224
Седина
символизирует время, опыт и утрату юности, напоминая о неизбежности
взросления.
Эти образы придают тексту глубину, отражая философию и ностальгическое созерцание
жизни.
Песня Yuanzhou's Youth
глубоко связана с персонажем
Чжао Юаньчжоу
из
драмы
Fangs of Fortune,
отражая его внутренние переживания, борьбу с судьбой и
ностальгию по утраченной юности. Символика лодки, ветра и моря передает его жизненный
путь, полный испытаний и утрат, который в конечном итоге приводит к обретению
внутреннего покоя. Сюжет сериала усиливает эти темы, подчеркивая взрослую
жертвенность героя и его стремление к поискам смысла и гармонии. Лирика песни служит
звуковым сопровождением, усиливая эмоциональную глубину образа Чжао Юаньчжоу, где
каждый шаг его пути к самопринятию поддерживается мощным мотивом личной
трансформации и поиска внутреннего баланса.
Музыкальная интерпретация песни Yuanzhou's Youth дополняет текст и усиливает
его эмоциональное восприятие благодаря особенностям вокала Neo Hou. Его исполнение
характеризуется глубокими, выразительными интонациями, которые отражают
внутреннюю борьбу героя и его стремление к самопониманию. Мелодия, с плавными
переходами и изменениями темпа, подчеркивает контрасты между юношеской
беззаботностью и зрелостью. Аранжировка, в свою очередь, создает атмосферу, где каждый
инструмент усиливает основную тему песни, погружая слушателя в эмоциональный мир
Чжао Юаньчжоу.
Заключение
Yuanzhou's Youth трогает слушателей благодаря своей универсальной теме
взросления, которая затрагивает каждого, независимо от культурных или возрастных
различий. Песня исследует процесс принятия изменений, внутренних конфликтов и поиска
смысла, что делает её глубокой и актуальной для всех. Эта песня наполнена метафорами и
глубокими эмоциями, описывающими внутренний мир героя. Эмоциональная сила текста,
в сочетании с выразительным вокалом и музыкальной аранжировкой, усиливает восприятие
этой темы, позволяя слушателю почувствовать связь с героями песни и увидеть отражение
своих собственных переживаний.
Список использованной литературы:
1.Neo Hou. «Yuanzhou's Youth» . Саундтрек к сериалу «Fangs of Fortune». 2024.
2.Ли Цзиньшу.
"Мифология и философия в китайской литературе"
. — Пекин:
Издательство китайской литературы, 2012.
3.Чжан Бичен.
«Мелодия и философия китайской песни».
— Пекин: Издательство «Музыка
и культура», 2018
4.Ян Сяо.
«Поэзия в китайских саундтреках: анализ образов и символов»
. — Шанхай:
Издательство «Традиции и современность», 2022.
OBYEKTDA MEHNAT SHAROITINI O`RGANISH, JAROHATLANISH TAHLILI VA
UNING BASHORATI, OLDINI OLISH TADBIRLARI
Mamadaliyeva Fotima Axmatali qizi, Andijon Davlat
Texnika insituti4-kurs talabasi
225
Annotatsiya:
Ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini yaxshilash va xodimlarning
xavfsizligini ta'minlash dolzarb muammolardan biridir. Ushbu tadqiqot ishida ishlab chiqarish
korxonalarida mehnat sharoitlarini baholash, jarohatlanishlar tahlili va bashoratini amalga
oshirish hamda jarohatlanishning oldini olish tadbirlarini ishlab chiqish masalalari ko'rib
chiqilgan. Tadqiqot davomida anketalar va intervyular asosida korxonalardagi mehnat
sharoitlari baholandi. Jarohatlanish statistikalari tahlil qilindi va jarohatlanishlarning xavf
omillari aniqlandi. Statistik tahlil va modellashtirish usullaridan foydalangan holda,
jarohatlanishlarni bashorat qilish imkoniyatlari o'rganildi. Natijada, mehnat sharoitlarini
yaxshilash, xavfsizlik qoidalariga rioya qilish, shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish va
profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqildi. Tadqiqot
natijalari ishlab chiqarish korxonalarida xodimlarning xavfsizligi va sog'lig'ini ta'minlash uchun
amaliy ahamiyatga ega.
