PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
125
HALOL TURIZM – MUSULMON SAYYOHARI UCHUN QULAY MUHIT YARATISH
Abdullayeva Saodatxon Murod qizi
Alfraganus universiteti Turizm
fakulteti 4-bosqich talabasi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada halol turizmning shakllanishi, asosiy tamoyillari, global turizm
industriyasidagi o‘rni hamda O‘zbekistonda uni joriy etish istiqbollari IMRAD uslubida tahlil
qilingan. Tadqiqot davomida halol xizmatlarga bo‘lgan talab, musulmon sayyohlarning
afzalliklari, mavjud infratuzilmaviy muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rib chiqiladi.
Shuningdek, halol turizm orqali iqtisodiy o‘sish, madaniy merosni targ‘ib qilish va xalqaro
hamkorlikni kuchaytirish masalalari yoritiladi.
Kalit so’zlar:
Halol turizm, musulmon sayyohlar, diniy talablar, infratuzilma, ziyorat joylari,
xizmat sifati, madaniy turizm
Аннотация:
В статье рассматривается развитие халяльного туризма, его основные
принципы, роль в мировой туристической индустрии и перспективы внедрения в
Узбекистане. В рамках исследования анализируются спрос на халяльные услуги,
предпочтения мусульманских туристов, существующие инфраструктурные проблемы и
возможные пути их решения. Также затрагиваются вопросы экономического роста,
популяризации культурного наследия и укрепления международного сотрудничества через
халяль-туризм.
Ключевые слова:
Халял-туризм, мусульманские туристы, религиозные требования,
инфраструктура, места паломничества, качество услуг, культурный туризм
Abstract:
This article explores the development of halal tourism, its core principles, its place in
the global tourism industry, and the prospects for its implementation in Uzbekistan using the
IMRAD format. The study analyzes the demand for halal services, Muslim travelers' preferences,
existing infrastructural challenges, and strategies for addressing them. It also highlights the
potential of halal tourism for economic growth, cultural heritage promotion, and strengthening
international cooperation.
keywords:
Halal tourism, Muslim travelers, religious requirements, infrastructure, pilgrimage
sites, service quality, cultural tourism
Kirish (Introduction)
So‘nggi yillarda global turizm sanoatida yangi segmentlar shakllanmoqda. Shulardan biri –
halol turizm, ya’ni musulmon sayyohlarning diniy talab va ehtiyojlariga javob beruvchi xizmatlar
majmuasini o‘z ichiga oluvchi sohadir. Halol turizm nafaqat diniy e’tiqodga hurmat bilan
yondashuvni bildiradi, balki iqtisodiy va madaniy integratsiyaning zamonaviy shaklidir. Bu
maqolada halol turizm tushunchasi, uning xalqaro maydondagi o‘rni, rivojlanish tendensiyalari va
O‘zbekistonda uni yo‘lga qo‘yish imkoniyatlari IMRAD uslubida tahlil qilinadi.
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
126
Uslub (Methodology)
Tadqiqot davomida ilmiy maqolalar, xalqaro hisobotlar, halol turizm bozoriga oid statistik
ma’lumotlar, soha mutaxassislari bilan o‘tkazilgan intervyular, hamda O‘zbekistonning turistik
hududlarida olib borilgan kuzatishlar asosida tahliliy materiallar tayyorlandi. Maqolada
taqqoslash, kontent tahlili, diskursiv yondashuv va sifatli izlanish metodlaridan foydalanildi.
Natijalar (Results)
Halol turizm musulmon sayyohlar uchun tinch, xavfsiz, islomiy qadriyatlarga muvofiq
sharoitlar yaratishga qaratilgan. Ushbu turdagi turizm mehmonxonalarda halol ovqatlanish tizimi,
ibodat qilish uchun mos joylar, ayollar va erkaklar uchun alohida xizmatlar, diniy festivallarga
moslashtirilgan dasturlar bilan ajralib turadi. Xalqaro miqyosda Malayziya, Turkiya, BAA,
Indoneziya kabi mamlakatlar halol turizmda ilg‘or hisoblanadi. O‘zbekistonda esa bu yo‘nalish
endi shakllanmoqda, ammo mavjud infratuzilma va boy islomiy madaniyat asosida halol turizmni
rivojlantirish uchun salmoqli zamin mavjud.
Sayyohlar o‘rtasida olib borilgan so‘rovlar shuni ko‘rsatadiki, halol turizmga bo‘lgan talab
yildan-yilga oshib bormoqda. Ayniqsa, yosh musulmonlar orasida diniga sodiq qolgan holda
dunyoni kashf qilish istagi kuchaymoqda. O‘zbekistonning qadimiy islomiy merosi, ziyoratgohlar,
madrasalar va masjidlar bu borada ulkan salohiyatga ega. Ammo ayni vaqtda mehmonxona va
restoranlarda halol sertifikatlashtirish, ibodat joylari bilan ta’minlanish darajasi, diniy turizm
bo‘yicha gidlar tayyorlash borasida hali ko‘p ishlar bajarilishi lozim.
