«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
427
ИНСОН САЛОМАТЛИГИНИ САҚЛАШДА МИЛЛИЙ ТИББИЙ
ҚАДРИЯТЛАРНИНГ ЎРНИ ВА АҲАМИЯТИ
Шойимова Шохиста Санакуловна,
Гулямов Суръат Сайдалиевич,
Рахматуллаев Акмал Абадбекович
Тошкент педиатрия тиббиёт институти. Ўзбекистон, Тошкент шаҳри
Аннотация.
Ушбу илмий мақолада Янги Ўзбекистонни бунёд этишда
инсон саломатлигининг буюк неъмат эканлиги, уни сақлаш учун аҳолининг
тиббий саводхонлигини ошириш, тиббий таълим
-
тарбияни замон
талаблари даражасига кўтариш, аждодлардан авлодларга ўтиб келаётган
миллий тиббий қадриятларни чуқур ўрганиш ва улардан ахлоқ
-
одоб мезони
сифатида фойдаланиш, шунингдек инсон саломатлигининг узвийлигини
таъминлашда етарлича инвестициялар киритиш, “Ақлли тиббиёт” ва
“Рақамли тиббиёт”нинг илмий
-
амалий масалалари ҳақида қизиқарли
фикрлар баён қилинган.
Калит сўзлар:
инсон, инсон саломатлиги, қадрият, миллий қадрият,
тиббий таълим, тиббий тарбия, саломатлилик, инвестиция, соғлиқни
сақлаш.
РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНЫХ МЕДИЦИНСКИХ
ЦЕННОСТЕЙ В СОХРАНЕНИИ ЗДОРОВЬЯ ЧЕЛОВЕКА
Шойимова Шохиста Санакуловна,
Гулямов Суръат Сайдалиевич,
Рахматуллаев Акмал Абадбекович
Начало формы, Ташкентский педиатрический медицинский институт
Узбекистан, г. Ташкент
Аннотация. В данной научной статье описывается великое благо
здоровья человека в строительстве нового Узбекистана, повышении
медицинской грамотности населения для его сохранения, повышении
медицинского образования до уровня современных требований, углубленном
изучении национальных медицинских ценностей, переходящих от предков к
поколениям, и использовании их в качестве критерия нравственности,
также были высказаны интересные моменты о внедрении достаточных
инвестиций в обеспечение непрерывности здоровья человека, научных и
практических вопросах «Умной медицины» и
«Цифровой медицины».
Ключевые слова:
человек, здоровье человека, ценность, национальная
ценность, медицинское образование, медицинское воспитание, здоровье,
инвестиция, здравоохранение.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
428
THE ROLE AND SIGNIFICANCE OF NATIONAL MEDICAL VALUES IN
PRESERVING HUMAN HEALTH
Shoyimova Shokhista Sanakulovna,
Gulyamov Surat Saydalievich,
Rakhmatullaev Akmal Abadbekovich
Tashkent Pediatric Medical Institute. Uzbekistan, Tashkent
Abstract.
This scientific article describes the great benefit of human health in
the construction of a new Uzbekistan, increasing the medical literacy of the
population to preserve it, raising medical education to the level of modern
requirements, in-depth study of national medical values passing from ancestors to
generations, and using them as a criterion of morality, as well as making sufficient
investments in human continuity, interesting points were also made about the
introduction of sufficient investments in ensuring the continuity of human health,
scientific and practical issues of
“
Smart Medicine
”
and
“
Digital Medicine
”
.
Keywords:
person, human health, value, national value, medical education,
medical education, health, investment, healthcare.
КИРИШ
Ҳар
қандай
давлатнинг
инновацион
тараққиётдаги
муваффақияти
кўп
жиҳатдан
унинг
инновациялар
соҳасида
давлат
сиёсатини
нечоғлиқ
самарали
олиб
бориши
ҳамда
инсон
саломатлигини
сифатли
шакллантиришига
боғлиқ
.
Инсон саломатлиги инсониятнинг ва ҳар бир
давлатнинг тақдирини белгилайдиган асосий мезонига айланди. Инсон
саломатлигини сақлаш –
инсон ва умуман жамиятнинг хилма
-
хил
эҳтиёжларини қондириш учун фойдаланиладиган билимлар, малакалар ва
кўникмалар тўпламидир.