Kalit so'zlar
: Mehnat sharoitlari, xavfsizlik, jarohatlanish tahlili, bashorat, oldini olish tadbirlari,
ishlab chiqarish korxonalari.
Kirish
Mehnat sharoitlari va xavfsizligi har qanday ishlab chiqarish korxonasi uchun ustuvor
masala hisoblanadi. Ishlab chiqarish jarayonida xodimlarning xavfsizligini ta'minlash va ularning
sog'lig'ini muhofaza qilish – bu ijtimoiy javobgarlikning asosiy qoidalaridan biri bo'lib, u inson
huquqlariga rioya qilish va insonparvarlik tamoyillariga asoslanadi. Shuningdek, mehnat sharoitini
yaxshilash va xavfsizlikni oshirish – bu korxonaning samarali va barqaror faoliyati uchun muhim
omildir.
Ishlab chiqarish sanoatida mehnat sharoitlari ko'pincha og'ir va xavfli bo'ladi. Ishchilar
jismoniy og'ir ishlar bilan band bo'ladi, shovqin, chang, noto'g'ri yoritilganlik, harorat va boshqa
noqulay omillarga duch keladi. Bunday sharoitlar ularga salomatlik va hayotiga jiddiy xavf
tug'diradi. Jarohatlanishlar va kasb kasalliklari iqtisodiy zararlarni keltirib chiqaradi, ishlab
chiqarish jarayonlariga salbiy ta'sir ko'rsatadi va mehnatga layoqatsizlikka olib kelishi mumkin.
Shu sababli, mehnat sharoitini o'rganish, jarohatlanish tahlili va uning bashoratini amalga oshirish
hamda jarohatlanishning oldini olish tadbirlari ishlab chiqarish korxonalarining ustuvor
vazifalaridan biri hisoblanadi. Bu borada xalqaro tajriba va milliy qonunchilikka muvofiq ravishda
tegishli choralar ko'rilishi lozim.
Mazkur tadqiqot ishida ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini baholash,
jarohatlanishlar tahlili va bashoratini amalga oshirish, shuningdek, jarohatlanishning oldini olish
tadbirlarini ishlab chiqish masalalari o'rganiladi. Tadqiqotning maqsadi – ishchi xodimlarning
xavfsizligini ta'minlash va mehnat sharoitlarini yaxshilash uchun amaliy tavsiyalar ishlab
chiqishdan iborat.
Materiallar va usullar
Ushbu tadqiqot ishida ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini baholash,
jarohatlanishlarni tahlil qilish va bashorat qilish, shuningdek, jarohatlanishlarning oldini olish
tadbirlarini ishlab chiqish masalalari o'rganildi.
Tadqiqot O`zbekiston Respublikasidagi 10 ta ishlab chiqarish korxonasida olib borildi.
Korxonalar turli xil sanoat tarmoqlarini qamrab olgan, masalan: oziq-ovqat, yengil, og'ir va
226
qishloq xo'jaligi mashinasozligi ishlab chiqarish sohalarida faoliyat yuritadi. Korxonalar xodimlari
soni 50 tadan 500 tagacha bo'lgan.
Korxonalardagi mehnat sharoitlarini baholash uchun quyidagi usullardan foydalanildi:
1. Anketa so'rovlari: Ishchilarning mehnat sharoitlari va xavfsizligi bo'yicha fikr-
mulohazalarini aniqlash maqsadida maxsus anketa tayyorlandi. Anketada ishchilarning ish
sharoitlari, og'ir jismoniy mehnat, shovqin, yoritilganlik, harorat va boshqa omillar haqidagi
savollarga javoblar berishlari so'raldi.
2.Intervyular: Tanlangan ishchilar va rahbarlar bilan yakka tartibdagi suhbatlar o'tkazildi.
Intervyular davomida ular mehnat sharoitlari, xavfsizlik masalalari va jarohatlanishlar sabablari
haqida batafsil ma'lumot berishdi.
3.Kuzatuvlar: Tadqiqotchilar bevosita ishlab chiqarish joylarida bo'lib, ishchilarning ish
sharoitlari va xatti-harakatlarini kuzatdilar. Kuzatuvlar jarayonida video va foto lavhalar olinib,
ish joylarining xavfsizlik holatiga baho berildi.
Korxonalardagi jarohatlanishlarni tahlil qilish uchun quyidagi usullardan foydalanildi:
1. Ma'lumotlar to'plash: So'nggi 5 yil davomida sodir bo'lgan jarohatlanishlar bo'yicha
ma'lumotlar korxonalarning tibbiy xizmatlari va xavfsizlik bo'limlaridan olinib, umumlashtirildi.
Ma'lumotlarda jarohatlanishning turi, og'irlik darajasi, sodir bo'lish sabablari va boshqa muhim
parametrlar qayd etilgan.
2. Statistik tahlil: Jarohatlanishlar haqidagi ma'lumotlar statistik tahlil qilindi. Tahlil
natijasida jarohatlanishlarning eng ko'p uchragan turlari, ish joylari va ishchi kategoriyalari
aniqlandi. Shuningdek, jarohatlanishlarga olib kelgan asosiy omillar belgilandi.
3.Xavf omillarini aniqlash: Jarohatlanishlarning sabablari chuqur tahlil qilindi va xavf
omillari aniqlanib, tasniflandi. Masalan, noto'g'ri ish usullari, shaxsiy himoya vositalaridan
foydalanmaslik, texnik nosozliklar va boshqalar.
Jarohatlanishlarga bashorat qilish uchun quyidagi usullardan foydalanildi:
1. Matematik modellashtirish: Jarohatlanishlar statistikasi asosida ularning sodir bo'lish
ehtimolini bashorat qiluvchi matematik modellar ishlab chiqildi. Modellar mehnat sharoitlari,
xavfsizlik omillari va ishchilarning xatti-harakatlari kabi ko'rsatkichlarni hisobga oladi.
2.Binoni o'rganish nazariyasi: Jarohatlanishlarga olib keluvchi shart-sharoitlarning o'zaro
bog'liqligini aniqlash uchun bino o'rganish nazariyasi usullaridan foydalanildi. Bu usullar
jarohatlanish omillarining birgalikdagi ta'sirini hisobga oladi.
Yuqorida sanab o'tilgan usullar asosida jarohatlanishlarning oldini olish tadbirlari ishlab
chiqildi. Tadbirlar mehnat sharoitlarini yaxshilash, xavfsizlik qoidalariga rioya qilish, shaxsiy
himoya vositalaridan foydalanish va profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratilgan.
Natijalar
Ushbu tadqiqot davomida ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini baholash,
jarohatlanishlarni tahlil qilish va bashorat qilish, shuningdek, jarohatlanishlarning oldini olish
tadbirlari ishlab chiqildi. Quyidagi natijalar olingan:
Korxonalardagi mehnat sharoitlarini baholash uchun anketalar, intervyular va
kuzatuvlardan foydalanildi. Natijalar quyidagilarni ko'rsatdi:
1. Jismoniy og'ir mehnat: Ishchilarning 65% og'ir jismoniy mehnat bilan band ekanligini
aytdilar. Ular kuniga 20 kg dan ortiq og'irlikdagi yuklarni ko'tarish va uzluksiz harakatda bo'lishga
majbur bo'lishadi.
227
2. Shovqin va chang: 72% ishchilar ish joylarida yuqori darajadagi shovqin va changga
duchor bo'lishlarini ta'kidladilar. Bu esa ularning eshitish va nafas olish qobiliyatlariga salbiy ta'sir
ko'rsatadi.
3. Noto'g'ri yoritilganlik: 58% ishchilar ish joylarida yoritilganlik me'yorlarga javob
bermasligini aytdilar. Bu ko'rish qobiliyatini pasaytiradi va xavfsizlikka tahdid soladi.
4. Harorat: 43% ishchilar ish joylarida harorat noqulay ekanligini ta'kidladilar. Bahor va
yoz oylarida isitish yoki sovutish tizimi yetarli emasligi aniqlandi.
5. Xavfsizlik masalalari: Kuzatuvlar natijasida xavfsizlik qoidalariga rioya qilinmaslik,
shaxsiy himoya vositalaridan foydalanmaslik va nosoz uskunalar mavjudligi kabi holatlar qayd
etildi.
Korxonalardagi jarohatlanishlar statistikasi tahlil qilindi va quyidagi natijalar olingan:
1. Eng ko'p uchraydigan jarohatlanishlar: Yuqori darajadagi jarohatlanishlar orasida og'ir
yuk ko'tarish (28%), baland balandlikdan qulab tushish (19%) va mexanizmlar bilan ishlash (17%)
ga oid holatlar bilan bog`liq ekan.
2. Xavf omillari: Asosiy xavf omillari qatoriga jismoniy og'ir mehnat (27%), shaxsiy
himoya vositalaridan foydalanmaslik (22%), texnik nosozliklar (18%) va xavfsizlik qoidalariga
rioya qilmaslik (16%) kiradi.
3. Jarohatlanish joylari: Eng ko'p jarohatlanishlar yig'ish xatlarida (31%), tayyorlov
bo'limlarida (24%) va omborxonalarda (19%) qayd etilgan.
4. Ishchi kategoriyalari: Jarohatlanishlarga eng ko'p uchraganlar - yordamchi xodimlar
(39%), operator-sozlovchilar (27%) va mashinachilar (18%) bo'lgan.
Tadqiqot davomida matematik modellashtirishdan foydalangan holda, jarohatlanishlarning
sodir bo'lish ehtimolini bashorat qilish imkoniyatlari o'rganildi:
1. Matematik modellar: O'rtacha aniqlik darajasi 78% bo'lgan matematik modellar ishlab
chiqildi. Modellar avval sodir bo'lgan jarohatlanishlar haqidagi ma'lumotlar va mehnat sharoitlari
bo'yicha ma'lumotlarni o'zida mujassamlashtirgan.
2. Binoni o'rganish nazariyasi: Binoni o'rganish nazariyasidan foydalanildi va
jarohatlanishga olib keluvchi omillarning birgalikdagi ta'siri hisobga olindi. Bu usul
jarohatlanishlarni 71% aniqlik bilan bashorat qilishga imkon yaratdi.
Jarohatlanishlarning oldini olish maqsadida quyidagi chora-tadbirlar tavsiya etiladi:
1. O'qitish va maslahatlar: Ishchilar va rahbarlarni xavfsizlik qoidalari, shaxsiy himoya
vositalaridan foydalanish, og'ir jismoniy ishlar texnikasi bo'yicha muntazam ravishda o'qitish va
maslahatlar berish.
2. Texnik choralar: Ishlab chiqarish jarayonlarini xavfsizlashtirishga qaratilgan texnik
choralar ko'rish, masalan: himoya to'siqlari, siqilish va qisilish xavfini oldini olish, signal va
bezaklash tizimlari o'rnatish.
3. Sog'liqni nazorat qilish: Ishchilarning tibbiy ko'riklardan o'tishini majburiy qilish va
mehnatga layoqatsizlik holatlarini o'z vaqtida aniqlash.
4. Mehnat sharoitlarini yaxshilash: Yoritilganlikni yaxshilish, shovqin va chang darajasini
kamaytirish, harorat nizomini tartibga solish kabi tadbirlarni amalga oshirish.
5. Xavfsizlik nazorati: Xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishini muntazam nazorat qilish,
jazolar va rag'batlantirish tizimini joriy etish.
