the  traditions  and  holidays, 
which  were  practiced  and  appreciated  for 
many  centuries,  and  which  had  a  great 
educational  significance,  will  be  a  balm  to 
the  stifled  and  stricken  hearts  of  the  people 
who have suffered oppression for many years 
in  this  ancient  land", 

яъни 

"Асрлар 

давомида 

нишонланиб, 

қадрланиб 

келинган 

ва 

ўзига 

хос 

таълимий 

аҳамиятга  эга  бўлган  анъаналар  ва 
миллий 

қадриятлар 

ситам 

кўрган 

қадимий  диѐр  аҳлининг  юрагига  малҳам 
бўлди"

,  -деб  ѐзиши  алоҳида  таҳсинга 

сазовор. 

Бойчечак  маросими  қиш  ва  баҳор 

фаслларининг  ўзаро  алмашишини  ўзида 
ифодалаб,  Наврўз  келгунича  ўтказилса, 
Қизил гул сайли Наврўз байрамидан кейин, 
март 

ойининг 

охирида, 

лола 

ва 

лолақизғалдоқ  каби  қизил  тусли  гуллар 
очилган  пайтда  ўтказилган.  У  бир 
ҳафтадан  бир  ойгача  давом  этган. 
Наврўзда  унувчи  бу  гуллар  табиатнинг 
мўъжизаси сифатида алоҳида эъзозланган. 
Уларни 

мадҳ 

этувчи, 

олқишловчи 

қўшиқлар ҳам яратилган. 

Қизил гул сайлининг Наврўз билан 

боғланиши  бежиз  эмас.  Чунки  унинг 
қадимий  асослари  баҳорий  тенгкунликни, 
эзгуликнинг  ѐвуз  кучлар  устидан  ғалаба 
қилган  кунини  байрам  қилиш  анъанаси 
билан  бевосита  боғлиқдир.  Таниқли 
фольклоршунос  М.Жўраевнинг  фикрича, 
бу анъанавий халқ сайлининг келиб чиқиш 
тарихи  қадимги  Хоразм  маданиятининг 
шаклланишида  муҳим  роль  ўйнаган 

"Авесто"

  мифологияси  билан  боғлиқ.  Бу 

алоқадорликни 

исботлайдиган 

муҳим 

деталлардан  бири  мазкур  сайл  ўтказилган 
жойнинг  номи,  яъни  Баворис  бобо 
некронимидир. 

Бу 

мозор 

номини 

англатувчи  некронимнинг  келиб  чиқиши 
эса" 

Авесто"даги 

мифологик 

персонажлардан  бири  -  Ажидаҳака  ва  у 

ҳукм сурган афсонавий юрт номи -Баврига 
алоқадор [2, 13-19]. 

Ўзбекистон 

Республикаси 

Маданият  ва  спорт  ишлари  вазирлиги 
қошидаги  Республика  халқ  ижодиѐти  ва 
маданий-маърифий ишлар илмий'-методик 
марказининг  экспертлари  ва  ташкилий 
ишчи  гуруҳлари  томонидан  2012  йил 
апрель 

ойида 

Фарғона 

водийсига 

уюштирилган  экспедиция  натижасида 
мазкур  марказ  ҳамда  ЮНЕСКО  ишлари 
бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий 
комиссияси  ҳамкорлигида  тайѐрланган 

"Intangible  Cultural  Heritage  Elements  of 
Ferghana  Valley"

  (

Фарғона  водийсининг 

номоддий  маданий  мероси  намуналари

китобида яна бир гул сайли удуми ҳақида 
маълумот берилган. Унда таъкидланишича, 
Фарғона водийсининг Олтиариқ туманида 
жойлашган 

"Дўсти  худо"

  мозорида  ҳар 

йили  Арғувонгул  сайли  анъанавий  тарзда 
ўтказилиб  келинган.  Маҳаллий  халқ 
тилида у 

"Гули арғувон"

 деб аталган [8,58-

59]. 

Китобда бу маросим апрель ойининг 

биринчи  ярмида  уч  кунгача  очилиб 
турадиган 

бутасимон 

ўсимлик 

арғувонгул очилган пайтда ўтказилиши ва 
у  Ўзбекистоннинг  бошқа  ҳудудларида 
ўтказиладиган 

"Қизил  гул",  "Гули  сурх", 

"Лола сайли", "Сунбула сайли", "Гунафша 
сайли" 

сингари  анъанавий  гул  сайллари 

тизимига  мансуб  қадимий  тақвимий 
маросим  ҳисобланиши  ҳақида  маълумот 
берилган. 

