356
LOTIN VA O’ZBEK TILIDA ISHLATILADIGAN MAQOLLAR VA ULARNING
TARBIYAVIY AHAMIYATI
Jabborov , 103-guruh, Davolash ishi fakulteti Ilmiy rahbar: Mahkamov M.X.
ToshPTI, O'zbek tili va adabiyoti, rus va lotin tillari kafedrasi
Mavzuning dolzarbligi:
Xalq maqollari chuqur mazmun va mohiyatga ega. Xalq donoligi
bo’lgan maqollar xalq hayotining yillar davomidagi tajribasini aks ettiradi. Ular chuqur tarbiyaviy
ahamiyatga ega. Ulardan tarbiyaviy yo’nalishda keng foydalanish mumkin. Lotin tilidagi maqollarga
e’tiborni oshirish va tarbiyaviy jihatdan ahamiyatini anglab yetish
Mavzuning maqsadi:
Yoshlarni tarbiyasida axloqiy qiymatga ega lotin maqollarini
shakllantirish va dunyoqarashiga singdirib, hayotga keng tatbiq etish. Maqol so'zga husn beradi, fikrni
tushunib olishni osonlashtiradi, fikrni yorqin va ta’sirchan qiladi.Shuning uchun ham maqol odamlar
nutqida doim hamroh bo'ladi.Kimki maqolni ko'p va o'rnida ishlatsa, uning nutqi shirali deydilar va
diqqat bilan tinglaydilar. Maqollardan ko'p foydalangan xalqlarning so'z boyligi ham sifatli, ham
salmoqli bo'ladi.Bundan tashqari turli xalqlarning tillari turlicha bo'lsa-da, ularning o'zaro nutqiy
aloqada ishlatgan maqollarida o'xshashliklar mavjud.Chunki turli joyda yashovchi ikki insonning tili
bir xil bo'lmasa-da, dunyoqarashi, fikrlashi o'xshashdir. Asrlar osha yuksalib kelayotgan o'zbek tili va
hozirda amalda qo'llanmaydigan lotin tilining maqollarida o'xshashliklar mavjuddir.
O'rin odamni emas, odam o'rnini bezatadi
Homo locum ornat, non hominem locus
Yaxshi boshlanish ishning yarmidir
Bonum initium est dimidium facti
Qiyinchiliklar g’alabaga yaqinlashtiradi
Per aspera ad astra
Biz maktab uchun emas, hayot uchun o'qiymiz
Non schola, sed vitae discimus
Oldinga bora olmaslik orqaga qaytishdir
Non progredi, est regredi
O'zbek-lotin tillaridagi sinonim maqol
Intilganga tole yor
Amat victoria curam
Kitob o’qish aqlni oziqlantiradi
Alit lectio ingenium mutamur in illis
Hayot qisqa, san’at abadiy
Ars longa—vita brevis
Bilmaslik bahona emas
Ignorantia non est argumentum
Keyingi pushaymon o'zingga dushman
Nil desperandum
Xulosa:
Xalq maqollarini bilish o'sha xalq hayoti, turmush tarzi, tarixi, madaniyati, badiiy
adabiyoti haqida chuqur ma’lumotlar beradi. Maqollar orqali turli xalqlar orasidagi mushtaraklik
o’rganiladi. Maqollardan o'z o'rnida, to'g'ri foydalanish nutqni boyitadi va ta’sirchan qiladi. Turli
xalqlar maqollarini qiyoslab o’rganish mutanosib maqollar mavjudligini ko'rsatadi. Bu insoniyat
taraqqiyotining mavjud bosqichlarida umumiylik, o'xshashlik mavjudligini ham ko'rsatadi. Ulardan
kerakli o'rinlarda foydalanishni odat qilish zarur. Shunda nutqimizni salmog'i oshadi. Sermazamun,
ta’sirchan, keskir bo'ladi.
Аdabiyotlar ro'yxati:
1.
Шойимова, Шохиста, Суръат Гулямов, and Акмал Рахматуллаев. "Роль и значение
национальных медицинских ценностей в сохранении здоровья человека." Актуальные
проблемы обучения социально-гуманитарных наук в медицинском образовании 1.1 (2023):
427-436.
2.
Турдиева, Кавсар Шералиевна. "Круг детского чтения поэтических произведений А.
Арипова." Бюллетень науки и практики 6.10 (2020): 430-438.