Инсон саломатлиги орқали фақат биргина инсоннинг ўзига эмас,
балки бошқаларга ҳам наф келтириши мумкин. Бу эса, миллий ва
умуминсоний қадриятларга таянган ҳолда амалга оширилиши зарур.
Албатта, глобаллашув шароитида янгиланиш ва юксалишлар ҳар бир
соҳада интерациялашув, инновацион тафаккурни ва уларга асосланган
жамоавий уйғунлашув ҳамда инновацион муҳитни талаб этади. Шу сабабли
ҳам давлатнинг инновацион ривожланишининг устувор йўналишларидан
бири бу инсон саломатлигини сақлаш учун мақбул шароитларни яратишга
қаратилган институционал ислоҳотларнинг зарурлигидир.
ИШНИНГ МАҚСАДИ
Адабиётлар билан ишлаш, манбаларни ўрганиш ва таҳлили
натижасига асосланиб, инсон саломатлигини сақлашда миллий тиббий
қадриятларнинг ўрни ва аҳамиятини ёритишдан иборат.
ҚЎЛЛАНИЛГАН
УСУЛЛАР
Адабиётлар билан ишлаш ва илмий
-
назарий таҳлил.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
429
ОЛИНГАН НАТИЖАЛАР МУҲОКАМАСИ
Таъкидлаш
керакки,
бугунги
кунда
жамиятнинг
инсон
саломатлигининг ҳар томонлама ўсиши, асосан илм
-
фан, таълим ва
соғлиқни сақлаш соҳасида инсон салоҳиятини ривожлантирадиган юқори
технологияларни яратиш устувор аҳамиятга эга.
Айтиш жоизки, миллий қадрият –
миллатнинг тарихи, яшаш тарзи,
маънавияти ҳамда маданияти билан узвий боғлиқ ҳолда намоён бўлади. Шу
нуқтаи назардан ўзбек халқи миллий, маънавий қадриятлар ва ахлоқ одобга
бағишланган махсус теран таълимотларнинг меросхўридир. Жумладан,
Марказий Осиёлик мутаффаккирлардан Ибн Сино, Беруний, Фаробий, Алишер
Навоий саломатлик меъёрларини батафсил ёритиб берган асарлари бугунги
кунда ҳам ўз аҳамиятини, долзарблигини йўқотмаган. Шунингдек, жаҳонда
кўзга кўринган шифокорлар
-
файласуфлар бевосита тиббиёт фалсафасини
ўрганиб, методологик жиҳатдан инсон саломатлигини сақлашнинг илмий
-
амалий жиҳатларини асослаб беришга ўзларининг ҳиссасини қўшганлар.
Булар: Гиппократ, Гален, Парацельс, Жюльен Ламетри, Аристотель, Д.
Локк,
И.
Кант, З.
Фрейд, К.
Юнг, К.
Ясперс, М.Я.
Мудров, Н.И.
Пирогов, И.М.
Сеченов,
И.И.Мечников, И.П.Павлов ва бошқалар бўлиб, улар ўзларидан катта фалсафий
мерос қолдирганлар.
Гуманист шифокор фаолиятининг ёрқин намунаси сифатида
М.Я.
Мудровнинг фаолиятини кўриш мумкин. У Москва давлат
университетининг тиббиёт факультети декани сифатида талабаларнинг
клиник тафаккурини, балки тиббиётнинг гуманистик базасини
ривожлантиришга ҳам ҳисса қўшган. М.Я.
Мудров тингловчиларга
тиббиётнинг деонтологик асосларини, Гиппократ ахлоқини очиб беради. У
Гиппократнинг машҳур “ҳаёт қисқа, илм узоқ, имконият чайқалади,
тажриба алдамчи, ҳукм қилиш қийин”, деган афоризмини баҳам кўрган
ҳолда “Инсоннинг бутун ҳаёти фан ҳақиқатларини тушуниш учун етарли
эмас. Шунинг учун тиббиёт сиздан умрингиз охиригача доимий ўқиш ва
машқ қилишни талаб қилади” [5], –
деб ёзган эди. Миллий қадриятлар
инсон саломатлигини сақлашга масъул бўлган шифокорларнинг янги
авлодини етиштиришда келажакдаги шифокорнинг энг муҳим сифати
бўлмиш, унинг ташқи
кўриниши ва хулқ
-
атвори, камтарлиги, ҳалоллиги
билан беморларнинг кайфиятини уйғотиш қобилиятини кўтаришга
қаратилган бўлиши керак. Чунки, шифокорнинг барча ҳаракатларидаги
ҳалоллик, ростгўйлик, тўғрилик уни жуда
-
жуда безатади. Профессор
Н.Э.Муҳаммадиев
ёзганидек: “Шуни унутмаслик керакки, одоб бўлмаган
жойда маънавият бўлмайди. Маънавиятсиз ходим эса ўзининг хизмат
вазифасини одоблилик билан бажариш қобилиятига эга бўлолмайди.
Шунинг учун ҳам донишмандларимизнинг хушмуомалалик ва одоблилик
ҳақидаги фикрларига амал қилиш шифокорнинг обрўсини оширади ва
уларга нисбатан халқнинг ишончини кучайтиради. Бунда ҳалоллик –
ҳар
бир инсоннинг ўз кучи билан меҳнат қилиши, шунинг эвазига топган мол
-
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
430
мулки, обрўси, жамиятда тутган ўрни, хулқининг тўғрилиги, сўзида
қатъийлик ва садоқатининг мажмуасидир. Соғлиқни сақлаш ходимининг
ҳалоллиги унинг ўзига юклатилган вазифани тўла
-
тўкис бажариши учун
давлат томонидан ажратилган моддий ва маънавий неъматлар эвазига
ҳаёт кечириши, жамиятда ўрнатилган қонун талаблари ва қарор топган
ахлоқ нормаларига мувофиқ тарзда халқнинг соғлигини сақлаш, тинч
-
осуда яшашини таъминлаш йўлида сидқидилдан хизмат қилишидир.
Соғлиқни сақлаш ходимларининг ҳалоллиги: ҳар бир ходимнинг
хатти
-
ҳаракати ва хулқининг тўғрилигида; ҳар бир ходимнинг ўз сўзида
қатъий туришида, унга содиқ қолишида; ўзи ва оиласини давлат томонидан
ажратилган маблағлар эвазига боқишида; ўзининг шахсий манфаатидан
халқ, давлат, жамият манфаатини устун қўйишида; ўзига ва ўзгаларга
нисбатан талабчанлигида; сотилмаслиги, порага учмаслиги, тамагирлик
қилмаслиги кабиларда кўринади.
Шунинг учун ҳам ҳаётда, хизмат вазифасини бажаришда ҳалоллик
билан меҳнат қилиш соғлиқни сақлаш ходимлари учун зарурий бўлган
ахлоқий талаб ҳисобланади. Бу эса уларга миллий қадрият намунаси
сифатида улкан ахлоқий қониқиш бағишлайди” [6].
Маълумки, бугунги кунда замонавий дунё тараққиётининг
динамикаси асосан инсоннинг инновацион, ижодий фаолияти, фан, техника
ва технологияларнинг ривожланиши билан белгиланади. Шу билан бирга
амалга оширилаётган ислоҳотларда миллий ва маънавий қадриятлар
алоҳида ўрин тутади. Айтиш жоизки, миллий қадрият деганда, энг аввало,
тарихий синовларга бардош берган, халқимизнинг миллий манфаатларини
ўзида тўлиқ мужассамлаштирган, замонавий тараққиёт талабларига
бутунлай
жавоб бера оладиган, асрлар ўтгани сайин қадр
-
қиммати ортиб
борадиган ғоялар тушунилади.
Дарҳақиқат, ҳаёт ривожланиб бораркан, қадрият ҳам такомиллашиб,
мукаммаллашаверади. Шу сабабли даврлар силсиласида қадриятлар
шакли, хиллари маълум бир маънода ўзгариб туриши мумкин. Аммо
қадриятлар борки улар шаклу
-
шамойилини ҳам, мазмун
-
моҳияти ва қадр
-
қимматини ўзгартирмайди. Уларга таълим, билим ва илм
-
фанни киритиш
мумкин. Албатта, билим ҳеч бир бойликка сотиб олинмайдиган, фақат
ўрганиш, интилиш орқасидан келадиган катта хазина ҳисобланади.
Эндиликда билим, тиббий таълим қиймати “Инсон саломатлиги”
атамаси билан аталиб келинади. Шу вақтга қадар адабиётларда инсон
саломатлиги тушунчаси асосан бирёқлама, яъни инсон саломатлиги
инсоннинг ўзига бевосита келадиган фойда ёки шахсни ижтимоий
ҳимоялаш имконияти сифатида тушиниб келинди. Инсон саломатлиги
орқали фақат биргина инсоннинг ўзига эмас, балки бошқаларга ҳам наф
келтириши мумкин. Бу эса, миллий ва умуминсоний қадриятларга таянган
ҳолда амалга оширилиши зарур.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
431
Хўш, инсон саломатлигини мустаҳкамлаш нима учун керак? Унда
миллий қадриятлар қандай аҳамиятга эга?
Бугунги кунда инсон ва унинг қобилиятлари, билимлари, кўникмалари
ҳар қандай жамият равнақи ва давлатнинг иқтисодий ривожланишининг
асосий омилига айланди. Шунинг учун жамият тараққиётининг муҳим омили
бўлган “инсон саломатлиги”нинг моҳияти баъзи иқтисодчилар томонидан
“ҳамма эгаллаган билим, кўникма ва мотивация заҳираси” сифатида талқин
этилади [4]. Аслида, бу капитал сифатида намоён бўлади, чунки у келажакдаги
даромад манбаи ҳисобланади. Бу инсон саломатлиги, чунки у инсонга хос
бўлиб, унинг ажралмас қисмидир. Шу жумладан, ривожланишнинг самарали
омили сифатида инсон саломатлиги меҳнат ресурслари, билимлари,
интеллектуал ва бошқарувчи меҳнат воситалари, яшаш муҳити ва меҳнат
фаолияти воситаларининг ўқимишли қисми, самарали ва самарали бўлишини
таъминлайди.
Бугунги кунда янгиланаётган Ўзбекистонда инсон саломатлиги –
бу
ҳар бир инсонда мавжуд бўлган билим, кўникма ва мотивация заҳираси
борлиги билан ажралиб туради. У таълимга, ишлаб чиқаришга ўқитишга,
соғлиқни сақлашга, миграцияга, нархлар ва даромадлар тўғрисидаги
маълумотларни тўплашга сарфлаш шаклида инсон инвестициялари орқали
шаклланади. Дарҳақиқат, таълим, саноат тажрибасини тўплаш, соғлиқни
сақлаш, маълумот олиш инсон саломатлигига инвестицияларни англатади.
Шу сабабли ҳам бугунги кунда инсон ва унинг қобилиятлари, билимлари,
кўникмалари ҳар қандай жамият равнақи ва давлатнинг иқтисодий
ривожланишининг асосий омилига айланди.
Инсон саломатлиги тушунчаси
анча кенг маънога эга –
бу
иқтисодиётни, жамиятни ва унинг бошланғич уяли оиласини, ишчи
кучининг ўқимишли қисмини, бутун ҳаёт ва меҳнат давомида ақлли
бошқариш қобилиятини интенсив ривожлантирадиган асосий кучдир. Шу
жиҳатдан инсон саломатлиги –
ҳар қандай мамлакат ва давлат
иқтисодиётининг жаҳон бозорида рақобатбардошлигини таъминлайдиган,
ҳукумат органлари, қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимият органлари
фаолиятига кучли таъсир кўрсатадиган омил бўлган тўпланган
қобилиятлар, кўникмалар ва мақсадлар тўпламидир.
Кўпгина адабиётларда инсон саломатлиги –
бу соғлиқни сақлаш,
билимлар, кўникмалар, қобилиятлар, мотивацияларнинг маълум бир
заҳираси сифатида инвестициялар натижасида шаклланиб, шахс мақсадга
мувофиқ равишда ижтимоий ишлаб чиқаришнинг маълум бир
соҳасида
фойдаланади. “Инсон саломатлиги” атамасининг таърифида энг кўп
учрайдиган тушунчалар бу билим, кўникма, қобилиятдир.
Таъкидлаш керакки, таълим ва касб
-
ҳунар таълими инсоннинг билим
даражасини оширади, яъни инсон саломатлиги ҳажмини оширади. Соғлиқни
сақлаш касалланиш ва ўлимни камайтиради ва инсоннинг умрини оширади.
Миграция ва маълумот излаш ишчи кучи иш ҳақи юқори бўлган жойларга ва
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
432
тармоқларга, яъни инсон саломатлиги инсоннинг даромад топиши учун
нархи юқори бўлган жойларга олиб боришига олиб келади
Ҳақиқатан
ҳам, инсон саломатлигини ривожлантирмасдан туриб,
инновацион тараққиётга эришиш мумкин эмас. Айни вақтда шуни унитмаслик
керакки инсон саломатлигига инвестиция киритишга нисбатан бепарволик
муносабатда бўлиш мамлакат рақобатбардошлилигини кескин пасайтириб
юбориши мумкин. Мамлакат иқтисодий жиҳатдан тараққий этиши учун
соғлом истеъдодли одамларни тарбиялаш талаб этилади.
Албатта, инсон саломатлиги тушунчаси замирида инсон ва унинг
қобилиятлари мажмуаси ётади. Инсон саломатлиги тўғрисидаги ғоялар
фойдали иш унумдорлигини ошириш аввало шахснинг саломатлигига,
ишчанлигини ва маҳоратини ошириш ҳамда машина ва асбоб ускуналарни
такомиллаштириш билан боғлиқ эканлигини кўрсатмоқда. Инсон
саломатлигини сақлашга жисмоний шахслар томонидан киритилган
инвестициялар орқали саломатликни сақлаш бўйича ҳосил қилинган
билим, кўникма ва бошқа фазилатлар тўплами, агар улар тегишли равишда
ишлатилса, янги қиймат ва даромад оқимини келтириб чиқаради. Бу
даромадлар эса ўз навбатида замонавий “Ақлли тиббиёт”га асосланган
соғломлаштириш тизимини шакллантиришга сарфланади.
“Ақлли тиббиёт” ни амалга оширишда “Рақамли тиббиёт”ни қўллаш
муҳим аҳамият касб этади. Шунинг учун ҳам давлатимиз раҳбари
Ш.М.
Мирзиёев томонидан” бирламчи тиббий хизматлар сифатини
ошириш, моддий
-
техник базасини мустаҳкамлаш, рақамли тиббиётни кенг
жорий қилиш зарурлиги таъкидланди” [3].
“2022
-
2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт
стратегияси”да: Ўзбек халқининг миллий қадриятлари ва маънавий
меросини асраб
-
авайлаш, кенг оммалаштириш ҳамда ривожлантиришни
давлат томонидан қўллаб
-
қувватлаш, Буюк аждодларимизнинг бой илмий
меросини чуқур ўрганиш ва кенг тарғиб этиш, ИҲТ, ИРСИКА, АЙСЕСКО,
ЮНЕСКО каби дунёнинг нуфузли халқаро ташкилотлари, илмий
-
тадқиқот
марказлари ва университетлари
билан ҳамкорликда “Янги Ўзбекистон –
Учинчи Ренессанс” шиори остида халқаро конференция, симпозиум ва
анжуманлар ташкил этиш, Буюк аждодларимизнинг бой илмий
-
маънавий
меросини кенг тарғиб қилиш мақсадида юртимиздан етишиб чиққан
алломалар қаламига мансуб 100 та асарнинг халқчил таржимасини амалга
ошириш, улар асосида илмий ва оммабоп рисолалар яратиш, Буюк
аждодларимизнинг бой илмий меросини чуқур ўрганиш ва кенг тарғиб
этиш мақсадида Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ислом
цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий
халқаро илмий
-
тадқиқот марказлари фаолиятини қўллаб
-
қувватлаш” [1],
–
мақсадларни амалга ошириш белгиланди.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
433
Президент Шавкат Мирзиёев айтганидек: “Инсон қадри биз учун
қандайдир мавҳум, баландпарвоз тушунча эмас. Инсон
қадри деганда, биз,
аввало, ҳар бир фуқаронинг тинч ва хавфсиз ҳаёт кечиришини, унинг
фундаментал ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашни назарда тутамиз.
Инсон қадри деганда, биз ҳар бир фуқаро учун муносиб турмуш шароити ва
замонавий инфратузилма ташкил этишни, малакали тиббий хизмат
кўрсатиш, сифатли таълим, ижтимоий ҳимоя тизими, соғлом экологик
муҳит яратиб беришни тушунамиз. Бу мақсадга эришиш учун эса дунёдаги
ноёб демократик тузилма бўлган маҳалла институти имкониятларидан
самарали фойдаланиш, унинг ваколатларини янада кенгайтириш,
пировард натижада маҳаллани жамиятимизнинг ҳал қилувчи бўғинига
айлантириш вазифасини ўз олдимизга қўймоқдамиз. Маҳалла тинч бўлса,
юрт тинч бўлади. Маҳалла обод бўлса, бутун мамлакат обод бўлади” [3].
Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев инсон саломатлигини сақлашда
миллий қадриятларнинг ўрни ва моҳияти ҳақида:
“Сиҳат
-
саломатлик ҳар
бир инсон, бутун аҳолимиз учун ҳеч нарса билан ўлчаб, баҳолаб
бўлмайдиган буюк неъматдир”
. Фақат соғлом инсон ва соғлом халқ мислсиз
ишларга қодирлигини ҳаммамиз яхши англаймиз. Машҳур юнон табиби
Гиппократнинг
“Табобат –
барча илму қунарлар орасидаги энг буюк илм
ва эзгу касбдир”
, деган сўзлари соғлиқни сақлаш соҳаси ходимларининг
машаққатли ва шарафли фаолиятига берилган ҳаққоний баҳодир.
Юртимиз ҳудудида қадимдан кўплаб шифо масканлари, тиббий
мадрасалар фаолият юритгани, Абу Али ибн Сино каби мутафаккир
боболаримиз яратган бебаҳо асарлар, уларнинг дори
-
дармон тайёрлаш ва
даволаш усуллари бутун жаҳонда машҳур бўлгани аждодларимизнинг бу
соҳа ривожига қандай катта эътибор қаратганидан далолат беради.
Маълумки, касалликни даволашдан кўра, унинг олдини олиш: оила
учун ҳам, давлат учун ҳам самарали ва фойдалидир. Шу боис
мамлакатимизда профилактик тиббиёт ривожига устувор аҳамият
қаратилмоқда. Буюк аждодимиз Имом Мотуридий ҳазратларининг
“Тириклик ҳикматини соғлиқда, деб билгин”,
деган чуқур маъноли
сўзлари нақадар тўғри эканини ҳаётнинг ўзи бугун қайта
-
қайта
исботламоқда.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
434
ХУЛОСА
Шу боис мавжуд имконият ва салоҳиятимиз, пандемия даврида
орттирган тажрибамиз ҳамда хориждаги илғор ютуқлардан фойдаланиб,
аҳоли саломатлигини асраш ва мустаҳкамлаш борасидаги туб
ислоҳотларимизни янги босқичга кўтаришимиз зарур. Бунда аҳоли,
аиниқса, ёшларимиз ўртасида соғлом турмуш тарзини кенг тарғиб этиш энг
устувор йўналишлардан бири бўлиши лозим. Барча учун сифатли ва
малакали тиббиёт тизимини яратиш тақдим этаётган стратегиянинг
муҳим йўналишидир” [2], –
деган эди.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:
1.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги
“2022
-
2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт
стратегияси тўғрисида”ги ПФ
-60-
сон Фармони.
2.
Мирзиёев Ш.М. Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегияси. –
Тошкент:
“Ўзбекистон”,2022. –
Б.210
-211.
3.
Мирзиёев Ш.М. Ҳамма ислоҳотларни, ҳамма ҳаракатларни
жамият
билан бирга қиламиз. 26.01.2022// https://yuz.uz/news/shavkat
-mirziyoev-
hamma-islohotlarni-hamma-harakatlarni-jamiyat-bilan-birga-qilamiz.
4.
Замонавий фалсафий атамаларнинг изоҳли луғати. –
Тошкент:
«Университет», 2018. –Б.31.
5.
Заховаева А.Г., Жуколина М.В. Воспитательный и гуманистический
смысл курса «Философия медицины» в медицинском вузе // Современные
проблемы науки и образования. –
2022.
–
№ 2.
6.
Муҳаммадиев Н.Э. Соғлиқни сақлаш ходимларининг касб этикаси ва
эстетик маданияти. Монография
.
–
Тошкент: «EFFECT
-
D»
- 2022.
–
Б.59.
7.
Мирзаева Ш.Р., Мирзаева Н.А., Файзуллаев З., Муродхужаев С.
“АССЕСМЕНТ” –
ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРУВЧИ
ТЕХНОЛОГИЯ СИФАТИДА // Интернаука: электронный научный журнал. №
10(14). Часть 4. –
М., Изд. «Интернаука», 2017 йил, 48
-
50 бетлар.
https://www.elibrary.ru/item.asp?id=29222178
8.
Shoyimova Sh.S., Mirzaeva N.A., Sh.R.Mirzaeva. PROBLEMS OF THE
FORMATION OF PROFESSIONAL QUALITIES IN MEDICAL STUDENTS //
International Journal of Aquatic Science, ISSN: 2008-8019, Vol 12, Issue 03, 2021,
2952-2963. http://www.journal-aquaticscience.com/article_138688.html
9.
Мирзаева
Ш
.
Р
.,
Шойимова
Ш
.
С
.,
Мирзаева
Н
.
А
.
ЎҚИТИШДА
ТАЪЛИМ
ОЛУВЧИЛАРНИНГ
ИНТЕЛЛЕКТУАЛ
ҚОБИЛИЯТЛАРИНИ
АНИҚЛАШ
ВА
ИНДИВИДУАЛ
ЁНДАШУВНИ
ТАШКИЛ
ЭТИШ
МУАММОЛАРИ
// “Халқаро
ҳамкорлик
ва
инновациялар
–
тиббий
таълим
ислоҳотларининг
асосидир”
Республика
ўқув
-
услубий
конференцияси
ТошПТИ
, 2018
йил
28
декабрь
,
136-140
бетлар
.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
435
10.
Мирзаева
Ш
.
Р
.,
Шойимова
Ш
.
С
.,
Мирзаева
Н
.
А
.
ТИББИЙ
ТАЪЛИМДА
ПЕДАГОГНИНГ
ИННОВАЦИОН
ФАОЛИЯТИ
// “Педиатрия” журнали
2-
сон
,
2021
йил
, 277-281
б
.
11.
Шойимова
Ш
.
С
.,
Мирзаева
Н
.
А
.,
Мирзаева
Ш
.
Р
.
ТИББИЙ
ТАЪЛИМ
ЖАРАЁНИДА
ПЕДАГОГИК
-
ПСИХОЛОГИК
ЁНДАШУВЛАРДАН
САМАРАЛИ
ФОЙДАЛАНИШ
МАСАЛАЛАРИ
// “Педиатрия” журнали
4-
сон
, 2021
йил
, 206-
208
бетлар
.
12.
Шойимова Ш.С., Бижанова А.Б. Личность в профессиональной
деятельности. Научно
-
теоретический журнал «Наука, образование и
культура» 2017 г. № 9 (24), С 102
-104.
13.
Шойимова Ш.С., Муҳаммадиева М.М., Ярманова Ю.Б. Педагог
касбий деструкцияси ва деформациясининг психологик хусусиятлари.
«Интернаука»: научный журнал –
№ 20(54). –
М., Изд. «Интернаука», 2018 г.
С 61
-63.
14.
Шойимова Ш.С., Расулова З.С., Курбонова Г.Б. Касбий
-
педагогик
фаолият структурасининг психологик хусусиятлари. «Интернаука»:
научный журнал –
№ 20(
54).
–
М., Изд. «Интернаука», 2018 г. С 63
-65.
15.
Шойимова Ш.С., Исаходжаева С.Д. Касбий –
педагогик мулоқотнинг
ўзига хос хусусиятлари. Интернаука №7
-
2 (89), часть 2, 2019 г. С 82
-83.
16.
Шойимова Ш.С., Усманова С.Х. Касб танлашга таъсир этувчи асосий
омиллар. Интернаука №7 (89), часть 2, 2019 г. С 84
-85.
17.
Шойимова Ш.С., Файзиева М.Д. Меҳнат жараёнида субъектнинг
касбий шаклланиш муаммоси. Интернаука №23
-
4 (105), часть 4, 2019 г. С 48
-49.
18.
Шойимова Ш.С. Мутахассис шахсининг касбий камолоти
масалалари. Интернаука №19 (195), часть 6, 2021 г. С 19
-21.
19.
Умаров Б.М., Шойимова Ш.С. Касбий психология. Дарслик. «LESSON
PRESS» Тошкент, 2018.
20.
Шойимова Ш.С. Мутахассис шахсининг касбий камолоти
масалалари. Интернаука №19 (195), часть 6, 2021 г. С 19
-21.
21.
Шойимова Ш.С., Шойимова Ш.С. Бўлажак мутахассисларни
психологияга оид билимлар билан қуроллантириш масалалари.
Интернаука. Научный журнал № 10(233) Март 2022 г. Часть 5. С 20
-22.
22.
Шойимова Ш.С., Шорустамова М.М. Типологические особенности
личности в контексте личностно –
ориентированного обучения.
Интернаука. Научный журнал № 35(258), 2022 г. С 42
-44.
23.
Шойимова Ш.С. Тиббиёт ОТМ педагогларининг касбий сўниш
даражасини
ўрганиш.
PSIXOLOGIYA
Учредители:
Бухарский
государственный университет, (1), 130
-139.
24.
Худайбердиев А. К., Алимова М. М., Абдуназаров О. А. Значение
манипуляции
как
воздействия
информационно
-
психологической
безопасности личности //Научный аспект. –
2015.
–
№. 1
-1.
–
С. 97
-100.
25.
Худайбердиев А. К., Одилова Д. Б. Процессы глобальной и
информационной базы //Научный аспект. –
2016.
–
№. 1. –
С. 76
-79.
«Актуальные проблемы обучения социально
-
гуманитарных наук в медицинском образовании»
Международная научно
-
практическая онлайн конференция
436
26.
Худайбердиев А. К. Глобаллашув шароитида Ўзбекистонда
ёшларга оид давлат сиёсатининг ижтимоий
-
ҳуқуқий жиҳатлари
//Міжнародний науковий журнал Інтернаука. –
2017.
–
№. 2 (2). –
С. 181
-183.
27.
Худайбердиев А. К. УЗБЕКИСТАН: ПРОБЛЕМЫ ЗАЩИТЫ
МОЛОДЕЖИ ОТ ВРЕДНОЙ ИНФОРМАЦИИ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ
(Социально
-
философский анализ) //Россия и мусульманский мир. –
2019.
–
№. 3. –
С. 36
-41.
28.
Худайбердиев
А. ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОНДА ЁШЛАРГА ОИД
ДАВЛАТ СИЁСАТИ ҚАТЪИЯТ БИЛАН ДАВОМ ЭТТИРИЛМОҚДА //Eurasian
Journal of Academic Research.
–
2022.
–
Т. 2. –
№. 12. –
С. 912
-918.
29.
Rasulovich, T. S., Kurbankulovich, K. A., Jamoliddinovna, K. M.,
Samadovich, T. K., & Tulkinovich, S. K. (2022). Forms and Characteristics of Virtual
Spiritual Threats. Telematique, 7146-7155.
30.
Абдусатторов, Сарвар Шокирович, Муборак Ахмедовна Ахмедова,
and Мухиба Музаффаровна Алимова. "Социальная защита пожилых людей в
Узбекистане." Научный аспект 1 (2016): 62
-67.
31.
Mukhammadiyevich, Djurayev Anvar, and B. Kh Makhmudov. "Legal
education in the process of building a civil society." ACADEMICIA: An
International Multidisciplinary Research Journal 11.4 (2021): 196-200.
32.
Хайтматова, Г. А., Умарова,
Н. Х., & Удайбердиев, А. К. (2017). К
вопросу о применении метода интеграции в преподавании гуманитарных
предметов. Міжнародний науковий журнал Інтернаука, (5), 56
-57.