Фарғона водийсининг Чуст туманида 

май ойида нишонланадиган Сунбул сайли 
ҳам  ана  шундай  маросимлар  сирасига 
киради.  Унга,  асосан,  XX  асрнинг  80-
йилларидан  бошлаб  алоҳида  эътибор 
қаратилган. 

"Intangible  Cultural  Heritage  Elements 

of  Ferghana  Valley

"  китоби  ҳам  ўзбек,  ҳам 

инглиз  тилларида  чоп  этилган  бўлиб,  унда 
ўзбекча 

маълумотларнинг, 

ўзбек 

маросимлари ва ритуаллари билан боғлиқ 
этнографизмларнинг 

инглиз 

тилида 

ѐритилиши 

хорижликларда 

бу 

маросимлар  ҳақида  тасаввур  ва  қизиқиш 


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

26 

 

уйғотишда  муҳим  аҳамият  касб  этиши 
табиий. 

"The  holiday  is  connected  with  the 

blossoming  of  arghuvon  flowers  in  early 
April, which grow in front of the mausoleum 
in  the  graveyard  and  stay  in  bloom  for  three 
days.  While  this  event  is  not  celebrated  in 
other  parts  of  the  republic,  similar  events 
have  found  the  way  onto  traditional 
calendars  in  different  regions  with  such 
names  as 

Qizil  Gul  or  Gull  Surkh 

(Red 

Flower), 

Lola  Sayli 

(Tulip  Festivity), 

Sunbul 

Sayli 

(Hyacinth  Festivity),  and 

Gunafsha 

Sayli 

(Viola  Festivity).  Because  farming  has 

been  central  to  Uzbek  culture  since  ancient 
times, many traditions  are related to  praising 
natural  plants  and  nature  itself,  -  дея 
маълумот келтирилган китобда [9, 20-21]. 

Инглиз  тилидаги  бу  матнда  гул 

номларининг  қавс  ичида  асл  ҳолатда 
берилиши уларнинг ҳар бири Ўзбекистон 
флорасида  ўз  ўрнига  эгалигини  англата 
олса-да, бироқ ҳар қайсисининг ўзига хос 
кўринишга  эгалигини  тўлиқ  тасвирлай 
олмайди.  Уларни  кўрган  инсонгина 
тасаввурга  эга  бўла  олади.  Шунинг  учун 
таржима 

жараѐнида 

бу 

гулларнинг 

кўринишига  ҳам  изоҳ  бериб  ўтилса, 
мақсадга  мувофиқ  бўларди.  Масалан, 
сунбула  ҳақида  унинг  пиѐзгуллилар 
оиласига мансублиги, лола баргига ўхшаш 
узун  баргли  ўтсимон  декоратив  ўсимлик 
эканлити, ғуж бўлиб очиладиган хушбўй, 
чиройли  бу  гул  [6,84]  турли  рангларда 
бўлишини  айтиб  ўтиш  мумкин  эди.  Ёки 
арғувонгулнинг  арғувон,  яъни  тўқ  қизил 
тусли гул эканлиги билдирилиши мумкин. 

Гул  байрамларида  айнан  қизил 

рангли  гулларнинг  қадрланиши  бежиз 
эмас.  Халқнинг  эътиқодига  биноан,  улар 
ўлиб-тирилувчи  табиат  рамзи,  ўтган 
йилда 

вафот 

этган 

аждодларнинг 

тупроққа 

сингган 

қони 

тимсоли 

ҳисобланади.  Шунинг  учун  "Қизил  гул" 
сайлини,  асосан,  зиѐратгоҳларда  ѐки  унга 
яқин  жойларда  ўтказганлар.  Айтайлик, 
Бухорода  бу  маросим,  асосан,  Баҳоуддин 
Балогардон зиѐратгоҳида ташкил этилган. 
Бунга,  бизнингча,  гул  билан  боғлиқ 

эътиқодии  қарашларнинг  илдизи  бир 
томондан,  ―аждодлар  культи‖  тушунчаси 
билан 

боғланиши 

сабабдир. 