228
Ushbu chora-tadbirlarni amalga oshirish, mehnat sharoitlarini yaxshilash va xavfsizlikni
oshirishga xizmat qiladi, shu bilan birga jarohatlanishlarning oldini olish va ishlab chiqarish
samaradorligini oshirishga o'z hissasini qo'shadi.
Muhokama
Ushbu tadqiqot ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini baholash,
jarohatlanishlar tahlili va bashoratini amalga oshirish hamda jarohatlanishning oldini olish
tadbirlarini ishlab chiqish usullarini taqdim etdi. Mehnat sharoitlarini baholash natijalari shuni
ko'rsatdiki, ishchilarning aksariyati jismoniy og'ir ishlar bilan band ekanligini, shuningdek,
shovqin, chang, noto'g'ri yoritilganlik va harorat kabi noqulay omillar mavjudligini qayd etdilar.
Bu omillar ishchilarning salomatligi va xavfsizligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Jarohatlanishlar tahlili natijasida eng ko'p uchragan jarohatlanish turlari, ularning sabablari
va xavf omillari aniqlandi. Jumladan, jarohatlanishlarga asosiy sabab bo'lib og'ir jismoniy mehnat,
shaxsiy himoya vositalaridan foydalanmaslik, texnik nosozliklar va xavfsizlik qoidalariga rioya
qilmaslik kabi omillar xizmat qilgan. Bu ma'lumotlar jarohatlanishlarning oldini olish tadbirlarini
ishlab chiqishda muhim ahamiyatga ega. Matematik modellashtirish, tasodifiy o'rmonlar algoritmi
va bino'rganish nazariyasidan foydalangan holda, jarohatlanishlarni bashorat qilish imkoniyatlari
o'rganildi. Natijalar shuni ko'rsatadiki, jarohatlanishlarni yaxshi darajada bashorat qilish mumkin.
Bu esa xavf omillarini oldindan aniqlash va tegishli choralar ko'rishga imkon beradi.
Jarohatlanishlarning oldini olish uchun ishchilarni xavfsizlik qoidalari bo'yicha muntazam o'qitish,
shaxsiy himoya vositalaridan foydalanishni majburiy qilish, ishlab chiqarish jarayonlarini
xavfsizlashtirishga qaratilgan texnik choralar ko'rish, mehnat sharoitlarini yaxshilash va ishchilar
salomatligini monitoring qilish kabi tadbirlar tavsiya etiladi.
Xulosa
Ishlab chiqarish korxonalarida ishchilarning xavfsizligi va sog'lig'i ustuvor vazifa
hisoblanadi. Mehnat sharoitlarini baholash, jarohatlanish tahlili va bashorati hamda
jarohatlanishning oldini olish tadbirlari ishchilarning salomatligini yaxshilash va korxonalar
faoliyatining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Ushbu tadqiqot ishida taqdim etilgan usullar va natijalar ishlab chiqarish korxonalarida
mehnat xavfsizligini ta'minlashga yordam beradi. Jumladan, anketalar va intervyular asosida
mehnat sharoitlarini baholash, jarohatlanish statistikalarini tahlil qilish, xavf omillarini aniqlash,
jarohatlanishlarga bashorat qilish usullari va oldini olish tadbirlari ishlab chiqildi. Tadqiqot
natijalari amaliyotda qo'llaniladigan bo'lsa, mehnat sharoitlari yaxshilanadi, jarohatlanishlar
kamayadi va ishchilarning salomatligi va xavfsizligi ta'minlanadi. Bu esa korxonalar faoliyatining
samaradorligini oshirishga, iqtisodiy zararlarni kamaytirish va inson kapitaliga investitsiya
qilishga xizmat qiladi.
Xulosa qilib aytganda, mehnat sharoitlari va xavfsizligi masalalariga alohida e'tibor
qaratish lozim bo'lib, bu borada amalga oshirilgan tadqiqotlar amaliy ahamiyatga ega va
korxonalar faoliyatida qo'llash tavsiya etiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 30.04.2023
2.
O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi. 28.10.2022
3.
O'zbekiston Respublikasi "Mehnatni muhofaza qilish to'g'risida"gi qonuni. 22.09.2016
229
4.
