55
A.A’ZAMOV
79
ADVOKATURA INSTITUTI KELIB CHIQISHI VA
SHAKLLANISHI: ROSSIYA DAVLATCHILIGI TUZUMIDA
“Sizning hayotingiz haqida muhim qarorlar qabul qilinayotganda,
biz sizga muhim masalalarni tushunish, huquqlaringizni tushunish va
hayotingizni nazorat qilishda yordam berish uchun siz bilan birga
bo'lamiz”.
Barchaizga ma’lumki, hozirga kelib dunyo mamlakatlari rivojlanish
jarayonlarida ko’plab tajribalarni boshidan o’tkazdi va yakunda barcha
uchun birdek xulosa sifatida , davlat har tomonlama rivojlanishi uchun eng
asosiy vazifa sifatida undagi fuqarolik jamiyati institutlarini qurish va
ularni yuksaltirish ekanligi ma’lum bo’ldi. Fuqarolik jamiyati bir vaqtning
o‘zida muayyan g‘oya va mafkura, aniq asosga ega bo‘lgan voqelikni
qamrab olmasada uning amaliy xarakteri bilan bog‘liq holda namoyon
bo‘ladi. Chunki bunday o‘z-o‘zini institutsional boshqaruv shakli bir
tomondan, shaxsiy erkinlik, o‘zaro munosabatning turi va predmetini erkin
tanlashga imkon beruvchi ijtimoiy munosabatlarning aniq sohasi va
qizqishlarni subyektiv qondirish usuli sifatida talqin qilinsa, boshqa
tomondan, yuzaga kelgan aniq voqea-hodisaga o‘ziga xos - kuchli va
mustaqil shaxs nuqtai nazaridan yondoshish imkonini beruvchi ijtimoiy
tizim sifatida rivojlanib boradi. Masalan, AQSHda fuqarolik jamiyatining
dastlabki rasmiy institutlari diniy uyushmalar, maktablar va turar joyi
bo‘yicha xavfsizlik va tartibni ta’minlovchi ijtimoiy guruhlar sifatida
faoliyat olib borgan. G‘arbiy Yevropada esa bundan farqli ravishda
fuqarolik jamiyati institutlari iqtisodiy sohada o‘z- o‘zini namoyon qilib,
bu yangi va eski tipdagi, oldingi uyushmalar va korporativ birlashmalar
asosida tashkil topgan mustaqil bozor tashkilotlari sifatida faoliyat
yuritgan. Germaniyada fuqarolik jamiyati institutlarining o‘ziga xos
faoliyati shaklida o‘z aksini topib, o‘z vaqtid a hunarmand va
savdogarlarning o‘z-o‘zini himoya qilish va shaharlarni boshqarishga
o‘ziga xos ta’sir o‘tkazishning dastlabki shakli sifatida qaror topgan.
Hozirgi davrda rivojlangan G‘arb davlatlarida faoliyat olib borayotgan
fuqarolik jamiyati institutlari demokratik siyosiy faollikni nazarda tutgan
holda davlat ustidan nazoratni amalga oshiradi. Bunda siyosiy partiyalar
ta’siri va o‘z-o‘zini boshqarish institutlari faolligi tobora ortib boraveradi.
Ya’ni shaxs erkinligi oliy qadriyat sifatida baholanadi. Masalan, AQSH,
Buyuk Britaniya, Avstraliyada mazkur prinsip sabab davlatning fuqarolik
79
Jinoiy odil sudlov fakulteti 3-kurs “B” potok 2-guruh talabasi
56
jamiyati hayotiga aralashuviga yo‘l qo‘yilmaydi. Shuningdek, besh qo’l
barobar emas deganlaridek, dunyo yaratilganidan, davlatlar tashkil
topganidan buyon ularning barchasi bugunga qadar bir xilda rivojlanmadi.