Сайл 

термаларида  шаҳар  аҳолисининг  ўша 
кунларда 

Намозгоҳ 

майдонидан 

то 

Ширбудуну Баҳоуддингача сайлга чиқиши 
ҳақида маълумот берилади: 

Ширбудунда мажнунтол, 
Мажнунтолга пайванд сол. 
Сайлга келган қизларнинг 
Сулувини танлаб ол [1,27]. 
Бухорода қадим замонлардан 

"Қизил 

гул" 

сайли  нишонланган..  ―Сайли  гули 

сурх‖ маросимининг ўз тартиб-қоидалари 
бўлган.  Ҳар  бир  иштирокчи  унинг 
тартиб-қоидаларини ҳурмат қилиши шарт 
ҳисобланган. 

Акс 

ҳолда, 

тартибни 

бузганлар  сайлдан  четлатилган.  Унда 
халқ  ҳунармандлари  ўз  маҳоратларини 
намойиш этишган. Балоғат ѐшидаги йигит-
қизлар олма отиш, гул узатиш, анор отиш 
каби 

ўйинларни 

ўйнашган. 

Янги 

келинчаклар  келин  салом  қўшиқлари 
остида  одамларга  таъзим  қилишган. 
Ёшлар  учун  бу  сайл  ҳақиқий  севги,  дил 
изҳори  қилиш  байрамига  айланган. 
Йигитлар 

қизларга 

ўз 

севгисини 

билдириш  учун  майиз,  ҳолва,  хўрозқанд 
каби  ширинликлар  тортиқ  қилишган. 
Агар  қиз  рози  бўлса,  у  ҳам  ширинлик 
тортиқ  қилган  йигитга  жавобан  ѐ 
ширинлик,  ѐ  ўзи  тиккан  дастрўмолми, 
белбоғми  берган.  Бундай  ошкорасиз, 
ҳаѐли 

дил 

изҳори 

ўзбек 

қиз-

йигитларининг 

уятчан 

ва 

андишалилигидан  далолат  беришини 
Мерилин Питерсен алоҳида эътироф этиб 
ўтади. 
 

Бухорода минора, 

 

With a tower in Bukhara, 

 

Шофирконда чикора. 

 

In Shafrikon what will I do. 

 

Гул сайлига борганда, 

 

When I go to the flower feast, 
Севиклим кўрсам зора.  

 

I hope to see my love so true. 

 

Анори дона-дона,  

 

Like the seeds of the pomegranate, 

 

Ишқингда мен девона.  


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

27 

 

 

With your love I'm dizzy. 

 

Гул сайлига келганда, 
When you come to the flower feast, 
Қилма мени бегона.  

 

Don't make a stranger out of me [ 10,128]. 

Маросим  Ўзбекистоннинг  турли 

ҳудудларида,  зиѐратгоҳларда  ўтказилиши 
билан  умумийлик  касб  этса-да,  унинг 
ўтказилиш  тартиби,  удумлари  фарқ 
қилади.  Бухорода  Гул  сайли  қиз-
йигитларнинг, 

ҳунармандларнинг 

байрами 

ҳисобланиб, 

унда 

ҳамма: 

эркаклар, аѐллар, қиз-жувонлар, йигитлар 
иштирок  этишган.  Фарғона  водийсининг 
Олтиариқ  туманида  бу  маросим  аѐллар 
томонидан  ўтказилиши,  унда  Аҳмад 
Яссавий  ҳикматлари,  Ҳувайдо  ғазаллари 
ҳамда 

панд-насиҳат 

мазмунидаги 

шеърлар  айтилиши,  тўқма  -  ҳар  ким 
уйидан  олиб  келган  нарсалардан  чўзма-
чалпак,  шўрва,  ош  тайѐрланиши  билан 
фарқланади. 

Чуст 

туманида 

ўтказиладиган 

Сунбула 

сайлида 

иштирокчилар,  асосан,  ҳунармандлар,  ѐш 
йигит-қизларни  ташкил  этиши,  турли 
байрам  таомлари  пиширилиб  истеъмол 
қилиниши, 

касб-корларга 

барака 

сўралиши 

жиҳатидан 

Бухорода 

нишонланадиган  Гул  сайлига  ўхшаб 
кетади. 

