PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
159
ROBERT KIYOSAKINING “BOY OTA, KAMBAG‘AL OTA” ASARIDA MOLIYAVIY
SAVODXONLIK SABOQLARI
Temirov Xayrullo Tulkun o‘g‘li
Buxoro davlat pedagogika instituti talabasi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Robert Kiyosakining mashhur “Boy ota, kambag‘al ota” asaridagi
asosiy g‘oyalar – moliyaviy savodxonlik, iqtisodiy mustaqillik va an’anaviy ta’lim tizimiga
tanqidiy yondashuv tahlil qilinadi. Asar zamonaviy yoshlar hayotida diplomdan ko‘ra ko‘nikma
muhimroq ekanligini ko‘rsatadi. Maqola orqali Kiyosakining ikki xil ota modeli orqali ilgari
surgan moliyaviy tafakkur g‘oyalari, ularning O‘zbekiston jamiyati uchun dolzarbligi yoritiladi.
Hayot saboqlari orqali shakllangan real iqtisodiy bilimlar va ularning yoshlar muvaffaqiyatidagi
o‘rni alohida ta’kidlanadi.
Kalit so‘zlar:
moliyaviy savodxonlik, ta’lim, iqtisodiy erkinlik, Kiyosaki, real hayot, boy ota,
kambag‘al ota.
Abstract:
This article analyzes the main ideas of Robert Kiyosaki’s bestselling book “Rich Dad,
Poor Dad”, focusing on financial literacy, economic independence, and a critical view of
traditional education. The paper highlights how practical skills often outweigh academic
credentials in today’s rapidly changing world. It explores Kiyosaki’s dual father model and its
relevance to the socio-economic realities of modern Uzbekistan. The article underscores the
significance of real-life financial education and its impact on youth success.
Keywords:
financial literacy, education, economic freedom, Kiyosaki, real-life experience, rich
dad, poor dad.
Аннотация
: В данной статье рассматриваются ключевые идеи популярной книги Роберта
Кийосаки “Богатый папа, бедный папа”, включая финансовую грамотность,
экономическую независимость и критическое отношение к традиционному образованию.
Показано, что в современных условиях практические навыки становятся важнее дипломов.
Через противопоставление двух моделей отцов автор раскрывает особенности финансового
мышления и подчеркивает его актуальность для молодежи Узбекистана. Особое внимание
уделяется жизненным урокам как источнику настоящего экономического образования.
Ключевые слова:
финансовая грамотность, образование, экономическая свобода,
Кийосаки, жизненный опыт, богатый папа, бедный папа.
Robert Kiyosakining “Boy ota, kambag‘al ota” asari iqtisodiy erkinlik va moliyaviy savodxonlik
masalalarini keng yorituvchi mashhur publitsistik-didaktik asardir. Zamonaviy dunyoda qaysi
turdagi ta’lim inson hayotida uzoq muddatli muvaffaqiyatni ta’minlash masalasi hanuz ilmiy
munozaralarda markaziy o‘rinda turadi. Globallashuv, texnologik rivojlanish va iqtisodiy
beqarorlik sharoitida, o’sib kelayotgan yosh avlodga qanday bilim va malakalar zarur bo‘lishi
haqidagi savol tobora dolzarblashmoqda. Ko’plab odamlar an’anaviy ta’limni yagona yo’l deb
hisoblaydilar. Kiyosaki esa formal ta’lim ahamiyatini inkor etmagan holda, moliyaviy mustaqillik
ko‘pincha sinfdan tashqari o‘rganiladigan real hayotiy ko‘nikmalarga bog‘liqligini ta’kidlaydi.
Asar o‘quvchini rasmiy ta’lim tizimida kam yoritiladigan tushunchalarni tanqidiy o‘rganishga,
nazariy bilimlar bilan amaliy tajribani solishtirishga undaydi. Mazkur maqola asarning bugungi
kundagi mazmun-mohiyatini tahlil etish barobarida, hozirgi jamiyat uchun aktual bo‘lgan
moliyaviy savodxonlik muammolariga ham e’tibor qaratadi.
Robert Toru Kiyosaki (1947-yil 8-aprel) — amerikalik tadbirkor, investor, ma’ruzachi va
moliyaviy savodxonlik bo‘yicha ommabop asarlar muallifi. U Gavayi shtatining Xilo (Hilo)
shahrida, o‘qituvchi oilasida tug‘ilgan va keyinchalik turli biznes tashabbuslari, startaplar hamda
investitsion faoliyat orqali “real hayot” tajribasini to‘plagan. Kiyosaki o‘z faoliyatining dastlabki
bosqichlarida bir qator muvaffaqiyatsizliklarga duch kelganini ta’kidlaydi; aynan shu tajribalar
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
160
uning moliyaviy tafakkurini shakllantirib, “hayot maktabi” orqali o‘rganish konsepsiyasini ilgari
surishiga turtki bergan. U yoshlar va kattalarni moliyaviy mustaqillikka undovchi ta’limiy
dasturlar, seminarlar va nashrlar bilan mashhur bo‘ldi.
Kiyosaki o‘nlab kitoblar (30 dan ortiq) muallifi bo‘lib, ular orasida eng mashhuri — 1997-yilda
ilk bor chop etilgan “Boy ota, kambag‘al ota” (“Rich Dad Poor Dad”) asaridir. Asar moliyaviy
savodxonlik g‘oyalarini ommalashtirgan, global miqyosda bestsellerga aylangan va ko‘plab
tillarga tarjima qilingan. Unda muallif ikki xil dunyoqarashni — rasmiy ta’limga, xavfsiz ish
o‘rniga va maoshga tayanadigan “kambag‘al ota” modeli bilan moliyaviy mustaqillik, tadbirkorlik
va aktivlar to‘plashni targ‘ib qiluvchi “boy ota” modelini — qarama-qarshi qo‘yadi. Ushbu
qarama-qarshilik orqali Kiyosaki jamiyatdagi iqtisodiy fikrlash stereotiplarini ochib beradi va
o‘quvchini diplom va baholardan tashqari moliyaviy tafakkur, o‘zini boshqarish va investitsion
madaniyatni rivojlantirishga da’vat etadi.
Mazkur biografik bo‘lim maqolada ilgari suriladigan tahliliy mulohazalar — rasmiy ta’lim va
hayot maktabi o‘rtasidagi bog‘liqlik, aktiv-passiv tafakkuri, moliyaviy erkinlik pedagogikasi —
uchun kontekst yaratadi.
Kiyosakining kambag‘al otasi jamiyatda hurmat qozongan, ilmiy darajaga ega, rasmiy ta’lim
olgan, biroq moliyaviy jihatdan mustaqil bo‘lmagan shaxs sifatida ta’riflanadi. U har doim
farzandi Kiyosakiga shunday maslahat berardi:
“O’qishda yaxshi o’qi, shunda yaxshi ish
topasan”.
[1.12-15] Bu ibora nafaqat asarda, balki bizning hayotimizda ham tanish, chunki
ko‘pchilik ota-onalar uchun bu fikr ta’lim tizimining asosiy tayanchi kabi tuyuladi.
Biroq zamonaviy sharoitda bu yondashuv tobora samarasiz bo‘lib bormoqda. Sababi, maktab va
universitetlar o‘quvchilarga faqat ish topish yo‘llarini o‘rgatadi, lekin moliyaviy hayotga
tayyorlamaydi. Ko‘plab bitiruvchilar to‘rt yil o‘qib diplom olgan bo‘lsalar-da, real hayotga to‘liq
tayyor emasliklarini tushunib yetadilar. Ular amaliy ko‘nikmalar, moliyaviy rejalashtirish, shaxsiy
tadbirkorlikni yo‘lga qo‘yish kabi muhim jihatlardan bexabar qoladilar. Shu sababli Kiyosaki o‘z
asarida
“Maktablar sizlarga pul topishni emas, faqat qanday ishlashni o‘rgatadi”
[1.45-50]
deb ta’kidlaydi
An’anaviy ta’lim asosan nazariyaga tayanadi. U dunyoning yaralish tarixi, fizik hodisalar,
kimyoviy moddalar, arifmetik amallar kabi asosiy ilmiy bilimlarni o‘rgatadi. Biroq zamon
rivojlanib borayotgan hozirgi davrda moliyaviy bilim yetishmasligi va iqtisodiy erkinlik kabi
muammolar insoniyatni doimiy sinovdan o‘tkazmoqda. Ayniqsa, 21-asr aholisi yangi rivojlangan
texnologiyalar davrida yashayotgani sababli, faqat tizimli ishlash ko‘p hollarda yuqori daromad
keltirmayapti. Zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida ish topishning o‘zi muvaffaqiyat kaliti
emas.
Shu nuqtai nazardan, Robert Kiyosaki shunday deydi:
“Kambag‘al va o‘rta hol odamlar pul
uchun ishlaydi, pul esa boylar uchun ishlaydi.”
Bugungi yoshlar orasida ham bu yondashuv
tobora dolzarblashib bormoqda. An’anaviy ta’limga suyanib, diplom olayotgan ko‘plab yoshlar
ish topa olmay yurgan bir paytda, mustaqil hayot saboqlarini o‘rgangan, o‘z iqtisodiy g‘oyalarini
rivojlantirib, daromad manbai yaratganlar hayotda ko‘proq muvaffaqiyatga erishmoqda.
Bundan ko‘rinadiki, an’anaviy ta’lim ko‘p hollarda moliyaviy savodxonlikni emas, balki ishchi
kuchini yetkazib berishga xizmat qiladi. O‘zbekistonda ham ko‘plab yoshlar chet elda ishlashni
yoki davlat ishida barqaror lavozim topishni eng yuqori maqsad deb bilishadi. Bu yondashuv esa
moliyaviy mustaqillikka emas, balki faqat maoshga bog‘liq holda yashashga olib keladi.
An’anaviy ta’limning muammosi shundaki, u insonning real hayotdagi muammolarini yechmaydi,
balki uni tizimga moslashishga o‘rgatadi. Hayot maktabi esa mustaqil fikrlash, tavakkal qilish va
imkoniyatlarni ko‘ra olishni o‘rgatadi.
Boy otaning eng kuchli saboqlaridan biri — o‘z ustida ishlash va yangi ko‘nikmalarni
o‘rganishdir. Chunki raqamli iqtisodiyot sharoitida muvaffaqiyat biznes yuritish va yangiliklarni
o‘zlashtirish orqali belgilanadi.
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
161
Xulosa, Robert Kiyosakining “Boy ota, kambag‘al ota” asari bugungi o‘zbek jamiyati uchun ham
dolzarb bo‘lgan masalalarni yoritadi. Muallif an’anaviy ta’lim bilan hayot saboqlari o‘rtasidagi
keskin tafovutni ochiq ko‘rsatadi. Bugungi yoshlar uchun eng muhim saboq shuki: diplomdan
ko‘ra — ko‘nikmaga, darajadan ko‘ra — qobiliyatga e’tibor qaratish zarur.
“Aqlli odamlar hayotni o‘zlari uchun ishlatadi, boshqalar esa umr bo‘yi hayot uchun
ishlaydi”,
[1.20-25] – deya ta’kidlaydi muallif.
Shaxsiy rivojlanish, moliyaviy mustaqillikka erishish, faol daromaddan tashqari passiv daromad
manbalarini yaratish kabi jihatlar hayot maktabining eng asosiy darslaridir. Bu bilim va
ko‘nikmalarni o‘zlashtirgan insonlar bugungi shiddatli raqobat davrida nafaqat yo‘qolib qolmaydi,
balki o‘z yo‘lini topa oladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Robert Kiyosaki “Boy ota, kambag‘al ota”. Toshkent: Nasaf nashriyoti, 2010
2.
Pulatova, S. “Superiority of Moral Ideas and Fatal Results of Immorality in the Short Story
of Somerset Maugham ‘The Book Bag.’” Збірник наукових праць ΛΌГOΣ, 2021.
https://doi.org/10.36074/logos-10.12.2021.v3.04
3.
Pulatova, Sabina Sharifovna. “Moral Aspects in Vladimir Nabokov’s Novel ‘Ada.’”
International Journal of Social Science & Interdisciplinary Research, vol. 12, no. 05, 2023, pp.
63–65.