Munozara (Discussion)
Halol turizmni rivojlantirish zamonaviy turizm sanoatining muhim strategik yo‘nalishiga
aylanmoqda. Bu sohaning iqtisodiy jihatdan afzalliklari shundaki, u o‘ziga xos doimiy mijozlar
qatlamiga ega, mavsumiy emas, balki butun yil davomida barqaror bozor talabini saqlaydi. Shu
bilan birga, halol turizm madaniyatlararo muloqot, diniy bag‘rikenglik va mahalliy
iqtisodiyotning tiklanishi uchun qulay imkoniyatlar yaratadi.
O‘zbekistonda bu yo‘nalishda ilk qadmlar tashlangan. Xususan, Toshkent, Buxoro,
Samarqand, Termiz kabi shaharlarda ba’zi mehmonxona va restoranlar halol xizmat ko‘rsatishni
yo‘lga qo‘ygan. Lekin tizimli rivojlanish uchun halol turizm standartlarini ishlab chiqish,
mutaxassislar tayyorlash, sertifikatlashtirish jarayonlarini joriy etish zarur. Shuningdek, xorijiy
musulmon sayyohlar uchun mos infratuzilma, axborot va reklama kampaniyalarini kuchaytirish
muhim ahamiyatga ega.
Halol turizm nafaqat xizmatlar ko‘rsatish sohasi, balki jamiyatning diniy va madaniy
qadriyatlariga hurmat ko‘rsatish vositasi sifatida ham muhim rol o‘ynaydi. Bu yo‘nalish orqali
musulmon sayyohlar o‘z e’tiqodiga sodiq qolgan holda boshqa mamlakatlar madaniyati bilan
tanishish imkoniga ega bo‘ladilar. Ayniqsa, halol turizm orqali mahalliy jamoalarda diniy
bag‘rikenglik, madaniyatlararo muloqot va turli xalq vakillarining o‘zaro hurmat muhitida
yashashiga zamin yaratiladi. O‘zbekiston islomiy madaniyat markazlaridan biri sifatida halol
turizmni rivojlantirish uchun katta salohiyatga ega. Buxoro, Samarqand, Termiz kabi shaharlarda
joylashgan islomiy yodgorliklar, tarixiy masjid va madrasalar ziyorat turizmining asosiy
nuqtalariga aylanishi mumkin. Shu bilan birga, O‘zbekistonda diniy ta’lim muassasalari negizida
turizm gidlari tayyorlash dasturlarini joriy etish orqali malakali mutaxassislar sonini ko‘paytirish
mumkin.
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
127
Zamonaviy raqamli texnologiyalar halol turizmni targ‘ib qilish va boshqarishda muhim
vositadir. Maxsus mobil ilovalar, onlayn bron qilish tizimlari, ibodat vaqtlarini ko‘rsatuvchi
platformalar, halol ovqatlanish joylarini aniqlovchi xaritalar – bularning barchasi musulmon
sayyohlar uchun qulaylik yaratadi. O‘zbekistonda bu borada axborot-resurs platformalarini ishlab
chiqish va turistik axborot markazlarida halol xizmatlar bo‘yicha ma’lumot taqdim etish zarur.
Halol turizm sohasida xalqaro hamkorlikni kuchaytirish – bu yo‘nalishda O‘zbekistonning
raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qiladi. Malayziya, Turkiya, Indoneziya kabi tajribali
davlatlar bilan tajriba almashish, ularning sertifikatlashtirish va nazorat tizimlarini o‘rganish
orqali milliy halol turizm standartlarini ishlab chiqish mumkin. Shuningdek, xalqaro halol turizm
forumlarida ishtirok etish O‘zbekiston imidjini oshirishga yordam beradi.
Xulosa (Conclusion)
Halol turizm – bu diniy qadriyatlarga hurmat asosida yar atilgan xizmat tizimi bo‘lib,
musulmon sayyohlarning orom va mamnuniyatini ta’minlaydi. O‘zbekiston uchun bu yo‘nalish
nafaqat iqtisodiy foyda, balki madaniy merosni targ‘ib qilish, ziyorat turizmini rivojlantirish va
islomiy tamaddunni xalqaro miqyosda namoyish etish imkoniyatidir. Halol turizmni rivojlantirish
uchun davlat siyosati, xususiy sektor tashabbuslari va xalqaro tajriba asosida uzviy hamkorlik
zarur.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati konsepsiyasi, 2022.
2.
UNWTO Youth Tourism Report, 2021.
3.
Karimova D. (2023). "Sayohat madaniyati va yoshlar", Toshkent.
4.
O‘zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi hisobotlari, 2023.
5.
M. Toirova. (2022). "Ichki turizm va ijtimoiy faollik", Samarqand.
6.
UNICEF Uzbekistan: "Youth Engagement through Tourism", 2023.
7.
Xalq ta’limi vazirligi. (2021). "Yoshlar va tarbiya jarayonida sayohatning o‘rni".
8.
World Bank. (2022). "Social Benefits of Domestic Tourism in Youth Development".
9.
Mustafoyev J. (2022). "Zamonaviy yoshlar va madaniyatli sayohat", Farg‘ona.
10.
BMT Taraqqiyot Dasturi (UNDP). (2023). "Youth Tourism for Sustainable Futures".