Мерилин 

Питерсен 

таржималарида  таржимоннинг  маҳорати, 
таржима санъатидан хабардорлиги, ўзбек 
халқи 

менталитетидан 

бохабарлиги 

сезилиб  туради.  Зеро,  у  келтирган  ҳар 
бир  маълумотда  этнографизмларнинг 
айнан  сақлангани  кузатилади.  Олима 
бухоролик  тарихчи  Суннатилло  Наимов 
ҳамда  Нусратилло  Наимовларнинг  Гул 
сайли  ҳақидаги  болалик  хотираларини 
баѐн этаѐтиб, чодир, шойи, атлас, ҳалиса, 
мошоба,  кочи,  шовла,  шинни,  новвот  ва 
ҳолва  каби  этнографизмларни  айнан,  асл 
ҳолида  сақлаган  ва  уларга  изоҳ  беришга 
уринган:  "On  one  side  were  the  apricot 
trees  blooming  with  beautiful  flowers,  and 
in  each  corner  of  the  garden 

a  chodir 

was 

built.  The cheerful  voices  of  boys and girls, 
the  sound  of  toys,  and  the  voices  of  the 

mullahs'  incantations,  created  a  festive 
atmosphere. The people who made 

shot 

and 

atlas, 

potters, carpet makers, and the people 

who  made  the  national  sweets  performed 
their  skills.  Until  evening  we  moved  from 
one  chodir  to  another  and  sat  among  my 
father's  relatives.  We  ate  delicious  food, 
such as 

halisa,  moshoba, kochi, 

and 

shovla. 

We drank a lot of soft , drinks, such as 

shim 

made from mulberries, and sometimes mixed 
it with tea. Then we filled our pouches with 

novvot 

and 

holva, 

and returned to our home 

in high spirits" [10,129]. 

Таржимоннинг китобида чодир - a 

small  pavillion;  шойи  -  material  made  of 
silk;  атлас  -  silk  material,  Khan  Atlas  is 
multi-colored;  ҳалим  -  mutton  cooked  with 
wheat;  кочи  -  a  food  made  corn  flower; 
шовла  -  a  rice  dish  sometimes  made  with 
pumpkin;  шинни  -  the  nectar  of  the 
mulberry;  новвот  -  an  amber  colored  hard 
sugar  candy;  ҳолва  -  a  candy  made  with 
sugar  and  flour,  may  be  colored  red, 
different  kinds  of  candy  тарзида  берилиб, 
китобхонни  ўзбек  тилида  учрайдиган  бу 
сўзлар  билан  таништиришга  ҳаракат 
қилингани кузатилади. 

Бухорода 

“Гули  сурх

‖  сайлида 

худди 

тўй 

тантаналаридаги 

каби 

келинларга  бағишланган  "

Хуш  келибсиз", 

"Ёр-ѐр", 

"Келин 

салом"

 

қўшиқлари 

куйланган.  М.Питерсен  ана  шундай 
қўшиқларни ҳам инглиз тилига ўгирган. 

Қоши камон хуш келибсиз  

Welcome, the girl with the brows arching. 

Кўзи мунчоқ хуш келибсиз 

Welcome the girl with black eyes beguiling 

Лаби хандон хуш келибсиз 

Welcome the girl with lips laughing. 

Тиши маржон хуш келибсиз     

Welcome the girl with pearly teeth smiling. 

Офатижон хуш келибсиз 

Welcome the girl with charm so fair.  

Сочи сунбул хуш келибсиз 

Welcome the girl with long hair. 

Ўзи бир гул хуш келибсиз 

Welcome the girl, like a flower rare [10,130]. 

Қизил  гул  сайлида  ҳатто  никоҳ 

тўйида  келинни  куѐвникига  кузатиб 


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

28 

 

боришда  куйланадиган  ѐр-ѐр  қўшиқлари 
ҳам куйланган: 

Бизлар келдик йироқдан, ѐр-ѐр-ѐроне, 

Юрак ўртар фироқдан, ѐр-ѐр-ѐроне, 
Доира-думбак овози, ѐр-ѐр-ѐроне, 
Хўжайижаҳон ѐқдан, ѐр-ѐр-ѐроне. 

We came to you from a far away land, 

yor yor yoroni.  

Our hearts are stung from parting, yor 

yor yoroni.  

The sound of the drum and band, yor 

yor yoroni. 

From the sight of Hojaijahon yor, yor, 

yoroni [10,130].  

