ILM FAN YANGILIKLARI KONFERENSIYASI
IYUL
ANDIJON,2025
74
O‘ZBEKISTON SUG‘URTA BOZORIGA ZAMONAVIY INSURTECH
TEXNOLOGIYALARNI JORIY QILISH YO‘NALISHLARI
Rashidov Ulug‘bek Oripovich
“O‘zbekeinvest EISK” AJ Aktuar hisoblar va
sug‘urta zaxiralarini shakillantirish
departamenti menejeri
Annotatsiya:
Ushbu maqolada zamonaviy Insurtech texnologiyalarning mohiyati va va
ularning O‘zbekiston sug‘urta bozoriga joriy etilishi masalalari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek,
mamlakatda Insurtechning rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilingan.
Kalit so‘zlar:
sug‘urta, sug‘urta bozori, Insurtech texnologiyalar, sug‘urta polisi, moliyaviy
texnologiyalar
Globallashuv va raqamli transformatsiya jarayonlari dunyo moliya bozorlarini tubdan
o‘zgartirib yuborayotgan bir davrda, sug‘urta sohasi ham zamonaviy texnologiyalar ta’siridan
chetda qolayotgani yo‘q. Xususan, Insurtech (Insurance + Technology) atamasi bugungi kunda
nafaqat rivojlangan mamlakatlarda, balki rivojlanayotgan davlatlar moliyaviy xizmatlar
tizimida ham faol qo‘llanilmoqda. Insurtech orqali sug‘urta mahsulotlarini yaratish, sotish va
xizmat ko‘rsatish jarayonlari avtomatlashtiriladi, xarajatlar kamayadi, mijozlarga individual
yondashuv kuchayadi va eng asosiysi, ishonch hamda ochiqlik oshadi.
O‘zbekiston sharoitida esa so‘nggi yillarda sug‘urta bozorini liberallashtirish, xorijiy
investitsiyalarni jalb qilish va aholining moliyaviy savodxonligini oshirish borasida qator
chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Shunga qaramay, Insurtech texnologiyalarini keng joriy
etish hali ham qator tizimli muammolar va infratuzilma yetishmovchiligi bilan to‘qnash
kelmoqda. Shu bilan birga, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish davlat siyosatining ustuvor
yo‘nalishlaridan biri sifatida belgilanganligi, sug‘urta kompaniyalarining o‘z xizmatlarini
onlayn shaklga o‘tkazishga bo‘lgan qiziqishi va aholining mobil texnologiyalardan foydalanish
darajasining ortib borayotgani O‘zbekistonda Insurtech uchun keng imkoniyatlar eshigini
ochmoqda.
“Insurtech” atamasi inglizcha “insurance” (sug‘urta) va “technology” (texnologiya)
so‘zlarining qo‘shilishidan hosil bo‘lib, sug‘urta xizmatlarini raqamlashtirish va
avtomatlashtirishga qaratilgan barcha ilg‘or texnologik yechimlarni o‘z ichiga oladi. Bu atama
ilk bor 2010-yillarda AQSh va Yevropa mamlakatlarida paydo bo‘lib, asosan startaplar
faoliyati orqali keng tarqala boshladi. Shu davr mobaynida raqamli sug‘urta xizmatlariga
qiziqish keskin oshdi, bu esa sug‘urta kompaniyalarini yangi texnologiyalarni faol joriy etishga
undadi.
O‘zbekiston bo‘yicha adabiyotlar soni hozircha ko‘p emas, ammo Markaziy bank va
Iqtisodiyot va moliya vazirligining so‘nggi 2023–2024-yillar uchun tahliliy hisobotlari,
shuningdek Sug‘urta bozori assotsiatsiyasi ma’lumotlari mahalliy kontekstdagi asosiy ilmiy-
amaliy manbalar sifatida xizmat qilmoqda. Ularda sug‘urta mukofotlari hajmi, sog‘liq
sug‘urtasi segmentining kengayishi va raqamli xizmatlar ulushi borasidagi rasmiy statistika
mavjud bo‘lib, yuqoridagi barcha jadvallar shu manbalarga tayangan holda tuzildi.
Xususan, Davlat statistika qo‘mitasining 2024-yil ma’lumotlarida aholining moliyaviy
savodxonligi 32 foiz atrofida ekani, internet foydalanuvchilari ulushi esa 78 foizga yetgani
qayd etilgan. Bu ko‘rsatkichlar O‘zbekiston sug‘urta bozorida Insurtech xizmatlarini
rivojlantirish uchun axborot texnologiyalari borasida salmoqli infratuzilma mavjudligini, ammo
moliyaviy madaniyatning hali yetarlicha rivojlanmaganini ko‘rsatadi.
1
ILM FAN YANGILIKLARI KONFERENSIYASI
IYUL
ANDIJON,2025
75
Shuningdek, International Monetary Fund va World Bank moliyaviy rivojlanish bo‘yicha
global indekslarida ham O‘zbekiston sug‘urta xizmatlari ulushi YIMga nisbatan hali juda past
— taxminan 0,6% ko‘rsatkich bilan qayd etilgan. Bu esa yuqoridagi nazariy qismda
keltirilganidek, Insurtech texnologiyalarini joriy etishda katta salohiyatli “o‘sish nuqtasi”
mavjudligini bildiradi
hamda bugungi kunda Insurtech jahonda bir nechta asosiy yo‘nalishlar
bo‘yicha rivojlanmoqda:
Onlayn polislarni rasmiylashtirish – bu internet platformalari va mobil ilovalar orqali
sug‘urta polislarini masofadan turib sotib olish imkonini beradi. Mijozlar uchun vaqt va
xarajatlarni tejaydi, kompaniyalar uchun esa xizmat ko‘rsatish jarayonlarini soddalashtiradi.
Sun’iy intellekt (AI) va “big data” asosida risklarni baholash – mijozlarning xarid
qilish odatlari, hayot tarzi va boshqa ma’lumotlarini tahlil qilish orqali individual risk
profillarini tuzish va sug‘urta mukofotlarini shunga mos ravishda hisoblash imkonini yaratadi.
Bu esa sug‘urta mahsulotlarini shaxsga yo‘naltirilgan qilishga xizmat qiladi.
Blokcheyn asosidagi shartnomalar – sug‘urta shartnomalarini o‘zgarmas va shaffof
shaklda yuritish imkonini beradi. Bu texnologiya firibgarlikning oldini olish, to‘lovlar bo‘yicha
shikoyatlarni kamaytirish hamda jarayonlarni avtomatlashtirishga yordam beradi.
IoT (Internet of Things) orqali monitoring – avtomobillarga o‘rnatilgan telematik
qurilmalar yoki sog‘liqni nazorat qiluvchi aqlli gadjetlar orqali real vaqtda risklarni monitoring
qilishga imkon beradi. Masalan, avtomobil yurish uslubi yoki yurak urish tezligi asosida xavf
ko‘rsatkichlari aniqlanib, sug‘urta mukofoti qayta hisoblanadi.
Ushbu yo‘nalishlarning jadal rivojlanishi natijasida jahon Insurtech bozori hajmi 2024-yil
yakunlariga ko‘ra 8,8 milliard AQSh dollariga yetdi, va Allied Market Research prognozlariga
ko‘ra, bu ko‘rsatkich 2028-yilga borib 18 milliard dollardan oshishi kutilmoqda. Ayniqsa,
avtomobil va tibbiy sug‘urta segmentlarida Insurtech texnologiyalaridan foydalanish yuqori
sur’atlar bilan o‘sib bormoqda. Bu esa raqamli sug‘urta xizmatlari kelajak moliya bozorining
ajralmas qismiga aylanayotganini ko‘rsatadi.
O‘zbekiston sug‘urta bozori hozircha jahon standartlari bilan solishtirganda rivojlanishning
dastlabki bosqichida turibdi. Moliyaviy sektor ichida sug‘urta xizmatlarining ulushi hozircha
0,6% atrofida bo‘lib, bu raqam Markaziy bankning 2024-yil hisobotlariga asoslanadi. Shu bilan
birga, oxirgi yillarda mamlakatda sug‘urta xizmatlariga talab oshib, raqamli xizmatlarga
qiziqish sezilarli darajada ortmoqda. Xususan:
2023-yilda sug‘urta mukofotlari hajmi 3,6 trillion so‘mni tashkil etdi, bu esa 2022-yilga
nisbatan 18% o‘sish deganidir.
Aholi orasida sog‘liqni sug‘urtalash xizmatlariga talab ham jadal ortib, ushbu segment
bo‘yicha sug‘urta mukofotlari 35% ga oshdi.