O'zbekiston Milliy Entsiklopediyasi. 8-jild. - T.: "O'zbekiston Milliy Entsiklopediyasi"
Davlat ilmiy nashriyoti, 2004. - 688 b.
5.
Boymirzayev A.S., Shaislamov Sh.R. Mehnat sharoitlarini baholash va uni yaxshilash
yo'llari. O'quv qo'llanma. - T.: TDTU, 2015. - 156 b.
6.
A. Abdunabiyev, “Ish beruvchilarning ish xavfsizligi talablari bilan birligini bajarishga
mas'uliyati va majburiyati” Jahon Akademiklar Jurnali, Muhandislik fanlari, 10-qism, 4-son,
sahifa 01-04, 2023.
DIE PROZESSE DER DERIVATION IN DER DEUTSCHEN SPRACHWISSENSCHAFT
Mambetnazarov M.K.
Student des 2. Studienjahres der deutschen Philologie der Fakultät für Fremdsprachen der
Karakalpakischen Staatlichen Berdach-Universität
Derivation in der Linguistik, das Konzept der Ableitung von Spracheinheiten von
Einheiten, die für die ursprünglichen, elementaren Einheiten anerkannt sind. Die Derivation ist in
der deutschen Linguistik ein zentraler Begriff der Wortbildung und bezeichnet den Prozess, durch
den neue Wörter aus bestehenden Wörtern gebildet werden. Dies erfolgt in der Regel durch die
Hinzufügung von Affixen (Präfixen oder Suffixen) zu einem Stammwort, wobei das neue Wort
eine modifizierte Bedeutung und oft auch eine veränderte Wortart hat.
Die Bildung einer neuen Einheit wird als Derivationsprozess bezeichnet und die
Derivationsrichtung wird vom Transformationstool festgelegt. Dies kann ein wortbildender
Formant sein, eine syntaktische Position des Elements in der Konstruktion, die Reihenfolge der
Wörter im Satz, eine besondere grammatische Eigenschaft der Wortform, ein semantischer Marker
(z.B., modale Komponente, kategorische lexikalische Bedeutung), ein prosodisches Sprachmittel
[1, S. 12].
Derivationsprozesse definieren alle Beziehungen in einer Sprache. Es gibt in der
Morphologie phonetische Derivation (
Schnee → leichter Schnee
), wortbildende (
Melker →
Melkerin
), lexikalische (
goldene Uhr → goldene Hände
), syntaktische (
Die Welle hat das Boot
überflutet → Das Boot hat von der Welle überflutet
), kommunikative und semantische, die sich
auf der Textebene manifestiert (
Moskau ist für alle Städte die Mutter → Moskau – es ist für alle
Städte die Mutter
).
Durch Derivation werden nicht nur komplexe hierarchisch organisierte Einheiten der
modernen Sprache erklärt, sondern auch die Prozesse der Sprachentwicklung in der Diachronie
wiederhergestellt. Also, zum Beispiel, es wurde festgestellt, dass das Satzmodell «aktives Subjekt
+ aktives Verb» in Bezug auf das Modell «inaktives Subjekt + aktives Verb» primär ist:
eine
Person und/oder eine Axt + aktives Verb
.
Die Wissenschaft der Derivatologie beschäftigt sich mit der Untersuchung von
Derivationsprozessen, deren Grundlagen in den Werken von M.W. Lomonosow, A.A. Barsow,
N.I. Gretsch, F.I. Buslaew, S.O. Kartsewsky gelegt sind. Der Begriff „Derivation“ wurde in den
1930er Jahren von E. Kurilovitsch, polnischem Sprachwissenschaftler eingeführt [2, S. 57]. Das
zentrale Konzept der Derivatologie ist das Konzept der Regelmäßigkeit von Derivationsprozessen,
das von den Inhaltseigenschaften der ursprünglichen Einheit, der Art ihrer Semantik, der
Verwendung des Derivationsmittels, der Art der Derivation und der Systembeziehungen abhängt.