Мазкур  икки  қўшиқнинг  ўзбек  ва 

инглиз 

тилидаги 

ўгирмалари 

солиштирилганда, 

"хуш  келибсиз

"  ва 

"ѐр-

ѐр-ѐроне"

  сўзларининг  транслитерация 

усулида 

берилгани 

ҳамда 

ушбу 

этнографизмларнинг 

мисраларда 

жойлашишига кўра таҳлил қилинганда эса 
ўзбек 

тилидаги 

бадиий 

ифода 

воситасининг,  яъни  радифнинг  инглиз 
тилидаги  бошқа  бир  ифода  воситасига, 
яъни  такрорнинг  анафора  турига  кўчгани 
намоѐн бўлади. 

Қизил 

гул 

сайли 

давомида, 

шунингдек,  ўтганларни  ѐд  этиш,  етим-
есирларга  ғамхўрлик  қилиш,  ѐшларга 
хушмуомала, 

ҳақиқатгўй 

бўлишни 

ўргатиш,  курашчилар  ва  ҳунармандларни 
ҳурмат  қилиш  туркумидаги  қўшиқлар 
куйланган.  Уларнинг  намуналари  ҳам 
М.Питерсен  томонидан  инглиз  тилига 
таржима қилинган: 
Чалинмоқда ноғора 

The 

Noghora 

is sounding, 

Тандирларда зоғора 

Bread is in the 

tandir 

baking. 

Полвонлар курашмоқда 

The athletes are wrestling. 

Бизники ютса зора. 

That ours will win, a bet we're making. 

Ҳадисларда ўқилсин 

Read it in the 

Hadithes.

 

Шодон ғазал тўқилсин 

We compose poems of good cheer. 

Гул сайлига келганда 

When we come to the holiday of flowers, 

Ғаму андуҳ тўкилсин. 

Let all our sorrows disappear [10,132]. 
Назмий  таржимада  олима  ноғора, 

тандир, 

хадис 

этнографизмларини 

аслиятдагидек сақлаб, ўзбек тилидаги 

а-а-

б-а 

қофияли мисраларни инглиз тилида 

а-

а-а-а;  а-б-а-б 

қофияли  сўзлар  орқали 

ифодалашга  муваффақ  бўлган.  Бироқ 
таржимада  зоғорани  умумий  ном  билан 

bread 

деб  бергани  аѐнлашади.  Аслида, 

зоғора нон турларидан бири бўлиб, асосан, 
маккажўхори  ѐки  оқ  жўхори  унидан 
ѐпилган [6, 310] нондир. У буғдой унидан 
ѐпиладиган  нонлардан  таъми  билан 
фарқланади. 

Бу  байрам  халқни  ҳамжиҳатликка, 

тинч-тотув  ва  аҳил-иноқ  бўлиб  яшашга 
даъват этгани билан ҳам қадрлидир. 
Гул  сайлларида  халқнинг  турфа  севимли 
таомлари 

тайѐрланган. 

Ҳатто 

халқ 

томонидан уларнинг таърифи келтирилган 
қўшиқлар  ҳам  яратилган.  Қуйидаги 
қўшиқда ҳар бир таомнинг халқ тилидаги 
сифати акс этган:  
Кочи - полвонларнинг оши, 

Kochi - is the food of wrestlers, 

Мошоба - эшонларнинг оши, 

Moshoba - the food of the mullah, 

Ҳалиса - ҳалолларнинг оши,  

Halisa - the food of honest folk, 

Шўла - шодмонларнинг оши, 

The food of happiness is Shula. 

Ҳалим - ҳакимларнинг оши, 

Halim - is the food of leaders, 

Пиѐба - етимларнинг оши, 

Pioba - the food 

orphans,

 

Софи - султонларнинг оши, 

Sofi osh - is the food of sultans,  

Кабоб - хонларнинг оши. 

Kabob - is the food of all the Khans 

[10,133]. 

Умуман 

олганда, 

гул 

билан 

алоқадор 

"Қизил  гул  сайли

"  удуми 

халқимизнинг 

қадимий 

эътиқодий 

қарашларини, 

гул 

билан 

боғлиқ 

мифологик 

тасаввур-тушунчаларини 

ўзида 

ифода 

этади. 

Ҳудудларнинг 


background image

Хорижий филология.  