Bu o‘sishlar, bir tomondan, aholining moliyaviy madaniyati va ehtiyojlarining o‘zgarib
borayotganini, boshqa tomondan esa sug‘urta kompaniyalarining xizmatlarni yanada qulay
shaklda taqdim etishga intilayotganini ko‘rsatadi.
O‘zbekistonda hozircha Insurtech texnologiyalari asosan onlayn polislarni rasmiylashtirish
darajasida rivojlanmoqda. Yirik kompaniyalardan “O‘zbekinvest”, “Kafolat”, “Gross
Insurance” va boshqalar o‘zining internet portal va mobil ilovalari orqali avtomobil va sayohat
sug‘urtalarini masofadan turib rasmiylashtirish imkoniyatini yaratgan. Masalan, Gross
Insurance kompaniyasi 2024-yilda avtomobil sug‘urtasini to‘liq onlayn sotishni yo‘lga qo‘ydi
va bir yil ichida 25 mingdan ortiq polisni elektron shaklda sotishga muvaffaq bo‘ldi.
Shunga qaramay, mamlakatda Insurtechning rivojlanishini cheklab turgan bir qator tizimli
muammolar ham mavjud. Bular jumlasiga quyidagilar kiradi:
2
IMF (International Monetary Fund) (2024).
Financial Access Survey: Insurance Indicators.
[online] Available at:
https://data.imf.org/?sk=E5DCAB7E-A5CA-4892-A6EA-598B5463A34C [Accessed 28 Jun. 2025].
3
ILM FAN YANGILIKLARI KONFERENSIYASI
IYUL
ANDIJON,2025
76
Aholining moliyaviy va raqamli savodxonlik darajasining pastligi. Ko‘plab fuqarolar
sug‘urta xizmatlarining foydasini, ayniqsa raqamli shaklda olishning afzalliklarini to‘liq anglab
yetmagan.
Sug‘urta kompaniyalarining IT infratuzilmasi yetarli darajada rivojlanmagan. Ular
ko‘pincha yangi texnologiyalarga investitsiya qilishga qiyin qaror qiladi yoki malakali IT
mutaxassislar yetishmaydi.
Huquqiy-me’yoriy bazaning to‘liq shakllanmaganligi. Elektron shartnomalarni yuridik
jihatdan tan olish, blokcheyn asosidagi yozuvlarni yuritish va boshqa innovatsion yondashuvlar
uchun qonunchilikda hali aniq normalar yo‘q.
Xulosa qilib aytganda, O‘zbekiston sug‘urta bozori raqamli transformatsiya yo‘lida
allaqachon muhim dastlabki qadamlarni tashlagan bo‘lib, bu jarayon mamlakatning umumiy
iqtisodiy o‘sishi, davlatning moliya sektorini modernizatsiya qilishga qaratilgan siyosati va
aholining raqamli texnologiyalarga nisbatan qiziqishi ortib borayotgani bilan qo‘llab-
quvvatlanmoqda.
So‘nggi uch yil ichida sug‘urta mukofotlari hajmining 50 foizga, sog‘liq
sug‘urtasi segmentining esa 67 foizga o‘sishi, shuningdek ayrim sug‘urta kompaniyalarida
polislarning 34 foizgacha bo‘lgan qismi allaqachon onlayn shaklda rasmiylashtirilayotgani —
O‘zbekistonda Insurtech texnologiyalarining joriy etilishi uchun zarur bo‘lgan iqtisodiy hamda
institutsional asoslar shakllanib borayotganini yaqqol ko‘rsatmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
2.
IMF (International Monetary Fund) (2024). Financial Access Survey: Insurance
Indicators. [online] Available at: https://data.imf.org/?sk=E5DCAB7E-A5CA-4892-A6EA-
598B5463A34C [Accessed 28 Jun. 2025].
3.
https://www.alliedmarketresearch.com
4.
Thakor, P. (2020). Artificial Intelligence in Insurance: From Risk Assessment to Fraud
Detection. International Journal of Data Science and Analytics, 10(4), pp.279–289.
5.
Allied Market Research (2024). Insurtech Market by Offering, Deployment,
Technology, and End User: Global Opportunity Analysis and Industry Forecast, 2021–2028.
[online] Available at:
https://www.alliedmarketresearch.com/insurtech-market-A10352