AQSH tashkil topganidan so’ng u va g’arbiy Yevropa mamlakatlari
demokratik prinsiplarni o’z ijtimoiy- siyosiy hayotiga tatbiq etib jadal
rivojlanishda davom etdi, Rossiya tazyiqi ostida Sharq, Osiyo
mamlakatlari va Rus davlatining o’zi ham kommunistik, sotsialistik
g’oyalar ta’sirida o’z qobig’iga o’ralib qoldi va iqtisodiy-ijtimoiy
rivojlanishda AQSH va G’arbiy Yevropaning ko’plab mamlakatlaridan
ortda qoldi. Tarixdan ma’lumki, so’ngi o’rta asrlardan buyon dunyo
mamlakatlari ikkiga ajralgan va ikki yirik mamlakat keyingi davr
mobaynida boshqa davlatlar rivojlanishiga katta ta’sir o’tkazdi deya ayta
olamiz.Quyida fuqarolik jamiyati institutlaridan biri sifatida advokatura
huquqiy instituti , advokat kasbi haqida va mana shu institutni yuqorida
ta’kidlab o’tganimizdek ikki yirik dunyo tarixida boshqa davlatlarga katta
ta’sir o’tkazgan davlatlardan biri Rus davlati (keyingi o’rinlarda davriga
muvofiq SSSR, Rossiya) da rivojlanish bosqichlari keltirib o’tilgan.
Advokat atamasi lotincha so’zdan kelib chiqqan bo’lib, “advocatus”,
“advocare” - yordamga chaqirish degan ma’noni anglatib, yuridik yordam
ko‘rsatuvchi shaxsdir . Advokatura kelib chiqishiga nazar tashlaydigan
bo’lsak, dastlabki advokat alternativasidagi kasb Qadimgi Yunoniston va
Rimda paydo bo’lgan. Dunyo mamlakatlari tarixida sivilizatsiya o’chog’i
hisoblangan ushbu ikki qadimiy davlat hozirgi advokatura institutining
ham dastlabki manzili hisoblanadi. Qadimgi Afinada dastlab har bir inson
o’zi uchun, o’z huquqlari uchun shaxsan o’zi kurashishi, o’zi talab qilishi
zarur edi, hech bir shaxs boshqa shaxs manfaatini ko’zlab biror ish qilishi
mumkin emas edi, lekin vaqtlar o’tib qonunlar o’zgarishi natijasida,
mashxur notiqlar himoyachi sifatida chiqib, kimningdir ishini da’vo qilish
uuchun omma oldida nutq so’zlaganlar, aynan shu hozirgi advokat
kasbining ilk ko’rinishi hisoblanadi. Shuningdek Qadimgi Rimda Yuliy
Sezar, Mark Tulliy Sitseronlarning kuchli Rim huquqshunos va
advokatlari bo’lganliklari tarixdan ma’lum. Endi esa Advokatura huquqiy
institutini Rusiyzabon xalqlar misolida rivojlanish jarayonini ko’rib
chiqsak.
Qadimgi dunyo tarixiga nazar tashlaydigan bo’lsak , Rossiya davlati
asosi slavyan xalqlariga borib taqaladi , lekin aynan qadimgi dunyo
tarixida bu xalqlar haqida ma’lumotlar deyarli mavjud emas. Slavyan
xalqlari tashkil topishi , etnik shakllanishi , davlatchilik an’analari asosida
birlashish jarayonlari - barchasi o’rta asrlarda yuz bergan. Slavyan
57
davlatlarida sud organi sifatida knyaz, uning otryadi a'zolari va
gubernatorlar ishlagan.
XI asrda
Kiyev Rusining huquqiy normalariga ko'ra, sud ayblov va
qarama-qarshilik xarakteriga ega edi, lekin mojaroning ikkala tomoni ham
sud olib borayotgan knyaz oldida paydo bo'ldi va ko'pincha knyaz butun
oila yoki jamoa bilan kelishib, o’zi xohlagan tarafiga dalillar keltirar edi.
Hozirgi tilda aytganda tergov, sud bir yoqlama amalga oshirilgan.
Ayblanuvchi ko’pincha holatlarda aybini tan olishi uchun turli xil
sinovlarga duchor bo'lgan (bir xil shartlar bo'yicha raqiblar dueli, lot, olov
va suv bilan sinov va boshqalar). Ammo uni hech kim himoya qila
olmagan. Bunday jarayonlarga himoyachi emas, balki faqat da'vogar va
javobgarning ishtiroki talab qilingan.
Rossiya tarixidagi zamonaviy advokatlik kasbining birinchi
namunasi
XIV
asrga borib taqaladi. Ular haqidagi ma’lumotlar
XIV-XVI
asrlardagi
qonun hujjatlarida qayd etilgan. Masalan, Vorontsov
kollektsiyasining bir qismi sifatida Pskov kema xati
80
(1397-1467). 1497-
1550-1589-yillardagi kodekslar va 1471-yildagi Novgorod sud
maktubi
81
da advokatlar haqida ilk ma’lumotlar ko’zga tashlanadi. Ushbu
qonunlar to'plamining barchasida advokatlar instituti uzoq vaqtdan beri
mavjud bo'lgan umumiy hodisa sifatida tasvirlangan. Advokatlar
xizmatidan foydalanish erkin tarzda bo’lmagan. Novgorod hukmida har
kimga, Pskovda esa faqat ayollarga, keksa va kasallarga, rohiblarga ushbu
xizmatdan foydalanishga ruxsat berilgan.
Ushbu davrda Rossiyada advokatlik kasbining rivojlanish tarixi
boshqa Yevropa davlatlari bilan taqqoslaganda sud va davlat
madaniyatining past darajasi bilan ajralib turadi. Misol uchun ayni
Rossiyada endi advokatlik xizmatlariga yo’l ochilayotgan XIV asrrda
Ispaniyada advokatlar o'zlarining mulk tashkilotiga ega edilar.
XVII asrda
bu shaxslarning huquqlari rivojlanishda davom etdi,
ammo professional tashkilotlar hali ham mavjud emas edi. Bundan
tashqari, o'sha davr jamiyatida advokatlarga nisbatan juda salbiy
munosabat paydo bo'ldi. Jamiyat ijtimoiy hayotida advokatlar eng past
darajada edilar. Ularning xizmatlari asosan shikoyat yozishdan iborat edi,
shuning uchun ularni xalq "qichitqi urug'i" deb atagan.
Rossiyada aynan advokatlik kasbi, "advokat" atamasining paydo
bo'lishi Pyotr I hukmronligi davri bilan bog'liq. U atama birinchi marta
Rossiya Federatsiyasining huquqiy tizimini isloh qilish uchun asos bo'lgan
58
Harbiy Nizom
1
da uchraydi. Biroq bu davrda ham advokatlarga munosabat
o'zgarmadi - davlat hokimiyatining o'zi ularni o'g'rilar va qotillar bilan
tenglashtirdi. Pyotr I ularning faoliyatini foydasiz va bundan tashqari,
sudyaning ishiga aralashish deb hisobladi. Pyotr I ning izdoshi imperator
Yelizaveta Petrovna
1752-yilgi
farmoni bilan advokatlar faoliyatini
butunlay taqiqlab qo‘ydi. Advokatlik kasbiga monarxistik asoslarni
buzuvchi zararli va xavfli hodisa sifatida qarash an'anasi Rossiyada uzoq
vaqt hukmronlik qildi. Faqatgina
1832-yilda
sud vakil sifatida shaxslarni
erkin tanlash va ularning faoliyatini tartibga soluvchi qonun qabul qilindi.
G'arbiy (Litva, Ukraina va Belorussiya) viloyatlarida advokat zodagonlik
unvoniga, mulkka ega bo'lishi kerak edi.
XIX asrda
burjua jamiyatining rivojlanishi bilan bir qatorda oliy
hokimiyat organlari savdogarlar sinfi va sanoatchilar vakillarini sudda
professional himoya qilish zarurligini nihoyat angladilar.
1864 yilda
Davlat kengashi uyushgan advokatlar tuzilmasini yaratishga qaror qildi
82
83
. Ushbu qonunchilik hujjatining kiritilishi advokatlik kasbining paydo
bo'lishi tarixida burilish nuqtasi hisoblanadi. Islohot loyihasini ishlab
chiqishda eng bilimli huquqshunoslar jalb qilindi. Qasamyodli advokatlik
endi sud ustavlari bilan tartibga solindi.
1866-yilda
ushbu sud ustavi
kuchga kirdi. O’sha davrda advokat maqomiga ega bo’lish uchun shaxs
quyidagi talablarga javob berishi zarur edi:
•
Huquqshunoslik sohasidagi oliyma’lumot;
•
25 Yoshdan yuqori;
•
Sud tizimida 5 yoki undan ortiq yillik amaliy ish tajriba;
•
Davlat fuqarosi ;
•
Yuridik bo'lmagan oliyma'lumotga
ega bo'lgan taqdirda -
adliya boshqarmasida kamida 7-darajali lavozimda ish staji.
Shuningdek advokat lavozimiga da’vogar davlat xizmatida
bo‘lmasligi zarur edi, uning maqomi o’laroq advokatligida tergov
qilinmasligi, sud hukmi bilan mulkiy yoki ma’naviy huquqlardan mahrum
bo‘lmasligi kerak edi (lekin bunga amalda rioya qilnmagan) .
Advokatlikka nomzod shaxs talablarga javob bersa, Adliya vaziri
tomonidan ma’qullangan va so’ngra qasamyod qabul qilgan.
1864-Yilgi
islohot natijasida uyushgan advokatlar tuzilmasiga oid
nizom ishlab chiqildi va tasdiqlandi. So’ngra dvokatlarning birinchi
yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Achinarlisi shundaki Moskvada 21 ta advokat
https://www.hist.msu.ru/ER/Etext/Ystav1716.htm
https://www.advgazeta.ru/vesti/8/pdf/
1
59
yig’ilishi bo’lib o’tdi. Yig‘ilishda 5 kishidan iborat Kengash saylandi.
Puxta tanlangan advokatlar tarkibi tufayli Rossiya advokatlik kasbida
yuqori madaniyat va kasbiy sharaf tizimi shakllandi. Bu keyinchalik oddiy
odamlarning huquqiy ongini va qonunga bo'lgan munosabatini
o'zgartirishga yordam berdi.
Imperator hokimiyati tomonidan advokatlar hech qanday qo'llab-
quvvatlanmadi va aksincha ularning prinsiplariga nisbatan turli xil
bosimlar o’tkazildi. Xalq ko’z o’ngida advokatlarning faoliyati buzg'unchi
ma'noda namoyon bo'lishda davom etdi. Advokatura institutining vujudga
kelishi tarixidagi yana bir salbiy hodisa mamlakatning ichki hududlarida
sud ishlarini yuritishdagi arxaik an’analarning davom etishi bo‘ldi.
XIX
asr
ning oxiriga kelib, Rossiyada advokatlarning halokatli yetishmasligi
mavjud edi - har bir advokatga 30 mingga yaqin odam to'g'ri keldi.
1910-
Yilga
kelib, bu nisbat deyarli ikki baravar oshdi, ammo bu ko'rsatkich hali
ham Yevropa davlatlaridan juda uzoq edi. Buyuk Britaniyada o'sha paytda
684 fuqaroga 1 ta advokat to’g’ri kelgan.
1917-Yilgi
inqilob vaziyatni tubdan o’zgartirib yubordi. Sovet
hokimiyatining kelishi bilan o'tgan yillarda yaratilgan butun sud tizimi
tugatildi va butunlay yo'q qilindi. Advokatlik kasbining rivojlanish tarixida
bu o'tish davri edi.
1918-yil mart
oyida yangi inson huquqlari tuzilmasini
yaratishga harakat qilindi. Hukumat tomonidan yangi farmon chiqarildi va
unga ko’ra mahalliy kengashlar huzurida davlat tomonidan
moliyalashtiriladigan himoyachilar kollejlarini tashkil etish belgilandi.
Shu yilning noyabr oyida Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qo'mitasi Xalq
sudi to'g'risidagi nizom
1
ni chiqardi, unga ko'ra advokatlik davlat
xizmatchilaridan iborat kollegiya tomonidan amalga oshirilishi kerakligi
belgilandi. Ular fuqarolik protsessida prokuror yoki himoyachi sifatida
qatnashgan. Mijozlardan yuridik xizmatlar uchun to'lov saqlanib qoldi,
ammo mablag'lar endi Adliya komissarligi hisobiga o'tkazildi. Ushbu
tizimning o'ziga xosligi shundan iborat ediki, advokat bilan bevosita
bog'lanishning iloji yo'q edi. Advokatlar soniga ham cheklov belgilandi,
bu esa keskin qisqarishga olib keldi.
1920-Yilda
yangi qaror qabul qilindi, unga ko'ra yuridik ma'lumotga
ega bo'lgan barcha fuqarolar 3 kun ichida mahalliy mehnat reyestrida
ro'yxatdan o'tishlari shartligi belgilab qo’yildi. Ushbu qarorning maqsadi
muassasalarda yetishmayotgan advokatlarni kerakli joylarga tarqatish edi.
Ro'yxatdan o'tishdan bosh tortganlar firibgarlikda ayblanib, sudga tortildi.
1922-Yilda
Sovet hukumati “Advokatura to‘g‘risida
84
”gi Nizomni qabul
https://pravo.ru/store/interdoc/doc/444/polojenie advakatura.pdf
60
qildi. Ushbu hujjatga ko'ra, viloyat sudlarida himoyachilar guruhlari
faoliyat yuritgan. Himoyachilar kolleji yana jamoat birlashmasiga aylandi.
Unga rahbarlik a'zolari umumiy yig'ilishda saylangan Prezidium
tomonidan amalga oshirildi.
1927-Yilda
advokatlarga xususiy amaliyot
bilan shug'ullanish taqiqlandi. Keyingi yillarda bu qaror yo bekor qilindi
yoki qaytadan kiritildi. Ishchilar va dehqonlar hukumati advokatlik
kasbiga o'tmishning burjua yodgorligi, aksilinqilobiy sinf sifatida qaragan.
Ushbu institutning shakllanishi tarixida advokatlik kasbiga salbiy
munosabat butun Sovet davrida mavjud edi.
1939 yilda
SSSRda “Advokatura to'g'risida”gi yangi Nizom e'lon
qilindi. Ushbu hujjatga ko'ra, Sovet Ittifoqi subyektlarida advokatlar
uyushmalari tashkil etilgan bo'lib, ularning asosiy vazifasi yuridik yordam
ko'rsatish edi. Ular Adliya xalq komissarligiga bo'ysungan. Ularning
faoliyat doirasiga huquqiy maslahat berish, shikoyatlar tayyorlash, sud
majlislarida fuqarolarning manfaatlarini himoya qilish kabi vazifalar
kiritilgan. Oliy yuridik ma'lumotga ega bo'lgan yoki bo'lmagan, lekin ish
tajribasiga ega bo'lgan shaxslar advokat sifatida ishlashga ruxsat etildi.
Adliya xalq komissarining ruxsati bilan kollegiya a’zosi bo‘lmaganlar ham
shunday qilishlari mumkin edi. Keyingi yillarda advokatlik kollegiyasiga
shaxslarni qabul qilishni nazorat qilish bo‘yicha bir necha bor buyruqlar
chiqarildi. Bu qoida
1962-yilgacha
amalda bo'lgan. Lekin ayni o’sha
davrlardagi qatag’on siyosati arafasida advokatlarga berilgan imkoniyat,
huquqlar qaytadan yo’qqa chiqarildi, advokatlarning bunday jarayonlarda
ishtirok etishiga ruxsat berilmadi.
Ikkinchi jahon urushi
yillarida advokatlar frontga safarbar
qilinganligi sababli kamayib ketdi. XX asr 50-yillard bu boradagi vaziyat
yaxshilandi.
1962yilda
RSFSRda advokatlar faoliyatini tartibga soluvchi yangi
qoida kuchga kirdi. Mazkur hujjatga muvofiq kollegiyalar tergov, sud va
hakamlik muhokamasi jarayonida yuridik yordam ko‘rsatuvchi ixtiyoriy
birlashmalar sifatida belgilandi. Kollegiya RSFSR Adliya vazirligining
umumiy nazorati ostida edi. Umuman olganda, ular o'zini-o'zi
boshqarishgan, ammo asosiy masalalar bo'yicha qarorlar davlat tomonidan
buyurilgan.
Xizmatlar uchun to'lov
1966-yilda
tasdiqlangan yo'riqnoma
1
ga
muvofiq amalga oshirildi. Advokatlar hay'atiga a'zolikka qabul qilish
tartibi ham o'zgartirildi. Unga ko’ra faqat oliy yuridik ma'lumotga ega va
advokat lavozimida kamida 2 yil amaliy tajribaga ega bo'lgan shaxslargina
qabul qilinadigan bo’ldi. Istisno tariqasida tegishli organlar bilan
61
kelishilgan holda ta’lim darajasiga mos bo‘lmagan, lekin yuridik ish stajiga
5 yil va undan ortiq bo‘lgan shaxslarga ruxsat berildi. 1977-Yilda Rossiya
advokatlik kasbi tarixida birinchi marta SSSR Konstitutsiyasida ushbu
institutning davlat pozitsiyasini mustahkamlagan maqola paydo bo'ldi va
ikki yildan so'ng "Advokatura to'g'risida
85 86
" gi qonun qabul qilindi.
Ushbu qonun asosida 1980-yilda RSFSR “Advokatlik organi to'g'risida”gi
Nizom
87
ishlab chiqilgan. Bu avvalgisidan ko'ra nozikroq edi, lekin asosiy
fikrlar bir xil bo'lib qoldi. Advokatlarning ishi 2002-yilgacha ushbu hujjat
bilan tartibga solingan. SSSRning har bir subyektida bittadan advokatlar
kollegiyasi mavjud edi. Asosiy boshqaruv organi hay’at a’zolari
konferensiyasi, nazorat organi esa taftish komissiyasi hisoblangan. Eng
kichik tarkibiy bo'linma boshliq boshchiligidagi yuridik maslahatxona edi.
Ularni yaratish mahalliy hokimiyat va adliya organlari bilan kelishilgan
holda amalga oshirildi.
1980-yillar
dagi o'zgarishlarga qaramay, advokatlar uyushmalari
ancha yopiq tashkilotlar bo'lib qoldi. Bu Rossiyadagi sotsialistik
tuzumning siyosiy voqeliklari bilan bog'liq edi.1980 yildagi Advokatura
to'g'risidagi Nizomning xalqaro huquqqa mos keladigan bandlari haqiqatda
1991-yildan keyin kuchga kirdi.
Xulosa qiladigan bo’lsak, huquqiy davlat barpo etishda har bir
davrda eng asosiy masala inson huquqlari ta’minoti bo’lib qoladi va bu
hech qachon o’zgarmaydi, inson huquqlari ta’minoti uchun esa
Advokatura instituti zarur. Yuqorida misollar bilan keltirib o’tganimizdek
Rossiya va Sharq mamlakatlari ushbu institut rivojlanishiga uzoq yillar
to’sqinlik qilishi natijasida ijtimoiy hayot ancha ortda qolib ketdi. Bugungi
kunda G’arbiy Yevropa davlatlarida inson huquqlari ta’minlanishi yuqori
darajada ishlaydi, chunki bu institut qadimdan mavjud bo’lgan va davrlar
mobaynida sayqallanib kelgan. Rossiya va Sharq mamlakatlarida esa
advokatura institute endigina o’spirin yoshda. Lekin umid qilamizki
bundan buyon ushbu institut rivojiga to’sqinlik qilishga hukumatlar
urinmaydi.
http://www.palatakd.ru/upload/advokatura kal oblasti.docx
62
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Неъматов, Жасур. "Purpose and features of methodology for
interrogation in criminal proceedings." Общество и инновации 1.2
(2020): 251-259.
2.
Неъматов, Жасур, and Бектурсун Муродкосимов. "Судлар
фаолиятини
рақамлаштириш–Ўзбeкистоннинг
халқаро
рейтинглардаги ўрнини яхшилашга хизмат қилади." Актуальные
вопросы
и
перспективы
цифровизации
судебно-правовой
деятельности 1.01 (2022): 131-138.
G.CHULIYEVA
88
ADVOKATLIK MAQOMINI OLISH TARTIBI:
MILLIY VA XORIJIY QONUNCHILIK TAHLILIDA
Yurtimizda so’ngi yillarda sud-huquq tizimida olib borilayotgan
islohatlarning samarasi o’laroq bosqichma-bosqich jismoniy va yuridik
shaxslarning huquqlarini himoya qilishni ta’minlash yuzasidan advokatura
institutining rolini kuchaytirish, professional yuridik yordam sifatini
oshirish hamda sud ishini yuritishda tenglik va tortishuv prinsiplarini to‘liq
ro‘yobga chiqarish choralari ham mufassal ko‘rib chiqilmoqda.
Bu
borada
Prezidentimizning
“Advokatura
instituti
samaradorligini tubdan oshirish va advokatlarning mustaqilligini
kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”
gi
PF-5441-son
Farmoni
asosiy dasturilamal bo‘lib xizmat qilayotganini ham alohida e’tirof etish
joiz.
Shunga qaramay, advokatura sohasida mavjud bir qancha
muammolar hali hamon o’z yechimini, qonunchiligimizga kiritilishi lozim
bo’lgan ba’zi o’zgarishlarni kutib turmoqda. Bu esa bugungi intinsiv rivoj
topib borayotgan jamiyatimizda huquq tizimi milliy va xorijiy tajribaga
tayanib isloh qilishni taqazo etadi.
Bu muammolar, eng avvalo, tobora o’sib borayotgan aholiga
huquqiy yordam ko’rsata oladigan advokat huquqshunoslarning
koefitseynti nomutanosib ko’rsatkichda ekanida namoyon bo’ladi. So’ngi
statistik ma’lumotlarga ko’ra, mamlakatimiz aholisi 35 271 276 kishini
88
Jinoiy odil sudlov fakulteti 3-kurs ‘B’ potok 2-guruh talabasi