№1, 2016 йил

 

 

29 

 

географик  жойлашувига  кўра,  бу  удум 
турлича 

ном 

олган 

ҳамда 

турли 

кўринишлардаги  ўзига  хос  ритуаллари 
билан  фарқ  қилади.  Шунингдек,  удумга 
хос  айрим  маълумотлар,  қўшиқларнинг 

инглиз  тилига  таржима  қилиниб,  чоп 
этилгани 

Ўзбекистоннинг 

жаҳон 

ҳамжамиятида 

тобора 

танилиб 

бораѐтганидан далолат беради. 

 

 

Адабиѐтлар  

1 .Бухор элда гул сайли. Бухоро халқ қўшиқлари ва термалари. Тўплаб нашрга 

тайѐрловчи ва кириш сўз муаллифлари: Ураева Д., Ражабов Д. - Т.: Муҳаррир, 2010.-190 6. 

2.

 

Жўраев  М.  "Қизил  гул"  сайлининг  этнофольклористик  таҳлилига  доир.  –Ўзбек 

тили ва адабиѐти. -Тошкент. -2003. -№ 4. — Б. 13-19. 

3.

 

Жўраев М. Наврўз байрами. - Т.: Фан, 2009. - 230 б. 

4.

 

Маҳмуд Саттор.Ўзбек удумлари. - Т.: Фан, 1993. - 220 б. 

5. Сафаров О., Маҳмудов М. Оила маънавияти. - Т.: Маънавият, 1998. -110 6. 
б.Ўзбек тилининг изоҳли луғати.1-жилд. З.М.Маъруфов таҳрири остида. - М.: Русский 

язык, 1981. - 632 б.; 2-жилд. - 717 б. 

7.

 

Қорабоев У. Ўзбекистон байрамлари. - Т.: Ўқитувчи, 1991. - 190 б. 

8.

 

Farg'ona vodiysining nomoddiy madaniy merosi namunalari, 2012. - 40 b. 

9.

 

Intangible Cultural Heritage Elements of Ferghana Valley, 2012. - 40 p. 

10. 

Petersen M.  A Treasury  of Uzbek Legends  and Lore.  - T.: Qatortol-kamolot.2000.-

180 p. 

 
Касимова Р

.

 

Узбекские традиционные песни, связаннные с ритуалами  цветов и их 

перевод  на  английский  язык.

  В  статье  посредством  сопоставления  анализированы 

английские переводы и выражение этнографизмов в узбекских обрядах и песнях, связанные с 
цветами.  В  исследовании  темы  применялисъ  сопоставительный  и  описателъний  методы 
исследованию.

 

Kasimаva  R.

 

Conveying  Uzbek  traditional  songs,  connected  with  flower  traditions,  in  to 

English.

 English translations and use of ethnographisms in Uzbek rituals and songs connected with 

flowers are comparatively analyzed in the article. The theme is analyzed in comparative analytical 
and descriptive method.

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Библиографические ссылки

Бухор элда гул сайли. Бухоро халқ қўшиқлари ва термалари. Тўплаб нашрга тайѐрловчи ва кириш сўз муаллифлари: Ураева Д., Ражабов Д. - Т.: Муҳаррир, 2010.-190 6.

Жўраев М."Қизил гул"сайлининг этнофольклористик таҳлилига доир.–Ўзбек тили ва адабиѐти.-Тошкент. -2003.-№ 4. — Б. 13-19.

Жўраев М. Наврўз байрами. - Т.: Фан, 2009. - 230 б.

Маҳмуд Саттор.Ўзбек удумлари. - Т.: Фан, 1993. - 220 б.

Сафаров О., Маҳмудов М. Оила маънавияти. - Т.: Маънавият, 1998. -110 6.

б.Ўзбек тилининг изоҳли луғати.1-жилд. З.М.Маъруфов таҳрири остида. - М.: Русский язык, 1981. - 632 б.; 2-жилд. - 717 б.

Қорабоев У. Ўзбекистон байрамлари. - Т.: Ўқитувчи, 1991. - 190 б.

Farg'ona vodiysining nomoddiy madaniy merosi namunalari, 2012. - 40 b.

Intangible Cultural Heritage Elements of Ferghana Valley, 2012. - 40 p.

Petersen M. A Treasury of Uzbek Legends and Lore. - T.: Qatortol-kamolot.2000.- 180 p.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов